3. Polityka transportowa
3.2.2. Regionalna polityka transportowa
Dokumentem określającym wizję regionu oraz priorytety, cele i zadania do jej realizacji jest Strategia Rozwoju Województwa. Odpowiedni dokument dla Województwa Pomorskiego w perspektywie czasowej do 2020 r. przyjęty został 18 lipca 2005 r. przez Sejmik Województwa Pomorskiego. Uwzględnia on zapisy wspomnianych wcześniej krajowych dokumentów
115 Projekt Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 2005 r., (s. 42)
116 Zaktualizowana Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2005 r., (s.75)
117 Ibid., (s. 76)
118 Ibid., (s. 99)
strategicznych. Zawarta w Strategii wizja Województwa Pomorskiego w 2020 r. oparta jest na trzech priorytetach: konkurencyjności, spójności i dostępności regionu. Obecny poziom dostępności „lokuje region na jednym z najniższych miejsc w Unii Europejskiej, stanowiąc istotną barierę rozwoju tego obszaru”119 oraz negatywnie wpływa na jego konkurencyjność. W śród najistotniejszych możliwości województwa w dokumencie wymieniane są: poprawa gospodarczych i infrastrukturalnych więzi w Europie Bałtyckiej. Jednocześnie aktualne tendencje kształtowania się osi rozwoju gospodarczego i powiązań komunikacyjnych o znaczeniu europejskim uznawane są jako największe zagrożenie, ponieważ omijają Województwo Pomorskie. Budowanie konkurencyjności regionu uzależnione jest od dostępności, która wynika z poziomu rozwoju infrastruktury transportowej. Jako najsłabsze ogniwo istniejącego systemu transportowego w dokumencie wskazany jest transport pasażerski, który „cechuje się niską jakością przewozów oraz powiązań obszarów peryferyjnych województwa z aglomeracją trójmiejską, a także powiązań wewnątrz aglomeracji.” 120
Wyniki analizy silnych i słabych stron, szans i zagrożeń systemu transportowego Województwa Pomorskiego przedstawia (Tab.II.4.)
Dokumentem określającym kierunek zmian ilościowych i jakościowych systemu transportowego przy uwzględnieniu licznych uwarunkowań europejskich i krajowych jest Regionalna strategia rozwoju transportu w Województwie Pomorskim na lata 2007-2020.
„Celem strategicznym rozwoju transportu w województwie pomorskim jest stworzenie zrównoważonego, nowoczesnego, zintegrowanego systemu infrastruktury transportu, zapewniającego wysoki poziom dostępności oraz jakości usług transportowych i przyczyniającego się do poprawy poziomu i warunków życia mieszkańców, rozwoju gospodarki i zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej.”121 Realizację tak zdefiniowanego celu generalnego ma zapewnić realizacja celi cząstkowych: poprawa dostępności transportowej, poprawa jakości systemu transportowego, zmniejszenie zatłoczenia dróg, integracja systemu transportu, poprawa bezpieczeństwa i ochrona środowiska.
Narzędziem pozwalającym samorządowi województwa na kształtowanie jego przestrzeni zgodnie ze sformułowanymi w strategii rozwoju województwa i strategii rozwoju transportu celami jest Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego.
119 R. Matczak red., Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego, Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk 2005 r., (s. 17)
120 Ibid., (s. 43)
121 A. Tubielewicz red., Regionalna strategia rozwoju transportu w Województwie Pomorskim na lata 2007-2020 (projekt), Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk 2007 r., (s. 21)
Tab.II.4. Analiza (SWOT) mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń systemu transportowego Województwa Pomorskiego.
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
o nadmorskie, przygraniczne położenie na skrzyżowaniu dwóch transeuropejskich korytarzy transportowych
o istnienie silnego, wielofunkcyjnego (kolej, drogi, porty, lotnisko) węzła
transportowego
o warunki dla tworzenia centrów logistycznych
o Duża mobilność
o Dynamiczny wzrost liczby przewozów lotniczych
o niska dostępność transportowa na tle innych regionów Polski i UE
o niedrożność systemu transportowego i niska wewnątrzregionalna spójność transportowa
o zawieszanie i likwidacja regionalnych i lokalnych połączeń kolejowych o zły stan techniczny dróg i obiektów
inżynieryjnych
SZANSE ZAGROŻENIA
o pełne włączenie Polski w transeuropejskie sieci infrastrukturalne, w tym wdrożenie koncepcji europejskich autostrad morskich o konsekwentna realizacja sieci autostrad i
dróg ruchu szybkiego w Polsce o inwestycje kolejowe (modernizacje)
komplementarne wobec transportu drogowego
o wzrost znaczenia transportu lotniczego w Polsce i Europie
o realny wzrost znaczenia wykorzystania energii odnawialnej w Polsce
o kształtowanie zachowań
pro-ekologicznych społeczeństwa (np. jazda rowerem)
o opóźnienia w realizacji sieci autostrad i dróg szybkiego ruchu, peryferyzacja transportowa Polski północnej
o trwałe niedoinwestowanie infrastruktury kolejowej i taboru, wynikające z obniżania rangi regionalnych przewozów kolejowych o wzrost natężenia ruchu samochodowego i
związane z tym zanieczyszczenie środowiska i hałas
o polityka przestrzenna nie respektująca zasady równoważenia rozwoju o bariery prawne i infrastrukturalne dla
rozwoju energetyki odnawialnej
Opracowanie: R. Okraszewska na podstawie Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego, Praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk 2005 r.
W realizacji naczelnego celu dokumentu, którym jest „kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa”122 istotną rolę odgrywa sieć powiązań transportowych.
Głównymi kierunkami rozwoju infrastruktury transportowej jest poprawa dostępności województwa, spójności regionu i bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dla osiągnięcia wytyczonych celów proponowane są konkretne działania dotyczące przede wszystkim:
• budowy dróg ekspresowych i autostrad oraz linii kolejowych o dużej szybkości w międzynarodowych korytarzach transportowych, budowy zaplecza transportowego dla portów,
• rozwój i rozbudowa węzłów komunikacyjnych (portów, baz promowych, lotniska) modernizacja międzynarodowych dróg wodnych śródlądowych,
• modernizacja głównych dróg dojazdowych,
• modernizacja regionalnych linii kolejowych,
• stworzenie zintegrowanego transportu miejskiego,
• budowa obwodnic miast.
Plan uwzględnia wewnątrz-regionalne i między-regionalne uwarunkowania łącząc planowanie krajowe i ponadkrajowe z planowaniem miejscowym. „Pozwala formułować regionalne wnioski do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, oceniać z punktu widzenia regionalnego ich projekty, a także formułować propozycje do koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.”123 Dokumentem wykonawczym w skali regionu Strategii Rozwoju Kraju oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia jest Regionalny Program Operacyjny.124 Jedną z osi priorytetowych dokumentu jest rozwój infrastruktury technicznej. Dla zwiększenia dostępności zewnętrznej regionu, spójności wewnętrznej oraz zwiększenia bezpieczeństwa transportowego przewidziane są inwestycje w infrastrukturę transportu (głównie drogową, kolejową, lotniczą).
„Program będzie finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, publicznych środków krajowych i środków prywatnych”.125
122 F. Pankau (red), Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk 2002 r.
123 Ibid., (punkt 2.2)
124 Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013(projekt), Załącznik do Uchwały Nr 14/115/07 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 lutego 2007 r.
125 Ibid., (s. 5)