Zwiększona produkcja koksu na Śląsku sprawiła, że rów nież możliwą była większa aktywność przemysłu produktów węglopochodnych.
W szczególności zwiększyła się produkcja smoły surowej na koksowniach, osiągając 71.178 t. (69.341 t.}, czyli wzrosła o 2,65%. Zbyt tego produktu, odstępowanego zresztą w ca ło
ści do przeróbki zakładom destylacji smoły, równał się 71.074 t.
(69.302 t.), czyli się zwiększył o 2,55%.
Produkcja paku w koksowniach wzrosła do 533 t. (468 t.), czyli o 13,89 %. Natomiast jego zbyt nie osiągnął cyfry z p o przedniego roku, wynosząc tylko 435 t. (469 t.). Tow ar ten sprzedawano zarówno na rynku wewnętrznym, jak i ekspor
towano zagranicę. Na rynku krajowym sprzedano w roku spra
wozdawczym 172 t., czyli 164,61 % więcej, niż w roku 1934, zaś zagranicę wysłano 263 t., czyli o 34,90% mniej, niż w roku p o
przednim.
Produkcja surowego benzolu w koksowniach równała się 23.166 t., czyli w porównaniu z produkcją z roku 1934, która wynosiła 21.686 t., wzrosła o 6,82%. Zbyt tego artykułu równał się 22.814 t. (21.693 t.), czyli wzrósł o 5,17%. Benzol tego ro
dzaju sprzedawano tak w Polsce — 16.440 t., czyli o 13,87 % więcej, niż w roku 1934, jak i zagranicą — 6.374 t., czyli o 12,14% mniej, niż w roku poprzednim. Spadek zbytu benzolu zagranicą, w tym wypadku wyłącznie na rynku niemieckim, przypisać należy ograniczeniom w handlu polsko-niemieckim,
44
jakie były stosowane wskutek polityki walutowej Rzeszy i na
stępnie, po zawarciu umowy handlowej polsko-niemieckiej, ograniczeniom, wynikającym z niemożności wyrównania pol
skiego wywozu rolniczego importem towarów niemieckich, wskutek czego następowało ograniczanie t. zw. plafonów eks
portowych na wytwory przemysłowe polskie.
Siarczan amonu, wytwarzany na koksowniach, był rów nież produkowany w większych ilościach, niż w roku poprzed
nim. Produkcja jego równała się w tych zakładach 19.790 t.
(18.088 t.), czyli wzrosła o 9,41%. Zbyt tego nawozu sztuczne
go w roku sprawozdawczym wykazał poważniejszą zwyżkę, przekraczając nawet produkcję. W ynosił on 23,249 t. (15.313 t.), czyli wzrósł o 51,83%. W dalszym jednak ciągu towar ten mu
siano w przeważnej części wysyłać zagranicę, ponieważ rolnic
two polskie nietylko nie zwiększyło swego zapotrzebowania na ten nawóz, lecz zbyt jego na rynku wewnętrznym, wynoszący 1.704 t. (2.081 t,), był mniejszy, niż w roku poprzednim o 18,12%.
Zbyt siarczanu amonu zagranicę równał się w roku 1935 21.545 ton (13.232 t.), czyli wzrósł o 62,82%. Głównym odbior
cą polskiego siarczanu amonu była w roku sprawozdawczym Hiszpanja, dokąd wysłano 19.121 t. tego nawozu, czyli o 91,94%
więcej, niż w roku poprzednim. W yw óz do Finlandji, który w roku 1934 stanowił stosunkowo nieznaczną ilość ton, w roku sprawozdawczym wzrósł do 354 t., czyli więcej niż 35-krotnie.
1720 ton ulokowano w Gdańsku, zaś 350 ton w różnych, nie
znanych wysyłającym, krajach. Ceny tego towaru po okresie nieznacznej zwyżki, która na niektórych rynkach trwała do lipca, wykazały w tym miesiącu dość gwałtowny spadek, ale następnie znów się podniosły, chociaż nie wszędzie, do poziomu poprzedniego.
Produkcja surowej naftaliny wzrosła w roku spraw o
zdawczym do 990 t. (924 t,), czyli o 7,14%. Zbyt tego artykułu odbyw ał się wyłącznie na rynku wewnętrznym i wynosił 960 t. (908 t.), czyli wzrósł o 5,76% w porównaniu z rokiem poprzednim.
Zapasy produktów węglopochodnych na koksowniach naogół nie wykazują większych zmian, jedynie znacznie spa
dły zapasy siarczanu amonu i wzrosły zapasy paku, benzolu i naftaliny surowej.
45 Na wstępie niniejszego rozdziału wspomnieliśmy o tem, że koksownie śląskie wysyłały swą smołę surową do przerób
ki destylarniom smoły. Według statystyki produkcji tych za
kładów wytworzyły one 18.777 ton smoły preparowanej i zgę- szczonej, gdy w roku poprzednim produkcja tego artykułu rów nała się 18.426 ton, czyli w roku sprawozdawczym produkcja smoły preparowanej i zgęszczonej wykazuje wzrost 1,91%
w porównaniu z produkcją z roku poprzedniego. Zbyt ogólny smoły preparowanej i zgęszczonej wynosił w roku sprawo
zdawczym 18.287 t. (18.664 t.), czyli spadł o 2,08%. Spadek zbytu tego rodzaju smoły był mniejszy na rynku wewnętrznym, niż w eksporcie, ponieważ na rynku krajowym zbyto smoły o 1,09% mniej, niż w roku poprzednim, zaś zagranicą o 60,73%
mniej, niż w roku 1934.
