Przedstawiony w tabeli 1. potencjał turystyki kulturowej stanowi mocną pod-stawę dalszego rozwoju. Na Lubelszczyźnie największe szanse wykazują: tu-rystyka dziedzictwa kulturowego, tutu-rystyka biograficzna, tutu-rystyka religijna i pielgrzymkowa, turystyka regionalna, turystyka obszarów wiejskich (tabela 2).
Tabela 2. Wybrane formy turystyki kulturowej z perspektywą rozwoju w województwie lubelskim
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Rohrscheidt, 2008; Współczesne formy turystyki kulturo-wej, 2009
Turystyka biograficzna odgrywa szczególną rolę w popularyzacji zasłużo-nych historyczzasłużo-nych postaci, stawiając je za wzór do naśladowania współcze-snym pokoleniom. Zainteresowaniem cieszą się zazwyczaj przedstawiciele świata literackiego, artystycznego, naukowego, politycznego, społecznego.
Forma turystyki Charakterystyka
Turystyka dziedzictwa
kulturowego Turystyka kulturowa zorientowana na poznawanie zabytków, zespołów i miejsc oficjalnie uznanych za dziedzictwo kulturowe.
Turystyka miejska
i muzealna Główną destynacją turystów stają się miasta atrakcyjne pod względem posiadanego dziedzictwa kulturowego.
Turystyka muzealna koncentruje się na odwiedzaniu znaczących obiek-tów muzealnych, często usytuowanych w dużych ośrodkach miejskich.
Turystyka biograficzna Eksponuje wybitne postaci, w sposób trwały i znaczący zapisane w dzie-jach danego państwa, regionu czy miasta. Jej celem jest odwiedzanie miejsc związanych z życiem i działalnością znanych postaci (często lite-ratów), podążanie ich śladami.
Turystyka religijna
(lub/i pielgrzymkowa) To podróże podejmowane z motywów poznawczych (religijna) lub re-ligijnych/duchowych (pielgrzymkowa) do miejsc, związanych z historią religii, ośrodków kultu religijnego, w celu uczestnictwa w wydarzeniach religijnych, do obiektów sakralnych.
Turystyka regionalna Podróże o charakterze turystycznym, podejmowane z zamiarem pozna-nia konkretnego regionu historycznego lub kulturowego pod względem jego specyfiki, tradycji i dziedzictwa kulturowego.
Turystyka kulturowa
obszarów wiejskich Przedsięwzięcia o charakterze turystycznym do miejsc lub obszarów słabo zurbanizowanych, a głównym motywem podjęcia jest chęć pozna-nia żywej kultury lub reliktów dawnej kultury tego miejsca lub obszaru.
Przybliżanie ich osiągnięć odbywa się między innymi przez tworzenie szla-ków biograficznych (Wyszowska, 2008, s. 382). W regionie lubelskim kładzie się szczególny nacisk na promowanie wybitnych reprezentantów literatury, sztuki, kultury związanych z tym terenem. Wyczerpujące opracowania udo-stępniać powinny zainteresowanym punkty informacji turystycznej. Ważne wydaje się zarówno popularyzowanie szlaków biograficznych już istnieją-cych, jak i projektowanie nowych, przybliżających kolejne, niekiedy zapo-mniane osobowości bohaterów regionu.
Interesującą propozycję turystyki biograficznej w formie szlaku ławek pi-sarzy na obszarze Lubelszczyzny omawiają J. Roszak i G. Godlewski (2015).
Autorzy wskazują, że w województwie lubelskim znajdują się cztery miej-scowości z ławkami pisarzy: ławka-pomnik Józefa Ignacego Kraszewskie-go w Białej Podlaskiej oraz w Romanowie, Bolesława Prusa w Nałęczowie oraz Isaaca Bashevisa Singera w Biłgoraju. Ich usytuowanie, jak podkreślają autorzy, stanowi drogowskaz dotyczący życia, pobytu i twórczości literatów w tych miejscowościach. Poprzez twórczość wnieśli oni istotny wkład do pol-skiej kultury. Szlak ławek pisarzy może być wykorzystany jako atrakcja tury-styczna i przyczynić się do zintensyfikowania penetracji turystycznej nie tylko regionu, lecz także może wykraczać poza ramy regionalne i dotyczyć całego kraju (Roszak, Godlewski, 2015).
Z kolei turystyka religijna rozwijana na terenie Lubelszczyzny bazuje na walorach obiektów sakralnych i tradycjach religijnych. Ważne są też szlaki tematyczne – „Szlak Wielokulturowy” oraz „Szlak Pamięci Żydów Lubel-skich”. To produkty turystyczne, oparte na wieloreligijności i wielokulturo-wości w historii Lublina. Walory religijne, bogata przestrzeń sakralna i wyso-ki odsetek ludności przywiązanej do wartości i tradycji religijnych stwarzają szansę rozwoju form turystycznych, związanych z tymi atrakcjami, opartych o zabytki architektury sakralnej różnych religii i wyznań.
