Proces pozyskania i opracowania danych

Kartotekę (tj. wykaz jednostek sprawozdawczych) badania na formularzu B–MPZP – „Ankieta o wydanych pozwoleniach na budowę i zgłoszeniach z projektem budowlanym budowy nowych budynków mieszkalnych w 2016 roku” oparto o kartotekę opracowania B–05 za okres od początku roku do końca IV kwartału 2016 r.110 W kartotece B–MPZP znalazło się ogółem 398 jednostek sprawozdawczych, w tym 314 starostw powiatowych, 66 urzędów miast na prawach powiatu oraz 18 urzędów dzielnic Warszawy. Wszystkie jednostki sprawozdawcze, które znalazły się w kartotece, zostały powiadomione o realizowanym badaniu specjalnie przygotowanym pismem Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS. Opracowany przez zespół badawczy wzór tego pisma zamieszczono w załączniku do niniejszego dokumentu111. Do pisma dołączono papierowy wzór formularza B-MPZP wraz z objaśnieniami, celem zapoznania sprawozdawców z zakresem planowanych do pozyskania informacji i umożliwienia im wcześniejszego przygotowania odpowiednich danych. Kartoteka B-MPZP została zaimportowana do Portalu Sprawozdawczego GUS dnia 25.05.2017 r.

Opracowano następujący kalendarz procesu pozyskania i weryfikacji danych:

 25.05.2017 – zamieszczenie kartoteki badania w Portalu Sprawozdawczym GUS;  31.05.2017 – udostępnienie elektronicznego formularza B–MPZP w Portalu;

108Zob. Załącznik 2. – Założenia kontroli logiczno-rachunkowej formularza B–MPZP.

109 Zob. Załącznik 3. – Opis systemu B–MPZP.

110 Kartoteka B–MPZP różniła się od kartoteki B–05, gdyż opracowaniem B–05 objęte są także urzędy wojewódzkie.

 30.06.2017 – wysłanie elektronicznego przypomnienia o wypełnieniu formularza B–MPZP;  31.07.2017 – upływ I terminu wypełnienia formularza; wysłanie elektronicznego monitu;

 31.08.2017 – upływ II terminu wypełnienia formularza; zamknięcie dostępu do elektronicznego formularza B-MPZP w Portalu dla jednostek sprawozdawczych;

 29.09.2017 – zamknięcie dostępu do elektronicznego formularza B–MPZP w Portalu dla statystyków (zamknięcie możliwości edycji sprawozdań w Portalu i wprowadzania w nich korekt); koniec edycji badania w Portalu Sprawozdawczym – eksport zbioru wynikowego.

W zespole badawczym wyznaczono osoby odpowiedzialne za pozyskanie danych na formularzu B–MPZP z terenu poszczególnych województw. Do zadań tych osób należało: monitorowanie spływu sprawozdań i monitowanie jednostek sprawozdawczych, które nie przekazały danych lub przekazały dane niepełne, udzielanie sprawozdawcom wyjaśnień i wszelkiej potrzebnej pomocy w związku z wypełnianiem formularza, wstępna kontrola pozyskanych danych, a w razie potrzeby ich korekta w uzgodnieniu ze sprawozdawcami, a także raportowanie przebiegu procesu pozyskania danych z danego województwa. Ponadto – w sytuacji przekazania przez daną jednostkę sprawozdania B–MPZP w formie papierowej (np. ze względu na problemy techniczne) – zadaniem osoby odpowiedzialnej za pozyskanie danych z terenu właściwego dla siedziby jednostki sprawozdawczej województwa było wprowadzenie danych do formularza elektronicznego w Portalu Sprawozdawczym.

Elektroniczny formularz B–MPZP został udostępniony do wypełniania w Portalu Sprawozdawczym GUS dnia 31.05.2017 r. Jednocześnie do wszystkich jednostek sprawozdawczych wysłane zostało elektroniczne powiadomienie o udostępnieniu formularza w Portalu, zawierające prośbę o jego wypełnienie w terminie do dnia 31.07.2017 r. Wzór tego powiadomienia zamieszczono w załączniku do niniejszego raportu112.

