Walka z przemysłem anonimowym i piwnicznym.
Na ankietę rozpisaną w tej sprawie Izba udzieliła na
stępującej odpowiedzi:
I. Je s t zjawiskiem normalnem w okresie kryzysu, iż przedsiębiorstwa małe wykazują daleko większą elastyczność i możność przystosowania swych kosztów produkcyjnych do rynku zbytu, wobec czego górują nad przedsiębiorstwami wiel- kiemi, które tej elastyczności nie posiadają. To też w okresie kryzysu cierpią z tej przyczyny wielkie przedsiębiorstwa i za
łamują się, gdy tymczasem drobne są w stanie utrzymać ruch na stosunkowo wysokim poziomie, przy względnej opłacalno
ści produkcji. Stale wtedy podnoszony jest zarzut ze strony wielkich przedsiębiorstw, iż drobne zakłady psują ceny, kon
kurują i posądza się je o dumping socjalny, niepłacenie podat
ków i t. p. Takie same zarzuty podnoszone są w okresie zmniej
szającej się pojemności rynku zbytu przez przedsiębiorstwa które posiadają wysokie koszta produkcyjne i nie są w stanie sprostać konkurencji przedsiębiorstw, które wyroby swoje od dawać mogą po cenach niższych. Nie wszystko jest przemysłem anonimowym i piwnicznym i pod tym względem istnieje duża skłonność do generalizowania.
Izba nie podziela zdania, iż przy sprawnej administracji politycznej i skarbow ej mogłyby przedsiębiorstwa nawet naj
— 151 —
drobniejsze usuwać się stale z pod ciężarów publicznych.
Przedsiębiorstwa te, o ile chodzi o okręg bielski, w nader k rót
kim czasie uchwycone zostały przez administrację skarbową i polityczną. To też sprawa przemysłu anonimowego nie od
grywa tu tej roli, jaka przypisywaną jest przemysłowi anoni
mowemu np. w okręgu łódzkim.
II. Stosując zasadę doraźnego zapewnienia wpływów S k ar
bowi Państwa, urzędy skarbowe nader często unieważniają księgi handlowe, zwłaszcza w tych wypadkach, kiedy bilans wykazuje straty za rok ubiegły. Unieważnienie ksiąg handlo
wych następuje najczęściej z powodu nieistotnych lub drobnych uchybień; wtedy istnieje możność wymierzenia podatku prze
mysłowego na zasadzie oszacowania zarówno od obrotów krajowych jak i zagranicznych, co szczególnie dotkliwie od
czuwają przedsiębiorstwa, które prawie całą produkcję swoją wywożą zagranicę. W tedy przepisaną im zostaje pełna stawka państwowego podatku przemysłowego od obrotu — mimo, iż eksport nie był dochodowy.
IV. Zastosowanie przymusu prowadzenia ksiąg handlo
wych do wszystkich ośmiu kategoryj przemysłu uznała Izba za niewskazane i o ile przepis tak i wydanyby został, obowią
zywałby tylko na papierze; byłby on tylko przeszkodą i trud
nością dla drobnego wytwórcy, którego obroty nie pozwalają na zatrudnienie, choćby czasowe — księgowego. Nie ulega wątpliwości, iż przepis ten podnieśćby musiał koszta drobnego przemysłu.
V. Usprawnienie administracji politycznej i skarbowej spowodować musi rozszerzenie kontroli również na drobniej
sze przedsiębiorstwa i przyciągnie je do ponoszenia ciężarów publicznych.
VI. Przemysł może zorganizować samopomoc przeciw przemysłowi anonimowemu, nie wchodząc z nim w żaden kon
takt gospodarczy, nie dostarczając mu nawet za gotówkę półfa
brykatów, nie w ykończając jego towaru, a przedewszystkiem nie wynajmując mu lolkali, nie oddając maszyn za wynagrodze
niem do użytku przemysłu anonimowego. Je śli przemysł ano
nimowy nie będzie miał tego poparcia i surowce i półfabryka
ty nabywać będzie z drugiej i trzeciej ręki, jego zdolność kon
kurencyjna zmniejszoną zostanie wydatnie.
Centralny Instytut Przysposobienia Gospodarczego.
Ministerstwo Przemysłu i Handlu nadesłało Izbie pro
jek t utworzenia Centralnego Instytutu Przysposobienia Gospo
darczego.
