Osoby niepełnosprawne i ich rodziny mogą ubiegać się o określone świadczenia nie tylko na podstawie ustawy o pomocy społecznej, ale także na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świad-czeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. 2006 nr 139 poz. 992 z późn. zm.). Ustawa określa rodzaje świadczeń, warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady uznawania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń. Wśród przepisów ustawy znajdują się postanowienia określające szczególne uprawnienia osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
Na podstawie ustawy przyznawana jest pomoc w postaci świadczeń rodzinnych, którymi, zgodnie z art. 2 ustawy, są zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego oraz świadczenia opiekuńcze tj. zasiłek pielę-gnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.
Zasiłek rodzinny przyznawany jest w celu częściowego pokrycia wydatków związanych z utrzymaniem dziecka
i przysługuje: rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka opiekunowi faktycznemu dziecka; osobie uczącej się. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje jeżeli dochód rodziny na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504,00 zł. W przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarko-wanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania zasiłku wynosi 583,00 zł (art. 5 ust. 2). Różnica w wysokości kryteriów dochodowych pomiędzy rodziną bez problemu dziecka niepełnosprawnego, a z tym problemem, wynosi tylko 15,7%. Rodzinie, w której wychowuje się dziecko niepełnosprawne przysługują pod określonymi warunkami świadczenia opiekuńcze – zasiłek pielęgnacyjny na dziecko w wysokości 153 zł, do którego prawo nie jest ograniczone wysokością dochodu na osobę w rodzinie. W związku z koniecznością opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym przysługuje świadczenie
pielęgna-cyjne. Uprawnionymi do skorzystania z tej formy pomocy są matka lub ojciec dziecka albo opiekun
fak-tyczny dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu spra-wowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności. W celu uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego muszą być spełnione następujące wskazania:
istnieje konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie
|
ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
istnieje konieczność stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia,
|
rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w wysokości 420,00 zł miesięcznie, jeżeli dochód rodziny w prze-liczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583 zł miesięcznie. Sztywne reguły przyznawania świadczenia
pielęgnacyjnego nie uwzględniają indywidualnych potrzeb rodziny w związku z niepełnospraw-nością jej członka. Za dyskryminujący osoby niepełnosprawne należy uznać zapis, który wyłącza moż-liwość ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne z powodu niepełnosprawności dziecka przez osobę, która sama jest niepełnosprawna i pobiera świadczenie, jak np. rentę socjalną. Pominięto
fakt, iż każde ze świadczeń dotyczy innej sytuacji. I tak, zgodnie z art. 17 ust 5 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:
„osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego,
|
zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, osoba wymagająca opieki:
|
pozostaje w związku małżeńskim, 1.
została umieszczona w rodzinie zastępczej, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym 2.
i korzysta w nim z całodobowej opieki albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej,
osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko, 3.
osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego albo do świadczenia pie-4.
lęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie.”
Wyłączenie prawa do zbiegu w przypadku pobierania renty lub emerytury można uznać za uzasadnione, gdyż osoba nie musi pracować i ma z czego żyć. Renta socjalna, ze względu na jej wysokość i koszty niepełnosprawności, nie powinna wyłączać prawa do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, zwłaszcza, że osoba niepełnosprawna musi zmagać się ze swoją niepełnosprawnością i niepełnospraw-nością dziecka.
Zapisy te są sprzeczne z art. 28 Konwencji, która w pkt c ww. artykułu ustala, iż:
„Państwa-Strony zapewnią osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom żyjącym w ubóstwie dostęp do pomocy państwa w pokrywaniu wydatków związanych z niepełnosprawnością, w tym wydatków na odpowiednie szkolenia, poradnictwo, pomoc finansową i tymczasową opiekę.”
Akty prawne
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728),
|
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie
|
stycznych usług opiekuńczych (Dz. U. 2005 nr 189 poz. 1589 z późn. zm.),
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów
|
dochodów oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. 2006 nr 135, poz. 950), Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy
|
społecznej (Dz. U. 2005 nr 217, poz. 1837),
Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 7 października 2005 r. w sprawie progu
|
wencji socjalnej (Dz. U. 2005 nr 211, poz. 1762),
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz.U. 1994 nr 111, poz. 535 z późn. zm.),
|
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. 2006 nr 139 poz.
|
992 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. 2003 nr 135, poz. 1268 z późn. zm.),
|
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo
|
dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. 2006 nr 130 poz. 903).
