Propozycje partnerów społecznych do programu rządowego

Program rządowy był przedmiotem konsultacji z partnerami społecznymi i środowi-skiem naukowym. Poniżej przedstawione są wyniki dyskusji nad programem w trakcie spotkań:

● Zespołu ds. aktywizacji zawodowej Rady Rynku Pracy PKPP Lewiatan;

● Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk;

● Naczelnej Rady Zatrudnienia.

Zespół ds. aktywizacji zawodowej Rady Rynku Pracy PKPP Lewiatan zwrócił uwagę na konieczność zwrócenia uwagi na to, aby działania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pra-cy w kontekście zatrudnienia pracowników 50+ nie powodowało obarczania pracodawców istotnymi dodatkowymi obowiązkami. Zwrócić natomiast należy uwagę na elastyczne

for-my zatrudnienia dla promocji zatrudnienia pracowników w wieku 50+, a w tym kontekście na obowiązki, które nałożone są na te formy zatrudnienia, utrudniające ich realizację w praktyce.

W trakcie dyskusji Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej członkowie Komitetu zwrócili uwagę między innymi na:

● ograniczenie możliwości stosowania niektórych instrumentów (np. praca w niepełnym wymiarze), ze względu na ich konsekwencje dla dochodów pracowników (niskie wy-nagrodzenie);

● konieczność uwzględnienia zróżnicowania społeczno-ekonomicznego osób w wieku 50 lat i więcej w zależności od miejsca zamieszkania i pracy, w szczególności różnice po-między miastem i wsią, szczególnie w kontekście zmian zachodzących w sektorze rol-nym;

● konieczność koordynacji użytkowanych instrumentów, a także poszerzenie bazy wie-dzy w oparciu o badania dotyczące aktywności zawodowej osób w wieku okołoemery-talnym;

● potrzebę działań, które powinny zapobiegać tworzeniu kolejnych generacji „młodych staruszków";

● konieczność działań dla budowania klimatu do zmian wokół polityki adresowanej do osób w wieku okołoemerytalnym;

● prowadzenie dyskusji nie tylko na poziomie centralnym, ale także regionalnym (np.

poprzez wojewódzkie rady zatrudnienia);

● wykorzystanie doświadczeń międzynarodowych;

● zwrócenie uwagi na wykorzystanie generacji, 50+ jako jednego z czynników rozwoju w przyszłości;

● prowadzenie działań mających na celu utrzymanie potencjału wiedzy pokolenia 50+ na rynku pracy;

● prowadzenie działań prewencyjnych, ograniczających tworzenie bezrobocia długo-trwałego, szczególnie dla osób w wieku 50 i więcej lat, potrzebę wczesnej identyfikacji potencjalnego zagrożenia wśród tych osób;

● konieczność adresowania instrumentów i polityk do wszystkich osób, nie tylko bezro-botnych, ale także pracujących i biernych zawodowo;

● kluczowe znaczenie programów ochrony zdrowia dla utrzymania aktywności pokole-nia 50+;

● tworzenie i informowanie o ekonomicznych motywacjach przedłużania aktywności zawodowej w kontekście nowego systemu emerytalnego;

● konieczność działań ukierunkowanych na zmianę postaw, szczególnie chęci jak naj-szybszego przejścia na emeryturę;

● zwrócenie uwagi na charakterystykę sektora MSP w budowaniu narzędzi i polityk wspierających przedsiębiorców w realizacji programów dla zwiekszenia aktywności zawodowej pokolenia 50+.

