spółek giełdowych
4. Poziom i zmienność całkowitej stopy zwrotu z akcji oraz stopy dywidendy w odmiennych sektorach
Przeciętna stopa zwrotu z indeksu WIG (wyrażona za pomocą mediany) na rynku kapitałowym w badanym okresie wynosiła 14,6%, natomiast ryzyko (mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności) wynosiło 128,1% (tabela 1). Ze względu na wymienione dwa kryteria oceny stopy zwrotu z akcji wyróżniono 4 grupy sektorów i branż. Wśród badanych subindeksów sektoro-wych poszukiwano indeksów o najwyższej stopie zwrotu przy relatywnie niskim ryzyku. Istotne jest wskazanie takich subindeksów sektorowych, które mają stopę zwrotu wyższą, a ryzyko niższe w porównaniu z odpowiednimi parametrami dla indeksu WIG.
Tabela 1 Całkowita stopa zwrotu z akcji spółek należących do subindeksów sektorowych (w %)
Indeksy giełdowe 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Mediana Pozy-cyjny współ-czynnik zmienno-ści WIG 10,4 –51,1 46,9 18,8 –20,8 26,2 14,6 128,1 Grupa I WIG-CHEMIA · –52,5 75,6 61,1 18,6 57,9 57,9 36,7 WIG-SUROWC · · · · –28,6 78,9 25,2 106,9 Grupa II WIG-PALIWA 12,7 –46,8 28,9 26,4 –16,6 39,1 19,6 96,0 WIG-BANKI 12,2 –44,8 33,7 17,9 –21,7 22,6 15,1 115,1 Grupa III WIG-MEDIA 22,4 –47,5 16,7 25,9 –35,1 7,8 12,3 184,8 Grupa IV WIG-TELKOM –5,2 –12,8 1,9 12,7 10,3 –21,2 –1,6 584,9 WIG-INFO 0,5 –46,8 36,5 –4,6 –11,7 3,7 –2,1 308,2 WIG-ENERG · · · 7,9 –10,8 –2,7 –2,7 173,1 WIG-SPOZYW –13,4 –59,2 126,2 48,1 –23,3 5,3 –4,1 716,8 WIG-BUDOW 12,6 –50,1 16,1 7,4 –54,7 –30,9 –11,7 241,2 WIG-DEWEL –26,8 –73,1 124,8 –6,5 –51,3 9,6 –16,7 152,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie [Rocznik Giełdowy… 2008, s. 18–64; 2009, s. 16–62; 2010, s. 17–67; 2011, s. 23–76; 2012, s. 23–77; 2013, s. 21–75].
170 Alina Szewc-Rogalska Do grupy I zaliczono przemysł chemiczny i surowcowy, gdyż akcje spółek należących do subindeksów sektorowych: WIG-CHEMIA I WIG-SUROWC były szczególnie atrakcyjne dla inwestorów w badanym okresie. Stopa zwrotu z tych subindeksów (wyrażona za pomocą mediany) była w badanym okresie wyższa niż w przypadku indeksu WIG. Jednocześnie ryzyko dla inwestorów, mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności, było niższe niż w przypadku indeksu WIG.
Stopa zwrotu z subindeksu WIG-CHEMIA, wyrażona za pomocą mediany, osiągała wyjątkowo wysoki poziom (57,9%). Jednocześnie ryzyko dla inwestorów było stosunkowo niewielkie – pozycyjny współczynnik zmienności wynosił zaledwie 36,7%. Stopa zwrotu z subindeksu WIG-CHEMIA kształtowała się w badanym okresie (z wyjątkiem 2008 r.) na poziomie znacznie wyższym niż stopa zwrotu z indeksu WIG. Natomiast subindeks WIG-SUROWC jest noto-wany dopiero od 2011 r. W 2012 r. osiągnął wyjątkowo wysoką stopę zwrotu na poziomie 78,9%, najwyższą wśród wszystkich subindeksów sektorowych.
