Rok 1934 przyniósł znaczną poprawę w przemyśle w łó
kienniczym okręgu bielskiego, wzrosło uruchomienie zakładów przemysłowych oraz uległy skróceniu okresy zastoju między- sezonowego w produkcji włókienniczej. W roku poprzednim liczne zakłady przemysłowe pracow ały przez 3 do 4 dni w ty godniu, a tylko w czasie sezonowego ożywienia produkcji pra
cowały przez pełny tydzień. W roku sprawozdawczym nato
miast ograniczenie dni pracy w tygodniu należy do rzadkości, przemysł włókienniczy pracuje przez cały tydzień, a w okresie sezonowego ożywienia wprowadzona jest praca na dwie zmia
ny, zaś okresy międzysezonowego zastoju w produkcji skró
cone zostają dzięki napływowi zamówień dodatkowych.
W edle statystyki przemysłu włókienniczego Śląska C ie
szyńskiego, uwzględniającej zakłady zatrudniające 20 i więcej robotników, pracow ała z końcem poszczególnych m iesięcy na
stępująca ilość robotników:
ilość zatrudn. ilość przeprac. w miesiącu
robotników robotnikogodzin
styczeń 5.537 769.011
luty 6.152 946.122
marzec 6.308 1.290.787
kwiecień 5.960 932.942
maj 5.953 803.748
czerw iec 5.741 1,105.774
lipiec 6.274 854.008
sierpień 6.498 1,017.826
wrzesień 6.781 1,397.328
październik 6.396 1,067.978
listopad 6.435 990.528
grudzień 6.250 1,125.894
Statystyką powyższą objętych było 49— 53 zakładów.
Uwzględniając drobne zakłady, przemysł włókienniczy Śląska
Cieszyńskiego zatrudniał przeciętnie 6.500 robotników, w cią
gu roku wzrosła zatem liczba zatrudnionych robotników o przeszło 1000. — T ak samo wykazuje duży wzrost liczba prze
pracowanych robotnikogodzin, która wahała się od 769.011 w styczniu do 1.397.328 we wrześniu, podczas gdy w roku 1933 najniższa suma przepracowanych robotnikogodzin wyniosła 525.475 w styczniu, zaś najwyższa 1,110.498 we wrześniu.
Wełna.
Cny wełny w ciągu całego roku sprawozdawczego ujaw niały tendencję słabą i zniżkowały z m iesiąca na miesiąc.
Przyczyną tego zjawiska były ograniczenia importowe surow
ców włókienniczych, stosowane w niektórych państwach. I tak W łochy wprowadziły ograniczenia przywozu wełny, co wpły
nęło na zmniejszenie przerobu tego surowca. Niedługo podob
ny zakaz wprowadzają Niemcy. Państwa te czynią wysiłki zastąpienia wełny włóknem sztucznem, wprowadzają do wełny domieszki jedwabiu sztucznego. Zmniejsza to popyt na wełnę w krajach jej produkcji. A czkolw iek zapasy wełny Merino oraz wełny wyższych gatunków w A ustralji i Południowej A fryce były nieznaczne i prawie zlikwidowane zostały, nie wywarło to większego wpływu na kształtow anie się cen wełny.
Mniej korzystnie przedstawiała się sprawa wełny grubszej, w tych gatunkach istniały znaczne niesprzedane zapasy za
równo w krajach produkcji, jak i w krajach Europy Zachodniej.
Nie brak lokalnych podwyżek cen wełny, wywołanych umowami kompensacyjnemi, dzięki którym na dany rynek skierowany został popyt zbyt wysoki, I tak dzięki umowie kom pensacyjnej, zaw artej między Niemcami i Argentyną, w y
wołaną została przejściowa zwyżka cen wełny w Argentynie, z podobnych powodów również powstała zwyżka cen wełny na W ęgrzech.
Spadek cen wełny skłonił Rząd Unji Południowo-Afry- kańskiej do podjęcia akcji celem podniesienia cen wełny.
