D. Wycena do celów wypłacalności
D.2 Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
Towarzystwo tworzy rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów wypłacalności, przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań, jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych.
Wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności stanowi sumę najlepszego oszacowania oraz marginesu ryzyka.
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów wypłacalności tworzone są w kwocie równej ich bieżącej wartości, którą zakład ubezpieczeń powinien zapłacić przy natychmiastowym przeniesieniu swoich praw i zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia na inny zakład ubezpieczeń.
Wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych tworzonych dla celów wypłacalności jest ustalana w sposób ostrożny, wiarygodny i obiektywny. Obliczenia są zgodne z danymi dostępnymi na rynkach finansowych oraz ogólnodostępnymi danymi na temat ryzyk aktuarialnych.
Najlepsze oszacowanie (best estimate) jest równe oczekiwanej wartości obecnej przyszłych przepływów pieniężnych ważonych prawdopodobieństwem ich realizacji, obliczonej przy zastosowaniu odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka.
Obliczenie najlepszego oszacowania jest dokonywane na podstawie aktualnych i wiarygodnych informacji i realistycznych założeń. Prognozy przepływów pieniężnych stosowane w obliczeniu najlepszego oszacowania uwzględniają wpływy i wypływy pieniężne wymagane do rozliczenia zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia w okresie trwania tych zobowiązań.
Margines ryzyka wykazuje wysokość zapewniającą, aby wartość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności odpowiadała kwocie, której zakład ubezpieczeń zażądałby za przejęcie zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia i wywiązanie się z zobowiązań.
Przyszłe przepływy pieniężne z tytułu zawartych umów ubezpieczenia uwzględniają:
• odszkodowania z tytułu szkód, które zaistnieją w przyszłych okresach sprawozdawczych – oszacowane na podstawie przewidywanej szkodowości oraz najlepszego oszacowania przyszłej składki zarobionej z istniejących umów,
• wydatki na koszty likwidacji szkód dotyczące szkód z punktu 1) - oszacowane na podstawie udziału kosztów likwidacji we współczynniku szkodowości,
• wpływy z tytułu regresów dotyczących szkód z punktu 1) na podstawie udziału regresów we współczynniku szkodowości oszacowanych w sposób uwzględniający koszty ich windykacji,
• wydatki z tytułu kosztów akwizycji, które będą poniesione w przyszłych okresach sprawozdawczych – obejmujące przyszłe prowizje pośredników ubezpieczeniowych dotyczące przyszłych składek,
63
• wydatki na koszty administracyjne dotyczące umów już zawartych ustalone w sposób zgodny z przewidywanymi kosztami administracyjnymi i ich alokacją pomiędzy zawartymi polisami i nowym biznesem,
• wpływy z tytułu przyszłych składek z umów już zawartych ustalone na podstawie należności z tytułu przyszłych składek ujętych w sprawozdaniu statutowym,
• wydatki z tytułu premii i rabatów dla ubezpieczonych ustalane w sposób zgodny z tworzeniem tej rezerwy dla celów statutowych,
• wydatki z tytułu zwrotu składek dla członków Towarzystwa uwzględnione w kwocie przewidywanego zwrotu składek dla członków Towarzystwa.
Zastosowane stopy dyskontowe są zgodne ze stopami publikowanymi przez EIOPA według stanu na 31.12.2021 roku.
Najlepsze oszacowanie (best-estimate) rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia odpowiada oczekiwanej obecnej wartości przyszłych przepływów pieniężnych ważonych prawdopodobieństwem ich realizacji, obliczonej przy zastosowaniu odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka.
Przyszłe przepływy pieniężne z tytułu szkód zaistniałych do dnia bilansowego uwzględniają:
• przyszłe wypłaty odszkodowań z tytułu szkód zgłoszonych do dnia bilansowego - ustalone na podstawie zarejestrowanych przez Towarzystwo szkód zgłoszonych oszacowanych w sposób zgodny ze sprawozdaniem statutowym,
• wydatki na koszty likwidacji szkód z pkt 1) – oszacowane na podstawie udziału kosztów likwidacji szkód w rezerwach z pkt. 1 tworzonych dla celów statutowych,
• przyszłe wypłaty odszkodowań z tytułu szkód zaistniałych ale niezgłoszonych do dnia bilansowego - oszacowane na podstawie danych dotyczących przebiegu procesu zgłaszania szkód,
• wydatki na koszty likwidacji szkód z pkt 3) –oszacowane na podstawie udziału kosztów likwidacji szkód z pkt. 3 w rezerwach tworzonych dla celów statutowych,
• wpływy z tytułu regresów dotyczących szkód z punktu 1 i 3 oszacowane jako udział regresów w rezerwach pomniejszonych o koszty ich windykacji.
