Pozwolenia na budowę i zgłoszenia z projektem budowlanym budynków lokowanych zgodnie z MPZP lokowanych zgodnie z MPZP

W wyniku przeprowadzonego badania pozyskano dane niezbędne do wyliczenia dwóch wskaźników – udziału liczby pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP w ich liczbie ogółem oraz udziału budynków lokowanych na podstawie MPZP w ogólnej liczbie nowych budynków mieszkalnych, na budowę których wydano wspomniane pozwolenia (lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym). Pozwoliło to na dokonanie analiz i porównań dotyczących planowanego do realizacji budownictwa mieszkaniowego, przy uwzględnieniu kryterium prawnych podstaw lokalizacji budynków (MPZP/WZ) – m.in. w przekroju województw i rodzajów gmin (miejskie, wiejskie, miejsko-wiejskie). Celem tych analiz i porównań była głównie ocena – w jakim stopniu zabudowa mieszkaniowa na badanych obszarach ma być lokowana na terenach objętych obowiązującymi MPZP. Kwestia ta jest zdaniem autorów niezwykle istotna, gdyż – zgodnie z założeniami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – to właśnie plany miejscowe powinny być podstawowym instrumentem zarządzania przestrzenią lokalną; decyzje o warunkach zabudowy powinny być natomiast traktowane jedynie jako ich uzupełnienie MPZP. Decyzje WZ powinny być zatem wydawane w ograniczonym zakresie, tak aby nie dezintegrować ładu przestrzennego.

Wykres 8. Odsetek wydanych pozwoleń na budowę i zgłoszeń z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych lokowanych na podstawie MPZP oraz odsetek objętych tymi pozwoleniami i zgłoszeniami budynków lokowanych na podstawie MPZP według rodzajów gmin w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

W 2016 r. w Polsce wydano 80,7 tys. pozwoleń na budowę nowych budynków mieszkalnych, z czego 54,4% stanowiły pozwolenia i zgłoszenia z projektem budowlanym wydane na podstawie MPZP. Liczba wydanych pozwoleń na budowę świadczy o aktywności inwestorów oraz pozwala prognozować zmiany na rynku nieruchomości, jednocześnie rozwój budownictwa mieszkaniowego wpływa na rozwój infrastruktury społecznej i technicznej na danym obszarze.

W tym samym okresie w Polsce planowano wybudować 92,9 tys. nowych budynków mieszkalnych, z czego 55,1% stanowiły budynki, dla których podstawą lokalizacji były MPZP. Niewątpliwie, tereny objęte zapisami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego charakteryzuje znacząco krótszy proces przygotowawczy w zakresie realizacji inwestycji ze względu na brak konieczności przechodzenia

0 10 20 30 40 50 60 70 gminy miejsko-wiejskie

gminy wiejskie gminy miejskie

% pozwolenia i zgłoszenia z projektem budowlanym nowe budynki mieszkalne

procedury uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy. W strukturze przestrzennej kraju najwyższym uśrednionym wskaźnikiem udziału liczby pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP w stosunku do liczy ogółem wyróżniały się gminy miejskie (60,4%), w gminach wiejskich wskaźnik kształtował się na poziomie 54,5%, zaś w gminach miejsko-wiejskich nieznacznie przekroczył poziom połowy wszystkich wydanych pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym (wykres 8).

Na poziomie wojewódzkim można zaobserwować niewielkie zróżnicowanie pomiędzy wielkościami dwóch analizowanych wskaźników. W większości przypadków wyliczone dla poszczególnych województw wskaźniki udziału liczby pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem (%), oraz udziału liczby planowanych do realizacji budynków mieszkalnych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem (%) przyjmowały wartości zbliżone do siebie, co wynika z faktu, iż przeważnie jedno wydane pozwolenie (lub jedno zgłoszenie z projektem budowlanym) dotyczyło budowy jednego budynku mieszkalnego.

Wykres 9. Odsetek wydanych decyzji o pozwoleniu na budowę i przyjętych zgłoszeń budowy z projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych dotyczący budynków lokowanych na podstawie MPZP według województw w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

Wśród 16 województw (wykres 9,10) najwyższą wartością wskaźników udziału liczby pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem (%), oraz udziału liczby planowanych do realizacji budynków mieszkalnych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem (%) wyróżniały się dwa województwa, tj. dolnośląskie (odpowiednio 81,9% i 79,9%) i śląskie (78,9% i 78,2%). Relatywnie wysokie wartości wskaźników uzyskały trzy kolejne, tj.: lubelskie (75,6% i 75,4%), małopolskie (71,3% i 69,8%) oraz opolskie (70,0% i 71,6%). Pozostałe województwa, w których zarówno udział liczby pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem, jak i udział liczby planowanych do realizacji budynków mieszkalnych na podstawie MPZP

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 podkarpackie podlaskie kujawsko-pomorskie lubuskie świętokrzyskie łódzkie wielkopolskie zachodniopomorskie warmińsko-mazurskie mazowieckie pomorskie opolskie małopolskie lubelskie śląskie dolnośląskie %

w stosunku do liczby ogółem wyniósł ponad 50% to województwa mazowieckie (57,5% i 59,2%) oraz pomorskie (58,7% i 63,5%).