W sprawie powyższego projektu Izba zajęła następujące stanowisko:
W okręgu Izby dokształcenie zawodowe przy pomocy kursów przeprowadza, o ile chodzi o przemysły rzemieślnicze
— Śląski Instytut Rzem ieślniczo-Przem ysłowy w Katowicach, który urządza kursy dla krawców, szewców, przemysłów me
talowych, kursy praktyczne dla instalacji elektrycznej, wodo
ciągowej i t. p. Działalność Śląskiego Instytutu Rzemieślniczo- Przemysłowego, zwłaszcza w ostatnich latach, zakrojona była na dość szeroką skalę i daje korzystne wyniki. W tej dziedzinie, 0 ile chodzi o okręg Izby, pracę przysposobienia zawodowego uznać należy za zorganizowaną.
Dla kupiectwa urządzane są kursy teoretyczne i prak
tyczne przez miejscowe szkoły handlowe. Na kursach tych dla osób dorosłych wykładane są w godzinach wieczornych na
stępujące przedmioty: księgowość, korespondencja, towaro
znawstwo, rachunki kupieckie, nauka o handlu, stenografja 1 t. p.
O ile chodzi o przemysł, przysposobienie zawodowe w po
staci kursów przeprowadzały przedsiębiorstwa prywatne, urządzając np. kursy dla monterów, dla obsługi maszyn specjal
nych, dla palaczy, maszynistów i t. p. Ponadto Izba w poro
zumieniu z Państwową Szkołą Przemysłową w Bielsku urządzi
ła kurs dla tkaczy, wyszywaczek tkanin wełnianych i t. p.
Wkońcu miejscowa Państwowa Szkoła Przemysłowa w miarę potrzeby urządza kursy dla poszczególnych kategoryj praco
wników.
Działalność, m ająca na celu wyszkolenie specjalistów, była szczególnie ożywioną w latach konjunktury gospodarczej, t j, od roku 1926 do 1930, kiedy w przemyśle odczuwany byl
brak fachowców. Obecnie wobec nadmiaru sił fachowych spra
wa szkolenia pracowników przemysłowych na kursach prze
stała być aktualną i piekącą, jak ą była w latach pomyślności gospodarczej. O ile Centralny Instytut Przysposobienia Gospo
darczego przystąpiłby do organizowania pracy na obszarze Województwa Śląskiego, istniałaby konieczność porozumienia się z Śląskim Instytutem Rzemieślniczo-Przemysłowym, z k ie
rownictwami szkół technicznych i handlowych, oraz z samo
rządem gospodarczym, które pracę przysposobienia zawodo
wego już od dłuższego czasu prowadzą i pośw ięcają jej pilną uwagę.
Nowelizacja prawa przemysłowego.
Stowarzyszenie Elektryków Polskich przedłożyło wnio
sek, zmierzający do znowelizowania prawa przemysłowego w postanowieniach, dotyczących przemysłu konc. instalacyj elektrycznych. Izba wypowiedziała się za now elizacją prawa przemysłowego, w projekcie zaś rozporządzenia wykonawcze
go wypowiedziała się przeciw zasięganiu opinji w przedmio
cie kw alifikacyj petenta oraz możności udzielenia koncesji w miejscowych elektrow niach — § 5 c), a to z uwagi na okolicz
ność, iż zazwyczaj elektrow nie same wykonują instalacje e le k tryczne i są poważnym konkurentem dla instalatorów.
Ponadto w § 6 proponowała Izba zmianę określenia urzą
dzenia niskiego napięcia z 250 V na 350 V, ponieważ sieci okręgowe zazwyczaj na zewnątrz mają prąd trójfazowy.
Wyrób syntetycznych barwników organicznych,
W sprawie projektu rozporządzenia o umiejętności za
wodowej do prowadzenia przemysłu koncesjonowanego wyro
bu syntetycznych barwników organicznych oraz syntetycznych półproduktów organicznych, służących do wyrobu barwników i m aterjałów wybuchowych, — Izba wypowiedziała się za uzupełnieniem rozporządzenia postanowieniem, że nie narusza ono praw nabytych. Zdarzyć się bowiem może, iż zakłady tego rodzaju prowadzone są przez obywateli polskich, którzy ukoń
czyli zagraniczne zakłady naukowe zwłaszcza typu wyższego.
Usuwanie ich na zasadzie nowego rozporządzenia nie leżałoby
— 153 —
w interesie przedsiębiorstw z uwagi na okoliczność, iż chodzi tu o specjalistów z wieloletniem doświadczeniem.
Ponadto Izba wypowiedziała się za dopuszczeniem do prowadzenia przemysłu również tych osób, które ukończyły studja zagranicą i uzyskane stopnie naukowe na uczelniach kra
jowych nostryfikowały.
Ochrona nazwy regjonalnej „Bielsko”.
W sprawie projektu rozporządzenia Rady Ministrów w przedmiocie ochrony nazwy regjonalnej „wyrób bielski , Izba wypowiedziała się za jak najrychlejszem wydaniem powyż
szego rozporządzenia.
