Rozmieszczenie planowanych do realizacji budynków mieszkalnych w powiecie biłgorajskim

W 2016 roku na terenie powiatu biłgorajskiego łączna liczba nowych budynków mieszkalnych objętych wydanymi pozwoleniami na budowę lub zgłoszeniami budowy z projektem budowlanym wyniosła 196, z tego: 55 budynków ma powstać w gminie miejskiej Biłgoraj, 47 – w gminie wiejskiej Biłgoraj, 14 – w gminie Księżpol, 12 – w gminie Tereszpol, po 10 – w gminach Frampol, Biszcza oraz Józefów, po 7 – w gminach Goraj i Aleksandrów, po 6 – w gminach Tarnogród i Potok Górny, 5 – w gminie Łukowa, 4 – w gminie Obsza, 3 – w gminie Turobin. Warto tu zauważyć, że na obie gminy Biłgoraj (miejską i wiejską) przypadała łącznie ponad połowa (52,0%) planowanych do realizacji budynków mieszkalnych w powiecie biłgorajskim. Analiza kartogramów ukazujących budynki mieszkalne, na których budowę zezwolono w 2016 r. na planie gmin podzielonych siatką 1 km na 1 km pozwala na stosunkowo precyzyjną diagnozę natężenia i rozmieszczenia planowanej zabudowy mieszkaniowej w skali powiatu. Jak zilustrowano to na mapie (mapa 6), największą intensywnością badanego zjawiska charakteryzowały się obszary zlokalizowane w centralnej części powiatu biłgorajskiego – na terenie miasta Biłgoraj (gdzie zagęszczenie budynków mieszkalnych, na których budowę zezwolono w 2016 r. osiągało wartości do 11 obiektów na 1 km2) oraz okalającej je gminy wiejskiej Biłgoraj, zwłaszcza obszary położone na południe od miasta. Poza tym głównym skupiskiem planowanych inwestycji mieszkaniowych na obszarze powiatu zlokalizowanych było kilkanaście rozproszonych zgrupowań takich inwestycji, przy czym przeważnie były to pojedyncze zamierzenia budowlane (odnotowano ponad 60 pól siatki kwadratów z jednym budynkiem mieszkalnym, na którego budowę zezwolono w 2016 r.). Niektóre z nich (w gminach Aleksandrów, Biszcza i Tereszpol, w gminie wiejskiej Biłgoraj oraz na pograniczu gmin Goraj i Frampol) przyjęły układ liniowy, co wskazuje na lokalizację planowanych inwestycji mieszkaniowych wzdłuż istniejących drogowych układów komunikacyjnych.

Mapa 6. Budynki mieszkalne, na budowę których wydano decyzje o pozwoleniu na budowę (lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym) na podstawie MPZP i decyzji WZ w powiecie biłgorajskim w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

Mierzone liczbą mających powstać nowych budynków mieszkalnych na 1 km2 powierzchni geodezyjnej ogółem, natężenie przestrzenne planowanych inwestycji mieszkaniowych, na których realizację

zezwolono w 2016 r. w skali całego powiatu biłgorajskiego wyniosło 0,12 budynku na 1 km2. Tak niewielkie natężenie należy wiązać przede wszystkim ze wspomnianym „ziemskim” charakterem powiatu, w którym zdecydowanie przeważają niezurbanizowane tereny wiejskie. Jednocześnie trzeba zauważyć, że natężenie to było silnie zróżnicowane w poszczególnych gminach powiatu. W szczególności – w samym mieście Biłgoraj liczba budynków mieszkalnych, na których budowę zezwolono w 2016 r. przypadająca na 1 km2

powierzchni geodezyjnej była wielokrotnie większa niż na pozostałym obszarze powiatu biłgorajskiego. Badanie rozmieszczenia planowanych inwestycji mieszkaniowych w polach geoprzestrzennej siatki kwadratów nałożonej na mapę jednostki terytorialnej pozwala na ocenę stopnia przestrzennego rozproszenia tych zamierzeń budowlanych, który może być oceniany m.in. za pomocą wskaźników zasięgu i gęstości. Zasięg planowanej zabudowy mieszkaniowej – mierzony stosunkiem powierzchni pól siatki z przynajmniej jednym budynkiem mieszkalnym, na którego budowę zezwolono w 2016 r. do łącznej

powierzchni wszystkich pól siatki kilometrowej pokrywającej jednostkę terytorialną

– wyniósł w powiecie biłgorajskim 0,07. Oznacza to, że zaledwie 7% wszystkich pól nałożonej na powiat siatki kilometrowej stanowią te, w których zlokalizowane będą nowe budynki mieszkalne (objęte pozwoleniami lub zgłoszeniami z 2016 r.). Należy zauważyć, że – podobnie jak natężenie przestrzenne planowanych inwestycji – opisywany zasięg był wyraźnie większy w Biłgoraju niż na pozostałym obszarze powiatu. Z kolei gęstość planowanej zabudowy mieszkaniowej – mierzona liczbą budynków mieszkalnych, na których realizację zezwolono w 2016 r. przypadającą na pole siatki kilometrowej z przynajmniej jednym takim budynkiem – wyniosła w powiecie biłgorajskim 1,58 (budynku na 1 km2). Podobnie jak natężenie i zasięg – gęstość planowanej zabudowy mieszkaniowej, kształtując się na stosunkowo niskim poziomie w skali całego powiatu, wykazywała duże zróżnicowanie w poszczególnych jego częściach, m.in. przyjmując w mieście Biłgoraj poziom znacznie wyższy niż przeciętny w powiecie.