W okręgu bielskim z końcem m iesiąca notowane były ceny wełny pranej następująco:
— 23
-Austral. P o t u d n i o w S - a m e r y k a ń s k a
Miesiąc Merino Supra Prima Sec. Crossbread
A. A A.A. C. C. D. E.
styczeń 9.50 11.55 9.80 8.95 7.75 6.— 4.50
luty 9.25 11.15 9.45 8.60 7.40 5.50 4.10
marzec 8.90 10.45 8.80 8.25 6.85 5.05 3.95
kwiecień « 8.40 9.95 8.90 8.05 6.70 4.70 3.70
m a j ■« 8.10 9.65 8.45 7.75 6.20 4.30 3.35
c z e r w ie c 7.90 9.50 8.25 7.40 5.85 4.15 3.30
lipiec 7.45 9.— 7.30 6.70 5.20 3.80 3.30
sierpień 7 .1 0 8.50 6.90 6.40 4.85 3.80 3.15 wrzesień 6 .6 0 8 .3 0 6.75 6.20 4.65 3.45 2.90 październik 6.55 8.10 6.65 6.05 4.65 3.45 2.95
listopad 6.35 7.90 6.20 6,— 4.50 3.25 2.85
grudzień 6.35 7.90 6.20 6.— 4.50 3.25 2.85
Ceny powyższe rozumieją się w złotych za 1 kg.
Zniżka cen wełny między styczniem i grudniem wynosi 30 do 40% , zależnie od gatunku wełny.
Tak samo tendencję zniżkową miały ceny wełny czesanej oraz wyczesków i końców, w ślad za zniżkującemi cenami wełny. W Bradfordzie notowano następujące ceny za wełnę czesaną average 64 w poszczególnych m iesiącach roku spra
wozdawczego:
styczeń 41
luty 38
marzec 37i/o
kwiecień 36%
maj 34
czerw iec 31
lipiec 28
sierpień 27
wrzesień 251/2
październik 25
listopad 231/2
grudzień 25
Notowania te są w pensach za funt ang.
Odpadki wełniane cieszyły się dobrym zbytem, jak dłu
go ceny wełny były wyższe; spadek cen wełny zmniejszył za
interesowanie odbiorców dla odpadków, tak, iż wkońcu w od
padkach wełnianych w poszczególnych państwach rynek kształtow ał się niejednolicie. Ja k o duży nabywca odpadków występował niem iecki przemysł wełniany i tam, gdzie dzięki clearingom i umowom kompensacyjnym zjaw iał się ze swym popytem, powodował lokalną zwyżkę cen odpadków. To też zauważyć się daje duże odchylenie cen odpadków wełnianych w niektórych państwach od parytetu światowego. W Anglji ceny wyczesków wełnianych nie odbiegały naogół od cen rynku światowego, tem niemniej zachodziły nieraz wypadki, iż nabycie wyczesków na kontynencie przejściowo było ko
rzystniejsze.
W edle notowań w Bradfordzie, ceny wyczesków Merino przeciętnej jakości przedstawiały się następująco w poszcze
gólnych m iesiącach 1934 roku:
styczeń 191/2
luty 18%
marzec 18%
kw iecień 18%
maj 17
czerw iec 16
lipiec 14
sierpień 13%
wrzesień 13
październik 13
listopad 12%
grudzień 12%
Ceny rozumieją się w pensach za funt angielski.
