Garbal Ł., Jak wydawać współczesne teksty literackie, Warszawa 2011
POETYKA Z ELEMENTAMI TEORII LITERATURY (EPIKA)
Forma zaliczenia Z. oc.
Liczba punktów ECTS 3
Kierunek studiów Filologia polska
profil studiów poziom studiów
zajęcia obowiązkowe
dla kierunku
zajęcia do
wyboru semestr/y
Ogólnoakademicki SPS tak II
Dyscyplina
Literaturoznawstwo Prowadzący zajęcia
Formy zajęć Liczba godzin Liczba
N (nauczyciel) S (student) punktów ECTS Studia stacjonarne Studia stacjonarne
Ćwiczenia 30 60
Razem 30 60 3
Metody dydaktyczne
ćwiczenia audytoryjne: analiza tekstów z dyskusją / praca w grupach / dyskusja / rozwiązywanie zadań Wymagania wstępne
Zaliczenie w pierwszym semestrze przedmiotu Poetyka z elementami teorii literatury (liryka).
Cele przedmiotu
Na zajęciach student zapoznaje się z podstawową wiedzą literaturoznawczą z zakresu poetyki oraz najważniejszymi kierunkami teorii literatury w XX wieku. Przyswaja sobie podstawowe pojęcia i terminy stosowane w tych dziedzinach nauki. Zdobywa niezbędne kompetencje do samodzielnej analizy tekstów literackich. Przedmiot stanowi drugą cześć trzysemestralnego cyklu, poprzedza go w pierwszym semestrze część dotycząca liryki i jest kontynuowany w semestrze trzecim (dramat).
Treści programowe 1. Epika. Proza. Powieść.
2. Narrator. Narracja. Fabuła.
3. Opis.
4. Bohater literacki. Postać literacka.
5. Motyw. Wątek. Topos.
6. Przestrzeń i czas.
7. Odbiór dzieła literackiego.
8. Kategorie estetyczne: tragizm – komizm – alegoria.
9. Kategorie estetyczne: groteska – ironia – wzniosłość.
10. Literatura a tożsamość.
11. Adaptacja filmowa dzieła epickiego.
12. Kierunki teorii literatury w XX wieku: psychoanaliza, fenomenologia, Bachtin, hermeneutyka.
13. Kierunki teorii literatury w XX wieku: formalizm rosyjski, formalizm amerykański, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja.
14. Kierunki teorii literatury w XX wieku: poststrukturalizm, feminizm, gender i queer, badania kulturowe, postkolonializm.
Efekty uczenia się:
Wiedza
W_01 – student ma uporządkowaną wiedzę z zakresu poetyki w odniesieniu do epiki
W_02 – student ma wiedzę na temat zasad i metod analizy i interpretacji tekstów epickich.
W_03 – student zna najbardziej podstawowe zagadnienia z zakresu teorii literatury.
Umiejętności
U_01 – student potrafi przeprowadzić oraz napisać analizę i interpretację tekstu epickiego z wykorzystaniem wiedzy z zakresu poetyki.
U_02 – student potrafi rozróżniać i opisywać różne rodzaje i gatunki literackie.
U_03 – student potrafi czytać ze zrozumieniem teksty naukowe dotyczące teorii literatury i porównywać ze sobą różne ujęcia teoretyczne.
Kompetencje społeczne
K_01 – student potrafi współpracować w grupie dokonującej wspólnej analizy i interpretacji tekstu literackiego.
K_02 – student potrafi wyrażać pozostałym uczestnikom zajęć swój sposób rozumienia tekstu literackiego.
Sposób zaliczenia oraz formy i podstawowe kryteria oceny/wymagania egzaminacyjne A. Sposób zaliczenia
Zaliczenie z oceną.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach oraz uzyskanie pozytywnej oceny z pracy zaliczeniowej.
B. Sposoby weryfikacji i oceny efektów 1. Ocena za aktywność na zajęciach (U_03;
K_01; K_02; K_03).