W powiadomieniu zamieszczono m.in. dane kontaktowe członków zespołu badawczego

odpowiedzialnych za pozyskanie danych na formularzu B–MPZP z terenu poszczególnych województw. Proces pozyskiwania danych za pośrednictwem formularza udostępnionego w Portalu Sprawozdawczym podlegał bieżącemu monitoringowi. W dniu 30.06.2017 r. do jednostek, które jeszcze nie przekazały danych wysłano elektroniczne przypomnienie o dostępności formularza w Portalu i oczekiwanym terminie jego uzupełnienia. Wzór tego przypomnienia zamieszczono w załączniku113.

Do dnia 31 lipca 2017 r. pozyskano 340 wypełnionych formularzy elektronicznych B–MPZP, co oznacza, że 85,4% jednostek sprawozdawczych przekazało dane w formie elektronicznej w zakładanym przez zespół badawczy terminie. Ponadto 51 jednostek przekazało w tym terminie dane na formularzach papierowych (dane te zostały wprowadzone do dostępnego w Portalu formularza elektronicznego przez członków zespołu). Łączna liczba sprawozdań pozyskanych do dnia 31 lipca 2017 r. wyniosła zatem 391, co oznaczało 98,2% kompletności. Celem pozyskania brakujących sprawozdań przedłużono termin dostępności formularza elektronicznego w Portalu Sprawozdawczym do dnia 31.08.2017 r., o czym powiadomiono w formie elektronicznej (monitem wysłanym w dniu 31.07.2017 r.) jednostki, które do tego dnia jeszcze nie przekazały danych lub przekazały dane niepełne. Jednocześnie zespół badawczy podjął działania mające na celu pozyskanie brakujących ankiet, kontaktując się ze sprawozdawcami, którzy nie przekazali danych telefonicznie i e-mailowo. W terminie do 31 sierpnia 2017 r. uzyskano dodatkowo 5 kompletnych sprawozdań w formie elektronicznej oraz 2 wypełnione formularze papierowe, które (analogicznie jak wcześniej otrzymane) wprowadzono do dostępnego w Portalu formularza elektronicznego.

Ostatecznie uzyskano pełną (100,0%) kompletność badania, tj. 398 wypełnionych ankiet (z tego 345 przekazanych w formie elektronicznej, a 53 – w formie papierowej).

Jednym z najważniejszych zadań osób odpowiedzialnych za pozyskanie ankiet B–MPZP z terenu poszczególnych województw było udzielanie sprawozdawcom wyjaśnień oraz rozwiewanie, w kontakcie ze sprawozdawcami, wszelkich wątpliwości zespołu badawczego dotyczących przekazanych przez

112 Zob. Załącznik 5. – Powiadomienie o udostępnieniu formularza B-MPZP w Portalu Sprawozdawczym.

poszczególne organy danych. Prawidłowe wypełnienie formularza B–MPZP nie sprawiało większości ankietowanych organów administracji architektoniczno-budowlanej istotnych trudności, niemniej jednak ok. 120 jednostek sprawozdawczych zwróciło się do zespołu badawczego z zapytaniami telefonicznymi w sprawie dodatkowych objaśnień co do sposobu wypełniania poszczególnych pól formularza. Z kolei odpowiedzialni za pozyskanie ankiet członkowie zespołu wysłali ze swojej inicjatywy 12 e-maili (w tym część – poprzez komunikator wbudowany w Portal Sprawozdawczy) oraz wykonali 143 telefony do sprawozdawców, w celu uzyskania wyjaśnień lub uzgodnienia poprawek w przekazanych ankietach. Wśród przekazanych przez sprawozdawców wypełnionych formularzy B–MPZP 66 ankiet, tj. 16,6% łącznej ich liczby wymagało korekty wykazanych danych. Wszystkie konieczne poprawki zostały dokonane albo przez samych sprawozdawców po kontakcie ze strony zespołu badawczego, albo przez członków zespołu badawczego w uzgodnieniu ze sprawozdawcami. Pomocne w kontroli danych były opracowane uprzednio założenia kontroli logiczno-rachunkowej, które zostały zaimplementowane bezpośrednio do elektronicznego formularza B–MPZP. Kontrolowano zwłaszcza:

