Liczba pozwoleń na budowę i zgłoszeń z projektem budowlanym oraz liczba objętych nimi budynków objętych nimi budynków

W 2016 r. na terenie kraju wydano łącznie ponad 80,7 tys. pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym). Największa ich liczba została wydana w województwie mazowieckim (12,2 tys., tj. 15,1% ogółu), wielkopolskim (9,4 tys., tj. 11,7%) i małopolskim (8,6 tys., tj. 10,6%), natomiast najmniejsza – w opolskim (1,2 tys., tj. 1,5%) i lubuskim (2,1 tys., tj. 2,6%). O znacznym przestrzennym zróżnicowaniu planowanego natężenia budownictwa mieszkaniowego w stosunku do powierzchni świadczą dane dotyczące liczby pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym) w przeliczeniu na 100 km2 (współczynnik zmienności na poziomie 56,5%). Wartość tego wskaźnika kształtowała się na poziomie od 9,8 w przypadku województwa warmińsko-mazurskiego do 61,6 w przypadku województwa śląskiego, przy średniej krajowej wynoszącej 25,8. Wysokie wartości analizowanego wskaźnika odnotowano również w przypadku województw małopolskiego (56,4), mazowieckiego (34,3) i wielkopolskiego (31,6). Jednocześnie województwo śląskie charakteryzowało się największą intensywnością planowanej zabudowy w stosunku do liczby mieszkańców, wynoszącą 74,7 pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym) w przeliczeniu na 10 tys. ludności. Wysokie wartości tego wskaźnika zaobserwowano również w przypadku województwa łódzkiego (51,0) i wielkopolskiego (45,3), zaś najniższe – w województwie świętokrzyskim (5,5), lubuskim (5,9) i opolskim (7,0), przy średniej dla kraju kształtującej się na poziomie 21,0 i współczynniku zmienności na poziomie 91,0%.

Ponad połowa wydanych pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych lub zgłoszeń z projektem budowlanym (42,1 tys., tj. 52,2% ogółu) została wydana w gminach wiejskich, stanowiących 64,3% wszystkich jednostek podziału terytorialnego państwa najniższego szczebla, zajmujących łącznie 63,9% powierzchni Polski oraz zamieszkiwanych przez 28,5% ludności kraju. Niemal dwukrotnie mniejszą liczbę pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym) – 21,9 tys. (tj. 27,1% ogółu) – wydano w gminach miejsko-wiejskich, stanowiących 23,3% ogółu gmin, zajmujących 31,6% powierzchni kraju oraz zamieszkiwanych przez 23,2% jego ludności. Najmniejsza liczba

pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych lub zgłoszeń z projektem budowlanym – 16,7 tys. (20,7% ogółu) – została wydana w gminach miejskich, które zajmują zaledwie 4,6% powierzchni kraju, natomiast zamieszkuje je prawie połowa jego ludności. W grupie gmin miejskich najwięcej pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych lub zgłoszeń z projektem budowlanym wydano w największych miastach Polski: Warszawie (1055), Krakowie (601) oraz Łodzi (525). Wśród gmin miejsko-wiejskich największą liczbę zanotowano w gm. Żukowo (348) wchodzącej w skład aglomeracji gdańskiej, a także gminie Wieliczka (325), należącej do aglomeracji krakowskiej. Również w gronie gmin wiejskich największą planowaną liczbę inwestycji mieszkaniowych zanotowano w jednostkach położonych w pobliżu ważnych ośrodków miejskich – podwrocławskiej gminie Długołęka (258) oraz gminie Białe Błota (246), położonej na południowy zachód od Bydgoszczy. Jednocześnie w przypadku 8 jednostek nie odnotowano ani jednego faktu wydania pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego lub zgłoszenia budowy z projektem budowlanym.

Największe natężenie wydanych pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym) w przeliczeniu na 100 km2 powierzchni geodezyjnej zaobserwowano w gminach miejskich, w których ukształtowało się ono na poziomie 116,4 (wykres 6). W przypadku gmin miejsko-wiejskich oraz gmin wiejskich pozostawało ono na względnie zbliżonym poziomie, nieznacznie przekraczając wartość 20 decyzji przypadających na 100 km2 powierzchni jednostek administracyjnych danego rodzaju. Oznacza to, że intensywność planowanej zabudowy pozostaje ściśle związana ze stopniem zurbanizowania jednostki podziału administracyjnego oraz z charakterem istniejącej zabudowy. Wykres 6. Liczba wydanych decyzji o pozwoleniu na budowę oraz przyjętych zgłoszeń z projektem budowlanym

nowych budynków mieszkalnych na 100 km2 powierzchni geodezyjnej według rodzajów gmin w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

