Planowanie i zagospodarowanie przestrzeni Krakowa po 1990 roku

Do 1994 r. na terenie Krakowa obowiązywał Miejscowy plan ogólny zago-spodarowania przestrzennego uchwalony przed reaktywowaniem samorządu miejskiego, tj. w 1988 r. W celu dostosowania tego dokumentu do zmienionych warunków społeczno-gospodarczych oraz zasad użytkowania przestrzeni w mieście dokonano w nim stosownych zmian w 1992 r. (I etap) oraz 1994 r. (II etap). Zmiany w miejscowym planie ogólnym musiały zostać dokonane ze względu na szczególnie istotną, podwójną rolę planu miejscowego w warunkach gospodarki rynkowej oraz okresu transformacji, tj. rolę inspirującą w rozwoju miasta oraz rolę regulacyjną (zapewnienie uporządkowania procesów rozwoju według wytycznych i ograniczeń zawartych w planie)32. Wraz z wprowadzeniem zmian w miejscowym planie ogólnym w ramach II etapu uchwalono dokument pn. Polityka rozwoju przestrzennego i ochrony środowiska, stanowiący załącznik do uchwały nr CXIII/758/94 RMK z 20 maja 1994 r. Założenia i cele polityki rozwoju zostały powiązane z wytycznymi zawartymi w dokumencie Kierunki polityki społeczno-gospodarczej i programu gospodarczego Miasta Krakowa z 1993 r. W założeniach polityki rozwoju podkreślono konieczność występowa-nia spójności pomiędzy dokumentami planowawystępowa-nia przestrzennego a uchwalanymi przez miasto programami inwestycyjnymi oraz planami projektów specjalnych realizowanych wspólnie z innymi podmiotami (np. zagospodarowanie cen-trum komunikacyjno-komercyjnego). Według stanu na 1994 r. na dokumenty

30 Na podstawie informacji uzyskanych w Oddziale Zamówień Publicznych Wydziału Orga-nizacji i Nadzoru UMK.

31 Na podstawie informacji zawartych na stronie internetowej Baza Projektów PPP, prowa-dzonej przez Ministerstwo Gospodarki (http://bazappp.gov.pl/project_base/38#project-list, dostęp: 13.01.2013) oraz na stronie PPP4Krakow.net (http://ppp4krakow.pl/Aktualno%C5%9Bci/422-Pod-sumowanie_dzia%C5%82a%C5%84_ projektowych.html, dostęp: 13.01.2013).

32 Raport o stanie miasta 1993; Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego – zmiana planu Etap II – Polityka rozwoju przestrzennego i ochrony środowiska, Uchwała nr CXIII/758/94 RMK z dnia 20 maja 1994 r., s. 5.

określające politykę przestrzenną miasta składały się: Miejscowy ogólny plan zagospodarowania przestrzennego, Polityka rozwoju przestrzennego i ochrony środowiska oraz plany szczegółowe o randze planów miejscowych. Ponadto uzu-pełnieniem tych dokumentów miały się stać plany lub programy działań (tzw. plany akcji), zawierające wizję zagospodarowania danego terenu. Przykładem takiego planu stał się plan działań rewitalizacyjnych Kazimierza33.

Zmiany miejscowego planu ogólnego oraz polityka rozwoju przestrzennego i ochrony środowiska określiły strefy koncentracji działań oraz strefy regulacyjne, określające dopuszczalne formy aktywności na określonych przestrzeniach. Z punktu widzenia rozwoju metropolitalnego miasta w ramach stref koncentracji działań szczególnie istotne było wyróżnienie tzw. obszarów strategicznych, które zgodnie z ustaleniami planu wymagały intensywnych działań w celu osiągnięcia aktywizacji ekonomicznej (m.in. zbrojenie terenów, inwestycje kubaturowe). Do obszarów tych zaliczono34: centrum komunikacyjno-komercyjne (później nazwane Krakowskim Centrum Komunikacyjnym), obszar Dąbie (ograniczony ul. Powstańców Warszawy, ul. Mogilską, al. Jana Pawła II oraz al. Pokoju), obszar Ludwinów-Zakrzówek (ograniczony: Wisłą, Wilgą, ul. Monte Cassino oraz Skałami Twardowskiego), obszar Zabłocie (ograniczony: Wisłą, linią kolejową, ul. Powstańców Wielkopolskich, ul. Stoczniowców), obszar Olsza (ograniczony: ul. Bora-Komorowskiego, ul. Dobrego Pasterza oraz ul. gen. Okulickiego), strefę ochronną HTS, obszar Kazimierz (ograniczony: ul. Wawrzyńca, ul. Gazową oraz ul. Podgórską). Ponadto w ramach stref koncentracji działań dokonano ich podziału ze względu na rodzaj terenów nią objętych. Wskazano cztery rodzaje stref, tj. istotne dla ochrony szczególnych wartości przyrodniczych, obejmujące obszary strategiczne, ważne dla ochrony krajobrazu kulturowego oraz sprzyja-jące aktywizacji ekonomicznej.

