Propozycja reformy systemu dublińskiego zabiera państwom swobodę odnośnie do wprowadzenia do prawa krajowego zasady bezpiecznego państwa trzeciego. Czyni to także przedłożona dwa miesiące później propozycja rozporządzenia ustanawiającego wspólną procedurę ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii [COM (2016) 467 final]. Przepis art. 3 ust. 3 Rozporządzenia uzyskuje zupełnie nową treść, ustalającą za-sady diametralnie odbiegające od tych, które rządzą obecnie odsyłaniem do państw trzecich na podstawie zastosowania klauzuli bezpiecznego państwa trzeciego. Przede wszystkim w projekcie mowa jest nie o prawie, lecz obowiązku państwa do sprawdzenia, czy wniosek jest niedopuszczalny ze względu na fakt, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową może zostać wydalona do bezpiecznego państwa trzeciego. Obowią-zek taki obciążałby pierwsze państwo, w którym złożono wniosek o udzielenie ochro-ny międzynarodowej, a następowałoby to przed zastosowaniem kryteriów ustalania odpowiedzialnego państwa członkowskiego. Jeżeli państwo członkowskie uznałoby wniosek za niedopuszczalny, wówczas zostałoby uznane za odpowiedzialne państwo członkowskie z konsekwencjami wynikającymi z tego stanu rzeczy. Tym samym prawo każdego państwa do odesłania do bezpiecznego państwa trzeciego, prawo dzisiaj nie-ograniczone czasowo, zmienia się w obowiązek tylko jednego państwa, który powinno ono zrealizować w konkretnej fazie postępowania w sprawie o udzielenie ochrony mię-dzynarodowej. Ograniczenie swobody legislacyjnej państw w zasadniczy sposób wpły-wa na sytuację prawną jednostki. Pierwszym pytaniem, które zada sobie właściwy do rozpatrzenia sprawy organ państwa będzie nie to, czy cudzoziemiec zasługuje na ochro-nę, ani nawet nie to, które państwo członkowskie UE jest właściwe do rozpatrzenia jego wniosku, ale to, czy zachodzą przesłanki do wydalenia cudzoziemca do bezpiecznego państwa trzeciego. W gruncie rzeczy, z uwagi na skomplikowane ustalenia faktyczne,
badanie wniosku pod tym kątem nie różni się wiele od badania wniosku co do istoty, ale jego celem jest wyłącznie wydanie rozstrzygnięcia o charakterze formalnym, tj. w kwe-stii niedopuszczalności wniosku.
Wnioski
Przedstawiona kwestia wpisuje się w szerszą dyskusję na temat funkcjonowania WESA w warunkach masowego napływu przymusowych migrantów oraz zaproponowanych kierunków reformy systemu. Jak wiele innych działań, wskazuje na dążenie do ograni-czenia warunków wjazdu na terytorium państw członkowskich UE i jeszcze silniejsze-go procesu eksternalizacji ochrony, czyli obciążenia państw położonych w regionach pochodzenia azylantów i krajów tranzytowych. W każdym razie pierwotny cel systemu dublińskiego, który miał służyć zapewnieniu realizacji zasady non-refoulement w zakre-sie dostępu do merytorycznego zbadania wniosku został zarzucony. Nie ma pokrycia w obowiązującym, i tym bardziej w (najprawdopodobniej) przyszłym stanie prawnym. Dublin IV stanie się kolejnym, jednym z wielu instrumentów prawnych ograniczających dostęp do ochrony w Europie.
Bibliografia
COM (2016) 270 final, Rozporządzenie Parlamentu UE i Rady w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wnio-sku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona) [online], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52016PC0270%2801%29, dostęp: 9.12.2018.
COM (2016) 467 final, Wniosek Rozporządzenie Parlamentu UE i Rady ustanawiające wspólną procedurę ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii i uchylające dyrektywę 2013/32/ /UE [online], https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2016/EN/1-2016-270-EN-F1-1. PDF, dostęp: 9.12.2018.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w spra-wie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz. Urz. UE L 180 z 29.06.2013) [online], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:3201 3L0032&from=EN, dostęp: 9.12.2018.
142
Barbara Kowalczyk
Hruschka C., Maiani F. (2016), Commentary to the Dublin III Regulation (EU) No. 604/2013 [w:]
K. Hailbronner, D. Thym (red.), EU Immigration and Asylum Law: A Commentary, Oxford, s. 1501. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012).
Konwencja dotycząca statusu uchodźców sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 119, poz. 515 i 516).
Kowalczyk B. (2014), Polski system azylowy,E-Wydawnictwo, Prawnicza i Ekonomiczna Biblio-teka Cyfrowa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, ss. 220–221.
Lauterpacht E., Bethlehem D. (2003), The scope and content of the principle of non-refoulement:
Opinion [w:] E. Feller, V. Tűrk, F. Nicholson (red.), Refugee Protection in International Law. UNHCR’s Global Consultations on International Protection, Cambridge, s. 149.
Opinia Rzecznika Generalnego Juliane Kokott z dnia 8 marca 2016 r., sprawa C–695/15 PPU
Shiraz Baig Mirza, ECLI:EU:C:2016:146 [online], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/
TXT/?uri=CELEX:62015CC0695, dostęp: 9.12.2018.
Orzeczenie ETPCz z dnia 7 marca 2000 r. w sprawie T.I. nr 43844/98 v. Wielka Brytania [online], https://www.asylumlawdatabase.eu/en/content/ecthr-ti-v-united-kingdom-application-no-4384498-decision-admissibility-7-march-2000
Orzeczenie ETPCz z dnia 21 stycznia 2011 r. w sprawie M.M.S. nr 30696/09 v. Belgia i Grecja [online], https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%2230696/09%22],%22documentcollectioni d2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-103050%22]} Protokół dotyczący statusu uchodźców sporządzony w Nowym Jorku dnia 31 stycznia 1967 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 119, poz. 517 i 518).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego od-powiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (Dz. Urz. UE L 180 z 29.06.2013).
Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 17 marca 2016r. w sprawie C-695/15 PPU Shiraz Baig
Mirza, ECLI:EU:C:2016:188 [online], http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsess
ionid=1A8E44FB924CC6A606E19C1A902DA844?text=&docid=175167&pageIndex=0&docla ng=pl&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=983316, dostęp: 9.12.2018.
Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 7 czerwca 2016 r. w sprawie C–63/15 Mehrdad Ghezelbash, ECLI:EU:C:2016:409 [online], http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid =179661&pageIndex=0&doclang=pl&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=983713, dostęp: 9.12.2018.
Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 7 czerwca 2016 r. w sprawie C–155/15 George
Karim, ECLI:EU:C:2016:410 [online], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=