Rekomendacje zmian
Głównym problemem jest brak kompletnego systemu świadczeń rzeczowych (infrastruktury) i finansowych dostosowanych do różnorodności zjawiska niepełnosprawności, która również warunkuje sytuację rodziny. Przez system należy rozumieć zestaw służb i świadczeń finansowych połączonych ze sobą celowo i funkcjonalnie, odpowiadających zmieniającym się potrzebom każdej osoby niepełnosprawnej, odpowiednio do jej wieku, rodzaju, stopnia niepełnosprawności oraz sytuacji osoby niepełnosprawnej a także jej preferencji.
Luki w infrastrukturze, zarówno co do rodzaju służb, jak i ich rozmieszczenia powodują, że szereg osób niepełnosprawnych nie ma dostępu do usług wspierających rozwój, autonomię oraz aktywne życie w integracji. Na przykład nie ma oferty dla osób znacznie, wielorako niepełnosprawnych lub teore-tycznie istnieją, ale terytorialnie są niedostępne, np. nie ma ich w danym województwie lub powiecie. Rekomendowane jest przeprowadzenie reformy świadczeń socjalnych dla osób niepełnosprawnych i rodzin pod kątem poprawy dostępu do pomocy finansowej uwzględniającej zwiększone koszty aktywnego życia z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność jako praprzyczyna wielu innych stanów wymagających pomocy m.in. ubóstwa, bezradności, bezrobocia i tym podobnych, powinna być w planie wsparcia traktowana kompleksowo. Powinno się:
zlikwidować odpłatność za usługi opiekuńcze, specjalistyczne i wspierające życie w integracji
|
oraz aktywizujące;
tam gdzie odpłatność musi pozostać, przy jej wyznaczaniu próg dochodowy powinien być
|
znacząco podwyższony, a odpłatność powinna być wyliczana wyłącznie z dochodów wła-snych dorosłej osoby niepełnosprawnej (renta, renta rodzinna, renta socjalna i inne);
świadczenia opiekuńcze dla osób i rodzin niepełnosprawnych powinny być zróżnicowane
|
w zależności od stopnia niepełnosprawności, poziomu funkcjonowania osoby niepełno-sprawnej oraz stopnia obciążenia rodziny opieką;
w ustawie o świadczeniach rodzinnych koniecznym jest usunięcie z art. 17 ust. 5 pkt 1 zapisu,
|
iż nie przysługuje matce/ojcu/opiekunowi faktycznemu prawo do świadczenia
pielę-gnacyjnego w przypadku posiadania prawa do renty socjalnej. Zgodnie z ustawą o rencie
socjalnej prawo do tej renty nabywa osoba całkowicie niezdolna do pracy, jednakże osoby te mogą podejmować pracę w specjalnych warunkach, jedynie ich dochód nie może prze-kroczyć 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych. Należy wprowadzić do ustawy o pomocy społecznej do katalogu usług usługi wspierające jako spe-cyficzną usługę przeznaczoną do wspierania aktywnego życia osoby niepełnosprawnej w integracji (osobisty asystent, tłumacz języka migowego, przewodnik dla osoby niewidomej).
W ustawie o pomocy społecznej oraz w Rozporządzeniu z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. 2005 r. poz. 217, nr 1837) koniecznym jest wprowadzenie zapisów, które umożliwią korzystanie z usług opiekuńczych, specjalistycznych oraz nowych usług
wspo-magających również poza domem pomocy społecznej. Obecne przepisy określają, iż domy
pomocy społecznej zapewniają specjalistyczne usługi swoim podopiecznym, w związku z czym uczestnik domu pomocy nie ma możliwości korzystania ze specjalistycznych usług na zewnątrz, w przypadkach braku wybranych przez osobę usług w placówce lub usług, które mogą być świad-czone na wyższym poziomie i lepiej dostosowane do potrzeb konkretnej osoby niepełnosprawnej. Należy stworzyć przepisy wykonawcze określające zasady funkcjonowania mieszkań
chro-nionych.
