Rozdział 2. System bezpieczeństwa powszechnego
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego
Elementami systemu bezpieczeństwa powszechnego są podmioty działające i/lub współdziałające na rzecz wypełniania systemowego celu. To organy, instytucje, organizacje, przedsiębiorstwa itp. określane mianem podmiotów bezpieczeństwa powszechnego, można podzielić na te kierownicze (zarządcze) i wykonawcze. W pierwszym przypadku mowa głównie o organach administracji publicznej, które w specyficznych warunkach pełnią rolę podmiotów zarządzania kryzyso-wego, centralnych organach administracji publicznej oraz kolegialnych organach
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego 37
administracji samorządowej. Nawiązując natomiast do kwestii podmiotów wykonawczych, nie sposób tak naprawdę wymienić ich wszystkich rodzajów – z uwagi na olbrzymią liczbę. Warto natomiast skupić się na tych najistotniejszych z uwagi na swój potencjał i rolę ochronną w stosunku do ludności cywilnej. Są to przede wszystkim operatorzy infrastruktury krytycznej oraz systemów, obiek-tów i instalacji o analogicznej roli, lecz nie spełniających kryteriów sektorowych i przekrojowych, a także organy administracji publicznej, służby, inspekcje, straże, organizacje pozarządowe oraz służby komunalne.
Nieco bardziej szczegółowo zależności łączące ze sobą elementy systemu bezpieczeństwa powszechnego można wyrazić za pośrednictwem roli, któ-re wynikają z zadań prawnie przypisanych do poszczególnych podmiotów analizowanego rodzaju bezpieczeństwa. Pozwoli to na ukazanie zarówno ich katalogu, jak też miejsca w strukturach służących zapewnianiu bezpieczeństwa powszechnego w Polsce.
Role podmiotów o charakterze kierowniczym (zarządczym) systemu bezpieczeństwa powszechnego, które charakteryzują się relatywnie najwyż-szym potencjałem w zakresie zapewniania bezpieczeństwa ludności cywilnej w rozpatrywanym kontekście, można zestawić w następujący sposób34:
1. Rada Ministrów:
• Jako jeden z naczelnych organów kierowania bezpieczeństwem państwa odpowiada za zapewnienie go w wymiarach wewnętrznym i zewnętrz-nym, sprawując przy tym zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczy-pospolitej Polskiej, regulując (w zakresie wykraczającym poza kompe-tencje poszczególnych ministrów i urzędów centralnych), koordynując, monitorując i kontrolując działania ukierunkowane na zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego.
2. Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego (RZZK):
• To organ opiniodawczo-doradczy Rady Ministrów w sprawach zarządza-nia kryzysowego, którego rola wyraża się w inicjowaniu i koordynowaniu wszelkich działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego (w tym w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa powszechnego).
34 Por., Zadania w zakresie ochrony ludności [w:] W. Kitler, A. Skrabacz, Bezpieczeństwo
ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny,
Wyd. TWO, Warszawa 2010, s. 187–231, W. Kitler, B. Wiśniewski, J. Prońko, Wybrane
3. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB):
• Pełni rolę krajowego centrum zarządzania kryzysowego. Obsługuje przy tym w sprawach zarządzania kryzysowego wspomniany zespół (RZZK), Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i ministra właściwego sprawom wewnętrznym.
4. Poszczególni ministrowie:
• Posiadają atrybuty władzy wykonawczej we właściwych sobie zakresach, a także sprawują w odniesieniu do nich najwyższe funkcje zarządcze (m.in. planistyczne, koordynacyjne i kontrolne).
5. Zespoły zarządzania kryzysowego ministrów kierujących działami administracji publicznej i kierowników urzędów centralnych: • Są organami opiniodawczo-doradczymi ministrów kierujących działami
administracji publicznej i kierowników urzędów centralnych w spra-wach zarządzania kryzysowego. Ich rola polega na wspieraniu procesu planowania cywilnego oraz wypracowywaniu wniosków i propozycji traktujących o zapobieganiu i przeciwdziałaniu zagrożeniom bezpie-czeństwa narodowego.
6. Główny Geodeta Kraju:
• Stanowi centralny organ administracji rządowej zajmujący się sprawa-mi geodezji i kartografii, realizując zadania o charakterze nadzorczym, inicjacyjnych (w stosunku do przedsięwzięć w niniejszym zakresie), koordynacyjnym i sprawozdawczym.
