Poziom stresu osób wspierających chorych na białaczkę

Poziom stresu został określony na podstawie wyników uzyskanych przez badanych na skali X-1 Kwestionariusza STAI (za Wroną-Polańską, 2011).

Tabela 14. Podstawowe statystyki opisowe dla zmiennej poziom stresu

Średnia Odchylenie

standardowe Mediana Wartość

minimalna

Wartość maksymalna

Poziom stresu 45,5 9,8 44,5 23 69

Tabela 15 ilustruje rozkład wyników dla zmiennej poziom stresu wśród osób badanych. Ponad połowa osób objętych badaniem doświadczała wysokiego poziomu stresu.

Tabela 15. Rozkład wyników dla zmiennej poziom stresu - wyniki stenowe Poziom stresu

Poziom wyniku Steny Procent badanych

Niski 1-4 7%

Średni 5-6 41%

Poziom stresu

Wysoki 7-10 52%

Dodatkowo poziom stresu zbadano skalą szacunkową. Większość badanych oceniła swój poziom stresu jako wysoki lub średni. Uzyskane wyniki przedstawia tabela 16.

Tabela 16. Rozkład wyników poziomu stresu ze skali szacunkowej - wyniki stenowe

Poziom stresu - wynik ze skali szacunkowej

Poziom wyniku Steny Procent badanych

Niski 1-4 14 %

Średni 5-6 41 %

Poziom stresu - skala szacunkowa

Wysoki 7-10 45 %

Badani zostali poproszeni o uzasadnienie swojego wyboru na skali szacunkowej.

Wysoki poziom stresu obrazują następujące sformułowania: "Ciągła gonitwa, brak pieniędzy, uczucie samotności (10)", "Stres to nie tylko choroba męża, ale również praca i inne obowiązki (9)", "Trudno w sytuacji choroby bliskiej osoby nie mieć stresu (9)",

"Opieka nad żoną, rozwój niemowlęcia, niesatysfakcjonujące wyniki taty to wpływa na stres (8)". "Jestem zestresowana co będzie z chorobą męża i moją, czy zdołam to wszystko

unieść (8)", "Myśl o chorobie męża nie pozwala mi na relaks (8)", "Brak czasu, choroba, bezradność (7)", "Stres w pracy i w domu (7)".

W opisie źródła wysokiego poziomu stresu dominuje jako główny czynnik doświadczenie choroby bliskiej osoby. Zwraca także uwagę poczucie bezradności i samotności oraz niepewność, co do dalszego przebiegu choroby i swojej zdolności do poradzenia sobie z ową sytuacją. Stresorem jest także przeciążenie obowiązkami, brak czasu oraz trudności finansowe.

Średni poziom stresu ilustrują wypowiedzi typu: "Stres jest wpisany w moją pracę i relacje rodzinne. Jednak często przebywam w domu sama i czytając książki, oglądając filmy potrafię się zrelaksować (5)", "Czasem się stresuje, a czasem "biegam". Nie mam czasu na stres (5)", "Stres z powodu choroby męża. Zadowolenie jak coś uda się zrobić, zadowolenie z pozytywnych wyników badań (5)", "Choroba córki i troska o córkę i zięcia (6)",

"Zmęczenie fizyczne sytuacją (6)", "Choroba i jej konsekwencje (6)".

Osoby odczuwające stres na średnim poziomie wiążą go, podobnie jak badani odczuwający wysoki jego poziom, z chorobą osoby bliskiej. Ponadto wskazują na pracę i relacje rodzinne, które postrzegają jako stresogenne. W odróżnieniu od osób odczuwających wysoki poziom stresu, osoby deklarujące jego średni poziom wskazują na podejmowanie czynności służących redukowaniu napięcia takich jak: aktywność fizyczną, czytanie czy umiejętność dostrzegania pozytywnych aspektów trudnej sytuacji. Podejście do stresu przez osoby badane uwzględniające sposoby redukcji napięcia pozwala zrównoważyć oddziałujące na nich czynniki stresogenne.

Niski poziom stresu badani opisywali następująco: "Ostatnio często wyjeżdżam i wypoczywam (1)", "Nie myślę o niczym ważnym, nie mam nic do zrobienia (2)", "Raczej nie myślę o tym co złe, skupiam się na tym co się udaje, jak mi źle to popłaczę, powiem co mi przeszkadza, coś zrobię dla siebie i jest lepiej (3)", "Dbam o siebie, swoje ciało, ćwiczę, dobrze się odżywiam, chodzę na spacery, myślę pozytywnie (3)", "Staram się przeznaczać czas na to co lubię: działka, hobby, spotkania z rodziną, więc stres jest gdzieś za mną (4)",

"Rozmawiam z bliskimi o problemach, ale i o dobrych rzeczach, dbam o siebie, staram się szukać pozytywów nawet w takiej sytuacji jak ta (4)" .