W ramach stref regulacyjnych określono dopuszczalne formy działań, będące wytycznymi do wydawanych dla określonych obszarów miasta decyzji administracyjnych. Wyznaczone strefy zostały pogrupowane w następujące zbiory: strefy ochrony środowiska i przyrody, strefy ochrony krajobrazu i dóbr kultury, strefy ochrony i kształtowania widoku oraz strefy intensywności zabu-dowy35. Ponadto w polityce rozwoju zostały wskazane główne kierunki działań samorządu w zakresie zagospodarowania terenów pod obiekty użyteczności publicznej. Na liście takich działań znalazły się planowane inwestycje miejskie o horyzoncie czasowym realizacji (lub zaawansowania realizacji) do 2000 r. Do priorytetów inwestycyjnych, mających wpływ na rozwój metropolitalnego

33 Miejscowy plan…, s. 46–47.

34 Raport o stanie miasta 1994; Miejscowy plan…, s. 22–23 i 37–38; Co powstrzymuje

inwe-storów?, „Dziennik Polski” z 13 września 1994 r., s. 8.

62

charakteru miasta, zaliczono36: 1) inwestycje komunikacyjne, w tym m.in.: cen-trum komunikacyjno-komercyjne w rejonie dworca PKP, most Łęgowski, most Kotlarski, tramwaj bezkolizyjny od ul. Cechowej do ul. Wielickiej, inwestycje w porcie lotniczym w Balicach (w tym adaptacja bocznicy kolejowej do obsługi ruchu pasażerskiego), realizacja ważnych ciągów komunikacyjnych (np. trasa Bagrowa, północno-wschodnie obejście autostradowe); 2) rewaloryzację zabyt-ków: rewitalizację Kazimierza, rewitalizację systemu fortyfikacji Krakowa oraz rewitalizację parku i willi Decjusza; 3) inwestycje w dziedzinie kultury i nauki: park technologiczny, opera lub teatr muzyczny, rozbudowa Muzeum Lotnictwa Polskiego, budowa hali sportowo-widowiskowej, Krakowskie Centrum Bizne-sowo-Kongresowe „Krakcentrum”.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Krakowa

Uchwalony w 1994 r. miejscowy plan ogólny został przygotowany na pod-stawie ustawy z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym. Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym plany takie mogły obowiązywać jedynie do końca 1999 r. (w okresie późniejszym karen-cja ważności takich planów została przedłużona do końca 2002 r.). W 1996 r. rozpoczęto procedurę przygotowania do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy w celu stworzenia pod-staw do uchwalenia planów szczegółowych zagospodarowania przestrzennego dla wybranych obszarów miasta37. Obowiązek sporządzenia takiego dokumentu nałożyła na gminy ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 1994 r. Miał on stanowić akt kierownictwa wewnętrznego, wykorzystywany jako podbudowa merytoryczna przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodaro-wania terenu w sytuacji nieuchwalenia dla danego obszaru planu miejscowego. Brak obowiązku sporządzania planów miejscowych dla całej gminy zwiększył rolę studium jako jedynego uregulowania ogólnego obejmującego wytyczne doty-czące zagospodarowania przestrzennego dla obszaru całego miasta.