7. Główny Inspektor Ochrony Środowiska:
• Kierując Inspekcją Ochrony Środowiska, stanowi centralny organ admi-nistracji rządowej zajmujący się sprawami ochrony środowiska, realizując zadania o charakterze monitoringowym, nadzorczym, koordynacyjnym i sprawozdawczym. Jest przy tym organem właściwym realizacji zadań ministra odpowiadającego za sprawy przeciwdziałania poważnym awa-riom, transgranicznym skutkom awarii przemysłowych oraz awaryjnym zanieczyszczeniom wód granicznych.
8. Główny Inspektor Sanitarny:
• Podległy ministrowi do spraw zdrowia. kieruje Państwową Inspekcją Sanitarną jako centralny organ administracji rządowej. Kreuje przy tym właściwą politykę, a także wypełnia przedmiotowe zadania koordyna-cyjne, nadzorcze i informacyjne.
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego 39
9. Główny Lekarz Weterynarii:
• Kieruje Inspekcją Weterynaryjną. Jako podmiot podległy ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa jest z jego ramienia centralnym organem administracji rządowej. W zakresie bezpieczeństwa sanitarno-epizootycz-nego pełni więc rolę normatywną, kontrolną, informacyjną i koordyna-cyjną na najwyższym poziomie zarządzania bezpieczeństwem w państwie. 10. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej (PSP):
• Umocowany w podległości względem ministra – kierownika resortu spraw wewnętrznych. Jest przełożonym wszystkich strażaków PSP od-powiadającym na centralnym poziomie zarządzania bezpieczeństwem państwa za sprawy organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG) oraz ochrony przeciwpożarowej.
11. Komendant Główny Policji:
• Również podlega ministrowi właściwemu sprawom wewnętrznym. To przełożony wszystkich policjantów w Polsce. Stanowiąc centralny organ administracji publicznej odpowiada za sprawy ochrony bezpieczeństwa ludzi w kontekście zagrożeń bezpieczeństwa (w tym porządku) publicz-nego, pośrednio zaś zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego.
12. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej:
• Jeden z głównych (centralny organ administracji rządowej) organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami. Podległy ministrowi odpowiedzialnemu za sprawy gospodarki wodnej jest organem wyż-szego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w przedmiotowym zakresie. Ponadto pełni rolę normatywną, kontrolną i informacyjną.
13. Prezes Państwowej Agencji Atomistyki:
• Będąc organem dozoru jądrowego, sprawuje nadzór i kontrolę nad prze-strzeganiem warunków bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiolo-gicznej. Pełni także funkcje normatywną, opiniodawczą, informacyjną i koordynacyjną w przedmiotowym zakresie.
14. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego:
• Realizuje założenia polityki państwa w zakresie lotnictwa cywilnego. Jego rola przejawia się w działalności nadzorczej, koordynacyjnej i nor-matywnej w odniesieniu do kwestii m.in. ochrony lotnictwa cywilnego (lotnisk i firm z branży lotnictwa cywilnego).
15. Szef Obrony Cywilnej Kraju:
• Jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach dotyczących obrony cywilnej. Jego rola ogranicza się jednak do czynności głównie planistycznych, koordynacyjnych (w ramach planowania i szkoleń) i kon-trolnych względem obrony cywilnej i jej formacji na terenie całego kraju. 16. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki:
• Odpowiada za realizację zadań z zakresu regulacji gospodarki paliwami i energią, a także promowania konkurencji w tym zakresie. Reguluje on działalność przedsiębiorstw energetycznych, zapewniając przy tym przestrze-ganie prawa, wypełnianie polityki energetycznej państwa, a także równowa-żenie interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. 17. Prezes Komisji Nadzoru Finansowego:
• To najwyższy organ podmiotu właściwego sprawom nadzoru nad ryn-kiem finansowym w Polsce. Autoryzuje rekomendacje z zakresu zarzą-dzania bezpieczeństwem systemów informatycznych, a także właściwych mechanizmów kontroli bezpieczeństwa, zarządzania ryzykiem, audyto-wania i nadzoru w bankach.
18. Wojewoda:
• Jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie, organem decy-zyjnym zarządzania kryzysowego oraz szefem obrony cywilnej na tym terenie. Pełni rolę kierowniczą, koordynacyjną i kontrolną wobec całej podległej administracji zespolonej, będąc odpowiedzialnym za zapew-nianie warunków skutecznego jej działania i ponosząc odpowiedzialność za rezultaty właściwych działań. W konsekwencji zdaje się być najważ-niejszą osobą w województwie z punktu widzenia m.in. bezpieczeństwa powszechnego.
