Formy spędzania wolnego czasu Forms of spent of leisure time
2.4. Personal trips
W Badaniu spójności społecznej z 2018 r. pytano o wyjazdy prywatne (w ciągu 12 miesięcy poprzedzają-cych badanie) trwające co najmniej 5 dni (4 lub więcej noclegów w ciągu jednego wyjazdu). Według tak zdefiniowanych kryteriów, co najmniej raz poza miejsce swojego zamieszkania (w celach turystycznych, wy-poczynkowych lub innych prywatnych np. żeby odwiedzić krewnych, przyjaciół, a także w celach religijnych, zdrowotnych, kształceniowych) wyjechała nieco ponad jedna trzecia osób w wieku 65 lat i więcej (niecałe 34%), czyli o ok. 17 p. proc. mniej w porównaniu do całej populacji badanych (osoby w wieku 16 plus). Wyraźnie częściej poza miejsce swojego zamieszkania wyjeżdżały osoby w wieku 65–74 lata (ok. 37% osób) niż seniorzy liczący co najmniej 75 lat (ok. 26%). Relatywnie więcej osób decydowało się na tego typu wyjazdy wśród seniorów samotnie gospodarujących (38% wyjeżdzających) niż wśród osób star-szych z gospodarstw wieloosobowych (ok. 32% wyjeżdżających). Zdecydowanie wyższy odsetek osób decydujących się na co najmniej 5-dniowy pobyt poza miejscem swojego zamieszkania zaobserwowano wśród seniorów mieszkających w miastach (41%) niż wśród osób starszych żyjących na wsi (ok. 19%). Przy czym największy odsetek osób wyjeżdżających (ok. 51%) odnotowano w miastach o liczbie mieszkańców 500 tys. i więcej. W pozostałych miastach ten odsetek był wyraźnie niższy i wyniósł ok. 38%.
Wykres 2.6. Wyjazdy prywatne poza miejsce zamieszkaniaa według wieku w 2018 r. (% osób) Chart 2.6. Personal tripsa by age in 2018 (% of people)
a
Wykres 2.6. Wyjazdy prywatne poza miejsce zamieszkania według wieku w 2018 r. (% osób) a
Chart 2.6. Private trips by age in 2018 (% of people)
Osoby w wieku 65 lat i więcej
People aged 65 and over
Ogółem Total 75 i więcej 75 and over 65–74 Ogółem Total 55–64
a Na podstawie odpowiedzi na pytanie: Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy wyjeżdżał(a) Pan/Pani na co najmniej 5 dni (4 lub więcej noclegów w czasie jednego wyjazdu), w celach turystycznych, wypoczynkowych lub innych celach prywatnych? (Pod pojęciem wyjazdów w „innych celach prywatnych” należy rozumieć wyjazdy w celu odwiedzin rodziny, krewnych, przyjaciół, wzięcia udziału w uroczystościach rodzinnych, w celach religijnych, zdrowotnych (np. sanatorium), zrobienia większych zakupów, kształceniowych itp.).
a Based on the responses to the question: Have you been away for at least 5 days (4 or more nights per trip), for tourism, leisure or other private purposes during the last 12 months? (The term "other private purposes" includes trips to visit family, relatives, friends, to take part in family celebrations, for religious or health purposes (e.g. sanatorium), to do more educational shopping, etc.).
33,5 26,2
50,5 43,2
0 10 20 30 40 50 60%
Osoby w wieku 16 lat i więcej
People aged 16 and over
37,3
Wyniki Badania spójności społecznej pozwalają także zapoznać się z ogólnymi celami wyjazdów reali-zowanych przez osoby starsze. Respondentów zapytano bowiem o pięć określonych celów podróży, a mianowicie o wyjazdy:
– na działkę swoją lub znajomych,
– do rodziny, krewnych, przyjaciół w innej miejscowości w kraju, – do rodziny, krewnych, przyjaciół za granicę,
– na wczasy, wycieczkę, rajd, w innym celu w kraju oraz – na wczasy, wycieczkę, rajd, w innym celu za granicę.
Wykres 2.7. Powody wyjazdów w celach prywatnycha według wieku w 2018 r. (% osób) Chart 2.7. Reasons for personal tripsa by age in 2018 (% of people)
a
Chart 2.7. Reasons for private trips by age in 2018 (% of people) Osoby w wieku 65 lat i więcej
People aged 65 and over
Ogółem Total 75 i więcej 75 and over 65–74 Ogółem Total 55–64
Na działkę – własną lub znajomych
On the plot – owned or friends Do rodziny, krewnych, przyjaciół w innej miejscowości w krajuTo family, relatives, friends in another town in the country
Do rodziny, krewnych, przyjaciół za granicę
To family, relatives, friends abroad Na wczasy, wycieczkę, rajd, w innym celu w krajuFor holidays, excursions, rallies, for other purposes in the country
Na wczasy, wycieczkę, rajd, w innym celu za granicę
For holidays, excursion, rally, for other purposes abroad
a Na podstawie odpowiedzi na pytanie: Dokąd Pan/Pani wówczas wyjeżdżał(a)? Można zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź.
a Based on the responses to the question: Where did you go then? You can select more than 1 answer.