Proponuje się stworzenie przepisów wykonawczych określających warunki funkcjonowania i korzy-stania ze środowiskowych domów samopomocy z rozróżnieniem dla osób chorych psychicznie oraz dla osób z upośledzeniem umysłowym, zwłaszcza ze znacznym stopniem niepełnospraw-ności, ze sprzężonymi kalectwami. Osoby niepełnosprawne intelektualnie powinny móc korzystać ze wsparcia tak długo, jak jest to potrzebne ze względów terapeutycznych, opiekuńczych i spo-łecznych. Odpłatność za korzystanie z ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, jakim jest ŚDS, powinna być zależna od dochodów samej osoby niepełnosprawnej (renta, renta socjalna) a nie od dochodów całej rodziny. Dorosła osoba niepełnosprawna jest samodzielnym bytem prawnym, a koszty jej niepełnosprawności nie powinny obciążać całej rodziny. Rodzina i tak ponosi związane z tą osobą obciążenia opiekuńcze i finansowe.
Mariusz Świerczyński i Justyna Jaskólska
Art. 28 ust. 2 lit. d Konwencji określa, że Państwa-Strony podejmą odpowiednie kroki mające na celu zagwa-rantowanie osobom niepełnosprawnym dostępu do programów mieszkalnictwa publicznego.
W chwili obecnej w Polsce nie ma dokumentów programowych, które w skali kraju oraz w ujęciu wieloletnim odnosiłyby się do problemu mieszkalnictwa publicznego. Brak też długofalowej, spójnej i konsekwentnej polityki rządu w tej dziedzinie, która powiązałaby zaspokojenie potrzeb społecznych z korzyściami gospo-darczymi kraju. Przede wszystkim jednak problemem jest to, że aktualny stan zasobów mieszkaniowych w Polsce jest niewystarczający zarówno z punktu widzenia społecznego, jak i gospodarczego.
Art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78 poz. 483 z późn. zm.) stanowi, że władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania.
W polskim systemie prawa obowiązuje Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz. U. 2005 r. nr 31, poz. 266 z późn. zm.). Art. 4 ust. 1 tej ustawy stanowi, że do zadań własnych gminy należy tworzenie warunków do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej. Jednocześnie ustawa określa, że gmina, w oparciu o posiadany zasób mieszkaniowy, zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach oraz zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne (art. 4 ust. 2). Ze względu na fakt, iż osoby niepełnosprawne znajdują się najczęściej w złej sytuacji materialnej są potencjalnymi beneficjentami w tym zakresie.
Art. 21 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy stanowi, że Rada gminy uchwala wieloletnie programy gospodarowania
mieszkaniowym zasobem gminy i określa zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład tego
zasobu. Zasady te określają w szczególności kryteria dochodowe uprawniające do przyznania lokalu oraz kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo w zawarciu umowy najmu (art. 23 ust. 3 pkt 3). Ponadto, zgodnie z art. 22 ustawy, z posiadanego zasobu mieszkaniowego gmina musi wydzielić część lokali, które przeznacza na wynajem jako lokale socjalne. Lokal socjalny to lokal nadający się do zamiesz-kania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w wypadku jednoosobowego gospo-darstwa domowego – 10 m2.
Niezależnie od tych rozwiązań prawnych realnym i poważnym problemem jest ograniczona liczba lokali, w tym także lokali socjalnych, które znajdują się w posiadaniu gminy i którymi może ona gospodarować. Aby zaspokoić lokalne potrzeby mieszkaniowe samorządy mają możliwość zakładania Towarzystw Budow-nictwa Społecznego (TBS-ów), które działają na podstawie Ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz o zmianie niektórych ustaw (tekst jednolity Dz. U. 2000 nr 98 poz. 1070 z późn. zm.). Obecnie w Polsce działa 370 takich towarzystw, które do chwili obecnej wybudowały ok. 80 tys. mieszkań, w których mieszka ok. 250 tys. osób.