19. Wojewódzki zespół zarządzania kryzysowego (WZZK):
• Stanowi organ opiniodawczo-doradczy wojewody. Zrzesza kluczowe podmioty bezpieczeństwa powszechnego w województwie, w tym przed-stawicieli wojewódzkich straży, służb i inspekcji. Pełni rolę analityczną, informacyjną i doradczą w zakresie działań podejmowanych w ramach zarządzania kryzysowego.
20. Wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego (WCZK):
• Jest podmiotem wspierającym wojewodę i wojewódzki zespół zarządza-nia kryzysowego. Pełni rolę swoistego łącznika między wojewódzkimi
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego 41
strukturami zarządzania kryzysowego a pozostałymi podmiotami bez-pieczeństwa powszechnego.
21. Komórka właściwa sprawom zarządzania kryzysowego w urzędzie wojewódzkim:
• Umocowana w strukturze urzędu wojewódzkiego, zapewnia obsługę wojewódzkiego centrum zarządzania kryzysowego i funkcjonowanie wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego. Jej pracownicy są od-powiedzialni za wszelkie kwestie związane ze sprawami bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego. Rola samej komórki jest niezwykle rozbu-dowana, od aspektów analitycznych i planistycznych po opiniodawstwo i współpracę z pozostałymi strukturami zarządzania kryzysowego. 22. Sejmik województwa:
• Jako organów stanowiący i kontrolny władzy samorządowej w wojewódz-twie, określa zasady, tryb i harmonogram opracowania strategii rozwoju województwa. W swojej działalności normatywnej reguluje zadania wo-jewództwa, wśród których wymienia się sprawy m.in. promocji i ochro-ny zdrowia, ochroi ochro-ny środowiska, gospodarki wodnej (w tym ochroi ochro-ny przeciwpowodziowej), transportu zbiorowego i dróg publicznych, a także bezpieczeństwa publicznego.
23. Zarząd województwa:
• Rola tego organu wykonawczego województwa wyraża się w działalności normatywnej, a także w ograniczonym stopniu (ponieważ jedynie w sto-sunku do wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych) kontrolnej, kierowniczej i koordynacyjnej. W świetle bezpieczeństwa powszechnego jest ona mocno ograniczona na korzyść struktur zarzą-dzania kryzysowego w województwie (wojewody i jego zaplecza). 24. Starosta:
• Stanowi organ decyzyjny zarządzania kryzysowego oraz jest szefem obrony cywilnej na terenie powiatu. Pełni rolę kierowniczą, koordy-nacyjną i kontrolną wobec całej podległej administracji zespolonej, będąc odpowiedzialnym za zapewnianie warunków skutecznego jej działania i ponosząc odpowiedzialność za rezultaty właściwych dzia-łań. W konsekwencji i w analogii do wojewody zdaje się być najważ-niejszą osobą w powiecie z punktu widzenia m.in. bezpieczeństwa powszechnego.
25. Powiatowy zespół zarządzania kryzysowego (PZZK):
• Rola powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego jest analogiczna jak w przypadku jego wojewódzkiego odpowiednika. Jest on więc organem opi-niodawczo-doradczym starosty. Zrzesza kluczowe podmioty bezpieczeństwa powszechnego w powiecie. Pełni rolę analityczną, informacyjną i doradczą w zakresie działań podejmowanych w ramach zarządzania kryzysowego. 26. Powiatowe centrum zarządzania kryzysowego (PCZK):
• Rola powiatowego centrum zarządzania kryzysowego jest analogiczna jak w przypadku jego wojewódzkiego odpowiednika. Pełni więc rolę swoistego łącznika między powiatowymi strukturami zarządzania kry-zysowego a pozostałymi podmiotami bezpieczeństwa powszechnego. 27. Komórka właściwa sprawom zarządzania kryzysowego w starostwie
powiatowym:
• Umocowana w strukturze starostwa powiatowego może zapewniać ob-sługę i funkcjonowanie właściwych odpowiednio centrum i zespołu za-rządzania kryzysowego. Rola samej komórki jest prawnie niedookreślona, stąd należy domniemywać, że będzie analogiczna jak w przypadku jej wojewódzkiego odpowiednika.
