Ewaluacja wewnętrzna metodą profilu szkoły W trosce o jakość pracy
PYTANIA KLUCZOWE:
1. Czy wszyscy uczniowie aktywnie uczestniczą w procesie nauczania/
uczenia się?
2. Czy uczniowie rozumieją sens uczenia się?
3. W jaki sposób nowe metody oceniania wpływają na proces uczenia się?
4. Czy nauczyciele w procesie uczenia uwzględniają opinie uczniów o metodach i formach pracy?
KRYTERIA:
– efektywność działań nauczycieli
– adekwatność działań nauczycieli do potrzeb społeczności szkolnej METODA I PRÓBA BADAWCZA:
Profil szkoły – wywiady fokusowe wśród reprezentantów uczniów, rodzi-ców i nauczycieli oraz dyskusja panelowa z reprezentantami wszystkich grup w celu poznania wzajemnych stanowisk.
HARMONOGRAM:
DZIAŁANIE TERMIN
Opracowanie zagadnień do profilu szkoły październik 2014 r.
Spotkania z poszczególnymi grupami społecznymi
w szkole – pierwsza faza listopad – grudzień 2014 r.
Podsumowanie pierwszej fazy styczeń 2015 r.
Spotkania z poszczególnymi grupami społecznymi
w szkole – druga faza maj 2015 r.
Spotkanie panelowe maj 2015 r.
Opracowanie raportu czerwiec 2015 r.
Przedstawienie raportu na radzie pedagogicznej czerwiec 2015 r.
Barbara Bandoła 94
Na początku roku szkolnego odbyły się spotkania z poszczególnymi zespołami w celu przeprowadzenia badania wstępnego dotyczącego tego, jak dotychczas przebiegał proces nauczania.
Wyniki spotkań z poszczególnymi grupami – etap pierwszy.
GRUPA: Rodzice
x x Podawane były cele ogólne,
a nie szczegółowe 2. Podawanie kryteriów
sukcesu, wymagań, na
3. Sprawdzanie wiedzy według kryteriów
suk-cesu, wymagań x x Uczniowie nie zawsze
wie-dzieli, z czego mogą być oceniani
4. Występowanie na lek-cjach pracy w grupach,
parach x x
Uczniowie na niektórych lekcjach pracowali w gru-pach
5. Wykorzystywanie na lekcjach samooceny lub
oceny koleżeńskiej x x Czasami uczniowie
doko-nywali samooceny lub oce-ny koleżeńskiej
6. Stosowanie informacji zwrotnej, oceny
opiso-wej x x
Nie było; tylko informacja słowna
7. Zaangażowanie wszyst-kich uczniów w uczenie
się na lekcji x x Niektórzy uczniowie nie
byli zaangażowani w pracę na lekcjach
8. Możliwość oceny lekcji, sposobu pracy, metod
pracy x x Rodzice nie mieli zdania na
ten temat
Ewaluacja wewnętrzna metodą profilu szkoły. W trosce o jakość pracy… 95 -1. Podawanie celów lekcji
x x Podawane były cele na
nie-których zajęciach 2. Podawanie kryteriów
sukcesu, wymagań, na
3. Sprawdzanie wiedzy według kryteriów
suk-cesu, wymagań x x Uczniowie nie zawsze byli
sprawdzani na podstawie notatek z lekcji
4. Występowanie na lek-cjach pracy w grupach,
parach X x
Uczniowie na większości lekcji pracowali w grupach 5. Wykorzystywanie na
lekcjach samooceny lub
oceny koleżeńskiej x x
Na niektórych przedmio-tach uczniowie dokonywali samooceny lub oceny kole-żeńskiej
6. Stosowanie informacji zwrotnej, oceny
opiso-wej x x
Nie było; tylko informacja ustana
7. Zaangażowanie wszyst-kich uczniów w pracę
na lekcji x x Niektórzy uczniowie nie
byli zaangażowani w pracę na lekcji
8. Możliwość oceny lekcji, sposobu pracy, metod
pracy x x
Na niektórych zajęciach mieli możliwość oceny lek-cji
Barbara Bandoła -1. Podawanie celów lekcji
x x Podawane były cele ogólne,
a nie szczegółowe 2. Podawanie kryteriów
sukcesu, wymagań, na