Na początku 1997 r. Zarząd Miasta Krakowa dokonał określenia zasad orga-nizacji prac przy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze-strzennego Gminy Kraków oraz postanowił o utworzeniu Rady Rozwoju Kra-kowa38. W założeniach dokument ten miał ustalać cele rozwojowe dla obszaru

36 Miejscowy plan…, s. 43–44; 8 bilionów do 2000 roku, „Dziennik Polski” z 31 marca 1994 r., s. 6.

37 Uchwała nr LVIII/580/96 Rady Miasta Krakowa z dnia 18 września 1996 r. o przystąpieniu do sporządzenia Studium.

38 Uchwała nr 138/97 Zarządu Miasta Krakowa z dnia 13 lutego 1997 r. w sprawie określenia zasad organizacji prac przy Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzen-nego Gminy Kraków oraz utworzenia Rady Rozwoju Krakowa.

Gminy do 2020 r. W 1996 r. rozpoczęto także opracowywanie Studium uwa-runkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obszaru strategicznego Kraków-Wschód oraz zatwierdzono Plan koordynacyjny Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego, stanowiący postawę do sporządzenia planu miejscowego39. W 1998 r. uchwalono dwa dokumenty, tj. Założenia do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Krakowa oraz Wizję rozwoju miasta – główne tezy. Celem przygotowania założeń do studium było określenie roli i znaczenia studium, metod jego sporządzenia, sformułowanie głównych tez dotyczących uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego, a także określe-nie harmonogramu prac nad przygotowaokreśle-niem właściwego studium40. W 1998 r. zatwierdzono także Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego obszaru strategicznego Kraków-Wschód oraz opracowano plany koordynacyjne zagospodarowania terenów specjalnej strefy ekonomicznej.

Podmiot sporządzający studium wybrano w 1999 r. Przy współpracy z wydziałami Urzędu Miasta Krakowa opracowano pięć raportów i syntezę uwa-runkowań zagospodarowania przestrzennego. Raporty obejmowały następujące zagadnienia41: przekształcenia i modernizację struktury przestrzennej – ochronę środowiska przyrodniczego i kulturowego, rozwój transportu, rozwój infra-struktury technicznej i gospodarkę komunalną, instrumenty realizacji polityki przestrzennej oraz funkcje metropolitalne i powiązania zewnętrzne Krakowa. Projekt studium opracowany przez zespół prof. Z. Ziobrowskiego został przy-jęty przez Zarząd Miasta Krakowa w dniu 14 października 1999 r. Rada Miasta po pierwszym czytaniu projektu podjęła decyzję o zleceniu wykonania analizy dokumentu przez podmiot zewnętrzny. Pomimo wprowadzenia przez autorów projektu studium uwag zawartych w analizie Rada Miasta nie podjęła decyzji o przyjęciu opracowania, ponieważ Zarząd Miasta wycofał projekt spod obrad w styczniu 2000 r. W lipcu 2000 r. podjęto decyzję o zorganizowaniu seminarium mającego na celu ustalenie kolejnej koncepcji rozwoju przestrzennego Krakowa. Wybrane spośród biorących w nim udział podmioty kontynuowały pracę nad kształtem przyszłego studium42.

W lipcu 2001 r. projekt studium wykonany jako efekt seminarium przez zespół G. Chodkowskiego przedłożono Zarządowi Miasta. Zarząd zdecydował o przedłożeniu Radzie Miasta w dniu 13 listopada 2001 r. zarówno projektu prof. Z. Ziobrowskiego z 1999 r. (dla którego przyjęto roboczą nazwę Studium A), jak i projektu zespołu G. Chodkowskiego (zwanego Studium B). Rada Miasta w

gło-39 Raport o stanie miasta 1996.

40 Raport o stanie miasta 1998; Uchwała nr 1098/98 Rady Miasta Krakowa z 17 czerwca 1998 r. w sprawie przyjęcia informacji Zarządu Miasta Krakowa o pracach nad Studium uwarun-kowań i kierunków zagospodarowania Miasta Krakowa.