Do grupy II sklasyfikowano sektory osiągające stopę zwrotu z akcji nieznacznie wyższą od stopy zwrotu z WIG i jednocześnie niższe ryzyko. Do grupy tej należą zatem sektor paliwowy i banki. Stopa zwrotu z subindeksu WIG-PALIWA, wyra-żona za pomocą mediany, wynosiła w badanym okresie 19,6%. Ryzyko, mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności, osiągało 96%. Stopa zwrotu z WIG-PALIWA kształtowała się zazwyczaj na poziomie wyższym niż stopa zwrotu z WIG (z wyjątkiem 2009 r.). Stopa zwrotu z tego subindeksu osiągała relatywnie wysoki poziom, zwłaszcza w okresie korzystnych uwarunkowań na rynku kapitałowym. Natomiast w czasie wyraźnego pogorszenia koniunktury, tj. w latach 2008 i 2011, stopa zwrotu z WIG-PALIWA była wprawdzie ujemna, ale oznaczała dla akcjonariuszy stratę mniejszą niż w przypadku spółek nale-żących do indeksu WIG. Stopa zwrotu z subindeksu WIG-BANKI (wyrażona za pomocą mediany) na poziomie 15,1% była w badanym okresie nieznacznie wyższa, a ryzyko (mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności) nieznacznie niższe niż w przypadku indeksu WIG.
Grupa III obejmuje sektor mediów, w przypadku którego stopa zwrotu z odpo-wiedniego subindeksu była nieznacznie niższa, a ryzyko wyższe niż dla indeksu WIG. Natomiast zdecydowanie najmniej atrakcyjne dla inwestorów są akcje spółek należących do grupy IV, czyli do telekomunikacji, informatyki, energe-tyki, przemysłu spożywczego, branży budowlanej i deweloperskiej. Stopa zwrotu z odpowiednich subindeksów sektorowych, wyrażona za pomocą mediany, była ujemna (od –1,6% do –16,7%) i niekorzystna dla inwestorów, zwłaszcza w przy-padku subindeksów WIG-BUDOW oraz WIG-DEWEL. Jednocześnie towarzy-szyła temu wyjątkowo wysoka zmienność stopy zwrotu, pozycyjny współczynnik zmienności wahał się bowiem od 150% do nawet 717% (WIG-SPOŻYWCZY).
Przeciętna stopa dywidendy, wyrażona za pomocą mediany, na rynku kapita-łowym w badanym okresie wynosiła 3,1% (tabela 2), natomiast ryzyko, mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności, wynosiło 32,4%. Biorąc pod uwagę wymienione dwa kryteria oceny dywidend, tj. przeciętną stopę dywidendy, wyrażoną za pomocą mediany, i ryzyko, mierzone za pomocą pozycyjnego współ-czynnika zmienności, wyróżniono 4 grupy sektorów i branż.
Tabela 2 Stopa dywidendy w spółkach giełdowych zróżnicowanych sektorowo
Sektor / branża 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Mediana
Pozy-cyjny współ-czynnik zmienno-ści Ogółem 1,6 6,9 1,9 2,4 4,1 3,7 3,1 32,4 Grupa I Przemysł surow-cowy · · · · 7,3 11,3 9,3 10,8 Telekomunikacja 5,5 7,3 8,0 7,6 7,8 10,6 7,7 3,7 Rynek kapita-łowy · · · · 7,2 4,5 5,9 11,5 Energetyka 1,5 4,5 4,2 4,6 4,8 7,3 4,6 5,2 Ubezpieczenia 0,0 5,3 4,0 2,9 8,2 5,1 4,6 22,8 Przemysł moto-ryzacyjny · 9,3 2,1 4,2 3,9 5,1 4,2 14,3 Przemysł spożywczy 2,5 4,3 3,5 2,9 3,3 2,0 3,1 13,7 Grupa II Przemysł meta-lowy 10,7 16,3 7,8 1,5 2,5 1,0 5,2 79,9 Grupa III Przemysł farma-ceutyczny · 2,1 1,1 2,1 2,6 0,9 2,1 23,8 Inne usługi 0,2 2,6 1,1 1,6 1,3 2,2 1,5 31,0 Przemysł two-rzyw sztucznych · 0,9 2,4 0,4 0,9 1,4 0,9 27,8 Inne finanse 0,1 0,4 0,3 1,5 0,3 0,4 0,4 14,3
172 Alina Szewc-Rogalska
