Przesłanki załatwienia sprawy w trybie uproszczonym

Poza wskazaną powyżej przesłanką rozpoznanie sprawy w trybie uprosz-czonym warunkowane jest wystąpieniem kolejnej przesłanki pozytywnej (warunkującej możliwość zastosowania trybu uproszczonego) oraz niewy-stąpieniem przesłanki negatywnej (uniemożliwiającej dalsze stosowanie trybu uproszczonego), z tym że, aby w ogóle móc załatwić sprawę admini-stracyjną w trybie uproszczonym konieczna będzie uprzednia wyraźna de-cyzja ustawodawcy, który w swoisty sposób upoważni organy administracji publicznej do załatwienia danej sprawy albo danej kategorii spraw w tym trybie. Przesłanką warunkującą możliwość zastosowania trybu uproszczo-nego (oprócz wskazanej powyżej) jest tylko jedna strona postępowania, z kolei przesłanką negatywną jest powołanie przez stronę w toku postępo-wania nowych okoliczności istotnych dla jego wyniku, w sytuacji gdy ich uwzględnienie doprowadzi do przedłużenia postępowania.

W kontekście katalogu stron postępowania administracyjnego wska-zać trzeba, ze zgodnie z art. 28 KPA stroną jest każdy, czyjego intere-su prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czyn-ności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Pojęcie interesu prawnego nie zostało zdefiniowane w  przepisach KPA, jest

AR T YKUŁY

natomiast objaśniane m.in. przez orzecznictwo sądów administracyj-nych. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że: „mieć interes prawny w postępowaniu administracyjnym znaczy to samo, co ustalić przepis prawa powszechnie obowiązującego, na którego podsta-wie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokoje-nia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechazaspokoje-nia lub ograniczezaspokoje-nia czynności organu sprzecznych z  potrzebami danej osoby. Stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga ustalenia związku o charakterze material-noprawnym między obowiązującą normą prawa, a sytuacją prawną kon-kretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, że akt stosowania tej normy (decyzja administracyjna) może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie prawa materialnego”⁴.

Jak więc widać, kreatorem interesu prawnego określonych podmio-tów są przepisy prawa zawierające uprawnienia i obowiązki adresowane do konkretnych podmiotów, które dochodzone być mogą w postępowa-niu administracyjnym. Najistotniejsze dla kategorii strony jest to, że na gruncie obowiązujących w danej dziedzinie przepisów jest ona podmio-tem własnych praw (interesów prawnych), które podlegają skonkretyzo-waniu w postęposkonkretyzo-waniu administracyjnym.

Wprowadzona w dniu 1 lipca 2017 roku regulacja wskazuje, że po-stępowanie uproszczone może dotyczyć interesu prawnego lub obo-wiązku tylko jednej strony, jeżeli przepis szczególny nie stanowi ina-czej. Oznacza to, że w postępowaniu administracyjnym prowadzonym w trybie uproszczonym może być tylko jedna strona, którą zazwyczaj będzie jego wnioskodawca. Zastosowanie reguł trybu uproszczonego w sytuacji w której w postępowaniu byłyby dwie lub więcej stron możli-we będzie jedynie wówczas, gdy ustawodawca postanowi inaczej. W za-łożeniu takie rozwiązanie ma na celu powiązać tryb uproszczony tylko z najmniej skomplikowanymi sprawami, w których nie ma konieczno-ści zawiadamiania licznej rzeszy stron postępowania o jego przebiegu oraz w których występują nikłe szanse niezadowolenia strony z wyda-nego rozstrzygnięcia (ze względu na dominujący charakter postępowań wnioskowych), przez co w założeniu nie będzie ona składać odwołania od wydanej w pierwszej instancji decyzji administracyjnej.

4 Por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. II SA/Łd 972/12.

AR T YKUŁY

Wskazać trzeba, że tego typu rozwiązanie prowadzi do wielu proble-mów praktycznych. Sytuacja jest jasna wówczas, gdy od samego początku postępowania do jego końca jest tylko jedna strona postępowania. Wów-czas nie ma żadnych wątpliwości, że sprawę można prowadzić w omawia-nym trybie. Tym niemniej może zdarzyć się tak, że w toku postępowania pojawi się druga strona (np. postępowanie administracyjne dotyczy nie-ruchomości, w toku trwania postępowania dotychczasowy jedyny właści-ciel sprzeda udział we współwłasności innej osobie, w wyniku czego nieru-chomość będzie miała dwóch współwłaścicieli w związku z tym stronami postępowania powinno być dwóch współwłaścicieli), albo też w toku po-stępowania administracyjnego wszczętego na zasadach ogólnych ulegnie zmniejszeniu liczba stron (np. sytuacja odwrotna do wskazanej powyżej).

Powołane zmiany albo doprowadzą do niemożliwości dalszego procedo-wania w trybie uproszczonym (w pierwszym przypadku, organ powinien dalej procedować na zasadach ogólnych uprzednio zawiadomiwszy o zmia-nie trybu strony) albo uczynią dalsze procedowao zmia-nie możliwym w trybie uproszczonym (w drugim przypadku, jeżeli będzie to możliwe organ po-winien dalej procedować na zasadach określonych w art. 163b–163g KPA uprzednio zawiadomiwszy stronę o zmianie trybu).

