Najpierw rozważymy4, co może warunkować decyzję o wykupieniu ubezpieczenia w przypadku opcji Ha. Kluczową kwestią w tym wzglę dzie jest określenie wielkości opłaty z tytułu wykupu ubezpieczenia i porównanie jej z możliwym do osiągnięcia wzrostem marży. Prze kształcając zawarte w tabeli 1 dane kwotowe na wielkości procentowe otrzymujemy względne obciążenie kontraktu płatnościami z tytułu
4 Por.: J. Lazarek, Komputerowa analiza ubezpieczeń kredytów handlowych, W SIIZ, Bielsko- Biała, 1999, (praca dyplomowa inżynierska).
M odel w zrostu sprzedaży indukow any u b ez p iecz en iem ... 75 wykupienia ubezpieczenia. Wyniki tego przekształcenia pokazane są w dwóch ostatnich kolumnach tabeli 1.
Teraz należy zwrócić uwagę na możliwość wzrostu cen w powiązaniu z wydłużeniem terminu płatności dla odbiorców. Wyznacznikiem górnej granicy tego wzrostu jest stopa procentowa stosowana przy rozliczeniach z tytułu kredytu kupieckiego. Oczywiście jest ona zróżnicowana w zależności od rodzaju transakcji i towaru, który jest przedmiotem wymiany z zagranicą. Na pewno nie może ona jednak być mniejsza niż pewna minimalna stopa wyznaczana przez rynek międzybankowy.
W celu porównania i przy uwzględnieniu faktu, że tabela opłat KUKE skonstruowana jest w oparciu o walutę EUR, należy zastosować tutaj po ziom 6-miesięcznej stopy EURIBOR. Ponieważ przejście na kwotowanie przez KUKE oferty Europolisy w walucie EUR dokonało się od dnia 1.04.2004, to okres uwzględniony w niniejszej analizie obejmuje zasadniczo dwa pierwsze miesiące II kwartału 2004 r. Po pierwsze należy zauważyć, że w ani jednym z 39 dni, mieszczących się w obrębie rozpatrywanego okre su, stawka EURIBOR nie przekroczyła nawet najniższego poziomu względnego obciążenia kontraktu płatnościami z tytułu wykupienia ubez pieczenia. Ten najniższy poziom odnotowany jest dla kontraktów o limicie wartości zawartym pomiędzy 11000 EUR a 15000 EUR i wynosi 1,5%. Stawka EURIBOR dla depozytów 6-miesięcznych (już po przeliczeniu z rozliczenia rocznego na półroczne) kształtowała się w badanym okresie w przedziale od 0,97% do 1,08% z wartością średnią 1,05% i odchyleniem standardowym 0,02%.5 Oznacza to, że dla eksportera poruszającego się w ramach opcji Ha i dokonującego kalkulacji swojej oferty całkowicie w oparciu o walutę EUR nie było opłacalne korzystanie w tym okresie z ubezpieczenia typu Europolisa. Nie mógł on bowiem podnieść swojej ceny eksportowej na tyle, aby rekompensowało to zwiększone koszty transakcji związane z koniecznością opłaty za wykupienie Europolisy. Górną granicą takiego wzrostu cen, powiązanego z przejściem w zasadach płatności z terminów gotówkowych na 6-miesięczny okres kredytowania, mogło być właśnie oprocentowanie depozytów EURIBOR o tym samym terminie zapadalności.
Można się 2astanowić, jaki wpływ miało przejście przez KUKE na kwotowanie swojej oferty w EUR. Przerzucono tym samym całkowicie na ubezpieczającą się firmę ryzyko zmian kursowych, ale jak widać z wyliczeń, mogło to działać na odpowiednie MSP w sposób zniechę cający do ewentualnego korzystania z ubezpieczenia typu Europolisa.
Inne wnioski można wyciągnąć stosując ten sam typ analizy w od niesieniu do tego samego okresu, ale posługując się zasadami, jakie obowiązywały w KUKE przed 1 kwietnia 2004 r. Granice limitów były wtedy ustalane w USD, a opłata za wykupienie Europolisy była wyznaczona w PLN. W takim przypadku można zastosować 6- miesięczną stawkę depozytów WIBOR jako punkt odniesienia dla względnego obciążenia kontraktu płatnościami z tytułu wykupienia ubezpieczenia. Względne obciążenie jest ustalane jako opłata (podana w PLN) właściwa dla danego przedziału limitów kredytowych odnie siona do średniej właściwej dla rozpatrywanego przedziału limitów, przeliczona po kursie 1 USD = 4 PLN na polską walutę.
Wyniki porównania pokazane są na wykresie 1. Zmienność stawki WIBOR w badanym okresie zawierała się w przedziale od 2,83% do 3,20% przy poziomie średniej 3,03% i odchyleniu standardowym 0,11 %.6 Ponieważ względne obciążenie prowizją z tytułu wykupienia Europolisy dla trzech wartości średnich limitów, tzn. dla 3000 USD, 8000 USD i 13000 USD, było w rozpatrywanym okresie poniżej za kresu zmienności stawki WIBOR, nie zostały one uwzględnione na wykresie 1.