Izba naprowadziła, iż istnieje konieczność wydania rozpo
rządzenia o ochronie nazwy „wyrób bielski” na wyrobach włó
kienniczych, gdyż nadużycia w tym względzie przybrały duże rozmiary i bądź kto nabyć może w składach papieru w Łodzi odbitki (dekalkomanję) z napisem np. „Fabryka sukna Biel
sko”, „wyrób bielski" i odbitki powyższe przy pomocy roz>
grzanego żelazka odbijane są na tkaninach podrzędnej jakości przez niesumiennych' wytwórców a nawet kupców, tkaniny te oferowane są konsumentom, którzy nabywają je w przekonaniu, iż są to tkaniny bielskie lepszej jakości. Skutkiem powyższego procederu narażone są na duże straty bielskie fabryki sukna, a także na straty nie mniejsze solidne firmy okręgu łódzkiego i tomaszowskiego, w ytw arzające jakościow e tkaniny wełniane, Przy pomocy powyższej manipulacji zarówno niesumienni wy
twórcy jak i kupcy osiągać mogą za podrzędnego gatunku tka
niny wełniane, zaopatrzone w napis „Bielsko” — daleko wyż
sze ceny, niżby osiągnęli, oferując je pod własną firmą. Znane są wypadki, iż tkaniny, których m etr bieżący przedstawiał war
tość 5 do 9 zł, osiągały cenę od 10 do 15 zł.
By uchronić konsumentów przed powyższą niesumienną konkurencją, Konw encja Fabrykantów Sukna w Bielsku wpro
wadziła znak związkowy, w który zaopatrzone są tkaniny weł
niane bielskich fabryk zrzeszonych w powyższej Konwencji.
N iestety dotychczasowa bezkarność doprowadziła do tego, iż również znak związkowy Konw encji z małemi zmianami umie
— lo5 —
szczany jest przez drobnych wytwórców i kupców na tkaninach podrzędnej jakości. Liczne doniesienia karne nie dały rezulta
tu, dotychczas skazaną została, o ile Izbie wiadomo — na karę 200 zł firma J . M. Kupfer w Zgierzu, kara ta jednakowoż nie stoi w żadnym stosunku do osiąganych przez nią korzyści z umieszczania na wyrobach swych nazwy „Bielsko”.
W tych warunkach zagrożoną jest dobra marka, jaką dzię
ki długoletnim wysiłkom zdobyły sobie bielskie fabryki sukna dla swych wyrobów jakościowych. Zagrożony jest zbyt śred
nich i lepszych gatunków tkanin zarówno okręgu bielskiego, jak i łódzkiego i tomaszowskiego, gdyż z powyższemi wyrobami jakościowemi konkurują, wprowadzając w błąd kupującą pu
bliczność przez umieszczanie napisu „Bielsko — niesumienni wytwórcy i w łaściciele przedsiębiorstw handlowych, osiągając nadmierne korzyści ze szkodą dla spożywcy.
O ile chodzi o § 1, Izba wyraziła zdanie, iż należałoby ściślej określić obszar, na którym wytwarzane wyroby włó
kiennicze uprawnione będą używać nazwy „Bielsko wzgl,
„wyrób bielski”. Izba zaproponowała zastrzeżenie powyższej nazwy regjonalnej wyłącznie dla zarejestrow anych wytwór
ców, którzy produkują lub produkować będą wyroby włókien
nicze na obszarze miasta Bielska, powiatów bielskiego i cie
szyńskiego w W ojewództwie Śląskiem, oraz powiatu bialskiego w Województwie Krakowskiem , obszar bowiem Wojewódz->
twa Śląskiego i Krakow skiego przyjęty w projekcie jest za wielki i nie odpowiada obszarowi okręgu bielskiego. Raczej bowiem dążyć należy do ścieśnienia powyższego obszaru.
Bielski przemysł wełniany wyraził zdanie, iż uprawnie
nie umieszczania na wyrobach włókienniczych nazwy regjonal nej „Bielsko” wzgl. „wyrób bielski” ograniczyć należałoby do wytwórców zarejestrow anych z wykluczeniem drobnego prze- mysłu anonimowego, który niezawsze wykazuje ambicję utrzymania swoich wyrobów na wysokim poziomie.
W następstwie ograniczenia obszaru, któremu przysługi
wałaby nazwa regjonalna „Bielsko , również w § 2-gim skre
ślić należałoby słowa „na obszarze W ojewództw Śląskiego i Krakowskiego" i umieścić słowa „na obszarze miasta Bielska,
powiatów bielskiego i cieszyńskiego w W ojewództwie Śląskiem oraz powiatu bialskiego w W ojewództwie Krakow skiem ".