28. Rada powiatu:
• Jako organów stanowiący i kontrolny władzy samorządowej w powiecie opracowuje akty prawa miejscowego. W zakresie tej działalności reguluje zadania powiatu, wśród których wymienia się sprawy m.in. promocji i ochrony zdrowia, transportu zbiorowego i dróg publicznych, gospo-darki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, ochrony przeciwpowodziowej, utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych oraz działalności w zakresie telekomunikacji. 29. Zarząd powiatu:
• W ogólnym ujęciu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu. Jego rola w świetle bezpieczeństwa powszechnego jest mocno ograniczo-na ograniczo-na korzyść starosty i jego zaplecza w postaci struktury zarządzania kryzysowego w powiecie.
30. Wójt, burmistrz, prezydent miasta:
• Stanowi organ decyzyjny zarządzania kryzysowego (jest swoistym łącznikiem między gminnymi strukturami zarządzania kryzysowego
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego 43
a pozostałymi podmiotami bezpieczeństwa powszechnego) oraz jest szefem obrony cywilnej na terenie gminy. Realizuje (wykonuje) zadania publiczne o charakterze gminnym w odniesieniu do kwestii ochrony środowiska i przyrody, ochrony zdrowia, ochrony zabytków, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych. Może podjąć decyzję o zarządzeniu ewakuacji z obsza-rów na terenie gminy. Ma bezpośrednie przełożenie decyzyjne jedynie na gminne służby i straże. Mimo wszystko pełni kluczową rolę z punktu widzenia właśnie bezpieczeństwa powszechnego.
31. Gminny (miejski) zespół zarządzania kryzysowego (GZZK, GMZK): • Rola gminnego zespołu zarządzania kryzysowego jest analogiczna jak
w przypadku jego powiatowego odpowiednika. Jest on więc organem opiniodawczo-doradczym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Zrzeszając kluczowe podmioty bezpieczeństwa powszechnego w gmi-nie pełni rolę analityczną, informacyjną i doradczą w zakresie działań podejmowanych w ramach zarządzania kryzysowego.
32. Gminne (miejskie) centrum zarządzania kryzysowego (GCZK, GMZK):
• Jeśli zostało utworzone, może pełnić zadania swojego powiatowego od-powiednika, odciążając w ten sposób właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
33. Rada gminy (miasta):
• Rola tego kolegialnego organu administracji publicznej jest bardzo moc-no ograniczona w zakresie bezpieczeństwa powszechnego na rzecz struk-tur zarządzania kryzysowego na analizowanym terenie. Pełni on bowiem rolę jedynie normatywną i kontrolną, w obu przypadkach w zakresie nieregulowanym innymi ustawami.
Rola podmiotów o charakterze wykonawczych systemu bezpieczeństwa powszechnego, które charakteryzują się stosunkowo najwyższym potencjałem w zakresie zapewniania bezpieczeństwa ludności cywilnej w rozpatrywanym kontekście, można zestawić w następujący sposób:
1. PSP:
• Jeden z najważniejszych podmiotów systemu bezpieczeństwa powszech-nego. Jest organizatorem największego systemu ratowniczego w Polsce
(KSRG). Jego rola przejawia się w działaniach operacyjnych, logistycz-nych, restrykcyjnych i prewencyjnych (kontrolno-rozpoznawczych i edukacyjnych) – w kontekście tych dwóch pierwszych również poza granicami kraju. Niezwykła obszerność domeny działania PSP sprawia, że funkcjonariusze tej formacji są obecni praktycznie przy większości zdarzeń, w związku, z którymi można mówić o bezpośrednim zagrożeniu ludzkiego życia lub zdrowia.
2. Ochotnicze straże pożarne (OSP):
• Stanowi je ponad półmilionowa rzesza przeszkolonych strażaków, z któ-rych część współtworzy KSRG. Z uwagi na ich liczbę, są zasadniczymi zasobami ratowniczymi w państwie. Realizują działania o charakte-rze głównie operacyjnym (interwencyjnym) i edukacyjnym w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
3. Pozostałe jednostki ochrony przeciwpożarowej:
• Zalicza się tu, poza omówionymi PSP i OSP, głównie jednostki organiza-cyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej (WOP), zakładowe straże pożarne, zakładowe służby ratownicze, gminne zawodowe straże pożarne, powiatowe (miejskie) zawodowe straże pożarne i terenowe służby ratow-nicze. Z uwagi na swoją bezpośrednią podległość kierownictwu zakładów pracy lub terenowym organom administracji publicznej realizują dzia-łania o charakterze operacyjnym, w ograniczonym natomiast zakresie (na terenie swojego działania) normatywne i kontrolne w odniesieniu do kwestii ochrony przeciwpożarowej, w tym ratownictwa.
