Rozpatrując problematykę regulacji, w pierwszej kolejności należy odnieść się do jej zna-czenia. Dla Stiglera regulacja to produkt rynku. Różnicy pomiędzy regulacją a produk-tem, rozumianym potocznie, upatruje on w strukturze rynku regulacji, którą określa pro-ces polityczny [Carrigan, Coglianese 2016, s. 288; Stigler 1971, s. 3], a nie rynkowy. In-ternetowy Słownik języka polskiego PWN regulację definiuje jako „ujmowanie czegoś w pewne przepisy i normy” [Słownik języka polskiego 2018]. Tym czymś w ujęciu ekono-micznym są podejmowane przez podmioty gospodarcze działania (ale również zanie-chania).
Zdaniem Braunerhjelm, Desai, Eklunda regulacje mogą wpływać zarówno na samą efektywność prowadzonej działalności gospodarczej, jak i dystrybucję zysków z tejże działalności [Braunerhjelm, Desai i Eklund 2015, s. 3]. Głównym wyzwaniem, przed jakim Adam Samborski
119 dziś stoi teoria, jest objaśnienie wzorca interwencji rządu na rynku, interwencji w posta-ci regulacji gospodarczej [Posner 1974, ss. 335–336].
Na gruncie literatury z obszaru przedsiębiorczości nie wypracowano, jak dotąd, jed-nolitej definicji tego pojęcia. Definiuje się ją w kontekście ryzyka, różnych kombina-cji czynników produkkombina-cji, innowacyjności, twórczej destrukkombina-cji czy okazji itd. Pojęcie to w zależności od przyjętej perspektywy badawczej jest więc różnie rozumiane. W niniej-szych rozważaniach przyjęto stosunkowo szeroką i pojemną definicję pojęcia przedsię-biorczości. Uznano, za Salimathem i Cullenem, że przedsiębiorczość to nic innego jak tworzenie nowego przedsiębiorstwa [Salimath, Cullen 2010, s. 361]. Warunki tworzenia nowych przedsiębiorstw znacznie się jednak różnią w poszczególnych krajach. Jednym z możliwych wyjaśnień tego stanu rzeczy są różnice w otoczeniu prawnym, w którym podmioty działają.
Serafimovska i Sotiroski związek pomiędzy prawem a przedsiębiorczością sprowa-dzają do trzech typów relacji, takich jak:
· stymulujące rozwój przedsiębiorczości (np. zmniejszenie barier wejścia na rynek); · neutralne wobec rozwoju przedsiębiorczości;
· ograniczające rozwój przedsiębiorczości (np. usztywnienie stosunków pracy) [Serafi-movska, Sotiroski 2014, s. 264].
W badaniach dotyczących relacji, które zachodzą pomiędzy prawem a przedsię-biorczością, podejmuje się więc problematykę, która dotyczy różnych obszarów prawo-dawstwa. I tak, szuka się związku pomiędzy przedsiębiorczością a prawem pracy [May-er-Schonberger 2010, ss. 155–156], pomiędzy przedsiębiorczością a prawem własno-ści intelektualnej [Burke, Fraser 2012, s. 819], pomiędzy przedsiębiorczowłasno-ścią a prawem upadłościowym [Primo, Green 2011; Cumming 2012, s. 82], pomiędzy przedsiębiorczo-ścią a prawem podatkowym [Primo, Green 2011, ss. 5–6]. Rozpatruje się przedsiębior-czość w kontekście: opcji na akcje, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, ochrony konsu-mentów, odpowiedzialności przedsiębiorcy, ograniczeń prawnych dotyczących kwestii związanych z finansowaniem przedsięwzięć gospodarczych, pierwszych ofert publicz-nych, fuzji i przejęć [Mayer-Schonberger 2010, ss. 156–159], poziomu ochrony dłużnika [Primo, Green 2011, s. 4], innowacji prawnej i tradycji prawa [Reyes i Vermeulen 2013, ss. 437–438]. W literaturze wskazuje się również na to, iż działalność przedsiębiorczą ograniczają zarówno krajowe bariery wejścia na rynek, jak i bariery w handlu międzyna-rodowym [Bailey i Thomas 2015, s. 6]. Pojawia się więc potrzeba deregulacji wejścia na rynki. Zwrócił na to uwagę Audretsch, opracowując ramy analizy czynników determinu-jących rozwój przedsiębiorczości [Audretsch 2003].