Naczelna Rada Zatrudnienia w swojej dyskusji zwróciła uwagę na następujące aspekty:

● potrzebę wskazania na spodziewane efekty programu, mierzone tym, ile więcej osób w wieku 50+ będzie zatrudnione;

● uwzględnienie działań na rzecz generacji 50+ w Krajowym Planie Działań na rzecz Zatrudnienia;

● potrzebę prowadzenia działań wieloletnich;

● potrzebę ograniczania barier w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;

● zwrócenie uwagi na elastyczne podejście do wieku emerytalnego;

● znaczna odpowiedzialność za realizację proponowanych działań spada na pracodaw-ców, szczególnie trzeba zwrócić uwagę na wspieranie działań pracodawców w sektorze MSP oraz budowanie odpowiednich zachęt;

● niezbędne jest zapewnienie elastycznych usług opiekuńczych (np. zapewnienie ela-stycznych godzin funkcjonowania instytucji opieki nad małymi dziećmi);

● konieczność budowania programów kształcenia ustawicznego, z włączeniem w ten proces zarówno pracowników, jak i pracodawców;

● dynamiczne zmiany na rynku pracy – szczególnie coraz bardziej odczuwalny deficyt pracowników i kwalifikacji, co stanowi element sprzyjający realizacji programu;

● potrzebę włączenia związków zawodowych w realizację proponowanych polityk;

● uwzględnienie programów ukierunkowanych na wsparcie psychologiczne generacji 50+ w poczuciu ich wartości na rynku pracy;

● szczególne uwzględnienie sektora MSP, gdzie wdrażanie procesów zarządzania wie-kiem jest trudniejsze niż w przypadku większych przedsiębiorstw;

● wykorzystanie dostępu do technologii w realizacji programu.

Przedstawiciele związków zawodowych w NRZ konsekwentnie prezentowali pogląd o konieczności wyłączenia problematyki emerytur z programu 50+, ze względu na to, że ich zdaniem łączenie obszarów rynku pracy i świadczeń społecznych utrudnia prowadzenie polityki rynku pracy;

Na końcu załącznika przedstawiono szczegółowe zestawienie zgłoszonych w trakcie konsultacji społecznych programu uwag oraz zestawienie uwag otrzymanych w ramach konsultacji w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych.

Tablica 24. Szczegółowe zestawienie zgłoszonych im ag w ramach konsultacji społecznych projektu programu „Soli-darność pokoleń – 50+"

Organizacja Uwagi

Rada Legislacyjna

Lakonicznie potraktowano stopniowe wyrównywanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, brakuje szczegółów, w jakim tem-pie działanie to będzie wdrażane.

Proponuje rozważyć zniesienie zawieszania lub zmniejszania emerytury pomostowej osobom podejmującym zatrudnienie u innego pracodawcy.

Brak jest uzasadnienia, dlaczego program nie przewiduje działań wobec osób powyżej 64 roku życia. Program pomija kwestię, jak proponowane działania będą realizowane w środowisku rolnym.

Propozycje zmian przepisów prawa powinny podlegać ocenie z punktu widzenia zakazu dyskryminacji ze względu na wiek (dy-rektywa 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrud-nienia i pracy (Dz.Urz. WE L 303 z 02.12.2000).

W Programie nie wykorzystano doświadczeń innych państw UE np. rozwiązania niemieckiego w sprawie umów na czas okre-ślony.

Niektóre propozycje Programu są trudne do przełożenia na konkretne rozwiązania prawne, np. wdrażanie strategii zarządzania wiekiem.

Konfederacja Pracodawców Polskich

Wskazana konieczność podniesienia faktycznego wieku przechodzenia na emeryturę, a w dalszej perspektywie zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn oraz podniesienia go do 67 lat.

Pozytywna ocena zaproponowanych rozwiązań w zakresie emerytur pomostowych, jednakże brak zgody na to by ich koszty ponoszone były wyłącznie przez pracodawców.

Propozycja by program przewidywał także budowę systemu prawnego i ekonomicznego umożliwiającego pracodawcom kształ-cenie zawodowe osób pełnoletnich.

Niezmierne ważne jest by wraz ze zmianą struktury i sposobów funkcjonowania PUP, otwierać je także na współpracę z orga-nizacjami non-profit, które w ramach swych celów statutowych wspierają aktywność osób w wieku 50+.

Propozycja stworzenia ogólnodostępnej internetowej bazy o szkoleniach, przynajmniej tych finansowanych ze środków EFS.