41 Raport o stanie miasta 1999.

64

sowaniu nad dwoma projektami w dniu 28 grudnia 2001 r. przyjęła Studium B43. Uchwalone studium zostało przekazane wojewodzie małopolskiemu w celu oceny zgodności jego treści z przepisami prawa. W dniu 5 lutego 2002 r. wojewoda uchylił dokument. Decyzję swoją organ nadzorczy argumentował wystąpieniem w przyjętym dokumencie licznych braków treściowych w związku z pominię-ciem informacji, ocen i analiz wymaganych jako elementy treści studium przepi-sami prawa wyrywkowe i przypadkowe traktowanie niektórych istotnych zagad-nień planistycznych, które również na mocy obowiązującego prawa winny zostać w studium ujęte. Ponadto zwrócono uwagę na fakt nieuwzględnienia w jego treści wymogów wynikających z ustrojowej zasady zrównoważonego rozwoju44.

W grudniu 2002 r. upłynął ostateczny ustawowy termin uchwalenia studium. W związku z brakiem możliwości uchwalenia go według projektu zapropono-wanego przez zespół G. Chodkowskiego (Studium B), powrócono do koncepcji przygotowania kolejnego projektu na podstawie Studium A, wykonanego przez zespół autorski IGPiK Oddział w Krakowie w 1999 r., oraz opracowania Insty-tutu Rozwoju Miast45 pt. Kontekst regionalny i metropolitalny – uwarunkowania

rozwoju Krakowa z 2003 r. Kierującym zespołem przygotowującym studium

(koordynatorem prezydenta ds. studium) został R. Kuzianik. Studium uchwalono 16 kwietnia 2003 r.46 Wraz z jego uchwaleniem stracił ważność dokument Poli-tyka rozwoju przestrzennego i ochrony środowiska Miasta Krakowa z 1994 r.

Struktura studium obejmuje dwa główne komponenty, o których informuje jego nazwa, tj. uwarunkowania rozwoju oraz kierunki rozwoju wytyczone na podstawie wniosków wynikających z tychże uwarunkowań. Uwarunkowania zostały podzielone na sprzyjające rozwojowi i ograniczające go. Do warunków sprzyjających rozwojowi zaliczono m.in. unikatowy charakter Krakowa, bogac-two zróżnicowanych przestrzeni publicznych podkreślających tożsamość miej-sca, potencjał ludzki, funkcje metropolitalne wraz z potencjalnymi terenami do zagospodarowania, korzystne położenie w stosunku do projektowanych połączeń komunikacyjnych. Jeśli chodzi o przyszłe działania samorządu, równie istotne są uwarunkowania ograniczające rozwój, ponieważ wiele z nich ze względu na zapóźnienie np. infrastrukturalne obniża siłę oddziaływania uwarunkowań sprzyjających rozwojowi Krakowa. Przykładem jest brak obiektów służących 43 Uchwała nr XCVI/910/01 Rady Miasta Krakowa z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie stu-dium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

44 Tekst rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody małopolskiego udostępniono na stronie: www.pkpp.krakow.pl.

45 Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej zmienił w tym czasie nazwę na Instytut Rozwoju Miast.

46 Uchwała nr XII/87/03 Rady Miasta Krakowa z dnia 16 kwietnia 2003 r. w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa.

realizacji funkcji metropolitalnych (np. centrum konferencyjnego) czy też słabo rozwinięte połączenia transportowe lotnicze i kolejowe47.

Ujęta w studium wizja rozwoju przestrzennego Krakowa zakładała: ochronę historycznej sylwety miasta; takie zagospodarowywanie przestrzeni, które pozwoli na rozwój funkcji metropolitalnych; zrównoważony i podporządkowany zasadom ładu przestrzennego rozwój miasta (ograniczanie niekontrolowanego inwestowania); poprawę jakości i estetyki przestrzeni publicznej; usprawnienie systemu transportu48. Kierunki rozwoju Krakowa zgodne z zasadami zrówno-ważonego rozwoju przestrzennego i kształtowania ładu przestrzennego ujęto w następujących wytycznych: nienaruszalności, ochrony i kształtowania najcen-niejszych elementów systemu przyrodniczego; ochrony zasobów dziedzictwa kul-turowego; intensyfikacji istniejącego inwestowania w strefie miejskiej mającego na celu krystalizację i uczytelnienie struktury miasta; kształtowania zrówno-ważonej wielofunkcyjnej struktury przestrzennej, w tym rehabilitacji obszarów zdegradowanych; utrzymania i zwiększenia walorów miasta w celu tworzenia warunków do rozwoju konkurencyjności49.