cd. tabeli 2 Sektor / branża 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Mediana
Pozy-cyjny współ-czynnik zmienno-ści Grupa IV Przemysł chemiczny 1,0 3,1 2,4 1,9 1,0 4,6 2,2 39,5 Informatyka 0,8 1,6 1,6 2,0 3,1 3,7 1,8 34,0 Banki 1,2 9,3 0,3 2,0 4,0 1,5 1,8 63,6 Media 1,4 2,3 3,3 1,9 0,6 1,0 1,7 33,3 Budownictwo 0,1 0,5 1,5 1,8 4,5 6,8 1,7 93,2 Przemysł elek-tromaszynowy 0,3 1,6 0,6 1,1 6,8 1,6 1,4 32,4 Handel detaliczny 0,7 0,8 0,8 1,3 2,3 5,0 1,1 59,5 Przemysł pali-wowy 1,8 6,5 1,0 0,7 1,0 0,7 1,0 41,3 Przemysł lekki 0,0 0,0 1,3 0,7 1,4 1,3 1,0 56,3 Przemysł drzewny 4,2 5,6 0,2 0,5 0,5 1,4 1,0 157,9 Handel hurtowy 0,4 1,1 0,4 0,3 2,2 1,9 0,8 86,7 Deweloperzy 0,2 3,8 0,2 0,2 2,2 1,2 0,7 125,0 Przemysł mate-riałów budowla-nych 0,1 0,8 0,4 0,6 2,9 2,7 0,7 126,8 Hotele i restau-racje 0,7 1,3 0,0 0,0 0,0 1,5 0,4 164,3 Przemysł inny 0,0 0,0 0,0 6,9 0,0 0,0 0,0 × Źródło: jak do tabeli 1.
Grupę I stanowią sektory i branże najatrakcyjniejsze dla inwestorów oczeku-jących wysokich i stabilnych dywidend. Są to sektory i branże osiągające stopę dywidendy wyższą od przeciętnej dla rynku kapitałowego w Polsce, a jedno-cześnie relatywnie najniższe ryzyko związane ze zmiennością stopy dywidendy. Do grupy I należą zatem (w kolejności od najwyżej stopy dywidendy): przemysł surowcowy, telekomunikacja, rynek kapitałowy, energetyka, ubezpieczenia, prze-mysł motoryzacyjny i przeprze-mysł spożywczy. W wymienionych sektorach stopa dywidendy, wyrażona za pomocą mediany, wynosiła od 3,1% do 9,3%. Ryzyko
oznaczające zmienność stopy dywidendy, mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności, wahało się od 3,7% do 22,8%.
Przemysł surowcowy został wyodrębniony w klasyfikacji GPW dopiero od 2011 r. W 2011 r. osiągał bardzo wysoką stopę dywidendy (7,3%), natomiast w 2012 r. – stopa dywidendy kształtowała się na wyjątkowo wysokim poziomie (11,3%), najwyższym wśród wszystkich badanych sektorów i branż. Akcjona-riusze spółek telekomunikacyjnych otrzymywali w całym badanym okresie bardzo wysokie i stabilne dywidendy (stopa dywidendy od 5,5% w 2007 r. do 10,6% w 2011 r.). Jednocześnie zmienność stopy dywidendy była bardzo niska, co należy ocenić pozytywnie z perspektywy interesów tych akcjonariuszy. Grupę II stanowią sektory i branże osiągające stopę dywidendy wyższą od przeciętnej dla rynku kapitałowego w Polsce, ale w warunkach ryzyka wyższego niż przeciętne. Do grupy tej należy przemysł metalowy.
Do grupy III zaliczono sektory i branże osiągające stopę dywidendy niższą od przeciętnej dla rynku kapitałowego w Polsce. Zmienność stopy dywidendy w tych sektorach i branżach kształtowała się na niższym poziomie niż dla ogółu spółek giełdowych. Grupę III tworzą: przemysł farmaceutyczny, inne usługi, przemysł tworzyw sztucznych oraz inne finanse. W wymienionych sektorach stopa dywi-dendy (wyrażona za pomocą mediany) wynosiła od 0,4% do 2,1%, zaś ryzyko (mierzone za pomocą pozycyjnego współczynnika zmienności) – od 14,3% do 31,0%. Najliczniejsza grupa IV obejmuje 15 sektorów i branż, charakteryzują-cych się niską stopą dywidendy i jednocześnie wysokim ryzykiem w porównaniu z ogółem spółek.