* Patrz objaśnienia znaków umownych.
* See explanations of the symbols used. 5,3 3,6 6,2 5,6 5,2 14,9 12,8 16,0 16,2 3,5 1,9* 5,6 10,5 16,1 27,5 20,8 1,7* 5,6 12,1 7,2 0 5 10 15 20 25 30%
Osoby w wieku 16 lat i więcej
People aged 16 and over
14,2
4,3 4,3
14,6 4,3
Okazało się, że najczęściej osoby starsze (65 plus) wskazywały jako cel podróży wyjazdy do rodziny, krewnych i przyjaciół w innej miejscowości w kraju (prawie 15%). Niewiele mniej osób – wskazywało na wczasy, wy-cieczkę lub inny wyjazd prywatny w kraju (ok. 14%). Około 5% osób starszych wyjeżdżało, aby spędzić czas na działce rekreacyjnej (własnej lub znajomych). Zdecydowanie mało osób starszych wyjeżdżało za granicę, zarówno do rodziny, krewnych, jak i np. na wycieczkę, wczasy czy pielgrzymkę (w obu przypadkach ok. 4%).
2.5. Czytelnictwo
2.5. Reading
Z Badania spójności społecznej z 2018 r. wynika, że w okresie 12 miesięcy poprzedzających to badanie przynajmniej jedną książkę (w formie papierowej lub elektronicznej6, nie wliczając w to podręczników) przeczytało ok. 53% osób starszych (w wieku 65 lat i więcej), w tym ok. 15% przeczytało od jednej do dwóch pozycji książkowych. Mniej więcej taki sam odsetek obejmował osoby, które przeczytały w tym czasie od 3 do 6 książek, a około jedna czwarta seniorów (ponad 23%) przeczytała minimum 7 książek. Po żadną książkę nie sięgnęło więc w analizowanym okresie ok. 47% seniorów, czyli o ok. 7 p. proc więcej niż w całej badanej populacji, tj. wśród ogółu osób w wieku co najmniej 16 lat.
Wykres 2.8. Liczba przeczytanych książeka według wieku w 2018 r. (% osób) Chart 2.8. Number of books reada by age in 2018 (% of people)
a
Wykres 2.8. Liczba przeczytanych książek według wieku w 2018 r. (% osób) a
Chart 2.8. Number of books read by age in 2018 (% of people)
Osoby w wieku 65 lat i więcej
People aged 65 and over
Ogółem Total 75 i więcej 75 and over 65–74 Ogółem Total 55–64 Żadnej
None 1–2 książki 1–2 books 3–6 książek 3–6 books 7 lub więcej książek7 or more books
a Based on the responses to the question: How many books (in paper and electronic form, excluding school books) have you read in the last 12 months?
a Na podstawie odpowiedzi na pytanie: Ile książek (w formie papierowej i elektronicznej, nie licząc podręczników szkolnych) przeczytał(a) Pan/Pani w ciągu ostatnich 12 miesięcy?
46,6 51,0 44,3 40,1 42,9 14,9 13,7 15,5 19,4 15,1 13,2 16,1 15,9 23,4 22,0 24,1 23,1 22,1 0 10 20 30 40 50 60%
Osoby w wieku 16 lat i więcej
People aged 16 and over
17,4 19,2
„Nieczytanie książek” w większym stopniu dotyczyło osób najstarszych (75 lat i więcej). Około 51% osób z tej grupy wieku nie przeczytało w ciągu 12 miesięcy do momentu badania żadnej książki. Wśród młodszej grupy seniorów – w przedziale wieku 65–74 lata – wartość odsetka „nieczytających” była wyraźnie mniejsza – ok. 44%. Co ciekawe, jeśli chodzi o osoby czytające najwięcej książek (co najmniej 7), różnice pomiędzy analizowanymi grupami były niewielkie. Tutaj wartości odsetków były wyrównane (około 22–24%). Kobiety w wieku 65 plus częściej sięgały po książki w porównaniu z mężczyznami w tej kategorii wieku. Widać 6 Należy też podkreślić, że e-booki oraz audiobooki były przez osoby starsze bardzo rzadko używane. Z tych narzędzi korzy-stało zaledwie ok. 3% osób w wieku 65 lat i więcej.