Założenia studium zostały dostosowane do dokumentów planistycznych uchwalonych przez władze centralne oraz wojewódzkie. Najważniejsze z nich to: Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju z 17 listopada 2000 r.; Narodowy plan rozwoju na lata 2004–2006; Zintegrowany Program Ope-racyjny Rozwoju Regionalnego; Strategia rozwoju województwa małopolskiego i Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Województwa Małopolskiego na lata 2004–200650. Ponadto ustalono planowane kierunki współpracy pomiędzy miastem a otoczeniem. Najistotniejsze z nich dotyczą współpracy Krakowa z Oświęcimiem, Wieliczką i Wadowicami (obszary atrakcyjne turystycznie), współpracy z aglomeracją śląską w celu tworzenia obszaru rozwoju gospodarki i finansów oraz zapewnienia możliwości rozwoju obszaru aktywizacji lotniska w Balicach51.

W studium zwrócono uwagę na ciągłość zasad i warunków zagospodarowania określonych obszarów na terenie miasta, dla których obowiązują one pomimo utraty ważności odpowiednich planów miejscowych, ponieważ zostały określone również w odrębnych dokumentach. Do obszarów tych zaliczają się m.in.: strefa ochronna HTS, specjalna strefa ekonomiczna, historyczny zespół miasta52.

47 Załącznik do Uchwały nr XII/87/03 Rady Miasta Krakowa…, s. 9–10.

48 Ibidem, s. 5.

49 Ibidem, s. 7.

50 Ibidem, s. 11–13.

51 Ibidem, s. 16.

66

Odrębny rozdział studium poświęcono rozwojowi funkcji metropolitalnych miasta. Stworzono listę najważniejszych inwestycji o znaczeniu dla rozwoju tych funkcji. Na liście umieszczono inwestycje znajdujące się w sferze oddziaływa-nia samorządu miejskiego, jak również innych podmiotów. Do najważniejszych zadań inwestycyjnych mających znaczenie dla metropolitalnej rangi Krakowa zaliczono: parki technologiczne, nowe centrum w rejonie Krakowskiego Cen-trum Komunikacyjnego, port lotniczy Kraków-Balice, cenCen-trum kongresowe, III kampus Uniwersytetu Jagiellońskiego, Papieską Akademię Teologiczną w ramach III Kampusu UJ, centrum wystawiennicze i targowe, wielofunkcyjną halę widowiskowo-sportową, operę i centrum koncertowe (dawniej: centrum kon-certowo-kongresowe), ośrodki rekreacji i sportu (Zakrzówek, Przylasek Rusiecki, Bagry, Krakowskie Centrum Sportów Wodnych), samorządowe centrum admi-nistracyjne Krakowa, zagospodarowanie obszaru wokół Sanktuarium Bożego Miłosierdzia oraz terenu uzdrowiska Swoszowice i Zakładu Przyrodoleczni-czego Mateczny53. Jako instrumenty wykorzystywane przez samorząd miejski do zapewnienia warunków przygotowania i realizacji powyższych inwestycji wymieniono przede wszystkim: pozyskanie inwestorów, i co jest z tym związane – konieczność przygotowania planów działań w ramach projektów miejskich, sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz przy-gotowanie terenów dla inwestycji54.

W 2007 r. Urząd Miasta Krakowa podjął działania mające na celu przygoto-wanie nowego studium dla miasta. Jako przyczyny zdezaktualizowania się obec-nie obowiązującego dokumentu wskazano m.in.: zmiany w uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych, powodujących, że wdrażanie postanowień obecnie obowiązującego opracowania jest niekorzystne dla miasta55. Jako przykłady takich koniecznych zmian wskazuje się chociażby konieczność zwiększenia skali inwestycji (dotyczy to np. trasy Balickiej z uwagi na zwiększony ruch na lotni-sku w Krakowie-Balicach). Koordynacją prac nad przygotowywaniem studium zajmował się J. Chmielewski, pełnomocnik prezydenta miasta ds. opracowania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa56.