Poziom natężenia liczby pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych i zgłoszeń z projektem budowlanym w przeliczeniu na 100 km2 powierzchni charakteryzował się dużym zróżnicowaniem przestrzennym w układzie gmin (mapa 1). Największą intensywnością planowanej zabudowy odznaczały się przede wszystkim jednostki położone na obszarach najsilniej zurbanizowanych, koncentrując się głównie w największych ośrodkach miejskich Polski oraz w ich najbliższym otoczeniu. Dotyczyło to przede wszystkim gmin położonych w sąsiedztwie Warszawy (w tym samego miasta stołecznego), Krakowa, Poznania, Gdańska oraz Wrocławia. Znaczne skupiska gmin charakteryzujących się najwyższymi wartościami wskaźnika zlokalizowane były również w pobliżu większości miast wojewódzkich (z wyłączeniem Opola, Olsztyna, Zielonej Góry oraz Gorzowa Wielkopolskiego), a także w sąsiedztwie m.in. Radomia, Słupska i Legnicy. Dotyczyło to również licznych gmin miejskich, miejsko-wiejskich i wiejskich położonych na terenie województwa śląskiego, małopolskiego oraz w środkowo-zachodniej części województwa podkarpackiego, tj. obszarach charakteryzujących się największą w skali kraju gęstością zaludnienia. Ponadprzeciętne natężenie planowanej zabudowy mieszkaniowej jest więc charakterystyczne dla obszarów odznaczających się z jednej strony największą koncentracją zaludnienia, a z drugiej – największą zdolnością do przyciągania nowych mieszkańców.

0 20 40 60 80 100 120 140 gminy miejsko-wiejskie

gminy wiejskie gminy miejskie

Mapa 1. Liczba wydanych decyzji o pozwoleniu na budowę oraz przyjętych zgłoszeń z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych na 100 km2 powierzchni geodezyjnej według gmin w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

W 2016 r. wydano pozwolenia na budowę lub dokonano zgłoszenia budowy łącznie 92,9 tys. nowych budynków mieszkalnych. W tej grupie 15,1% stanowiły budynki w województwie mazowieckim (14,0 tys.), 12,4% w województwie wielkopolskim (11,5 tys.), 10,2% w województwie małopolskim (9,5 tys.) oraz 9,7% w województwie śląskim (9,0 tys.). W czterech ww. jednostkach zanotowano prawie połowę wszystkich planowanych do wybudowania nowych budynków mieszkalnych w Polsce.

Największym natężeniem planowanej zabudowy mieszkaniowej na 100 km2 powierzchni geodezyjnej charakteryzowało się województwo śląskie (72,8) oraz małopolskie (62,7), natomiast najmniejszym – województwo warmińsko-mazurskie (10,3), przy średniej kształtującej na poziomie 30,2 oraz wartości współczynnika zmienności wynoszącej 56,8%. Dane nt. liczby nowych budynków mieszkalnych na budowę których wydano pozwolenie lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym w przeliczeniu na 10 tys. ludności wskazują natomiast na największą intensywność nowej zabudowy w województwie mazowieckim (88,2), wielkopolskim (56,1) i małopolskim (55,3). Najmniejsze natężenie wydanych pozwoleń na budowę lub dokonanych zgłoszeń budowy nowych budynków mieszkalnych zaobserwowano z kolei w województwie świętokrzyskim (5,8).

Spośród 92,9 tys. planowanych do wybudowania nowych budynków mieszkalnych niemal połowę (46,0 tys., tj. 49,5%) stanowiły budynki w gminach wiejskich. Udział nowych budynków mieszkalnych na budowę których w 2016 r. wydano pozwolenia lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym w gminach miejsko-wiejskich wyniósł 26,8% (24,9 tys.), natomiast w gminach miejskich – 23,7% (22,0 tys.). W grupie gmin miejskich najwięcej planowanych inwestycji zanotowano w Warszawie (1394), Krakowie (837), Łodzi (828) oraz Wrocławiu (818). Spośród gmin miejsko-wiejskich największą liczbą planowanych do wybudowania nowych budynków mieszkalnych charakteryzowały się gminy Żukowo (638) oraz Kórnik (608), natomiast spośród gmin wiejskich – podwrocławska gmina Długołęka (467), podwarszawska gmina Lesznowola (424) oraz gmina Rewal (395), położona wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego.