Zastosowane stopy dyskontowe są zgodne ze stopami publikowanymi przez EIOPA według stanu na 31.12.2021 roku.
Rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia ustalane są metodą portfelową.
Zakład do wyliczenia rezerw techniczno- ubezpieczeniowych nie stosuje specjalnych założeń dotyczących przyszłych działań zarządczych niż te, które wynikają z założeń będących podstawą formuły standardowej.
Zakłada również, że przyszłe zachowania ubezpieczonych będą analogiczne do zaobserwowanych w portfelu.
Poniższe tabele prezentują najlepsze oszacowanie i margines ryzyka na koniec 2021 i 2020 roku.
64 2 Ubezpieczenia na wypadek
utraty dochodów -836 4 827 1 012 5 003
6 Ubezpieczenia morskie, lotnicze
i transportowe -2 509 547 1 538 -424
7 Ubezpieczenia od ognia
i pozostałych szkód rzeczowych 12 477 12 185 1 344 26 006
8 Ubezpieczenia OC ogólnej -7 353 12 597 719 5 962
34
Ubezpieczenia rentowe związane z umowami
ubezpieczeń innych niż na życie i dot. zobowiązań 2 Ubezpieczenia na wypadek
utraty dochodów -840 3 653 1 104 3 916
6 Ubezpieczenia morskie, lotnicze
i transportowe -1 628 635 1 500 507
7 Ubezpieczenia od ognia
i pozostałych szkód rzeczowych 16 789 4 473 1 256 22 518
65 LOB
Linia biznesu (Lob) - zobowiązania z ubezpieczeń
innych niż na życie
Najlepsze oszacowanie
Margines
ryzyka Razem Rezerwa
składki
Rezerwa
szkodowa Na życie zobowiązania z tytułu
ubezpieczeń zdrowotnych
Pozostałe 1 160 184 0 354 1 698
Razem 43 198 113 076 28 016 6 049 190 339
Na koniec 2021 roku zostały wykonane analizy przyszłej szkodowości dla istniejącego portfela przy wykorzystaniu szkodowości zaobserwowanej w ostatnich 3 latach i zmian portfela, a dla Ubezpieczenia OC z tyt. użytkowania pojazdów mechanicznych i Pozostałych ubezpieczeniach pojazdów przy zastosowaniu metody końcowej szkodowości. Dodatkowo zwrot - dopłata do składki dla członków Związku Wzajemności Członkowskiej została oszacowana na podstawie prognozowanych przepływów. Dla IBNR rentowego stworzono dokładny model przepływów pieniężnych, który uwzględnia m.in. umieralność i wzrost wypłacanej renty w kolejnych okresach.
W 2021 roku Towarzystwo rozpoznało przyszłe przepływy dotyczące kosztów akwizycji i związków wzajemności członkowskiej, które dotyczyły przeszłych składek.
Oczekiwane zyski z przyszłych składek wynoszą 38 214 tys. zł. Dotyczą one głównie umów z ratalnymi płatnościami składki w ubezpieczeniach od ognia i pozostałych szkód oraz ubezpieczeń OC ogólnych.
W związku ze stosunkowo niedużym portfelem Towarzystwa występuje niepewność związana z wartością utworzonych rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w zakresie rozkładu w czasie, częstotliwości i wartości szkód oraz kosztów, zmian w otoczeniu ekonomicznym (w tym przyszła inflacja) oraz w zachowaniach klientów, jak również zmian prawnych, dotyczących szczególnie ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej z tytułu użytkowania pojazdów mechanicznych (LoB 4).
Ryzyko to starano się zmitygować poprzez ostrożne oszacowanie przepływów finansowych, w szczególności w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej z tytułu użytkowania pojazdów mechanicznych (LoB 4) oraz poprzez założone współczynniki szkodowości. Dodano też parametr do przyszłej szkodowości związany ze zdarzeniami bimodalnymi – czyli takimi, które są nie do przewidzenia w momencie kalkulacji najlepszego oszacowania.
Dodatkowo ryzyko to jest ograniczane poprzez głęboką reasekurację przy współpracy z reasekuratorami mającymi wysokie ratingi.
Analiza adekwatności wielkości najlepszego oszacowania prowadzona jest na podstawie analizy wyników badania historycznego dalszego rozwoju szkód.
Zakład przeprowadził analizę wrażliwości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
Zastosowano 14 alternatywnych założeń dotyczących najistotniejszych parametrów.
Poniżej przedstawiono wpływ zmian parametrów na najlepsze oszacowanie.