Pod koniec 2008 r. przygotowano pierwszą część projektu, tzw. uwarunkowa-nia, stanowiące opis stanu urbanistycznego miasta. Na początku 2009 r. została opracowana druga część projektu, tj. kierunki rozwoju miasta. Projekt wzbudził

53 Ibidem, s. 128.

54 Ibidem, s. 128–129.

55 Studium zagospodarowania Krakowa z zewnątrz, „Gazeta Wyborcza” z 9 sierpnia 2007 r., http://www.budnet.pl/Studium_zagospodarowania_Krakowa_z_zewnatrz, przeglad_prasy_ budowlanej=5932.html (dostęp: 7.11.2008).

56 Powołany Zarządzeniem nr 2396/2007 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 16 listopada 2007 r.

wiele kontrowersji dotyczących m.in.: powrotu do koncepcji budowy trasy Bagro-wej, od której realizacji miasto odstąpiło w wyniku protestów społecznych (jej przebieg został zmieniony w stosunku do pierwotnie planowanego)57. Ponadto uwagę zwrócono na dopuszczenie wysokiej zabudowy na terenie Zabłocia (psu-jącej według części urbanistów widok z kopca Kościuszki na Wawel), a także obniżenie rangi trzeciej obwodnicy Krakowa oraz jej niedomknięcie (brak uwzględnienia trasy Łagiewnickiej, w projekcie ujęto jedynie trasy Zwierzy-niecką i Pychowicką). Dalsze zastrzeżenia do projektu studium przedstawił również małopolski wojewódzki konserwator zabytków, dla którego jest on zbyt ogólny w kwestiach zapisów dotyczących obiektów Twierdzy Kraków oraz ustala przebieg trasy komunikacyjnej przez dawne lotnisko w Czyżynach, które jest jedynym z najstarszych tego typu obiektów w Europie58. Według stanu na koniec I kwartału 2013 r. zostały opracowane uwarunkowania rozwoju oraz przygoto-wywano projekt kierunków zagospodarowania przestrzennego59.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego

1 stycznia 2003 r. straciły ważność wszystkie miejscowe plany zagospodaro-wania przestrzennego uchwalone do końca 1994 r., co dla Krakowa oznaczało, że ponad 98% powierzchni miasta nie było objęte planami60. Ze względu na zagrożenia płynące z tego stanu konieczne stało się sprawne wprowadzenie planu kształtowania polityki wdrażania nowych uregulowań z zakresu planowania przestrzennego. Spośród ustalonych w 2004 r. kryteriów wyboru i klasyfikacji sporządzania planów miejscowych61 szczególnie ważne dla najcenniejszych i najistotniejszych strategicznie części miasta były wytyczne przystąpienia do uchwalania tzw. priorytetowych planów o znaczeniu: aktywizującym (planowane obszary inwestycji), porządkującym (zapewniające zachowanie porządku urbani-stycznego) oraz ochronnym (obszary, na których nieplanowany rozwój inwesty-cji mógłby spowodować utratę wartości i zasobów wymagających ochrony lub istotne naruszenie równowagi przestrzennej w skali miasta).

57 A. Maj, Publikujemy tajny projekt studium zagospodarowania, „Dziennik Polski” z 5 maja 2009 r., http://cassiopea.net.autocom.pl/~drwinka/tajne/Artykul.100+M5d828ee1c08.0.html (dostęp: 7.06.2012); A. Maj, Urbanista z Warszawy planuje obwodnicę wbrew miastu, „Dziennik Polski” z 24 marca 2009 r., http://cassiopea.net.autocom.pl/~drwinka/Artykul.100+M52606dbd-be9.0.html (dostęp: 7.06.2012).

58 D. Hajok, Rozwój Krakowa = niszczenie zabytków?, „Gazeta Wyborcza” z 15 maja 2009 r., http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,35812,6614201,Rozwoj_Krakowa___niszczenie_zabytkow_. html (dostęp: 22.10.2009).

59 Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Miasta Krakowa.