W ełna krajow a cieszyła się w ciągu całego roku bardzo dobrym popytem, to też ceny jej kształtow ały się na poziomie stosunkowo wysokim. Różnica między cenami wełny na rynku światowym a cenami w ełny krajow ej stanowiła znakomitą pre- mję dla krajow ej hodowli owiec. N iestety przemysł wełniany nie znajdywał w dostatecznej ilości wełny krajow ej gatunku A/B oraz C, to też nieraz zachodziła konieczność przetw arza
— 25 —
nia wełny gatunków wyższych, oczywiście ze szkodą dla wy
trzymałości tkanin. Roczne zapotrzebowanie wełny pochodze
nia krajowego, przy domieszce wełny krajow ej w wysokości 4 5 % , oceniane było w roku 1 9 3 4 na 9 0 0 do 1 0 0 0 tonn, przyczem około V3 stanowi zapotrzebowanie na gatunek wełny C I,
% na gatunek C II i % na gatunek A/B, zaś resztę zapotrzebo
wania stanowi gatunek C/D oraz A. Natomiast na gatunki AA i AAA zapotrzebowanie było minimalne i wełna tych wyso
kich gatunków najczęściej wywożoną była zagranicę, o ile nie nabytą była przez dostawców sukna jako surogat w m iejsce gatunku A/B. To też hodowla krajow a winna się nastawić na produkcję krzyżówek dobrych i średnich, t. j. na surowiec podstawowy dla m aterjałów uniformowych oraz wyrobu tk a nin zgrzebnych.
Podobnie jak w latach ubiegłych, na Jarm arku W ełny w Poznaniu oraz u producentów i w krajowym handlu wełną, nabywać można było tylko małe partje wełny jednolitej, partje jednolite 2000 do 3 0 0 0 kg należały do rzadkości. Poszukiwaną była głównie wełna długa, 10- do 12-miesięczna, rzadziej 8- miesięczna.
Krajow a wełna prana kalkulow ała się loco Bielsko na
stępująco:
luty wrzesień listopad
Prima A 1 1 .0 0 — 1 2 .0 0 1 0 .0 0 — 1 1 .0 0 9 .5 0 — 1 1 .0 0 Secunda B 9 .0 0 — 1 0 .0 0 9 .0 0 — 1 0 .0 0 7 .5 0 — 9 .0 0 Krzyżówka C 7 .0 0 — 8 .0 0 7 .0 0 — 8 .0 0 6 .5 0 — 8 .0 0 Krzyżówka D 4 .5 0 — 6 .0 0 5 .5 0 — 6 .5 0 4 .5 0 — 6 .0 0 Krzyżówka E 3 .0 0 — 4 .0 0 4 .5 0 3 .5 0 — 4 .0 0 Pralnie wełny okręgu bielskiego zajęte były w roku spra
wozdawczym niedostatecznie, prały bowiem głównie wełnę pochodzenia krajowego; wełna surowa importowaną była z za
granicy w ilościach stosunkowo niedużych. Form alności zwiąj zane z importem wełny niepranej, były uciążliwe, wymagane było obok pozwolenia przywozu — zezwolenie M inisterstwa Rolnictwa oraz świadectwo zdrowotności. To też importerzy wełny najczęściej przywozili z zagranicy wełnę praną. P rze
mysł wełniany Śląska Cieszyńskiego importował w roku 1 9 3 4
r
26 —
bezpośrednio około 800 tonn wełny pranej pochodzenia po
łudniowo-amerykańskiego, australijskiego i nowozelandzkiego, zaś z Afryki Południowej importowały wełnę miejscowe fabry
ki kapeluszy. Z odpadków wełnianych importowane były tyl
ko odpadki najlepsze, a mianowicie końce oraz wyczeski.
Przędzalnie czesankowe okręgu bielskiego miały dobry napływ zamówień i pracow ały przeważnie na dwie zmiany.
W yroby swoje zbywały prawie wyłącznie na miejscu, bielskie tkalnie czesankowe oraz fabryki sukna są bowiem nastawione głównie na przerób gatunków przędzy wełnianej, wytw arza
nych przez m iejscowe przędzalnie. Nieznaczna ilość wełnianej przędzy czesankowej zbywaną była również w okręgu łódz
kim. Stan zainstalowanych i uruchomionych wrzecion w przę
dzalniach czesankowych okręgu bielskiego nie uległ zmianom.