Istotnym aspektem prezentowanej tu analizy jest diagnoza zróżnicowania przestrzennego podstaw prawnych (MPZP lub decyzje WZ) lokalizacji mających powstać budynków mieszkalnych. W tabeli (tabela 3) zestawiono, w przekroju gmin, dane dotyczące przestrzennego natężenia planowanych (w oparciu o pozwolenia i zgłoszenia z 2016 r.) na terenie powiatu biłgorajskiego inwestycji mieszkaniowych – w podziale na budynki lokowane na podstawie MPZP i decyzji WZ.

Większość wydanych w powiecie biłgorajskim w 2016 r. decyzji o pozwoleniu na budowę budynków mieszkalnych oraz przyjętych w 2016 r. zgłoszeń budowy takich obiektów z projektem budowlanym została oparta na obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (obejmując 126 planowanych budynków, tj. 64,3% ogółu). Najwięcej decyzji i zgłoszeń na podstawie MPZP odnotowano w mieście Biłgoraj (pozwolenia lub zgłoszenia na 39 budynków, tj. 69,6% ogółu), przy stopniu pokrycia terenu gminy miejskiej planami miejscowymi na poziomie 22,0%. W przypadku gminy wiejskiej Biłgoraj udział terenów objętych MPZP wynosił 68,9%. Na ich podstawie będzie lokowane zaledwie 7 spośród 47 budynków, dla których wydano decyzje o pozwoleniu na budowę (ewentualnie przyjęto zgłoszenia z projektem budowlanym), co oznacza, że wartość analizowanego wskaźnika ukształtowała się na poziomie 14,9%. Jednocześnie w gminach Księżpol, Biszcza, Józefów, Potok Górny, Łukowa i Obsza wszystkie badane zamierzenia budowlane zostały oparte o obowiązujące MPZP, którymi objęta była cała, bądź niemal cała powierzchnia wymienionych gmin. Jedyną gminą w powiecie biłgorajskim, gdzie podstawą lokalizacji wszystkich budynków mieszkalnych, na których budowę zezwolono w 2016 r. były decyzje WZ, jest gmina Turobin, co należy wiązać z bardzo niskim stopniem pokrycia powierzchni tej gminy planami miejscowymi (zaledwie 3,6%). Podsumowując, można stwierdzić, że – o ile w południowej części powiatu biłgorajskiego odnotowano w 2016 r. niemal wyłącznie wydane pozwolenia i przyjęte zgłoszenia na budowę bazujące na MPZP (wyjątek stanowi jedna planowana inwestycja mieszkaniowa na terenie gminy Tarnogród) – o tyle w jego środkowej i północnej części budowa obiektów mieszkalnych będzie następowała w oparciu o obie formy prawne lokalizowania zabudowy, tj. zarówno plany miejscowe, jak i indywidualnie ustalone warunki zabudowy.

Tabela 3. Przestrzenne natężenie planowanych do realizacji inwestycji mieszkaniowych w powiecie biłgorajskim, według prawnych podstaw lokalizacji budynków (MPZP/WZ), według gmin w 2016 r.

Jednostka terytorialna

Nowe budynki mieszkalne, na których realizację zezwolono w 2016 r., przypadające na 1 km2 powierzchni geodezyjnej jednostki terytorialnej

nowe budynki mieszkalne ogólem budynki lokowane w oparciu o MPZP budynki lokowane na podstawie decyzji WZ Powiat biłgorajski 0,12 ^{0,08 0,04} gminy: Biłgoraj (miasto) 2,62 ^{1,82 0,80} Biłgoraj (gm. wiejska) 0,18 ^{0,03 0,15} Aleksandrów 0,13 ^{0,13 –} Biszcza 0,09 ^{0,09 –} Frampol 0,09 0,06 0,03 Goraj 0,10 ^{0,07 0,03} Józefów 0,07 0,07 – Księżpol 0,10 0,10 – Łukowa 0,03 0,03 – Obsza 0,04 0,04 – Potok Górny 0,05 0,05 – Tarnogród 0,05 0,04 0,01 Tereszpol 0,08 0,05 0,03 Turobin 0,02 – 0,02

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania na formularzu B-MPZP.