60 Raport o stanie miasta 2003.

61 Uchwała Rady Miasta Krakowa nr XLVIII/463/04 z dnia 26 maja 2004 r. w sprawie przy-jęcia kryteriów wyboru i klasyfikacji sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

68

Począwszy od 2003 r., rozpoczął się więc niejako ponownie na terenie mia-sta proces uchwalania planów miejscowych dla poszczególnych jego obszarów. Jest on jednak czasochłonny i konfliktogenny, o czym świadczy znaczne oży-wienie lokalnych społeczności w przypadku uchwalania planów miejscowych na obszarach o ożywionej działalności inwestycyjnej (np. Starego Miasta, oto-czenia Lasu Wolskiego czy też planu dla Tyńca-Osiedla, w przypadku którego wpłynęło ponad 2800 uwag do projektu planu od osób zainteresowanych jego ustaleniami62). Wobec takich problemów dodatkowym czynnikiem zmniejsza-jącym możliwości zaplanowania zmian w przestrzeni miasta daje konstrukcja prawna procedury uchwalania planu. Pozwala ona na jego zaskarżenie w każ-dym momencie obowiązywania, co w przypadku Krakowa było wielokrotnie wykorzystywane – wprowadzone już w życie plany były unieważniane na mocy wyroków sądowych. Od 2007 r. w ten sposób utraciło moc dziewięć planów miejscowych. Dodać należy, że w grupie tej były plany nagradzane i wyróżniane (np. plan dla otoczenia portu lotniczego Kraków-Balice czy obszaru Wzgórze św. Bronisławy). 0,79 0,90 ^1,84 3,50 4,55 4,61 6,30 10,31 11,80 ^13,1 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Po w ie rz ch ni a o bj ęt a p la na m i ( w t ys . h a)

Rys. 2.13. Powierzchnia miasta objęta planami miejscowymi w latach 2003–2012 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o stanie miasta, za lata 2003–2011 oraz informacji serwisu internetowego Biura Planowania Przestrzennego: http://www.bip.krakow. pl/?id=412 (dostęp: 4.01.2013).

W ostatnich objętych analizą latach po kilkuletnim kryzysie planistycznym odnotowuje się jednak wyraźny wzrost obszaru miasta z ustalonymi planami miejscowymi (rys. 2.13). Rokrocznie służby miejskie prowadzą procedury dla kilkudziesięciu planów (tabela 2.3). Należy jednak zauważyć, że samo

uchwa-62 P. Stachnik, Plan niezgody, „Dziennik Polski” z 29 lipca 2007 r., http://www.jura.eko.org. pl/prasa/0707_Plan_niezgody.pdf (dostęp: 13.06.2008).

lenie planu miejscowego nie gwarantuje racjonalnego zagospodarowania prze-strzeni, ponieważ niejednokrotnie ze względu na znaczne opóźnienia procedury w obszarze objętym planem zachodzą zmiany, które intensywnie wpływają lub już wpłynęły na tę przestrzeń (było to widoczne m.in. w przypadku wymienio-nych wyżej planów miejscowych).

Tabela 2.3. Prace Biura Planowania Przestrzennego nad planami miejscowymi na różnym etapie zaawansowania w latach 2004–2011

Rok Liczba planów ^{Powierzchnia miasta} objęta pracami (w ha) Powierzchnia miasta objęta pracami (w %) 2004 69 9 538,4 29 2005 34 9 931,3 30 2006 62 11 278,5 34 2007 83 17 746,1 54 2008 68 13 271,7 41 2009 52 6 304,1 19 2010 42 6 489,1 20 2011 59 5 423,2 17

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o stanie miasta, za lata 2004–2011.

Według stanu na 4 stycznia 2013 r. miasto posiadało plany miejscowe dla powierzchni odpowiadającej 40,1% jego obszaru. Możliwości zagospodarowania nieruchomości położonych na pozostałych terenach miasta określa się na pod-stawie: dokumentu WZ (warunki zabudowy) oraz decyzji ustalającej lokalizację inwestycji celu publicznego wydawanej przez Urząd Miasta.

W latach 2003–2011 wydano łącznie 31 591 takich decyzji, z czego najwięcej w 2008 r. (ponad 4,5 tys.) (rys. 2.14). Liczby te obrazują ciągłe braki w systemie planowania przestrzennego. Należy dodać, że są to dokumenty, które ze względu