 kompletność wypełnienia poszczególnych pól formularza i poprawność rachunkową wykazanych danych (m.in. celem wyeliminowania sytuacji, gdy sprawozdawca w danej gminie, wykazał liczbę pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych, nie wykazując liczby tych budynków oraz aby pozycje „w tym” nie były większe od „ogółem”);

 spójność danych o sumarycznej liczbie pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym oraz objętych nimi nowych budynków mieszkalnych w powiecie z danymi wykazanymi dla tego powiatu w złożonym wcześniej sprawozdaniu B-05 za okres I–IV kwartału 2016 r.

Dodatkowo kontrolowano i wyjaśniano ze sprawozdawcami oraz właściwymi urzędami gmin przypadki, w których wynikający z danych wykazanych w formularzu B–MPZP odsetek pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych, dla których podstawę decyzji lokalizacyjnej stanowił MPZP znacząco różnił się od udziału powierzchni objętej obowiązującymi MPZP w powierzchni gminy ogółem114. Podstawowe informacje ilościowe dotyczące przebiegu procesu pozyskania i weryfikacji danych na formularzu B–MPZP zestawiono w poniżej zamieszczonej tabeli 9.

Tabela 9. Przebieg badania na formularzu B–MPZP

W Y S Z C Z E G Ó L N I E N I E L I C Z B A

 pozyskane sprawozdania B-MPZP – ogółem 398

 sprawozdania elektroniczne do 31.07 (Portal Sprawozdawczy) 358

 sprawozdania papierowe do 31.07 51

 sprawozdania poprawne (niewymagające korekty) 332

 sprawozdania wymagające korekty 66

 monity e-mail (wiadomości wysłane przez statystyków) 5

 monity telefoniczne 50

 pytania telefoniczne od jednostek sprawozdawczych 120

 pytania/wyjaśniania e-mail (zadane przez statystyków jednostkom sprawozdawczym) 12  pytania/wyjaśniania telefoniczne (zadane przez statystyków jednostkom

sprawozdawczym) ¹⁴³

Źródło: Opracowanie własne.

114 Dane opracowane na podstawie badania „Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne”, udostępniane przez GUS w BDL – pod adresem: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane oraz dane udostępniane bezpośrednio przez gminy.

W określonych w założeniach kontroli logiczno-rachunkowej115 sytuacjach dopuszczono możliwość pozostawienia w zbiorze wynikowym B-MPZP po uzgodnieniu ze sprawozdawcami tzw. błędów uznaniowych. Do najczęstszych zaakceptowanych tzw. błędów uznaniowych należały:

 brak w danej gminie pozwoleń na budowę lub zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP (600 przypadków);

 niezgodność na poziomie powiatu wykazanej liczby pozwoleń i zgłoszeń budowy nowych budynków mieszkalnych (19 przypadków) lub liczby budynków objętych takimi pozwoleniami lub zgłoszeniami (4 przypadki) z danymi sprawozdania B-05 za okres I–IV kwartału 2016 r.

Należy zauważyć, że gminy, w których potwierdzono niewystępowanie w 2016 r. przedmiotowych pozwoleń lub zgłoszeń na podstawie MPZP były zwykle gminami o niewielkim lub zerowym pokryciu powierzchni obowiązującymi MPZP. Z kolei różnice na poziomie powiatu pomiędzy danymi ankiety B–MPZP i sprawozdania B-05 za okres od początku roku do końca IV kwartału 2016 r. były akceptowane jedynie w sytuacji, gdy jednostka sprawozdawcza potwierdziła, że przedmiotowe dane źródłowe zostały skorygowane już po zamknięciu opracowania B-05.