Propozycje zawarte w projekcie programu pomijają konieczność promowania elastycznych form zatrudnienia i wyeliminowania barier, które utrudniają ich stosowanie. Propozycja dokonania przeglądu przepisów prawnych w tym zakresie i zniesienie ba-rier, które blokują popularyzowanie i stosowanie tych form zatrudnienia (np. sposobu określania doby pracowniczej, zatrudnia-nie pracowników w systemie cyklicznym).

Likwidacja lub ograniczenie 4-letniego okresu ochronnego dla pracowników, w wieku do 4 lat przed osiągnięciem wieku emery-talnego.

W projekcie powinny znaleźć się również propozycje rozwijania funkcjonującego już systemu abonamentowego opieki me-dycznej.

Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan

Ogólnie zgoda co do zapisów zawartych w Programie.

Drobne uwagi dotyczące konkretnych rozwiązań:

wysokość emerytury pomostowej powinna być silnie uzależniona od przewidywanego czasu jej pobierania,

sposób wyliczana emerytury pomostowej powinien uwzględniać faktyczny wiek przejścia na emeryturę, a nie założony w Pro-gramie wiek 60 lat,

chcąc zachęcić wcześniejszych emerytów do dalszej pracy powinniśmy umożliwić im pobieranie świadczenia w pełnej wysoko-ści w przypadku, gdy zdecydują się na kontynuowanie zatrudnienia, o ile nie będzie to praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Pozytywne odniesienie się do wyrównania wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet.

KPP Lewiatan popiera propozycję wprowadzenia możliwości zamiany stanowisk pracy w ramach przedsiębiorstw (np. przez ograniczenie specyficznych warunków pracy fizycznej dla starszych pracowników), jednakże niektóre z przedstawionych roz-wiązań mogą doprowadzić do tego, że pracodawcy będą obawiali się zatrudniać starszych pracowników przy wielu pracach (np. przy komputerze). Brak jest informacji, w jaki sposób takie działanie będzie wdrażane – poprzez działania legislacyjne, czy też poprzez określone zachowania.

W obecnym systemie prawnym nie ma przeszkód do wprowadzania mikro-przerw, zatem zamiast kreować dodatkowe rozwią-zania legislacyjne KPP Lewiatan proponuje położenie większego nacisku na promocję wśród pracodawców wykorzystania

ist-niejących możliwości działań na rzecz zwiększenia komfortu pracy osób z grupy 50+.

Program powinien jasno wskazywać, że szkolenia skierowane wyłącznie do osób powyżej 45 roku życia powinny uwzględniać nie tylko możliwości oraz potrzeby osób starszych, ale również potrzeby pracodawców.

Istotnym ograniczeniem w organizacji szkoleń przez pracodawców są także niekorzystne interpretacje podatkowe odnoszące się do szkoleń przeprowadzanych przez ośrodki nieposiadające akredytacji oświatowej.

Propozycja całkowitego zniesienia okresu ochronnego.

Propozycja rozważenia możliwości zwolnienia osób pobierających wcześniejsze emerytury (renty z tytułu całkowitej niezdolno-ści do pracy) i pracujących oraz ich pracodawców z koniecznoniezdolno-ści opłacania częniezdolno-ści składki na ubezpieczenia rentowe.

Zaproponowana w projekcie programu lista barier, które powinny zostać zlikwidowane powinna zostać poszerzona o promocję i efektywne wykorzystanie elastycznych form zatrudnienia tj. telepracy.

Dyskusji wymaga propozycja zmiany kwot wpłat na PFRON – powiązanie ich z wynagrodzeniami na poziomie firmy, może znacząco podnieść koszty przedsiębiorstw, w których wynagrodzenia kształtują się na wysokim poziomie. Propozycja powią-zania wpłat na PFRON z wynagrodzeniem minimalnym.

Brak w Programie odniesień do świadczeń przedemerytalnych i rent rodzinnych.

NSZZ Soli-darność

Żądnie wyłączenia z projektu programu kwestii emerytur, co ukierunkuje Program do działań zatrudnieniowych i szkoleniowych.