Ceny wełnianej przędzy czesankowej miały w ciągu ca łego roku tendencję zniżkową. Ceny przędzy czesankowej, biorąc pod uwagę ceny ze stycznia i grudnia 1934 r., obniżyły się o 24 do 26% o ile chodzi o przędzę krajową, zaś o 27 do 32% o ile chodzi o przędzę pochodzenia zagranicznego. Izba notowała z końcem każdego m iesiąca ceny wełnianej przędzy czesankowej zarówno pochodzenia krajowego (Vóslausk.a F a bryka Czesankowej S. A. Filja w Białej) jak i pochodzenia za
granicznego. Notowania te przedstawiają się następująco:
styczeń
— 27
-Ceny powyższe rozumieją się w złotych za 1 kg. Notowania obejmują jakości i numery przędzy, najczęściej przetwarzane przez miejscowy przemysł wełniany.
Spadek cen wełny surowej, wełny czesanej oraz w ełnia
nej przędzy czesankowej ilustruje indeks cyfrowy, opracowany przez W eekly W ool Chart w Bradfordzie. Cyfry powyższe dla roku 1934, obliczone na podstawie złota, przedstawiają się następująco:
wełna surowa wełna czesana wełn. prędza czesank.
styczeń 67 73 79
luty 62 66 75
marzec 58 64 73
kwiecień 57 63 72
maj 53 59 68
czerw iec 48 53 64
lipiec 44 48 60
sierpień 43 46 57
wrzesień 38 44 55
październik 39 43 54
listopad 39 44 56
grudzień 38 42 54
Wedle powyższego indeksu od stycznia do grudnia cena w eł
ny surowej obniżyła się o 29 punktów, wełny czesanej o 31, zaś wełnianej przędzy czesankowej — o 25 punktów.
Przędzalnie zgrzebne, podobnie jak w latach ubiegłych wykazują zatrudnienie mało zadowalające, fabryki sukna bo
wiem wytwarzały głównie tkaniny czesankowe, to też zapo
trzebowanie na przędzę zgrzebną było ograniczone. P rzę
dzalnie zgrzebne nawet w połowie nie wykorzystyw ały swo
ich urządzeń technicznych. Liczba zainstalowanych wrzecion, w porównaniu z rokiem poprzednim, wykazuje poprawę, przy
było bowiem 2.170 wrzecion.
Stan wrzecion na Śląsku Cieszyńskim z końcem roku 1934 przedstawiał się następująco:
1934 38.970 17.312
1933 36.800 13.126
1932 38.600 18.962
1931 40.713 17.980
1930 40.803 11.042
1929 47.795 25.480
1928 49.366 31.696
W okręgu Izy wyprodukowano w roku 1934 przędzy zgrzebnej.
854.000 kg, w artości 4,895.891 zł, zaś w latach ubiegłych,
1 9 3 3 679.000 kg, w artości 4,851.000 zł,
1932 793.511 kg, w artości 4,851.704 zł
1 9 3 1 754.800 kg, w artości 5,833.600 zł
1930 1,097.000 kg, w artości 10,388.000 zł.
Produkcja przędzy zgrzebnej wykazuje niewątpliwą poprawę, wartość jej przekroczyła poziom z r. 1933. Przeciętna cena 1 kg wełnianej przędzy zgrzebnej wynosi 5-74 zł, co wskazuje, iz do wyrobu przędzy zgrzebnej używaną jest żywa, nowa wełna oraz wysoko wartościow e odpadki wełniane, a mianowicie końce i wyczeski, natomiast tanie odpadki wełniane oraz wełna ponowna przetwarzane były przez przędzalnie zgrzebne w skromnych ilościach.