4. Policja:
• Ustawowo powołana do zapewniania bezpieczeństwa (w tym porządku) publicznego, wspiera działania służące bezpieczeństwu powszechnemu. Owe wsparcie przejawia się głównie w czynnościach operacyjnych na rzecz podmiotów ratownictwa w obliczu pożarów, innych miejscowych zagrożeń, klęsk żywiołowych i awarii technicznych.
5. Straże gminne (miejskie):
• W kontekście bezpieczeństwa powszechnego ich rola jest analogiczna jak w przypadku Policji. Ograniczenie możliwości stosowania przymusu bezpo-średniego osłabia ją jednak na tle uprawnień policjantów. Nie mniej jednak ma charakter wsparcia w stosunku do bezpośrednich działań na rzecz ana-lizowanego rodzaju bezpieczeństwa, zwłaszcza w kontekście ratownictwa.
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego 45
6. Formacje obrony cywilnej:
• Realizują zadania służące ochronie ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, a także ratowaniu i udzielaniu pomocy poszkodowanym w okolicznościach wojny. Współdziałają tak-że w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrotak-żeń środowiska, jak również mogą brać czynny udział w usuwaniu ich skutków.
7. Siły Zbrojne RP (SZ RP), w tym Wojskowe Jednostki Odbudowy (WJO):
• Z uwagi na potencjał, jakim się charakteryzują, ich oddziały i podod-działy mogą być wykorzystywane do realizacji zadań wykonawczych względem zarządzania kryzysowego oraz eliminacji lub ograniczania skutków klęsk żywiołowych.
8. Narodowe Siły Rezerwowe (NSR):
• Istnieje możliwość angażowania ich w m.in. zwalczanie klęsk żywioło-wych, działania ratownicze oraz działania wykonawcze na rzecz zarzą-dzania kryzysowego (zadania tożsame z powinnościami SZ RP w tym zakresie). Mogą więc pełnić funkcje operacyjne na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego.
9. Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) i Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR):
• Pełnią rolę głównego podmiotu wykonawczego w ramach ratownictwa górskiego w Polsce. Współpracują przy tym z krajowymi i zagranicznymi podmiotami bezpieczeństwa. Szeroki zakres ich zadań obejmuje wykony-wanie czynności operacyjnych (ratowykony-wanie), edukacyjnych i kontrolnych. 10. Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR) i inne podmioty
uprawnione do wykonywania ratownictwa wodnego:
• Rola WOPR i innych podmiotów uprawnionych do wykonywania ratow-nictwa wodnego zdaje się być analogiczna do roli omówionych powyżej organizacji pozarządowych właściwych ratownictwu górskiemu. Rów-nież w tym przypadku mowa o działalności operacyjnej, edukacyjnej i kontrolnej – tu w odniesieniu do kwestii bezpieczeństwa na wodach śródlądowych.
11. Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (służba SAR):
• Podległa ministrowi właściwemu sprawom gospodarki morskiej, ma na celu poszukiwanie i ratowanie życia na morzu. Wykazuje w przeważającej
mierze operacyjny i opiniodawczy (w stosunku do planowania operacyj-nego) profil swojej działalności.
12. Służba Poszukiwania i Ratownictwa Lotniczego (służba ASAR): • Zgodnie z ustawowym celem jej działalność jest ukierunkowana na
pro-wadzenie czynności poszukiwawczych i ratowniczych w odniesieniu do statków powietrznych, które znajdują się w niebezpieczeństwie. Ponadto służba ASAR została prawnie zobligowana do udzielania pomocy zało-gom, pasażerom i innym osobom zagrożonym i/lub poszkodowanym w związku ze zdarzeniami lotniczymi.
13. Morska Służba Asysty Telemedycznej (MSAT):
• Stanowi swego rodzaju źródło porad medycznych na potrzeby bezpie-czeństwa na morzu. Jej główna misja to udzielanie wsparcia meryto-rycznego drogą radiową na morzu kapitanowi statku lub członkom jego załogi. Może wspierać również podmioty ratownicze na lądzie, o ile jest w tym zakresie kompetentna.
14. Koordynator SafeSeaNet i służba Koordynatora SafeSeaNet:
• Rola tych dwóch podmiotów systemu bezpieczeństwa powszechne-go przejawia się w zapewnieniu przepływów informacji dotyczących wszelkich statków i zdarzeń, które mogą stanowić potencjalne zagro-żenie bezpieczeństwa na morzu, w tym niebezpieczeństwo dla żeglugi. Informacje wymieniane są pomiędzy poszczególnymi użytkownikami systemu SafeSeaNet, w tym stroną polską.