Podobnie, jak to miało miejsce w przypadku wydanych pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym), największe natężenie liczby nowych budynków mieszkalnych, na które je wydano w przeliczeniu na 100 km2 zaobserwowano w gminach miejskich, w których ukształtowało się ono na poziomie 153,5. Wartość tego miernika dla gmin miejsko-wiejskich ukształtowała się na poziomie 25,2, natomiast dla gmin wiejskich – 23,0, przy średniej krajowej wynoszącej 29,7 (wykres 7). Potwierdza to sformułowaną już konstatację, że intensywność nowej zabudowy mieszkaniowej pozostaje w wyraźnym związku ze stopniem zurbanizowania poszczególnych jednostek podziału administracyjnego.

Wykres 7. Liczba nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub przyjęto zgłoszenie z projektem budowlanym na 100 km2 powierzchni geodezyjnej według rodzajów gmin w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

Różnica między liczbą nowych budynków mieszkalnych na budowę których wydano w 2016 r. pozwolenia na budowę lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym a liczbą pozwoleń wydanych na budowę lub zgłoszeń z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych wydanych w 2016 r. wynosi 12,2 tys., obejmując przypadki, w których jedno pozwolenie lub zgłoszenie z projektem budowlanym dotyczyło budowy zespołu (tj. co najmniej dwóch) budynków mieszkalnych. Są to przedsięwzięcia inwestycyjne realizowane przede wszystkim przez deweloperów, spółdzielnie mieszkaniowe oraz towarzystwa budownictwa społecznego, których działalność koncentruje się w dużych ośrodkach miejskich, gminach podmiejskich oraz popularnych miejscowościach turystycznych. Potwierdza to analiza danych empirycznych pozyskanych w trakcie realizacji badania na formularzu B–MPZP.

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 gminy miejsko-wiejskie

gminy wiejskie gminy miejskie

W skali kraju odnotowano łącznie 536 gmin (tj. ok. 21,6% ich ogólnej liczby), w których wydano co najmniej jedno pozwolenie lub dokonano co najmniej jednego zgłoszenia z projektem budowlanym na budowę co najmniej dwóch nowych budynków mieszkalnych, przy czym największa różnica pomiędzy obiema analizowanymi zmiennymi została zaobserwowana we Wrocławiu (448), gm. Kórnik (361), gm. Rewal (346), a także w Warszawie (339) i Łodzi (303). W większości jednostek (1934 gminy w Polsce, tj. 78,0%) liczba pozwoleń wydanych na budowę lub zgłoszeń z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych pozostawała równa liczbie nowych budynków mieszkalnych, na budowę których wydano pozwolenia na budowę lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym. Oznacza to, że w skali kraju dominowały gminy, w których wydane pozwolenia na budowę lub dokonane zgłoszenia z projektem budowlanym dotyczyły budowy pojedynczych budynków mieszkalnych.

Ze względu na zarysowany powyżej związek obu analizowanych cech, zróżnicowanie przestrzenne liczby planowanych do zrealizowania nowych budynków mieszkalnych w przeliczeniu na 100 km2 powierzchni wykazuje wiele podobieństw do rozkładu przestrzennego wydanych pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych (lub odpowiednio zgłoszeń z projektem budowlanym) w przeliczeniu na tę samą jednostkę miary powierzchni, a różnice polegają przede wszystkim na większym (niż w przypadku wydanych pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych lub zgłoszeń z projektem budowlanym) natężeniu badanego zjawiska na wybranych obszarach.

Największą intensywnością planowanej zabudowy odznaczały się jednostki położone na obszarach najsilniej zurbanizowanych, koncentrując się głównie w największych ośrodkach miejskich Polski oraz w ich najbliższym otoczeniu. Dotyczyło to przede wszystkim gmin położonych w sąsiedztwie Warszawy, Poznania, Krakowa, Katowic, Gdańska, Wrocławia oraz Łodzi, jak również okolic innych ważniejszych ośrodków miejskich w kraju oraz niemal całego obszaru województwa śląskiego, województwa małopolskiego i zachodniej części województwa podkarpackiego (mapa 2).

Mapa 2. Liczba nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub przyjęto zgłoszenie z projektem budowlanym na 100 km2 powierzchni geodezyjnej według gmin w 2016 r.

1.2. Pozwolenia na budowę i zgłoszenia z projektem budowlanym budynków