Fabryki sukna i tkalnie czesankowe, podobnie jak w la
tach ubiegłych wytwarzały głównie tkaniny czesankowe śred
niej i lepszej jakości, modne m aterjały męskie i damskie za
równo płaszczowe, jak i ubraniowe. Ponadto wytwarzane by
ły ubraniowe i płaszczowe tkaniny zgrzebne z nowej, żywej wełny. Modne m aterjały męskie i damskie wytwarzane były w deseniach i kolorach najnowszych, bielskie bowiem fabryki sukna i tkalnie czesankowe wyroby swoje dostarczają nietyl- ko na rynek wewnętrzny, lecz również na liczne zagraniczne rynlki zbytu, skutkiem czego kierunek produkcji i jej nastaw ie
nie uwzględniać musi wszelkie zmiany w dziedzinie mody.
Sukna orjentalne, bilardowe, sukna specjalne wytwarzane były w ilościach nieznacznych, w tkaninach tych bowiem eks
porterzy bielscy na rynku światowym byli mało konkuren
cyjni.
— 29 —
Zbyt m aterjałów modnych na sezon letni był zadow alają
cy, prawie cała produkcja ich umieszczoną została na rynku wewnętrznym, przyczem warunki płatności były naogół do
bre, oddawano bowiem tow ar za gotówkę lub na kredyt n aj
wyżej 3-miesięczny. Zbyt modnych m aterjałów zimowych nie był tak korzystny, odbiorcy wymagali przyznawania kredytu nawet 6-miesięcznego, zdarzały się również wypadki prolon
gowania płatności, natomiast transakcje gotówkowe stają się coraz rzadsze. W obec nieco zwiększonej produkcji, kapita
ły obrotowe krajowego handlu okazały się niew ystarczające.
Fabryki sukna kontynuowały w dalszym ciągu rozbudowę w ła
snego aparatu handlowego, zakładając nowe sklepy i po
większając już istniejące. Zjawisko to fabryki uważają je dnakowoż za objaw przejściowy, spowodowany niedorozwo
jem krajowego aparatu handlowego, który nie rozporządza dostatecznym kapitałem obrotowym i niechętnie ponosi ryzy
ko połączone z dystrybucją towaru. W roku 1934 w okręgu Izby, t. j. w zachodniej części okręgu bielskiego fabryki sukna i tkalnie czesankowe wytworzyły
1.218 tonn tkanin wełnianych, w artości 31,304.955 zł.
Produkcja tkanin wełnianych na Śląsku Cieszyńskim wzrosła przeto o 217 tonn, a co do w artości o 5,280.000 zł. — Zatem wzrost produkcji co do wagi wynosi 21.5% , zaś co do w arto
ści — 20% . Przeciętna cena 1 kg tkanin wełnianych, wytwo
rzonych w okręgu bielskim, wynosi 25.70 zł. Odliczając tkani
ny zgrzebne, lodeny, sukna uniformowe i t. p., 1 kg tkanin wełnianych czesankowych ubraniowych, wagi powyżej 250 gr w m2, przedstawia w artość około 33 zł, zaś 1 kg tkanin tych wagi w m2 poniżej 250 gr — około 40 zł. Ponadto w okręgu Izby wytworzono
43.939 kg tkanin półwełnianych, w artości 418.719 zł.
Produkcja tkanin półwełnianych jest nieznaczna, stanowi, jak z naprowadzonych cyfr wynika, około 1.5% w artości wytwo
rzonych tkanin wełnianych. W zachodniej części okręgu biel
skiego, t. j. na Śląsku Cieszyńskim, produkcja tkanin wełnianych i półwełnianych przedstawiała w artość . . 31,723.674 zł, zaś w okręgu Izby krakow skiej . . . . 14,800.000 „
razem: 46,523.674 zł.
że roku wytworzono
7.078 tonn, w artości 94.436.000 zł.
Ja k z powyższego wynika, w artość produkcji tkanin wełnianych i półwełnianych okręgu bielskiego stanowi około 50% w arto
ści produkcji tkanin wełnianych i półwełnianych okręgu łódz
kiego. Stosunek zatem poprawił się nieco, w roku bowiem 1933 w artość produkcji tkanin wełnianych i półwełnianych okręgu bielskiego stanowiła 45% produkcji tych tkanin w okręgu łódzkim. Przeciętna cena 1 kg tkanin wełnianych, wytworzonych w okręgu łódzkim, wynosi 13.34 zł.
