Prawny status miasta

Fot. 34. Tekst rozporządzenia nadającego prawa miejskie Siechnicom – zdjęcie (fot. autorki) Photo 34. Document granting a town charter to Siechnice (photo author)

Struktura organizacji prawnej miasta wyrażona jest w jego statusie administracyjnym i sposobie zarządzania. Zgodnie z ustawą o samorządzie terytorialnym z 1990 r. odbudowany został gminny (miejski i wiejski) status samorządności. Miasto Siechnice uzyskało status miasta w dniu 23 grudnia 1996 r., nadany przez Prezesa Rady Ministrów, działającego na podstawie ustawy o samorządzie terytorialnym mocą Rozporządzenia Rady Ministrów, które weszło w życie 1 stycznia 1997 roku.

Uroczyste nadanie praw miejskich Siechnicom odbyło się 21 czerwca 1997 r. z inicja-tywy Rady Osiedla Siechnice. Temu ważnemu wydarzeniu dla życia mieszkańców Siechnic nadano odpowiednią oprawę. Z racji tego doniosłego dnia odbyła się Msza św. w kościele parafialnym w Siechnicach, koncert organowy w tymże kościele, uroczysta akademia na boisku sportowym (w miejscu którego powstanie centrum administracyjno-usługowe miasta). W uroczystościach wzięli udział zaproszeni przedstawiciele władz. Odbyło się przekazanie aktu nadania praw miejskich oraz kluczy do miasta. Ówczesna Rada Osiedla, przy zaangażo-waniu grona pedagogicznego i uczniów szkoły podstawowej w Siechnicach, zorganizowała nadto blok imprez o charakterze sportowo-rekreacyjnym (sponsorowanych przez Wielkopol-ski Bank Kredytowy, Zespół Elektrociepłowni Wrocław S.A., Przedsiębiorstwo Produkcji Ogrodniczej „Siechnice” i in.). W drugiej dekadzie czerwca 1997 r. dla dobra miasta, dla wykazania dbałości o nie, o czystość i porządek, zorganizowano specjalną akcję „Sprzątanie Siechnic” z udziałem Urzędu Gminy Święta Katarzyna i firmy „Transformers” – Oława.

Miasto Siechnice jest jednostką pomocniczą gminy wiejskiej, tworzoną przez Radę Gminy w drodze uchwały, na zasadach określonych w statucie gminy. Jednostka ta działa zgodnie z postanowieniem obowiązujących przepisów, a w szczególności z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23.12.1996 r. o nadaniu miejscowości Siechnice statusu miasta, usta-wy z dnia 08.03.1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 z póź-niejszymi zmianami), ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – przepisy wprowadzające ustawę o sa-morządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 z pomniejszymi zmianami), statutem Gminy Święta Katarzyna (Uchwała Rady Gminy Święta Katarzyna z dnia 01.10.1996 r. Nr XXXI/160/96) oraz Statutem Miasta Siechnice.

Obywatele Siechnic, w demokratycznym ustroju państwa, dokonują wyboru Rady Miejskiej i mogą funkcjonować jedynie tak, jak sołectwa (nie stanowią odrębnej wspólnoty samorządowej stopnia podstawowego). Ten stan rzeczy stanowi sprzeczność z historią pań-stwa polskiego, z historią i zasadami tworzenia miast, z regułami demokratycznego pańpań-stwa, podważając tym samym autorytet państwa153, bowiem atrybutem miasta jest możliwość wy-boru władz i stanowienie prawa lokalnego. Takowych możliwości społeczność lokalna Siechnic nie posiada.