Analiza wypowiedzi wskazuje, że niskiemu poziomowi stresu sprzyja umiejętność organizowania czasu na wypoczynek, realizację zainteresowań, czy spotkania z bliskimi.

Przeciwdziała stresowi pozytywne nastawienie i odreagowanie negatywnych emocji, jak również szczera komunikacja.

Analiza swobodnych wypowiedzi ujawniła, że głównym źródłem stresu badanych była:

• choroba osoby bliskiej - 65 %

• lęk dotyczący pogorszenia stanu zdrowia osoby bliskiej - 52%

• trudności finansowe - 49%

• przeciążenie obowiązkami domowymi i zawodowymi - 47%

• problemy zdrowotne - 41%

• brak czasu dla siebie - 37%.

Powyższe dane wskazują, że głównym źródłem stresu dla osób badanych jest choroba osoby bliskiej, jak również niepokój związany możliwością pogorszenia jej stanu zdrowia.

Czynnikiem stresującym jest także poczucie nadmiaru obowiązków domowych i zawodowych, trudności finansowe i problemy zdrowotne osób wspierających chorych na białaczkę.

Zastanawiano się, jak osoby badane postrzegają chorobę osoby bliskiej. Wynik ten tym bardziej jest interesujący, że ponad 1/2 badanych wymieniła ją jako źródło stresu.

W związku z tym proszono o dokończenie zdania "Sytuacja choroby bliskiej mi osoby jest dla mnie...". Odpowiedzi podzielono na 4 grupy - tabela 17.

Tabela 17. Rozkład odpowiedzi na pytanie: " Sytuacja choroby bliskiej mi osoby jest dla mnie..."

Uzasadnienie wyboru odpowiedzi Procent badanych SYTUACJA

NIESPODZIEWANA

Sytuacja choroby osoby bliskiej jest dla mnie:

"...czasem nierzeczywista, nierealna",

Sytuacja choroby osoby bliskiej jest dla mnie:

"... szansą na poprawę relacji", "...

wzmocnieniem więzi", "... najważniejszą na świecie, ale staramy się żyć normalnie - to możliwość dawania sobie bliskości", "...

wyzwaniem i trudną szkolą życia"

"... nauką, cierpliwością i dawaniem sobie rady w trudnych sytuacjach w życiu", "... jest

ważna, ale stawiająca mnie na baczność przed wyzwaniami jakie stawia życie", "... złym przeżyciem i wielką nauką dla mnie", "...

wymagająca, abym szła dalej i rozwijała się",

"... pozwala nam lepiej siebie zrozumieć i poznać","... pokazuje co najważniejsze w życiu, nigdy wcześniej nie mieliśmy tak

dobrej relacji z mężem", ”... próbą siły"

16%

SYTUACJA TRUDNA - OBCIĄŻAJĄCA PSYCHOFIZYCZNIE

Sytuacja choroby osoby bliskiej jest dla mnie:

"... wielkim wyzwaniem, obciążeniem i stresem", "... kolejnym trudnym wyzwaniem, z którym często ciężko jest się uporać", "...

wielką traumą", "... trudna, druzgocąca i dołująca", "... nieprzyjemna bardzo", ".... jest dla mnie zmartwieniem, jest stresująca i trudna", "... chciałabym pomóc, ale jestem

bezradna i to bardzo trudne dla mnie",

"...bardzo trudną sytuacją, bo z taką chorobą dotychczas nie spotkałam się", "... ciosem", "...

ciężka i bardzo przygnębiająca", "... przykra - wspólne z nim dźwiganie krzyża", "...bardzo stresująca i blokująca plany życiowe",

"...przygnębiająca", "...tragicznym przeżyciem", "... dużym cierpieniem ze względu na jej cierpienie"

49%

INNE Sytuacja choroby osoby bliskiej jest dla mnie:

"...przejawem zwykłego życia", "... ciężka, ale nie dołująca", "... priorytetem każdego dnia",

"... znana", "... bardzo ważna"

14%

Większość osób postrzega chorobę osoby bliskiej jako sytuację trudną (1/2 badanych), 1/6 badanych traktuje ją jako szansę na rozwój osobisty oraz w relacjach rodzinnych.