W projekcie programu brak jest wskazań, że osoby niepełnosprawne powinny mieć zapewnione uczestnictwo w szkoleniach dostosowanych do ich potrzeb, możliwości i ograniczeń wynikających z wieku i niepełnosprawności. W celu rzeczywistego za-trudnienia osób niepełnosprawnych niezbędna jest likwidacja barier transportowych, komunikacyjnych i architektonicznych.

Warunkiem powodzenia programu jest znaczące finansowe zachęcenie pracodawców do zatrudnienia pracowników w wieku powyżej 50 roku życia, tworzenie miejsc pracy oraz szkoleń pracowników bez ograniczeń wieku i stopnia niepełnosprawności.

Business Center Club

Program został pozytywnie przyjęty, jednak zdaniem BCC wskazanym kierunkom działań rządu powinna towarzyszyć zmiana formuły funkcjonowania urzędów pracy z funkcji administracyjnej na funkcję aktywną.

Wskazana została potrzeba synchronizacji obecnej i przyszłej polityki tworzenia prawa w obrębie zabezpieczenia społecznego (np. zmian w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych – zniesienie limitów dochodów, które skutkują zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia oraz uszczelnienie systemu rentowego, kwestii rozważanych zmian w zakresie emerytur małżeń-skich oraz rent rodzinnych oraz wpływu, jaki zmian w tym zakresie mogą wywrzeć na poziom aktywności zawodowej kobiet.

Projekt programu powinien zostać uzupełniony o zestawienie zmian prawnych, kalendarz realizacji, a szacunek kosztów powi-nien być przeprowadzony w perspektywie do 2030 r. z uwagi na wydłużony okres finansowania emerytur pomostowych.

Związek Rzemiosła Polskiego

Brak jest w programie propozycji działań skierowanych do osób posiadających uprawnienia rentowe i prowadzących działal-ność gospodarczą na własny rachunek. Dla tej grupy osób należy stworzyć system zachęt do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, oraz umożliwić podnoszenie kwalifikacji zawodowych na warunkach podobnych do przewidzianych w ramach celu dla osób niepełnosprawnych.

Forum Związ-ków Zawo-dowych

Negatywna opinia dotycząca zmian w uprawnieniach pracowniczych związanych z wiekiem emerytalny oraz planów zmian w zakresie wcześniejszych emerytur..

Propozycja konkretnych rozwiązań w zakresie edukacji IT dla osób w wieku 50 lat i więcej a także wprowadzenie ułatwień w dostępie do komputerów i internetu tej grupie osób.

Związek Na-uczycielstwa Polskiego

Negatywna ocena propozycji rozwiązań w zakresie wcześniejszych emerytur, w szczególności rozwiązań, które wymuszają aktywizację osób w zawodzie, którego nie będą mogły wykonywać na poziomie oczekiwanym przez społeczeństwo, z powodu obniżonych zdolności psycho-fizycznych..

Brak wskazania konkretnych działań, które będą miały na celu upowszechnienie kształcenia dorosłych.

Niecelowe, ze względu na wiek osób, do których skierowany jest Program, jest wpisanie zadań związanych z rozwojem usług opiekuńczych.

Brak zachęt ekonomicznych dla pracowników do dłuższego pozostania na rynku pracy. Mankamentem jest brak harmonogra-mu prac.

Stowarzysze-nie „Kompu-ter w firmie"

Propozycja wpisania do Programu propozycji kierowanych do osób powyżej 50 roku życia oraz pracodawców, mających na celu umożliwienie beneficjantom programu uzyskania wiedzy i narzędzi niezbędnych do funkcjonowania na konkurencyjnym rynku pracy (poprzez szkolenia z obsługi komputera i korzystania z internetu, połączone z ułatwieniami w nabywaniu kompute-rów i dostępu do internetu) oraz umożliwienie pracodawcom lepszego wykorzystania kwalifikacji zawodowych osób z tej grupy wiekowej poprzez popularyzację telepracy.