Ideą TBS-ów jest budowa społecznych mieszkań czynszowych z przeznaczeniem dla osób mniej zamożnych w oparciu o niskooprocentowane kredyty udzielane z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego utworzonego w Banku Gospodarstwa Krajowego. TBS-y mogą uzyskać kredyt nawet na 35 lat i na 70% kosztów całej inwestycji. Kredyty są oprocentowane w wysokości połowy stopy redyskonta weksli NBP – nie mniej niż 3,5 proc. (w tej chwili obowiązuje właśnie takie oprocentowanie). Reszta środków musi pochodzić od przyszłych najemców. Warunkiem uzyskania mieszkania jest początkowa wpłata w wyso-kości 30% jego wartości, którą musi ponieść przyszły najemca, przy czym, należy podkreślić, że warunek ten stanowi dla niego dużą barierę. Dodatkową barierą jest fakt, że czynsze w przypadku takich mieszkań są stosunkowo wysokie, gdyż oprócz kosztów eksploatacji i ewentualnych remontów składają się na nie także koszty obsługi zaciągniętych kredytów. Problemem dla TBS-ów jest także systematycznie
zmniej-szająca się na przestrzeni lat pula środków, które mogą uzyskać z KFM. Ilość środków przewidzianych na udzielenie tanich kredytów dla TBS-ów jest znacznie niższa od zapotrzebowania na nie.
Ponadto Ustawa z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. 2006 nr 251, poz. 1844) przewiduje możliwość uzyskania z Funduszu Dopłaty dofinansowania w wysokości od 20 do 40 % kosztów realizacji inwe-stycji, przy czym dofinansowaniem objęte mogą być przedsięwzięcia polegające na budowie, remoncie, przebudowie, zmianie sposobu użytkowania budynku lub kupnie lokali, w wyniku których powstaną lokale socjalne, mieszkania chronione, noclegownie lub domy dla bezdomnych. Z takiej pomocy mogą skorzystać gminy, związki gmin, powiaty, a także organizacje pożytku publicznego, a warunkiem uzy-skania dofinansowania jest wniesienie wkładu własnego w wysokości co najmniej 30% przewidywanych kosztów przedsięwzięcia.
Akty prawne
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
|
i o zmianie Kodeksy cywilnego (tekst jednolity Dz. U. 2005 r. nr 31, poz. 266 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa
|
niowego oraz o zmianie niektórych ustaw (tekst jednolity Dz. U. 2000 nr 98 poz. 1070 z późn. zm.), Ustawa z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań
|
nionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. 2006 nr 251, poz. 1844).
Rekomendacje zmian
Rekomendowane jest opracowanie dokumentu o charakterze programowym, strategicznym w zakresie mieszkalnictwa publicznego.
Można rozważać zmianę systemu finansowania TBS-ów polegającą na wprowadzeniu możliwości udzielania kredytów inwestycyjnych na budowę społecznych mieszkań czynszowych przez banki komercyjne. W takim przypadku ze środków KFM spłacane byłyby należne od tych kredytów odsetki. Dostępność kredytów umożliwiłaby rozwój działalności inwestycyjnej TBS-ów przy jednoczesnym zaangażowaniu środków publicznych.
Wprowadzenie rozwiązań przewidujących łatwiejszy dostęp osób niepełnosprawnych i ich rodzin do programów budownictwa mieszkaniowego i lokali znajdujących się w publicznych zasobach mieszkaniowych.
Anna Rozborska
Artykuł 29 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych gwarantuje osobom niepełnosprawnym udział w życiu politycznym i publicznym na równych prawach z innymi obywatelami. Gwarancja ta obejmuje różne aspekty życia publicznego, w tym udział w referendach, czy też czynne i bierne prawo wyborcze. Obowiązujące w Polsce przepisy nie zapewniają jednak osobom niepełnosprawnym moż-liwości pełnej realizacji praw, jakie gwarantuje im w tym zakresie również Konstytucja Rzeczpospolitej Pol-skiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78 poz. 483 z późn. zm.) (art. 62).
Wiele osób niepełnosprawnych nie jest w stanie opuścić domu i udać się do lokalu wyborczego. Nie-wiele jest również lokali wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, jak podaje Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, zaledwie w przypadku 21% Komisji wyborca będzie miał
możliwość oddania głosu niezależnie od stopnia swojej sprawności, jeśli zdoła dotrzeć do lokalu
wyborczego.
Jednakże nawet ci niepełnosprawni wyborcy, którzy mają możliwość dotarcia do Komisji uznanej za dostosowaną do ich potrzeb, nie zawsze będą w stanie w pełni skorzystać ze swoich uprawnień. Część z nich nie ma bowiem możliwości samodzielnego zapoznania się z treścią kart do głosowania
i ich własnoręcznego zaznaczenia. Zgodnie z przepisami Ustaw dotyczących ordynacji wyborczej
do różnych organów władzy, osoby niepełnosprawne mają prawo do korzystania z pomocy innej osoby przy głosowaniu. Jednak takie rozwiązanie nie pozwala na zachowanie podstawowych zasad wymienionych w ordynacjach wyborczych – tajności oraz wymogu osobistego głosowania. Problem ten dotyczy m.in. osób niewidomych i słabowidzących, czy też osób mających problemy z koordynacją ruchu kończyn górnych.