to choćby po wartościach odsetków osób w ogóle nieczytających książek7 – niespełna 54% mężczyźni i ok. 42% kobiety, jak i w odniesieniu do czytających najwięcej (7 książek i więcej w ciągu 12 miesięcy po-przedzających badanie) – ponad 15% mężczyźni i ok. 29% kobiety. Uzyskane w badaniu informacje jasno wskazują, że wielkość miejscowości zamieszkania była zmienną silnie różnicującą czytelnictwo wśród osób starszych. W największych miastach (500 tys. mieszkańców i więcej) odnotowano najmniejszą wartość od-setka osób starszych (65 plus), które nie przeczytały żadnej książki (niespełna 17%). Analogiczny odsetek na wsi był dramatycznie wyższy, bo aż o 48 p. proc. (ok. 64% osób nieczytających książek). W miastach razem wartość odsetka „nieczytających książek” wśród osób starszych wyniosła ok. 37%. Osoby starsze żyjące w jednoosobowych gospodarstwach domowych częściej sięgały po książkę niż te z gospodarstw domowych dwuosobowych lub większych. Można przypuszczać, że książka w niektórych przypadkach mogła stanowić pewne remedium na samotność lub też osoby te po prostu miały więcej czasu na czytanie, wynikające z mniejszego obciążenia czasowego na rzecz współdomowników. Odsetek nieczytających książek (w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie) wśród osób starszych (65 plus) żyjących w pojedynkę wyniósł ponad 39%, a w dwuosobowych lub większych gospodarstwach domowych wartość takiego odsetka wyniosła ponad 49%. Seniorzy z gospodarstw jednoosobowych charakteryzowali się także wyższym odsetkiem osób (31%), które przeczytały 7 lub więcej książek. W gospodarstwach wieloosobowych taką liczbę książek przeczytało ok. 20% seniorów.
Oprócz czytelnictwa książek, w Badaniu spójności społecznej zbierano także informacje na temat czytel-nictwa prasy, zarówno czytanej w formie tradycyjnej papierowej, jak i w formie elektronicznej – dostępnej w Internecie. Trzeba zaznaczyć, że forma papierowa prasy była wyraźnie preferowana przez osoby starsze. Prawie 45% osób w wieku 65 plus czytało prasę papierową co najmniej kilka razy w tygodniu. Prawie nigdy lub nigdy prasy papierowej nie czytało ok. 15% osób starszych. Jeśli chodzi o prasę internetową, to tylko ponad 17% osób starszych (65 plus) korzystało z tej formy dostępu do prasy co najmniej kilka razy w ty-godniu. Natomiast prawie nigdy lub nigdy do prasy dostępnej w Internecie nie sięgało ok. 74% seniorów w wieku 65 lat i więcej.
Jeśli popatrzymy na czytelnictwo prasy internetowej zwracają uwagę duże różnice pomiędzy osobami w wieku 65–74 lat a osobami w wieku 75 lat i więcej, jak i generalnie grupą osób starszych (65 plus) w odniesieniu do całej badanej populacji (16 plus). Odsetek osób nieczytających prasy internetowej wśród ogółu osób w wieku co najmniej 16 lat był o prawie 43 p. proc niższy w porównaniu z wymienionym wcześniej odsetkiem ogółu seniorów niekorzystających z tej formy dostępu do prasy i wynosił niespełna 32%. Natomiast wśród najstarszej grupy wieku (75 plus) prasy internetowej nie czytało ok. 86% osób, a w grupie wieku 65–74 lata – ok. 68% osób.
Wykres 2.9. Czytelnictwo prasy papierowej oraz prasy internetowej i portali informacyjnycha według wieku
w 2018 r. (% osób)
Chart 2.9. Reading the paper press, the Internet press and information portalsa by age in 2018 (% of people) a
Wykres 2.9. Czytelnictwo prasy papierowej oraz prasy internetowej i portali informacyjnych według wieku w 2018 r. (% osób)
a
hart 2.9. Reading the paper press, the Internet press and information portals by age in 2018 (% of people)
Osoby w wieku 65 lat i więcej People aged 65 and over
Ogółem Total 75 i więcej 75 and over 65–74 Ogółem Total 55–64
Prasa internetowa i portale informacyjne
Internet press and information portals
Codziennie
Every day Kilka razy w tygodniuSeveral times a week Raz w tygodniuOnce a week 2–3 razy w miesiącu
2–3 times a month Raz w miesiącu lub rzadziej Once a month or less Nigdy lub prawie nigdyNever or almost never
Prasa papierowa
Paper press
* See explanations of the symbols used.
* Patrz objaśnienia znaków umownych.
a Na podstawie odpowiedzi na pytania: Jak często czyta Pan/Pani: (1) prasę papierową (np. dzienniki, tygodniki, miesięczniki)? (2) prasę internetową i portale informacyjne?
a Based on the responses to the questions: How often do you read: (1) the paper press (e.g. dailies, weeklies, monthlies)? (2) the Internet press and information portals?
20,0 8,1 10,3 8,1 17,9 0 10