3. Sprawdzanie wiedzy według kryteriów
suk-cesu, wymagań x x Uczniowie nie zawsze
wie-dzieli, z czego mogą być oceniani
4. Występowanie na lek-cjach pracy w grupach,
parach x x
Uczniowie na niektórych lekcjach pracowali w gru-pach
5. Wykorzystywanie na lekcjach samooceny lub
oceny koleżeńskiej x x Czasami uczniowie
doko-nywali samooceny lub oce-ny koleżeńskiej
6. Stosowanie informacji zwrotnej, oceny
opiso-wej x x
Nie było; tylko informacja słowna
7. Zaangażowanie wszyst-kich uczniów w pracę
na lekcji x x Niektórzy uczniowie nie
byli zaangażowani w pracę na lekcji
8. Możliwość oceny lekcji, sposobu pracy, metod
pracy x x
Rodzice nie mieli zdania na ten temat
Ewaluacja wewnętrzna metodą profilu szkoły. W trosce o jakość pracy… 97 Zbiorcze zestawienie wyników badania:
ZAGADNIENIA
OCENA TENDENCJA
++ + - -
-1. Podawanie celów lekcji xx x X x x
2. Podawanie kryteriów sukcesu, wymagań,
na co nauczyciel będzie zwracał uwagę x xx X x x
3. Sprawdzanie wiedzy według kryteriów
sukcesu, wymagań x x x xxx
4. Występowanie na lekcjach pracy w
gru-pach, parach X x x xxx
5. Wykorzystywanie na lekcjach samooceny
lub oceny koleżeńskiej x xx x xx
6. Stosowanie informacji zwrotnej, oceny
opisowej xx x x x x
7. Zaangażowanie wszystkich uczniów
w pracę na lekcji x
xx Xx x
8. Możliwość oceny lekcji, sposobu pracy,
metod pracy x xx x x x
X – uczniowie X – rodzice X – nauczyciele
Wykres ilustrujący wyniki badania wstępnego:
Barbara Bandoła 98
Wnioski z diagnozy wstępnej:
– zwiększa się aktywność uczniów na zajęciach;
– uczniowie nie byli świadomi celów uczenia się i kryteriów, według któ-rych są oceniani – trzeba zwracać na to uwagę uczniom;
– należy stosować informację zwrotną i ocenę opisową w taki sposób, aby docierała również do rodziców;
– uczniowie chcieliby mieć większą możliwość wpływu na dobór metod i form pracy na lekcjach.
W czerwcu 2015 roku przeprowadzono kolejną diagnozę, która miała na celu podsumowanie dotychczasowej pracy z wykorzystaniem elemen-tów oceniania kształtującego na lekcjach.
Wyniki spotkań z poszczególnymi grupami – podsumowanie.
X – aktualne wyniki V – wyniki z diagnozy wstępnej GRUPA: Rodzice
-1. Podawanie celów lekcji X
V X
V Cele ułatwiają rozumienie lekcji
2. Podawanie kryteriów sukce-su, wymagań, na co nauczy-ciel będzie zwracał uwagę we-dług kryteriów sukcesu, wymagań
X V X
V Nie na wszystkich przed-miotach są podawane kry-teria
4. Występowanie na lekcjach pracy w grupach, parach X
V X
V Uczniowie uczą się aser-tywności oraz integrują się 5. Wykorzystywanie na
lek-cjach samooceny lub oceny koleżeńskiej
X V X
V Uczniowie nie potrafią właś-ciwie dokonać samooceny, jeszcze do tego nie dojrzeli 6. Stosowanie informacji
zwrotnej, oceny opisowej X
V X
V Otrzymują wskazówki do dalszej pracy
7. Zaangażowanie wszyst-kich uczniów w uczenie się i pracę na lekcji
VX X
V Uczniowie starają się zaan-gażować w pracę na lekcji 8. Możliwość oceny lekcji,
sposobu pracy, metod pracy X
V X
V Uczniowie mogą wypowia-dać swoje zdanie
Ewaluacja wewnętrzna metodą profilu szkoły. W trosce o jakość pracy… 99 Mocne strony szkoły:
– uczniowie bardziej angażują się w pracę;
– lekcja jest przejrzysta;
– częściej potrafią wskazać swoje błędy;
– wiedzą, czego mają się uczyć.