Koncepcja barier wejścia jest często stosowana w badaniach nad organizacją prze-mysłową i jej dynamiką. Koncepcję tę stosuje się zarówno na poziomie mikro-, jak i me-zoekonomicznym [Saviotti, Pyka 2011, ss. 29–30]. Bariery wejścia oznaczają pewne prze-Prawo przedsiębiorców – stymulator czy bariera rozwoju przedsiębiorczości
szkody, które utrudniają wejście podmiotom na rynek. Pojawia się jednak problem, któ-re z przeszkód można zaklasyfikować jako bariery wejścia. Dla części badaczy przeszko-da nie jest barierą wejścia do czasu, gdy podmiot musi stawić jej czoło. Dla innych barie-rą wejścia jest wszystko, co utrudnia wejście podmiotom na rynek i ogranicza konkuren-cję [OECD 2006, s. 9]. To drugie ujęcie wydaje się bardziej trafne. Przyjęcie tej perspek-tywy pozwala lepiej zrozumieć znaczenie barier wejścia dla rozwoju przedsiębiorczości.
Bariery wejścia można podzielić na egzogeniczne i endogeniczne. Bariery o charak-terze egzogenicznym są osadzone w otoczeniu rynkowym, bariery endogeniczne na-tomiast są generowane przez podmioty gospodarcze funkcjonujące na rynku [Pehrs-son 2009, s. 66]. Przedmiotem dalszych zainteresowań są bariery wejścia o charakte-rze egzogenicznym, a dokładniej regulacyjnym. Otoczenie regulacyjne wpływa bo-wiem na wiele decyzji biznesowych [Lewis, Gasealahwe 2017, s. 12]. Regulacje warunku-ją takie kwestie, jak: rozpoczęcie działalności gospodarczej, rejestracja, działanie w sfe-rze formalnej, czy też rodzaj podejmowanej działalności gospodarczej. Dotyczą łatwo-ści zakładania biznesu, obciążeń fiskalnych, sprawozdawczych, administracyjnych, zwią-zanych z jego prowadzeniem, koncesji, pozwoleń, regulacji rynku pracy [Lewis, Gase-alahwe 2017, s. 12]. W polityce przedsiębiorczości szuka się odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim stopniu bariery wejścia ograniczają działalność potencjalnych przedsiębior-ców na rynku [Lutz, Kemp, Dijkstra 2007, s. 2]. Rożne polityki w obszarze gospodarki po-winny wzajemnie się uzupełniać i prowadzić do rozwoju przedsiębiorczości [Lutz, Kemp, Dijkstra 2010, s. 31]. Trzeba zwrócić uwagę na trzy takie działania. Po pierwsze, polityka regulacyjna państwa powinna się skupić na zmniejszaniu barier wejścia dla nowo two-rzonych firm. Po drugie, regulacje powinny zostać ukierunkowane na zmniejszanie ob-ciążeń podmiotów funkcjonujących na rynku. Po trzecie, wychodząc nieco poza polity-kę regulacji, działalność państwa powinna zostać ukierunkowana na wsparcie finanso-we podmiotów gospodarczych, szczególnie z sektora MŚP, i to zarówno pośrednie, jak i bezpośrednie [van Stel, Storey, Thurik 2007, s. 172].
Picard i Chon uważają, iż optymalna polityka ukierunkowana na zmniejszenie ba-rier wejścia na rynek i zwiększenie konkurencji musi w pewnym stopniu uwzględniać in-teres przedsiębiorstw obecnych na rynku. Ich zdaniem utrzymanie pewnych barier ma zapewnić przetrwanie nie tylko istniejącym, ale również wchodzącym na rynek pod-miotom [Picard, Chon 2004, s. 173]. Natomiast zdaniem Smitha i Ibrahima każdy system prawny, w którym postanowiono promować przedsiębiorczość, powinien wykorzysty-wać takie mechanizmy, które ograniczają nieuchronną presję faworyzowania obecnych przedsiębiorstw [Smith, Ibrahim 2013, s. 1565].
121