Na rynku wewnętrznym, podobnie jak w latach ubie
głych, pojawiały się znaczne ilości tkanin wełnianych, wytwo
rzonych poza okręgiem bielskim, na których bezprawnie umie
szczane były napisy „Bielsko” lub „wyrób bielski , a to celem ułatwienia ich zbytu i osiągnięcia wyższej ceny, gospodarczo nieuzasadnionej. Ten stan rzeczy podkopuje dobrą opinję biel
skich tkanin czesankowych, jaką cieszą się na rynku wewnę
trznym. By przeciwdziałać wypadkom tego rodzaju nieuczci
wej konkurencji, bielski przemysł wełniany podejmował kroki celem ochrony w drodze rozporządzenia nazwy geograficznej
„Bielsko”.
W ciągu roku sprawozdawczego ceny tkanin wełnianych miały tendencję słabą i obniżały się w miarę spadku cen wełny i przędzy. Ceny tkanin tych kształtow ały się w poszczególnych m iesiącach roku sprawozdawczego następująco:
luty maj grudzień
T w i ll lek k i 1 6 .— 1 4 .6 0 1 3 .6 0
T w i ll cię ż k i 2 0 .5 0 2 0 .5 0 1 9 .1 0
M a te r ja ły fr a k o w e 1 5 .8 0 d o 2 6 .5 0 1 5 .8 0 d o 2 6 .5 0 1 4 .7 0 d o 2 4 .7 0 W i e r z c h y d o fu te r 1 6 .3 0 ,, 2 3 .1 0 1 6 .3 0 „ 2 3 .1 0 1 5 .2 0 ,, 2 1 .5 0 M e lto n M a r e n g o 1 1 .3 0 „ 1 9 .8 0 1 1 .3 0 „ 1 9 - 8 0 1 0 .5 0 „ 1 8 .5 0 G a b a r d y n a cz y sto
w e łn . 1 4 .— 1 4 .— 13.'
M a te r ja ły m o d n e
le tn ie 1 7 .5 0 d o 1 8 .3 0 1 7 .5 0 d o 1 8 .3 0 1 6 .3 0 d o 1 7 .1 0 M a te r ja ły m o d n e
z im o w e 1 9 .7 0 „ 2 3 .1 0 1 9 .7 0 „ 2 3 .1 0 1 8 .4 0 „ 2 1 .5 0
Ceny powyższe rozumieją się w złotych za m etr bieżący.
— 31
-Poprawa na rynku zbytu w tkaninach wełnianych oraz wzrost produkcji wpłynął na zwiększenie się ilości zainstalo
wanych krosien mechanicznych oraz na stan ich uruchomienia.
Po długim okresie czasu podniosła się ponownie liczba zain
stalowanych i uruchomionych krosien mechanicznych. Z koń
cem roku 1934, na zasadzie przeprowadzonej przez Izbę an
kiety, ustalono następujące ilości krosien oraz ilości robotni
ków, zatrudnionych we fabrykach sukna, tkalniach czesanko
wych, wykończalniach i farbiarniach Śląska Cieszyńskiego:
rok ogólna ilość
robotn.
ogólna ilość
krosien krosna liruch
1934 2.407 1.489 615
1933 2.254 1.469 541
1932 1.939 1.514 476
1931 2.462 1.522 592
1930 3.414 1.718 931
1929 5.070 1.896 1.202
1928 6.039 1.768 1.435
Zbyt tkanin wełnianych zagranicą poprawił się nieco w po
równaniu z rokiem 1933, w roku sprawozdawczym wywieziono bowiem 44.400 kg tkanin wełnianych, głównie czesankowych, wartości 1,443.137 zł. Eksport wzrósł zatem wagowo o 7.823 , kg, t. j. 21%, zaś co do w artości o 495.879 zł, t. j. 52% .