Problemy szkoły:
– rodzice mają małe rozeznanie w przebiegu lekcji.
GRUPA: Uczniowie
X – aktualne wyniki V – wyniki z diagnozy wstępnej
ZAGADNIENIA OCENA TENDENCJA
ARGUMENTY ++ + - -
-1. Podawanie celów lekcji X
V X
V Cele wskazują, o czym bę-dzie lekcja
2. Podawanie kryteriów sukcesu, wymagań, na
3. Sprawdzanie wiedzy według kryteriów suk-cesu, wymagań sprawdzani według kryte-riów
4. Występowanie na lek-cjach pracy w grupach, parach
XV X
V Uczniom dobrze pracuje się w grupach, uczą się nawza-jem
5. Wykorzystywanie na lekcjach samooceny lub
6. Stosowanie informacji zwrotnej, oceny opiso-wej
X V X
V Jest to tylko informacja bez oceny, potrzebna do dalszej nauki
7. Zaangażowanie wszyst-kich uczniów w pracę
8. Możliwość oceny lekcji, sposobu pracy, metod
Barbara Bandoła 100
Mocne strony szkoły:
– stosowanie „światełek” daje obraz, ilu uczniów rozumie temat lekcji;
– kryteria oceny pomagają w uczeniu się.
Problemy szkoły:
– stresujące jest losowanie uczniów do odpowiedzi za pomocą patyczków.
GRUPA: Nauczyciele
X – obecne wyniki V – wyniki z diagnozy wstępnej
ZAGADNIENIA
OCENA TENDENCJA
ARGUMENTY ++ + - -
-1. Podawanie celów lekcji X
V X
V Uczeń wie, co będzie robił na lekcji
2. Podawanie kryteriów sukcesu, wymagań, na
Uczeń wie, jakie informacje są ważne na lekcji, potrafi dokonać samooceny 3. Sprawdzanie wiedzy
według kryteriów suk-cesu, wymagań lek-cjach pracy w grupach, parach
X V X
V Uczą się wzajemnie od sie-bie
5. Wykorzystywanie na lekcjach samooceny lub
6. Stosowanie informacji zwrotnej, oceny opiso-wej
X V V X Uczeń wie, co powinien jeszcze poprawić
7. Zaangażowanie wszyst-kich uczniów w pracę na lekcji
XV V X Zaangażowanie w pracę na
lekcji poprzez losowe wy-bieranie do odpowiedzi 8. Możliwość oceny lekcji,
sposobu pracy, metod pracy
X V X
V Uczniowie mają możliwość wypowiedzenia się na te-mat preferowanych metod pracy
Ewaluacja wewnętrzna metodą profilu szkoły. W trosce o jakość pracy… 101 Mocne strony szkoły:
– lepsza koncentracja uczniów podczas lekcji;
– uczniowie wiedzą, co jest ważne na danej lekcji.
Problemy szkoły:
– trudności organizacyjne w zastosowaniu wszystkich elementów ocenia-nia kształtującego na jednej lekcji – brak czasu.