Województwa, które uzyskały wysokie wartości wskaźników, to jednostki, w których rozwój zabudowy odbywa się w oparciu o istniejące akty planistyczne, a więc należy przypuszczać, że zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, umożliwi to tym samym ład przestrzenny oraz harmonijny i zintegrowany rozwój całego obszaru danej jednostki.

Wykres 10. Odsetek nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub przyjęto zgłoszenie z projektem budowlanym lokowanych na podstawie MPZP według województw w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

W kolejnej grupie – z wartością wskaźnika na poziomie ponad 40% – znalazły się 4 województwa: łódzkie (40,9% i 38,7%), warmińsko-mazurskie (47,2% i 47,6%), wielkopolskie (41,4% i 42,9%) oraz zachodniopomorskie (43,6% i 44,7%). Z kolei w 5 spośród 16 województw udział pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP oraz udział liczby planowanych do budowy budynków mieszkalnych, dla których podstawą lokalizacji stał się MPZP w stosunku do liczby ogółem kształtował się na poziomie zaledwie około 1/3 wszystkich wydanych pozwoleń i zgłoszeń, przy czym najniższą wartością odznaczało się województwo podkarpackie (17,7% i 17,4%). Relatywnie niskie wskaźniki uzyskały także województwa: podlaskie (33,1% i 32,3%), świętokrzyskie (38,7% i 36,4%), lubuskie (34,5% i 34,7%) oraz kujawsko-pomorskie (34,2% i 34,9%), co może być problematyczne w kontekście kontroli zagospodarowania terenu czy monitorowania rozwoju nowej zabudowy, a w efekcie prowadzić do chaosu przestrzennego. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 podkarpackie podlaskie lubuskie kujawsko-pomorskie świętokrzyskie łódzkie wielkopolskie zachodniopomorskie warmińsko-mazurskie mazowieckie pomorskie małopolskie opolskie lubelskie śląskie dolnośląskie %

Mapa 3. Odsetek decyzji o pozwoleniu na budowę i zgłoszeń projektem budowlanym nowych budynków mieszkalnych dotyczący budynków lokowanych na podstawie MPZP według gmin w 2016 r.

Mapa 4. Odsetek nowych budynków mieszkalnych, na których budowę wydano pozwolenie lub dokonano zgłoszenia z projektem budowlanym lokowanych na podstawie MPZP według gmin w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne.

Jednocześnie w czterech województwach: dolnośląskim, śląskim, lubelskim i opolskim oba wyliczone wskaźniki, tj. zarówno wskaźnik udziału liczby pozwoleń i zgłoszeń z projektem budowlanym wydanych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem, jak i wskaźnik udziału liczby planowanych do budowy budynków mieszkalnych na podstawie MPZP w stosunku do liczby ogółem kształtowały się na wysokim

poziomie, bez względu na rodzaj gminy. Z kolei w województwach: kujawsko-pomorskim, lubuskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim, podlaskim i zachodniopomorskim, charakteryzowane wskaźniki wykazywały istotne zróżnicowanie w przekroju poszczególnych rodzajów gmin, przyjmując znacznie wyższe wartości w gminach miejskich, niż w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest niewątpliwie podstawowym narzędziem umożliwiającym kształtowanie i zarządzanie przestrzenią lokalną. Jednakże na podstawie uzyskanych wyników z przeprowadzonego badania można stwierdzić, iż w Polsce wciąż planowana zabudowa mieszkaniowa jest w dużej mierze lokowana na obszarach nieobjętych MPZP, a tym samym jej rozwój odbywa się w oparciu o indywidualnie wydawane dla poszczególnych nieruchomości decyzje administracyjne określające warunki zabudowy i zagospodarowania. Decyzje te pozwalają na daleko szersze określenie sposobów zagospodarowania niż MPZP, jednakże z uwagi na fakt, iż każda inwestycja realizowana jest jednostkowo, tj. bez wspólnych zasad określających pożądany ład przestrzenny, może to w efekcie prowadzić do chaosu zagospodarowania przestrzennego danej jednostki terytorialnej.

1.3. Liczba planowanych budynków a udział budynków lokowanych zgodnie z MPZP