Rada Miejska składa się zgodnie ze Statutem Miasta z 10 osób (a na podstawie Uchwały Rady Gminy Święta Katarzyna z dn. 06.02.1998 r. Nr XLVI/243/98 z 15 osób). Jest ona organem uchwałodawczym miasta. Organem wykonawczym jest Zarząd Miasta. Samo-rząd miasta zajmuje się wszystkimi sprawami publicznymi o znaczeniu miejscowym, które nie są zastrzeżone ustawami oraz uchwałami Rady Gminy na rzecz innych podmiotów. Do głównych działań samorządu miejskiego należy: dbałość o prawidłowe wykorzystanie mienia miasta; organizowanie wspólnych prac na rzecz miasta; organizowanie samopomocy miesz-kańców; zadbanie o udział mieszkańców miasta w rozpatrywaniu, załatwianiu spraw

153 Interpelacja poselska Dawida Jackiewicza nr 2676 do ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie trójstopniowego podziału administracyjnego państwa.

czących opieki zdrowotnej, spraw socjalno-bytowych, kulturalnych, sportu i wypoczynku; reprezentowanie interesów mieszkańców Siechnic wobec organów gminy, administracji pań-stwowej i innych podmiotów życia publicznego. Samorząd miejski winien czynnie uczestni-czyć w podejmowaniu rozstrzygnięć prawnych i administracyjnych dotyczących miasta. Szczegółowy tryb pracy Rady Miasta określa regulamin, uchwalony przez Radę Miasta. Rada Miasta jest uprawniona do podejmowania uchwał, w których wyraża swoje stanowisko. Uchwały Rady Miasta ogłasza Zarząd Miasta przez rozplakatowanie na terenie miasta. W zebraniach Rady Miasta mogą uczestniczyć przedstawiciele organów gminy. Do wyłącznej właściwości Rady Miasta należy m.in. decydowanie o sposobie wykorzystania mienia miasta; inicjowanie przedsięwzięć gospodarczych; określanie celów wykorzystania środków z budże-tu gminy i przeznaczonych dla miasta (o ile Rada Gminy nie określi innego celu wykorzysta-nia tych środków); określanie celów wykorzystawykorzysta-nia środków własnych miasta; decydowanie o podejmowaniu czynów społecznych; zezwalanie na zbycie składników mienia miejskiego; podejmowanie uchwał o zawieraniu porozumień z innymi jednostkami pomocniczymi gminy dla realizacji wspólnych celów; opiniowanie sposobu korzystania z lokali użytkowych na terenie miasta, stanowiących mienie komunalne; opiniowanie wniosków o przyznanie lokali mieszkalnych, o udzielenie zezwolenia na sprzedaż alkoholu, podejmowanie innych uchwał w sprawach niezastrzeżonych ustawami i innymi ogólnie obowiązującymi przepisami na rzecz organów gminy i administracji rządowej.

Organem wykonawczym samorządu miejskiego jest Zarząd Miasta, który wykonuje uchwały Rady Miasta oraz zadania zlecone przez organy gminy. Do zadań zarządu należy przede wszystkim: stanowienie w sprawach zarządzania mieniem miasta; przygotowywanie projektów uchwał Rady Miasta i określanie sposobów ich wykonania; organizowanie i koor-dynowanie inicjatyw i przedsięwzięć społecznych mających na celu poprawę warunków ży-cia społeczności miasta, wybór kontrahentów przy realizacji umów dzierżawy i najmu lokali zawieranych przez miasto oraz określanie warunków najmu lub dzierżawy; opiniowanie wniosków mieszkańców miasta w sprawie przyznania im zasiłków i innej pomocy, wniosków o ulgi w zakresie podatków, opłat i innych należności; sporządzanie rozliczeń z między in-nymi gospodarczej i finansowej działalności miasta; zbieranie wniosków i innych wystąpień mieszkańców w sprawach miasta i gminy; podejmowanie decyzji w sprawie przeznaczenia środków finansowych będących w dyspozycji miasta w ramach upoważnienia Rady Miej-skiej. Nadzór nad działalnością miasta sprawuje: Rada Gminy, Zarząd Gminy, Wójt Gminy. Działalność finansowa miasta podlega nadzorowi i kontroli komisji rewizyjnej Rady Gminy i Skarbnika Gminy. Nad tym, by mienie miasta nie było narażone na szkody, uszczuplenie, by dochody miasta i świadczenia pobierane na jego korzyść były wydatkowane zgodnie z pra-wem i statutem miasta, czuwa Wójt. Dochodami miasta są m.in.: udział w budżecie gminy; wpływy z działalności gospodarczej; dochody z mienia miasta; przychody własne miasta zgodne ze statutem miasta; dotacje celowe z budżetu gminy; dobrowolne wpłaty osób fizycz-nych i prawfizycz-nych, samoopodatkowanie mieszkańców miasta; spadki, zapisy, darowizny. Mia-sto prowadzi gospodarkę finansową w ramach budżetu gminy, która jest jawna. Wydatki mia-sta nie mogą przekraczać jego dochodów. Gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowią-zania miasta wobec innych podmiotów, miasto nie ponosi odpowiedzialności za zobowiąza-nia gminy.