Dla porównania podajemy ilość i w artość wywozu tkanin wełnianych za lata ubiegłe:
rok kg wartość zł
1934 44.400 1,443.137
1933 36.577 947.258
1932 68.181 2,195.630
1931 244.971 9,329.560
1930 326.563 12,863,351
1929 441.208 19,832.000
1928 383.000 17,370.000
1927 354.000 15,200.000
1Q26 224.000 8,662.000
Wywóz tkanin wełnianych w poszczególnych mie roku sprawozdawczego przedstawiał się następująco:
waga w kg w artość w zł
wywożone były do następujących 6.607
— 33 —
z przeniesienia 34.125 1,094.144
Persja * 1.702 45.568
Rumunja 40 1.486
Syrja i) 544 13.951
Szwajcarja 1.774 60.672
Szwecja 1.251 36.383
Węgry 4.767 182.347
Włochy 197 8.586
44.400 1,443.137
Kraje Europy Środkowej były najpoważniejszemi rynkami zbytu bielskich tkanin wełnianych. Dzięki systemowi kompen
sacyjnemu bielscy eksporterzy zdołali zwiększyć wywóz tk a nin wełnianych do Jugosław ji o przeszło 100% . T ak samo o bli
sko 50% wzrósł, w porównaniu z rokiem 1933 — eksport t k a nin wełnianych do W ęgier, gdzie istniała możliwość lokowania tkanin tylko najwyższych gatunków. W ysokie cło wchodowe na Węgrzech, obciążenia podatkowe i dopłata walutowa, sta
nowią kilkadziesiąt procent w artości tkanin, to też na zbyt na Węgrzech liczyć mogły tylko tkaniny w kraju tym niewytwa- rzane, jak już wyżej wspomnieliśmy — wysoko gatunkowe. Zbyt tkanin wełnianych w Austrji zmniejszył się o około 15% , a to z uwagi na wzrost rodzimej produkcji oraz ostrą konkurencję, zwłaszcza przemysłu czeskiego i angielskiego. Wywóz tkanin wełnianych do Rumunji, G recji, Bułgarji ustał zupełnie ze względu na ostrą reglam entację przywozową i dewizową. Ustał zupełnie eksport do T u rcji z powodu braku porozumienia kon
tyngentowego. Ostre przepisy dewizowe uniemożliwiały kon
tynuowanie eksportu tkanin wełnianych do państw skandy
nawskich i bałtyckich. Z krajów zamorskich jako rynek zbytu bielskich tkanin wełnianych wymienić należy Argentynę, Chiny, Irak, M arokko, Palestynę, Persję i Syrję. Są to kraje, gdzie wprawdzie nie obowiązywały ograniczenia importowe i dewi
zowe, jednakowoż ceny tkanin wełnianych w powyższych krajach kształtow ały się na bardzo niskim poziomie, w k ra
jach tych bowiem spotykała się konkurencja całego świata i ceny dyktował eksporter tego państwa, które dawało mu premję walutową. U stał zupełnie wywóz tkanin wełnianych
3
do Anglji, z powodu stosunkowo wysokiego cła wchodowego, oraz do Niemiec wobec zakazu przywozu tkanin wełnianych z Polski.
Odbiorcy zagraniczni udzielali zamówienia na małe ilości towarów, przyczem wymagane były krótkie terminy dostaw.
Zjawisko to spowodowane było zmniejszeniem się ich kapita
łów obrotowych, a niejednokrotnie, wobec stałego spadku cen wełny oraz przędzy — obawą przed ewentl. większą zniż
ką cen tkanin wełnianych. To też dopiero bezpośrednio przed sezonem sprzedaży modnych m aterjałów letnich i zimowych udzielali zlecenia na dostawy tkanin. W ykonanie tych zleceń dla eksporterów nie było łatwe, gdyż niezawsze posiadali na składzie w odpowiedniej ilości zamówione desenie i niezawsze zaopatrzeni byli dostatecznie w przędzę, potrzebną dla ich wykonania.