66 Tabela 17 Analiza wrażliwości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na 31.12.2021
Lp Parametr Wartość Najlepsze oszacowanie
zmiany
parametru Zmiana
1 Stopa Procentowa 1,0% -6%
2 Stopa Procentowa -1,0% 8%
3 Szkodowość: 110,0% 8%
4 Szkodowość: 90,0% -8%
5 Qx 110,0% 0%
6 Qx 90,0% 0%
7 Zmiana rezerw szkodowych LOB4 0,50% 1%
8 Zmiana rezerw szkodowych LOB4 -0,50% -1%
9 Lapsy 10% 0%
10 Lapsy -10% 0%
11 Koszty administracyjne 110,0% 1%
12 Koszty administracyjne 90,0% -1%
13 Waloryzacja rent 110,0% 1%
14 Waloryzacja rent 90,0% -1%
Założenia:
• Stopy procentowe -1% / +1%: podczas testu wrażliwości dla stóp procentowych stosuje się jednoczesną zmianę krzywej dochodowości do wyceny aktywów i zobowiązań,
• Szkodowość +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości przyszłych szkód zastosowano zwiększenie o 10% lub zmniejszenie o 10% oczekiwanych współczynników szkodowości.
• QX +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości wypłat rentowych zastosowano zwiększenie o 10% lub zmniejszenie o 10% oczekiwanych współczynników dotyczących umieralności.
• Zmiana rezerw szkodowych LOB4 -0,50%/+0,50%. Dla oszacowania zmian na rezerwach szkodowych dotyczących LOB4 (ubezpieczenie OC komunikacyjne) zastosowano dodanie lub odjęcie narzutu bezpieczeństwa przy projekcji przyszłych wypłat.
• Rezygnacja -10%/+10%. Dla oszacowania zmian na rezerwach składek zastosowano zmniejszenie o 10 punktów procentowych (ale nie mniej niż 0) lub zwiększenie o 10 punktów procentowych rezygnacji z umów.
• Koszty administracyjne +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości kosztów administracyjnych w rezerwie składek zwiększono o 10% lub zmniejszono o 10%
te koszty.
• Waloryzacja rent +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości rezerwy rentowej – LOB34 zwiększono o 10% lub zmniejszono o 10% ten parametr.
Największy wpływ na wielkość najlepszego oszacowania ma zmiana szkodowości, a na drugim miejscu zmiana stopy procentowej wolnej od ryzyka.
67 Wykaz istotnych różnic pomiędzy sprawozdaniem statutowym a sprawozdaniem sporządzonym dla celów wypłacalności w zakresie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przedstawia poniższa tabela.
Tabela 18 Analiza istotnych różnic rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności i zgodnie ze sprawozdaniem statutowym (w tys. zł)
Lp
WII Różnica Wyjaśnienie różnic 1 Rezerwa składek 266 414 43 019 -223 395 Sposób wyliczenia rezerwy
składki wg WII jest zupełnie inny od sposobu wyliczenia rezerwy składki wg PSR. W ramach PSR rezerwa składek budowana jest pro-rata temporis lub w zależności od rozkładu ryzyka, a dla SII bazując na przyszłych bezpieczeństwa zawartego w wyliczeniu rezerwy na szkody niezgłoszone bezpieczeństwa zawartego w wyliczeniu rezerwy na szkody niezgłoszone
68
WII Różnica Wyjaśnienie różnic - 8 Ubezpieczenia OC
Udział reasekuratora w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych tworzony jest analogicznie do tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto, uwzględniając wpływy i wydatki na udziale reasekuratora obejmujące przyszłe:
• wpływy z tytułu udziału reasekuratora w odszkodowaniach,
• wpływy z tytułu udziału reasekuratora w kosztach likwidacji szkód,
• wpływy z tytułu prowizji reasekuracyjnych,
• wydatki z tytułu składek cedowanych na reasekuratora,
• wydatki z tytułu regresów cedowanych na reasekuratora,
• wydatki z tytułu zwrotów odszkodowań cedowanych na reasekuratora.
Wykaz istotnych różnic pomiędzy sprawozdaniem statutowym a sprawozdaniem sporządzonym dla celów wypłacalności w zakresie udziału reasekuratora w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych przedstawia poniższa tabela.
69 Tabela 19 Analiza istotnych różnic rezerw techniczno-ubezpieczeniowych na udziale reasekuratora dla celów wypłacalności i zgodnie ze sprawozdaniem statutowym (w tys. zł)
Rezerwa składek 147 261 -9 409 156 670 Sposób wyliczenia rezerwy składki wg WII jest zupełnie inny od sposobu wyliczenia rezerwy składki wg PSR. W ramach PSR rezerwa składek budowana jest pro-rata temporis lub w zależności od rozkładu ryzyka, a dla SII bazując na przyszłych
Istotne linie biznesowe
4. Ubezpieczenia
70
Zakład nie stosuje korekty dopasowującej, korekty z tytułu zmienności, przejściowej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka ani też przejściowego odliczenia o których mowa w art. 296, p. 2 pp. d, e, f, g Aktu Delegowanego.