Zbiorcze zestawienie wyników badania:
U – uczniowie R – rodzice N – nauczyciele
ZAGADNIENIA
OCENA TENDENCJA
++ + -
-1. Podawanie celów lekcji U R
N N U R
2. Podawanie kryteriów suk-cesu, wymagań, na co na-uczyciel będzie zwracał uwagę
U R N N U R
3. Sprawdzanie wiedzy we-dług kryteriów sukcesu,
wymagań N R U U R N
4. Występowanie na lekcjach
pracy w grupach, parach U R N U N R
5. Wykorzystywanie na lek-cjach samooceny lub oceny koleżeńskiej
U R N U R N
6. Stosowanie informacji
zwrotnej, oceny opisowej U R
N U R N
7. Zaangażowanie wszystkich
uczniów w pracę na lekcji U R
N U R N
8. Możliwość oceny lekcji,
sposobu pracy, metod pracy U R
N R N U
Barbara Bandoła 102
Wnioski:
– wszystkie grupy badawcze zauważyły, że coraz częściej są stosowane elementy oceniania kształtującego, co ma pozytywny wpływ na efekty nauczania;
– największa różnica w opiniach wystąpiła przy trzecim kryterium – „po-dawanie kryteriów sukcesu, wymagań, na co nauczyciel będzie zwracał uwagę”; uczniowie ocenili to działanie na –1, a nauczyciele na +2;
– nauczyciele są zobowiązani pracować nad sprawdzaniem wiedzy we-dług kryteriów sukcesu oraz wymagań, ponieważ uczniowie nadal uwa-żają, że nie wszyscy nauczyciele to robią;
– należy w przyszłości zwracać większą uwagę na sposób podawania ce-lów i kryteriów oceniania, ponieważ uczniowie mają problem z różnie-niem tych pojęć;
– rodzice wyrazili chęć uczestnictwa w lekcjach otwartych, w celu zaob-serwowania pracy z wykorzystaniem oceniania kształtującego;
– uczniowie chcieliby częściej mieć możliwość oceny lekcji, sposobu i metod pracy.
Przedstawiony raport i wnioski z ewaluacji wewnętrznej pozwoliły na-uczycielom na zaplanowanie pracy nad doskonaleniem swoich umiejęt-ności w zakresie stosowania oceniania kształtującego w roku szkolnym 2015/2016. Obserwacje lekcji dokonywane przez dyrektorkę szkoły ukie-runkowane były na stosowanie tej formy oceniania i motywowania ucz-niów do efektywnego uczenia się na lekcjach.
Ewaluacja wewnętrzna metodą profilu szkoły. W trosce o jakość pracy… 103 Profil szkoły został omówiony na spotkaniach z rodzicami i opubliko-wany na szkolnej stronie internetowej: www.gimnazjum2wola.edu.pl.
Podsumowując, warto zauważyć, że metoda ewaluacji wewnętrznej, jaką jest profil szkoły, mocno demokratyzuje życie tej placówki, włącza uczniów, rodziców i nauczycieli w myślenie o procesach zachodzących w szkole. Pokazuje, że mają na nie autentyczny wpływ. Bez wątpienia pod-nosi to kulturę organizacyjną szkoły i jakość jej pracy. Z pewnością jest to metoda godna upowszechniania.
Internal evaluation using the school’s profile method.
Out of concern for the quality of work of Fr. prof. Józef Tischner Gimnazjum (Lower Junior Secondary School) No. 2
with Integration Units in Wola
Summar y
The article concerns some reflections upon the evaluation aimed at the organizational development of the school (Lower-Secondary School in Wola) and at improving the qual-ity of its work. The author analyses the school staff’s experience associated with the work on a better quality of teaching, and describes the way of choosing the school’s profile as the method of inner evaluation. A report on the inner evaluation conducted through the method of school’s profile is presented, as well as some conclusions which provide guide-lines for the further work of this school within the investigated field.
Key words: lower-secondary school, inner evaluation, school profile method, improving the quality of work
Małgorzata Maksim, Ewa Bobel