15. Służby ratownictwa górniczego przedsiębiorców:
• Traktuje się je w optyce jednostek organizacyjnych przedsiębiorców świadczących usługi górnicze. Mają za zadanie prowadzić działania z zakresu ratownictwa górniczego w odniesieniu do osób znajdujących się na terenie tego zakładu, bezpieczeństwa ruchu górniczego oraz bezpieczeństwa powszechnego. Wspierają właściwych przedsiębior-ców w pozostałych działaniach z tego zakresu, pełniąc rolę doradczą i kontrolną.
16. Jednostki ratownictwa górniczego:
• Udzielają pomocy górnikom i kopalniom w okolicznościach zagrożeń dla nich charakterystycznych (m.in. pożarów podziemnych, wybuchów gazów kopalnianych i pyłu węglowego, wyrzutami gazów i skał). Ponadto prowadzą działalność szkoleniową z zakresu ratownictwa górniczego.
2.2. Podmioty bezpieczeństwa powszechnego 47
17. Centra powiadamiania ratunkowego (CPR):
• CPR są głównym elementem systemu powiadamiania ratunkowego. Umożliwiają obsługę zgłoszeń alarmowych na numery alarmowe 112, 997, 998, 999 i inne. Pełnią więc kluczową rolę informacyjną w zakresie identyfikacji zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego wymagających działania w trybie pilnym (czyli ratowania). Biorą również czynny udział w wymianie danych dotyczących właściwych zdarzeń oraz współpracują z centrami zarządzania kryzysowego.
18. Zespoły ratownictwa medycznego (ZRM):
• Wśród tych najbardziej rozpoznawalnych podmiotów systemu Państwo-we Ratownictwo Medyczne (systemu PRM) wyróżnia się zespoły pod-stawowe, zespoły specjalistyczne i zespoły lotnicze. Za ich misję przyjęto udzielanie świadczeń medycznych osobom znajdującym się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego w warunkach pozaszpitalnych. Z tego powodu są obecne praktycznie w obliczu wszelkiego rodzaju zdarzeń wymagających nagłych, medycznych interwencji ratowniczych.
19. Szpitalne oddziały ratunkowe (SOR):
• Kolejne bardzo charakterystyczne podmioty ratownicze. Udzielają świad-czeń opieki zdrowotnej, które polegają na wstępnych diagnostyce i le-czeniu w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych osób znajdujących się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Bardzo ściśle współpracują z pozostałymi podmiotami systemu PRM, w tym z ZRM. 20. Dyspozytorzy medyczni:
• Pełnią kluczową rolę z punktu widzenia obsługi zdarzeń wymagających świadczenia usług medycznych osobom znajdującym się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego w warunkach pozaszpitalnych oraz szpitalnych (w odniesieniu do SOR). To oni bowiem przyjmują powiadomienia o zdarzeniach, są pierwszymi źródłami informacji dla wszystkich, który chcą zasięgnąć informacji o prawidłowych sposobach udzielania pierw-szej pomocy, zarządzają informacjami pomocnymi z punktu widzenia medycznych działań ratowniczych, a także pośredniczą w zapewnieniu transportu medycznego z miejsca zdarzenia do SOR.
21. Lekarz koordynator ratownictwa medycznego:
• Nadzoruje merytorycznie pracę dyspozytorów medycznych i koordy-nuje ich ewentualną współpracę (w sytuacji, gdy zaistnieje konieczność
wykorzystania ZRM spoza danego rejonu operacyjnego). Może udzielać im wsparcia merytorycznego w ramach pełnienia całodobowego dyżuru. Jest ściśle umiejscowiony w strukturach zarządzania kryzysowego w wo-jewództwie poprzez podległość służbową wojewodzie oraz możliwość włączania do prac WZZK.
22. Centra urazowe:
• Specjalizują się w udzielaniu pomocy w zakresie całodobowego i nie-zwłocznego wykonywania badań diagnostycznych na rzecz pacjentów urazowych, dzięki czemu nie muszą być oni, z założenia, przewożeni specjalistycznymi środkami transportu sanitarnego. Jako integralne ele-menty systemu PRM ściśle współpracują ze wszystkimi rodzajami ZRM. 23. Jednostki organizacyjne szpitali:
• Z uwagi na niezwykle zróżnicowany charakter swojej działalności bez-względnie wpisują się w świadczenie usług medycznych na rzecz obywa-teli. Niektóre z nich, z powodu posiadanego sprzętu i personelu, mogą