Produkcja olejów sm ołow cow ych różnego rodzaju w yno
siła 20,427 ton, czyli w porównaniu z produkcją tych olejów w roku 1934, w którym wynosiła 15.707 t,, wzrosła o 30,04%.
Zbyt tych gatunków olejów wynosił 27,930 t., czyli w p orów naniu ze zbytem w roku 1934 wykazał 22,35% zwyżki. Zbyt na rynku krajowym wzrósł o 47,8%, zaś zagranicą spadł o 5,20%.
Destylarnie smoły węglowej na Śląsku wytwarzały rów nież pak, którego produkcja w roku 1935 wynosiła 34.714 t.
(32.299 t.), czyli zwiększyła się o 7,47%. Zbyt paku równał się 26.735 t. (27,049 t.), czyli spadł o 1,16%. Zbyt tego artykułu na rynku wewnętrznym zmniejszył się o 2,87%, zaś jego eksport zwiększył się o 199,38%.
Produkcja naftaliny surowej w tych samych zakładach równała się 2.277 ton (2.599 t.), czyli spadła o 12,39%, zbyt zaś tego produktu wynosił coprawda 3.099 t., czyli więcej, niż jego produkcja, ale był o 34,55% niższy, niż w roku poprzednim.
Zbyt naftaliny surowej na rynku krajowym spadł o 56,34%, zaś eksport o 32,22 % . Naftalinę surową ze Śląska eksportowano głównie do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.
Oprócz naftaliny surowej na Śląsku produkowano także naftalinę czystą. Produkcja jej równała się 802 t. (956 t,), czyli także spadła w porównaniu z produkcją z roku poprzedniego.
Spadek ten wynosił 16,14%. Zbyt czystej naftaliny równał się 849 t. (805 t.), czyli wzrósł w porównaniu ze zbytem z roku poprzedniego o 5,39% i wogóle był wyższy od jej produkcji, czyli że musiano brać naftalinę z zapasów. Zbyt tego artykułu
46
na rynku wewnętrznym wzrósł o 8,93 %, na rynku zaś zagra
nicznym zbyto tego towaru mniej niż w roku poprzednim a 36,35%.
Zasady pirydynowe również wytwarzano na Śląsku, przy
czem produkcja ich w roku 1935 równała się 79,7 t. (93,2 t.), czyli spadła o 14,49%. Zbyt tych tow arów w zrósł do 101,4 t., czyli o 33,87%. Jest rzeczą ciekawą, że zbyt ich na rynku w e wnętrznym zwiększył się o 96,96%, zaś eksport prawie się nie zmienił, ponieważ jego zwyżka wynosiła zaledwie 0,2%.
Produkcja różnego rodzaju fenoli (kwasu karbolow ego krystalicznego i krezoli) wynosiła tylko 817 t. (932 t.), czyli spadła o 12,38% w porównaniu z produkcją z roku 1934, zbyt zaś tych artykułów także był mniejszy, wynosił bowiem 827 t. (926 t.), czyli spadł o 10,71% w porównaniu ze zbytem z roku poprzedniego. Spadek zbytu krezoli i fenoli wywołany był mniejszym ich zbytem na rynkach eksportowych o 22,75%, gdyż zbyt tych artykułów na rynku wewnętrznym był większy o 79,54% niż w roku 1934,
W destylarniach smoły i fabrykach benzoli wyproduko
wano w roku sprawozdawczym 12,869 t. (12.984 t.) benzoli wszelkiego rodzaju, czyli o 0,89% mniej, niż w roku poprzed
nim. Zbyt tych benzoli równał się 14.719 t. (12.923 ton), czyli zwiększył się o 13,89%. Rynek wewnętrzny był w tym roiku chłonniejszy o 4,41%, zaś eksport zwiększył się o 25,31%.
Produkcja siarczanu amonu w destylarniach smoły w ę
glowej nie jest tak duża jak w koksowniach. Wynosiła ona w ro
ku sprawozdawczym 189 t, (202 t.), czyli o 6,72% mniej, niż w roku poprzednim. Zbyt siarczanu amonu z tych zakładów równał się 210 t. (180 t.), czyli wzrósł o 16,49%, przyczem zbyt na rynku wewnętrznym wzrósł o ten sam procent, co i zbyt:
ogólny, ponieważ całą tę ilość zbyto na rynku wewnętrznym.
Różnych innych w yrobów gotowych destylami smoły, węglowej wyprodukowano 1.100 t. (708 t.), czyli o 55,37%!
więcej, niż w roku 1934. Zbyt tych wyrobów wynosił 1.153 ton (755 t.), czyli się zwiększył o 52,80%. Zbyt na rynku w e wnętrznym zwiększył się o 37,29%, zaś eksport o 145%.
Przemysł ten zatrudniał w destylarniach, nie licząc robot
ników w działach specjalnych samych koksowni, średnio 348 ludzi (341 w roku poprzednim). Najwyższa ilość zatrudnionych
47 przypada na wrzesień — 356 robotników, najniższa na luty
— 341 robotników.
Ceny szeregu artykułów, wytwarzanych przez tę gałąź przemysłu, uległy zniżce w roku sprawozdawczym na rynku wewnętrznym.