Dokonując interpretacji wykresu 1 można stwierdzić, że w przypadku utrzymania po 1 kwietnia 2004 r. wcześniejszych zasad ustalania odpłat ności za wykup Europolisy taka decyzja stawałaby się z biegiem czasu coraz bardziej opłacalna dla firm z sektora MSP pod warunkiem, że realizowałby transakcję o wartości powyżej 15.000 USD. Od końca kwietnia opłacalność takiej decyzji jest już dostatecznie duża dla każdego przedziału limitu kredytowego powyżej 15000 USD. Najszybciej poten cjalna opłacalność zostałaby osiągnięta dla przedziału limitu kredytowe go o średniej 33000 USD, a najpóźniej dla przedziału o średniej limitu w wysokości 38000 USD.
W ykres nr 1
Poró w nan ie W IB O R (6-m iesięcy) z w zg lęd n ym o bciążeniem kontraktu z tytu łu prowizji od w ykupu E uropolisy
3,20%
stawka WIBOR dla depozytów 6-miesięcznych 2,80% ■ c ^ ' ^ dni w okresie od 1.4.2004 do 27.5.2004
^
c £ ‘e£>-Średnia wartość limitu w danym przedziale (USD) - 1 80 00 -0 - 2 30 00 ■ - 2 80 00 - - 3 80 00 —12—4 3000 • - 4 8000 ■
Źródło: ob licz en ia w łasne na podstaw ie danych z „h ttp://w w w .kuke.com .pr' i „http://w w w .m oney.pl/pieniadze/depozyty/zlotow earch/"
M o d el w zr os tu sp rz ed aż y in d u k o w an y ubezp iec zen iem ...
77
W ramach opcji Ilb firma ma przed sobą dylemat, który sprowadza się do oszacowania stopnia skłonności potencjalnych kontrahentów- nabywców do zawarcia transakcji na warunkach odroczonej płatności przy założeniu, że cena jest wyższa, niż to miałoby miejsce przy zapłacie natychmiastowej.
Zależność tą można próbować określić za pomocą następującego wzoru:
G = f (t, Ap)
gdzie:
G
— oznacza wzrost sprzedaży z tytułu zawarcia transakcji z odroczo nym terminem płatności z nowymi kontrahentami,t
— średni czas kredytowania oferowany nowym kontrahentom,Ap
— oznacza zmianę średniej ceny w kontrakcie pomiędzy płatnością na warunkach kredytowych i płatnością na warunkach gotówkowych.Można łatwo stwierdzić, że funkcja
f
jest rosnąca dla zmian w wielko ścit
i malejąca dla zmian w wielkościAp.
Niestety oszacowanie dokład nego przebiegu funkcji f musi być dokonywane w ramach prowadzenia analizy uwarunkowań i wyników działalności eksportowej sporządzanej indywidualnie przez każde przedsiębiorstwo funkcjonujące w tym obsza rze. Ewentualna agregacja na poziomie nawet pojedynczych branż, nie mówiąc już o globalnych uwarunkowaniach funkcjonowania MSP w obszarze całego krajowego eksportu, byłaby obarczona zbyt dużym ryzykiem błędu i nie miałaby jakiegokolwiek praktycznego znaczenia.Dodatkowym skomplikowaniem jest brak pewności co do wyklucze nia tezy o zależności pomiędzy zmianą cen
Ap
a długością czasu kredy towaniat.
Może się bowiem okazać, że należy dokonać analizy funkcji złożonej.Tak więc zakładając zarówno wpływ okresu kredytowania (dodatni), jak i zmiany poziomu cen jednostkowych (ujemny) na wielkość realizo wanej sprzedaży, można przedstawić hipotetyczny przebieg takiej zależ ności w postaci trójwymiarowej powierzchni wyznaczonej na wykresie 2 (na s. 80). Wykres ten pokazuje linie siatki takiej powierzchni (domnie manej), gdzie wartość poszczególnych przyrostów przychodów ze sprze daży eksportowej zaznaczanych na osi pionowej jest określona przez wzajemne powiązanie odmierzanych na osiach poziomych wzrostów ceny jednostkowej w kontrakcie i okresu kredytowania. Można przy
M odel w zrostu sprzedaży indukow any u b ez p iecz en iem ... 79 puszczać, że taka funkcja będzie osiągała swoje maksimum pośrodku potencjalnej zmienności cen jednostkowych i zakresu dopuszczalnego okresu kredytowania. Należy bowiem mieć świadomość, że ewentualny wpływ wzrostu długości okresu kredytowania na wielkość przyrostu przychodów ze sprzedaży będzie zawsze niwelowany koniecznością zapłacenia wyższych cen jednostkowych. Także, na odwrót, ewentualny wzrost przychodów z eksportu, powodowany zwiększeniem popytu na skutek mniejszych cen jednostkowych, będzie tłumiony przez koniecz ność szybszego regulowania przez kontrahentów zagranicznych faktur otrzymanych od krajowego eksportera.