Jak to zostało już powyżej wskazane obok przesłanki pozytywnej KPA zawiera również przesłankę negatywną, której pojawienie się unie-możliwia dalsze załatwianie sprawy administracyjnej w trybie uprosz-czonym. Zgodnie z  art.  163d KPA jeżeli uwzględnienie nowych oko-liczności powołanych przez stronę w toku postępowania jest istotne dla wyniku tego postępowania, a  ich uwzględnienie doprowadzi do jego przedłużenia, organ administracji publicznej w dalszym ciągu prowadzi postępowanie z pominięciem przepisów niniejszego rozdziału, o czym niezwłocznie informuje stronę. W  tym miejscu dodatkowo wyjaśnić trzeba, że wszelkie czynności podejmowane przez organ przed zmianą trybu pozostają w mocy także po jego zmianie.

Powyższe prowadzi do wniosku, że pierwszym warunkiem, który musi zasinieć aby przekazać sprawę do ogólnego postępowania admi-nistracyjnego jest powołanie przez jedyną stronę postępowania w jego toku nowych okoliczności, które mają istotne znaczenie dla wyniku to-czącego się postępowania. Ustawodawca nie sprecyzował o jakie okolicz-ności chodzi, mogą to zatem być zarówno nowe okoliczokolicz-ności prawne jak

AR T YKUŁY

i nowe okoliczności faktyczne. Okoliczności muszą być nowe, co ozna-cza że nie mogą być wcześniej znane organowi administracji publicznej prowadzącemu postępowanie administracyjne. Okoliczności te muszą mieć również istotny wpływ na wynik postępowania, co oznacza, że or-gan administracji publicznej znając te okoliczności wyda rozstrzygnięcie odmienne od tego jakie zostałoby wydane, gdyby nie miał o nich wiedzy.

Po drugie wskazać trzeba, że uwzględnienie powołanych okoliczno-ści musi doprowadzić do przedłużenia postępowania administracyjne-go. Innymi słowy postępowanie administracyjne powinno trwać dłużej, niż trwałoby gdyby organ nie uwzględnił powołanych okoliczności. Usta-wodawca nie precyzuje przy tym o ile powołane postępowanie ma trwać dłużej. Brak takiej regulacji wskazuje, że wystarczające będzie każde prze-dłużenie, a właściwie samo uznanie przez organ administracji publicznej, że postępowanie będzie trwało dłużej. Zaznaczyć przy tym trzeba, że to organ samodzielnie dokonuje takiego ustalenia, może bowiem zdarzyć się tak, że wprawdzie strona powoła nowe okoliczności, które będą miały istotny wpływ na wynik sprawy, tym niemniej zdaniem organu nie spowo-dują one przedłużenia trwającego postępowania administracyjnego. W tej sytuacji organ prowadzi sprawę dalej w trybie uproszczonym.

Kumulatywne ziszczenie się obu powołanych powyżej przesłanek obli-guje organ do dalszego prowadzenia postępowania na zasadach ogólnych, a więc z pominięciem regulacji art. 163b do 163g KPA. Nie ma potrzeby podejmowania w tym zakresie żadnej czynności procesowej (poza zawia-domieniem strony), po prostu organ w dalszym ciągu prowadzi postępowa-nie na zasadach właściwych dla ogólnego postępowania administracyjnego.

Wskazać dodatkowo trzeba, że organ zobowiązany jest poinformować na pi-śmie stronę o zmianie trybu w jakim w dalszym ciągu prowadzi postępowa-nie administracyjne. Strona postępowa-nie ma prawnej możliwości zaskarżenia czyn-ności organu wyrażającej się w zmianie trybu prowadzenia postępowania.

W tym miejscu wskazać dodatkowo trzeba, że w trybie uproszczonym nie stosuje się art. 62 KPA. Zgodnie z jego treścią w sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy jest ten sam or-gan administracji publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postę-powanie dotyczące więcej niż jednej strony. Jak wskazuje się w orzecz-nictwie sądów administracyjnych: „prowadzenie jednego postępowania

AR T YKUŁY

w dwóch lub więcej sprawach jest prawnie dopuszczalne. Art. 62 KPA stanowi podstawę do prowadzenia jednego postępowania jednocześnie w kilku sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawej i w których właściwy jest ten sam organ administracji publicznej. Ustawodawca nie przesądził o sposobie rozstrzygnięcia, pozostawiając ocenę w tej mierze organowi administracji publicznej w każdej rozpoznawanej sprawie. Tak więc dopuszczalne jest, ze względu na specyfikę rozstrzyganej materii, wydanie jednego rozstrzygnięcia dotyczącego wszystkich adresatów.

Przewidziana w art. 62 KPA możność połączenia spraw staje się obo-wiązkiem organu, z uwagi na zasadę szybkości i ekonomiki postępowa-nia, zaś jego naruszenie stanowi istotne uchybienie procesowe”⁵.

Dyspozycja powołanej regulacji prowadzi zatem do wniosku, że w try-bie uproszczonym nie będzie można prowadzić jednego uproszczonego po-stępowania administracyjnego dla kilku spraw. W takiej sytuacji zamiast łą-czyć powołane sprawy administracyjnego do wspólnego rozpoznania organ administracji publicznej powinien wszcząć kilka odrębnych postępowań w trybie uproszczonym albo na zasadach ogólnych (w zależności od tego czy spełnione są inne wymagania właściwe dla procedowania w trybie uprosz-czonym). Z jednej strony taka regulacja może przyczynić się do tego, że jed-nostkowe postępowania administracyjne prowadzone w trybie uproszczo-nym zakończą się szybciej niż gdyby zostały one połączone do wspólnego rozpoznania, z drugiej strony wątpliwości budzi natomiast, że takie rozwią-zanie przeczy zasadom ekonomiki procesowej, bowiem nakazuje kilkakrot-nie duplikować w podobnych sprawach analogiczne czynności.