2. Ocena z pisemnej pracy zaliczeniowej (W_01; W_02; W_03; U_01; U_02).
K_03 – student potrafi odnosić się krytycznie do zjawisk literackich i kulturalnych.
Matryca efektów uczenia się dla zajęć Numer (symbol)
efektu uczenia się Odniesienie do efektów uczenia się dla kierunku
W_01 K_W02; K_W03; K_W04
W_02 K_W07
W_03 K_W02; K_W03
U_01 K_U02; K_U03
U_02 K_U02; K_U04; K_U05; K_U06
U_03 K_U02; K_U14
K_01 K_K01
K_02 K_K01; K_K05
K_03 K_K06
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:
Podręczniki i słowniki:
M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1998, tu należy sprawdzać wszystkie hasła.
A. Kulawik, Zarys poetyki, Kraków 2013.
Trojaczki: M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1991 (lub inne wyd.).
Trojaczki krakowskie: E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Zarys poetyki, Warszawa 1980.
J. Culler, Teoria Literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. M. Bassaj, Warszawa 1998 [TL]
Teorie literatury XX wieku. Antologia i Podręcznik, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.
1. Epika. Proza. Powieść
M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1991 (lub inne wyd.), rozdz. VIII. Epika, s. 319 – 390.
M. Bachtin, Epos a powieść. O metodologii badania powieści, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 3;
przedruk: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”, t. I, pod red. M. Głowińskiego i H. Markiewicza, Warszawa 1977.
W. L. Reed, Kłopoty z poetyką powieści, „Pamiętnik Literacki” 1993, z. 1, s. 191 –204.
2. Narrator. Narracja. Fabuła
J. Culler, Narracja, w tegoż, Teoria literatury, Warszawa 1998, s. 97 – 109.
F. Stanzel, Typowe formy powieści, tłum. R. Handke, w: Teoria form narracyjnych w niemieckim kręgu językowym. Antologia, red. R. Handke. Kraków 1980.
W. C. Booth, Rodzaje narracji, w: Narratologia. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”.
Gdańsk 2004.
M. Głowiński, Narratologia – dzisiaj i nieco dawniej, „Teksty Drugie” 2001, z. 5, s. 20–30.
U. Eco, Struktury narracyjne u Fleminga, w: tegoż, Superman w literaturze masowej, przeł. J.
Ugniewska, Warszawa 1996, s. 184 – 235.
3. Opis
S. Wysłouch, Od Lessinga do Przybosia. Teoria i kompozycja opisu, w: Problemy teorii literatury, s.
IV, red. H. Markiewicz. Wrocław 1998.
P. Hamon, Czym jest opis?, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 1.
J. Sławiński, O opisie oraz Opis w dziewiętnastowiecznej literaturze polskiej: ujęcie encyklopedyczne
w: tegoż, Prace wybrane, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000.
D. Korwin-Piotrowska, Problemy opisu prozatorskiego, Kraków 2001.
4. Bohater literacki. Postać literacka.
H. Markiewicz, Postać literacka j jej badanie, w: Autor – podmiot literacki – bohater, pod red. A.
Martuszewskiej i J. Sławińskiego, Wrocław 1983, s. 93 – 108.
M. Bachtin, Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego, w: tegoż, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970.
5. Motyw. Wątek. Topos.
OPRACOWANIA:
Z. Łempicki, Osnowa, wątek, motyw, w: tegoż, Wybór pism, t. 2, 1966.
J. Abramowska, Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, „Pamiętnik Literacki” 1982 z.1/2;
przedruk w: tejże, Powtórzenia i wybory, 1995.
E. R. Curtius, Topika, w: Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków 1997; przedruk:
„Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1; przedruk: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów
„Pamiętnika Literackiego”, t. I, pod red. M. Głowińskiego i H. Markiewicza, Warszawa 1977
6. Przestrzeń i czas
M. Bachtin, Czas i przestrzeń w powieści, „Pamiętnik literacki” 1974, z. 4, s. 273–311.
J. Sławiński, Przestrzeń w literaturze. Elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości w: tegoż, Próby teoretycznoliterackie. Warszawa 1992 lub w: tegoż, Prace wybrane, t. IV. Kraków 2000 lub w:
Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska. Wrocław 1978.