W maju 2006 roku została złożona w Parlamencie RP przez Posła Dawida Jackiewicza interpelacja poselska nr 2676, z inspiracji Przewodniczącego Rady Powiatu Wrocławskiego Grzegorza Romana, w sprawie trójstopniowego podziału kraju, której istotą jest

funkcjono-wanie miasta Siechnice jako jedynego miasta w Polsce, nie będącego siedzibą władz gminy. W 1998 roku wojewoda wrocławski wnioskował o utworzenie gminy miejskiej Siechnice m.in. w oparciu o wolę Rady Gminy Święta Katarzyna. Postępowanie to zostało zawieszone ze względu na ustawę z 13 października 1998 roku, którą wprowadzono zakaz podziału gmin w celu utworzenia nowej gminy, pierwotnie obowiązującej do dnia 30 czerwca 2000 roku, a ostatecznie do 31 grudnia 2005 roku (po nowelizacji przepisów w dniu 11 kwietnia 2001 roku). W czerwcu 2006 roku uzyskano odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji – z upoważnienia ministra na tę interpelację. Stwierdza się w niej, iż przy obecnie obowiązującym stanie prawnym sytuacja Siechnic może być rozwiązana w drodze rozporządzenia Rady Ministrów dotyczącego utworzenia gminy Siechnice bądź przeniesienia siedziby władz gminy Święta Katarzyna do Siechnic. W każdej z tych opcji Rada Gminy Święta Katarzyna powinna wystąpić z wnioskiem do Ministra Spraw We-wnętrznych i Administracji, przygotowanym zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Winny zostać przeprowadzone konsultacje z mieszkańcami całej gminy (w oparciu o stosow-ną uchwałę Rady Gminy Święta Katarzyna). Konsultacje mają zobrazować stosunek miesz-kańców do przedmiotowych rozwiązań i stanowić jeden z argumentów dla Rady Ministrów, która podejmie ostateczną decyzję w powyższej sprawie. Minister właściwy do spraw admi-nistracji publicznej preferuje pogląd, iż należy dążyć do wzmacniania jednostek samorządo-wych (popiera funkcjonowanie dużych gmin i zmniejszanie liczby gmin), bowiem zdaniem ministra duża i silna gmina posiada większe możliwości budżetowe, większe możliwości wykorzystywania środków unijnych, efektywniejsze gospodarowanie środkami publicznymi (co nie zawsze pokrywa się z faktami). Zdaniem ministra bardziej korzystnym rozwiązaniem zarówno ze względu na funkcjonowanie, rozwój gminy, jak i poprawę życia jej mieszkańców wydaje się przeniesienie siedziby władz gminy ze Świętej Katarzyny do Siechnic. Sprawa dotyczy odosobnionego przypadku (jedynego w Polsce), dlatego zdaniem ministra nie wyma-ga podjęcia czynności zmierzających do wprowadzenia zmian systemowych154.