Dyskryminacji podlegają również osoby przebywające w okresie głosowania w szpitalach lub zakładach pomocy społecznej. Mimo, że przepisy Ordynacji Wyborczej do Sejmu RP i Senatu RP przewidują sku-teczne rozwiązanie tego problemu, tzw. drugą urnę (art. 62 ustawy), nie uwzględniono tego rozwiązania w innych rodzajach wyborów. Druga urna, to urna pomocnicza, której zastosowanie może zostać zarzą-dzone przez Obwodową Komisję Wyborczą w porozumieniu z Okręgową Komisją Wyborczą. Wyborca przebywający w szpitalu lub zakładzie pomocy społecznej może do niej wrzucić kartę do głosowania, jeśli wyrazi taką wolę.
Akty prawne
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78 poz. 483 z późn.
|
zm.),
Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej (tekst jednolity Dz.
|
U. 2000 nr 47 poz. 544),
Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
|
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity Dz. U. 2007 nr 190 poz. 1360),
Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. 2004 nr
|
25 poz. 219 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików
|
wództw (tekst jednolity Dz. U. 2003 nr 159 poz. 1547 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.
|
U. 2002 nr 113 poz. 984 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. 2003 nr 57 poz. 507 z późn.
|
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. 2000 nr 88 poz. 985 z późn. zm.),
|
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 31 lipca 2001 r. w sprawie lokali obwodowych
|
komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (Dz. U. 2001 nr 81 poz. 888).
Rekomendacje zmian
W celu poprawy sytuacji w zakresie realizacji przez osoby niepełnosprawne czynnego prawa wybor-czego, a co za tym idzie przestrzegania art. 29 Konwencji, należałoby:
zapewnić dostępność wszystkich lokali wyborczych zgodnych z warunkami dostępności
|
dla osób niepełnosprawnych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 31 lipca 2001 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (Dz. U. 2001 nr 81 poz. 888) na każde 15 tys.
miesz-kańców powinien przypadać co najmniej jeden lokal wyborczy dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Jeżeli w miejscu zamieszkania nie ma takiego lokalu,
nie-pełnosprawny wyborca może zgłosić w gminie chęć głosowania w lokalu przystosowanym. Oznacza to jednak często większe trudności z dotarciem do bardziej oddalonego lokalu wyborczego i dodatkowe czynności związane z uzyskaniem odpowiedniego zaświadczenia. Należy zauważyć także, iż brak dostępności lokalu wyborczego w danym okręgu nie zawsze
|
oznacza brak takiej możliwości, lecz czasem po prostu brak świadomości takiej potrzeby lub przyzwyczajenie do określonej lokalizacji.
Nie ma również żadnego uzasadnienia, aby nakaz określonej liczby dostępnych lokali
|
czych nie dotyczył wszystkich rodzajów wyborów oraz referendów.
zagwarantować i upowszechnić możliwość głosowania przy użyciu tzw. „drugiej urny”
|
wyborcom przebywającym w szpitalach i zakładach pomocy społecznej we wszystkich rodzajach wyborów i referendów, podobnie, jak zostało przewidziane już w Ustawie z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczy-pospolitej Polskiej,
umożliwić zachowanie tajności głosowania osobom niewidomym i słabowidzącym, osobom
|
mającym trudności z koordynacją ruchu kończyn górnych itp. poprzez zapewnienie w każdym
punkcie wyborczym specjalnych szablonów (ramek) pozwalających takiej osobie
samo-dzielnie zaznaczyć wybraną pozycję na liście kandydatów. Szablon, dokładnie dopasowany do wielkości i układu kart do głosowania, dzięki otworom opisanym numerami w brajlu i zwykłym druku, pozwala na samodzielne zaznaczenie wybranego kandydata – takie roz-wiązanie stosowane jest już w Wielkiej Brytanii, Niemczech, a nawet w Albanii,
zagwarantować osobom niepełnosprawnym dostęp do informacji niezbędnej do pełnego