Maksymalna taryfa kominiarska.
W sprawie taryfy maksymalnej kom iniarskiej dla bu
dynków urzędowych, państwowych i samorządowych — Izba wypowiedziała się przeciw obniżeniu taryfy kominiarskiej o 50% dla wspomnianych budynków, gdyż fundusze na powyższe cele znaleźć się powinny w budżecie państwowym, tak samo jak znaleźć się muszą w budżecie poszczególnych właścicieli domów.
Ponadto Izba naprowadziła, iż w niektórych okręgach jest w toku akcja obniżenia maksymalnej taryfy kominiarskiej a to z uwagi na położenie w łaścicieli nieruchomości. Obniżenie opłat o 50% na rzecz budynków urzędowych, państwowych i samorządowych, oczywiście stanęłoby na przeszkodzie prze
prowadzeniu powyższej akcji.
Zaliczenie lutrzarstwa do rzemiosła.
W sprawie wyrażenia opinji, czy futrzarstwo, o ile nie jest uprawiane fabrycznie, uważać należy za gałąź garbarstwa, a zatem za przemysł rękodzielniczy, czy też za oddzielny prze
mysł wolny — Izba naprowadziła:
Techniczne manipulacje przy wykonywaniu futrzarstwa mają o tyle tylko wspólność z garbarstwem, że stanowią dalszy etap przeróbki skóry już garbowanej. Gdy przedmiotem przemysłu garbarskiego jest garbowanie surowych skór, prze
ważnie już po pozbawieniu ich włosia, przedmiotem futrzar
stwa jest wyprawianie skór garbowanych przez szereg czyn
ności technicznych, nie m ających nic wspólnego z garbarstwem.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Izba wypowie
działa pogląd, iż futrzarstwo należy uważać za wolny przemysł, niewymieniony w art. 142 prawa przemysłowego.
O uznanie przemysłu mechanicznego za przemysł ręko
dzielniczy.
Izba przychyliła się do wniosku Izby Rzemieślniczej w Krakowie, o uznanie przemysłu mechanicznego, polegającego
— 157
-na wytwarzaniu i -naprawie całości lub też części przyrządów 1 maszyn o skomplikowanym i precyzyjnym wyrobie za prze
mysł rzemieślniczy — nadmieniając jedynie, „że zakres po-' wyższego przemysłu, ustalony przez Izbę Rzemieślniczą w K ra
kowie, nasuwa pewne zastrzeżenia, gdyż np. wyrób i naprawa mikroskopu wchodzi w zakres przemysłu optycznego, który już w art. 142 prawa przemysłowego uznany został za przemysł rzemieślniczy. Ponadto jest kw estją wątpliwą, czy czynności przemysłowe, wchodzące w zakres radjotechniki i telefonji, z uwagi na to, iż chodzi o wykorzystanie siły elektrycznej dla celu tych przemysłów — mogłyby być podciągnięte pod powyż
szy przemysł rzemieślniczy. Również i wyrób wzgl. naprawa instrumentów chirurgicznych i dentystycznych nie wchodzi w zakres przemysłu mechanicznego, co zresztą znalazło wyraz w austrjackiej ordynacji przemysłowej, na k tórej w znacznej mierze oparte jest nasze prawo przemysłowe, — która te czyn
ności przemysłowe osobno wymienia przy wyliczeniu przemy
słów rękodzielniczych.
Izba nadmieniła, iż o ile M inisterstwo Przemysłu i Han
dlu przychyli się do wniosku Izby Rzem ieślniczej w Krakowie, zakres przemysłu mechanicznego określony musiałby być w ten sposób, by nie wchodził w zakres innych przemysłów rzemie
ślniczych, czy też koncesjonowanych.
O zaliczenie lliziarstwa do przemysłu rękodzielniczego.
W związku z zajęciem stanowiska, po myśli art. 142 ust.
2 prawa przemysłowego, czy fliziarstwo uznać należy za prze
mysł rękodzielniczy — Izba przyłączyła się do opinji Izby Rzemieślniczej w Krakow ie oraz wypowiedziała się za uzna
niem fliziarstwa jako przemysł rękodzielniczy. Motywy napro
wadzone przez krakow ską Izbę Rzemieślniczą, że czynności przy wykonywaniu powyższego przemysłu, polegającego na układaniu w budynkach na murach flizów, wykładaniu ścian murowanych kafelkam i fajansowemi, kaflami marmurowemi.
wreszcie układaniu posadzek kamionkowych — wymagają od wykonawcy dokładnych znajomości używanych m aterjałów i surowców oraz techniki wykonania — Izba uznała za w ystar
czające, by przemysłowi temu nadać cechy przemysłu rze
mieślniczego.