K. Bartoszyński, Problem konstrukcji czasu w utworach epickich w: Problemy teorii literatury, s. 2, red. H. Markiewicz, wyd. II. Wrocław 1987.
7. Odbiór dzieła literackiego
M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego, w zbiorze: Studia z historii i teorii poezji, Wrocław 1967; lub w: tegoż. Style odbioru, Kraków 1977; lub w: Poetyka, s. 73-104.
H. R. Jauss, Czytelnik jako instancja nowej historii literatury, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 1
U. Eco, Czytelnik modelowy, w: tegoż, Lector in fabula, Warszawa 1994.
U. Eco, Dziwny przypadek ulicy Servandoni, w: tegoż, Sześć przechadzek po świecie fikcji, przeł. J.
Jarniewicz, Kraków 1995.
8. Kategorie estetyczne: tragizm – komizm – alegoria
Arystoteles, Poetyka, w: Trzy poetyki klasyczne, opr. T. Sinko, Wrocław 1951, lub w: tegoż, Retoryka.
Poetyka, Warszawa 1988 lub w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. VI. Warszawa 2001 (tu fragmenty o tragedii).
K. Jaspers, O tragiczności, w: Filozofia egzystencji, Warszawa 1990.
H. Bergson, Śmiech. Esej o komizmie, Warszawa 2000.
J. Ziomek, Komizm - spójność teorii i teoria spójności, w: tegoż, Powinowactwa literatury, Warszawa 1980.
M. Głowiński, Groteska we współczesnej literaturze polskiej, w: tegoż, Prace wybrane, t. V:
Intertekstualność, groteska, parabola, Kraków 2000.
D. L. Sayers, O pisaniu i czytaniu utworów alegorycznych, „Pamiętnik Literacki” 1975, z. 3; przedruk w: Alegoria, pod red. J. Abramowskiej, Gdańsk 2003.
9. Kategorie estetyczne: groteska – ironia – wzniosłość
W. Kayser, Próba określenia istoty groteskowości, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 4, przedruk w:
Groteska, pod red. M. Głowińskiego, Gdańsk 2003.
A. J. Guriewicz, Z historii groteski: „góra” i „dół” w średniowiecznej literaturze łacińskiej, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 4, przedruk w: Groteska, pod red. M. Głowińskiego, Gdańsk 2003.
B. Allemann, O ironii jako kategorii literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1; przedruk w: Ironia, pod red. M. Głowińskiego, Gdańsk 2002.
D. S. Muecke, Ironia: podstawowe klasyfikacje, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 1; przedruk w: Ironia, pod red. M. Głowińskiego, Gdańsk 2002.
Pseudo-Longinos, O wzniosłości, w: Trzy poetyki klasyczne, oprac. T. Sinko, Wrocław 1951.
10. Literatura a tożsamość
J. Culler, Tożsamość, identyfikacja i podmiot, w: tegoż, Teoria literatury, Warszawa 1998.
K. Rosner, Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 1999, z. 3, s. 7–15.
R. Nycz, „Każdy z nas jest przybyszem”. Wzory tożsamości w literaturze polskiej XX wieku,
„Teksty Drugie” 1999, z. 5, s. 41–51.
G. Ritz, Niewypowiadalne pożądanie a poetyka narracji, „Teksty Drugie” 1997, z. 3, s. 43 –60.
11. Adaptacja filmowa dzieła epickiego
A. Helman, Dziesięć tez na temat adaptacji literatury http://edukacjafilmowa.pl/dziesiec-tez-na-temat-adaptacji-literatury/
M. Hopfinger, Adaptacje filmowe utworów literackich. Problemy teorii i interpretacji, Wrocław 1974.
12. – 14. Kierunki teorii literatury w XX wieku
Teorie literatury XX wieku. Antologia i Podręcznik, pod red. A. Burzyńskiej i M. P.
Markowskiego, Kraków 2006.
3.1. Opis zajęć Nazwa zajęć