W grupie obiektów sakralnych najważniejszą rolę odgrywają 34 sanktu-aria. Powstanie ich niejednokrotnie wiązało się z niezwykłymi wydarzeniami, a położenie w interesującym krajobrazie sprzyja przeżywaniu treści religij-nych i kulturowych. Sanktuaria, szczególnie kultu maryjnego, odwiedzane głównie przez katolików, są w większości miejscami pielgrzymkowymi o róż-nym zasięgu; Kodeń i Leśna Podlaska stanowią ponadregionalne miejsca kul-tu religijnego (Flaga, 2013).
Inną grupę sanktuariów stanowią miejsca czci świętych i błogosławio-nych, wśród nich ośrodki katolickie, unickie i prawosławne. Miejscem piel-grzymkowym dla wiernych zarówno unickich, jak i rzymskokatolickich stały się Pratulin i Kostomłoty na Podlasiu, gdzie znajdują się sanktuaria unickich Podlaskich Męczenników. Znanym miejscem pielgrzymkowym wyznawców prawosławia został zespół cerkiewno-klasztorny w Jabłecznej. Zainteresowa-nie turystów mogą rówZainteresowa-nież budzić świątyZainteresowa-nie, kaplice, kalwarie, przydrożne
kapliczki i krzyże, figurki oraz cmentarze (Flaga, 2013). Tworzą one znaczącą podstawę dla rozwoju turystyki religijnej i pielgrzymkowej.
W regionie utworzono kilka szlaków dziedzictwa kulturowego, jak np. Szlak cerkiewny, Szlak przenikania kultur, Szlak pamiątek kultury żydow-skiej. Przebiegają one przez miasta, miasteczka, obszary wiejskie, tworząc dobrą podstawę do rozwoju turystyki kulturowej.
Pozytywną rolę pod względem promocyjnym w rozwoju turystyki kultu-rowej odegrała kampania reklamowa, prowadzona na szerszą skalę w związ-ku z kandydowaniem Lublina do miana „Europejskiej Stolicy Kultury 2016”.
Lublin, wraz z regionem, stał się rozpoznawalny na arenie międzynarodowej w kontekście historycznej wielokulturowości i wieloreligijności.
Wyniki badań wskazują, że obiektem najbardziej cenionym wśród tury-stów poznających Lublin w kontekście spuścizny religijnej jest kaplica zam-kowa, której zachowana polichromia dowodzi silnych historyczno-kulturo-wych związków Polski z Litwą. Podkreślić należy fakt, że dzięki wymianie kulturowej powstał wspomniany wcześniej unikatowy styl w architekturze, zwany renesansem typu lubelskiego (Mazurek-Kusiak, 2011). Poza dziedzic-twem kultury materialnej województwa lubelskiego istotne znaczenie w roz-woju turystyki mają różnorodne imprezy kulturalne. Większość z nich odbywa się w dużych miastach regionu, ale również w mniejszych miejscowościach organizowane są lokalne imprezy o charakterze obrzędowym, folklorystycz-nym i religijfolklorystycz-nym (m.in. Międzynarodowy Festiwal Kolęd Wschodniosłowiań-skich w Terespolu, Konkurs NadbużańWschodniosłowiań-skich Tradycji Regionalnych w Sława-tyczach, obchody dnia św. Onufrego w Jabłecznej (por. Flaga, 2013, także Pioś i in., 2014). W Krasnymstawie zorganizowano dwie edycje (2013–2014) Targów Turystyki Wiejskiej i Kulturowej – Lubelskie Lato. Ich oferta obejmu-je wszystko to, co na Lubelskiej Wsi można poznać i zobaczyć (trzy moduły tematyczne: Lubelskie Lato na Zdrowie, Kultura i Tradycje Lubelszczyzny, Wypoczynek na Lubelskiej Wsi).
Przedstawiona syntetycznie charakterystyka zasobów turystycznego wo-jewództwa lubelskiego potwierdza, że dysponuje ono znaczącymi walorami i atrakcjami turystycznymi, niezbędnymi do rozwoju różnych form turystyki kulturowej. Punktem wyjścia dla wzmożonego ruchu turystycznego na tym obszarze jest rozwój infrastruktury turystycznej, ochrona i rewaloryzacja zabytków architektury i dziedzictwa kulturowego oraz ożywiona promocja w kraju i zagranicą.