W okręgu bielskim wytwarzane były przez 7 zakładów 1 ręcznie wiązane dywany wełniane, wedle wzorów orjentalnycb lub też nowoczesnych. Dywany powyższe wytwarzane były na zamówienie klienteli prywatnej, lub też na zamówienie ze strony handlu. Dywany typu bielskiego posiadają gęstość 42 do .45.000 węzłów w 1 m2, zaś sztuki gęstsze do 200.000 w ę
złów w 1 m2 wykonywane były na zamówienie specjalne.
W okręgu Izby wytworzono następujące ilości dywanów wełnianych:
O ile chodzi o wagę, produkcja dywanów utrzymała się mniej więcej na poziomie z roku ubiegłego, natomiast w artość obni
żyła się o 101.408 zł, t. j. 17.5%. Z końcem roku 1934 znajdo*
wało się na składach fabrycznych niesprzedanych dywanów w ilości 11 tonn. Zbyt dywanów nie doznał poprawy, mimo znacznego obniżenia ich cen, a to ze względu na zubożenie stanu średniego, który jest prawie wyłącznym odbiorcą po
wyższych wyrobów.
w roku 1934 w roku 1933 w roku 1932 w roku 1931 w roku 1930
21.5 tonn, wartości 473.592 zł, 22 tonn, w artości 575.000 ,,
16 tonn, w artości 402.000 ,, 29 tonn, w artości 753.000 ,, 54 tonn, w artości 1,669.000 „
— 35
W y ro b y d zian e w y tw a rz a n e b y ły w sp o só b fa b ry c z n y przez 4 zak ła d y , z cz e g o 3 z a k ła d y w y tw o rz y ły w e łn ia n y c h w y robów d zianych
8 .1 2 2 kg, w a r to ś c i 2 3 7 .5 0 0 zł.
Produkcja wyrobów dzianych wzrosła nieco w porównaniu z rokiem ubiegłym. Poza powyższemi zakładami o charakterze fabrycznym, czynne były drobne wytwórnie wyrobów dzia
nych, nie objęte statystyką Izby, które wykonywały zamówie
nia dla klienteli prywatnej oraz mniejszych sklepów konfek
cyjnych.
Pomyślnie rozwijała się produkcja wełnianej przędzy do robót ręcznych, dzięki sprzyjającemu kierunkowi mody oraz tendencji zaopatrywania się w wyroby dziane własnoręcznie sporządzone.
Podobnie jak w latach ubiegłych, w okręgu bielskim wy
twarzane były znaczne ilości przędzy kilimowej i dywanowej, która w części zbywaną była w bielskim ośrodku przemysło
wym; znaczne ilości tej przędzy konsumowały tkalnie kilimów i wytwórnie dywanów w województwach południowych.
Ponadto wytwarzaną była w okręgu bielskim watelina, wyroby pasmanteryjne i szmuklerskie, głównie z wełny. P ro dukcja wyrobów pasmanteryjnych wykazuje znaczny wzrost, wytworzono bowiem 19.274 kg, w artości 7 2 3 .6 9 7 zł.
W ykończalnie i farbiarnie zarobkow e wyrobów w ełnia
nych w roku sprawozdawczym zatrudnione były nieco lepiej niż w latach ostatnich, mimo to jednak niedostatecznie, w yko
rzystywały bowiem tylko w części swą zdolność przetwórczą.
Z tych względów panowała ostra konkurencja pomiędzy po- szczególnemi zakładami i wynagrodzenie za zarobkow e wy
kończenie i farbienie zostało znacznie obniżone, tak, że w licz
nych wypadkach dla fabryk sukna wielowydziałowych było
nych wypadkach dla fabryk sukna wielowydziałowych było