Ryzyko aktuarialne

Ryzyko aktuarialne związane jest z możliwością potencjalnie negatywnego odchylenia od oczekiwanej wartości zobowiązań wynikających z portfela umów ubezpieczenia. W ramach ryzyka aktuarialnego wyodrębniane są następujące kategorie ryzyka:

• ryzyko składki i rezerw - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmienności w zakresie występowania, częstotliwości i dotkliwości ubezpieczanych zdarzeń oraz ze zmienności w zakresie terminu i wysokości wypłat odszkodowań i świadczeń.

• ryzyko długowieczności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie, zmian trendu lub zmienności współczynników umieralności, w przypadku gdy spadek współczynników umieralności prowadzi do zwiększenia wartości zobowiązań ubezpieczeniowych.

• ryzyko niezdolności do pracy i zachorowalności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie, zmian trendu lub zmienności współczynników niezdolności do pracy i zachorowalności.

• ryzyko związane z wysokością ponoszonych kosztów - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie, zmian trendu lub zmienności wysokości ponoszonych kosztów na obsługę umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji.

45

• ryzyko związane z rezygnacjami z umów - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie, zmian trendu lub zmienności wskaźników rezygnacji z umów, wygasania polis oraz odnowień.

• ryzyko rewizji wysokości rent - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie, zmian trendu lub zmienności wskaźników rewizji wysokości rent w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej, w związku ze zmianami otoczenia prawnego lub stanu zdrowia ubezpieczonych.

• ryzyko katastroficzne - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze znacznej niepewności założeń dotyczących wyceny i tworzenia rezerw, związanych z ekstremalnymi lub nieregularnymi zdarzeniami.

Kwota kapitałowego wymogu wypłacalności Towarzystwa na 31.12.2021 dla ryzyka aktuarialnego została zaprezentowana poniżej.

Tabela 7 Wymogi kapitałowe w podziale na poszczególne ryzyka na 31.12.2021 roku (w tys. zł)

Ryzyko aktuarialne

Wymóg kapitałowy netto (z uwzględnieniem

zdolności RTU do pokrywania strat) 31.12.2020 31.12.2021

Ryzyko w ubezpieczeniach na życie 1 110 444

Wymóg kapitałowy dla ryzyka ubezpieczeń zdrowotnych

o charakterze ubezpieczeń innych niż na życie 6 901 6 714

Wymóg kapitałowy dla ryzyka katastroficznego z ubezpieczeń

zdrowotnych 3 305 3 275

Ryzyko w ubezpieczeniach zdrowotnych 8 364 8 173

Wymóg kapitałowy dla ryzyka składki i rezerw 30 113 35 905

Wymóg kapitałowy dla ryzyka katastroficznego 10 192 6 854

Wymóg kapitałowy dla ryzyka związanego z rezygnacjami z umów 5 043 1 843 Ryzyko w ubezpieczeniach innych niż na życie 34 490 38 244

Najwyższe wymogi kapitałowe są generowane przez ryzyko składki i rezerw oraz katastroficzne w ubezpieczeniach innych niż ubezpieczenia na życie oraz ryzyko ubezpieczeń zdrowotnych o charakterze ubezpieczeń innych niż na życie.

Brak jest ekspozycji dotyczących ryzyka aktuarialnego wynikających z pozycji pozabilansowych.

W 2021 roku w związku ze wzrostem biznesu zwiększyło się ryzyko składki i rezerw w ubezpieczeniach innych niż na życie. W związku ze zmianami w programach reasekuracyjnych nastąpiło zmniejszenie ryzyka katastroficznego w ubezpieczeniach innych

46 niż na życie. Na podobnym poziomie jak rok wcześniej jest ryzyko katastroficzne w ubezpieczeniach zdrowotnych oraz ryzyko ubezpieczeń zdrowotnych o charakterze ubezpieczeń innych niż na życie.

Podstawową techniką ograniczania ryzyka aktuarialnego jest ochrona reasekuracyjna.

Towarzystwo monitoruje ciągłą skuteczność technik ograniczania ryzyka za pomocą wyliczenia efektu ograniczenia ryzyka na wymogi kapitałowe oraz procedury oceny i doboru reasekuratorów.

Koncentracja ryzyka zachodzi w portfelu ubezpieczeń korporacyjnych, gdzie występują ryzyka o jednostkowych dużych sumach ubezpieczenia (ryzyka katastroficzne). Ryzyka te są ograniczane poprzez zawarte umowy reasekuracyjne.

Towarzystwo przeprowadza testy warunków skrajnych wg zasad zawartych w testach stresu dla celów nadzorczych i ORSA. Oparte są one o wycenę ryzyk zgodną z formułą standardową.

W ramach ostatniej analizy przeprowadzono następujące testy stresu specyficzne dla działalności prowadzonej przez Towarzystwo:

• odwrotny test warunków skrajnych polegający na znalezieniu takiej wartości przyszłych współczynników szkodowości, przy których zachodzi wyczerpanie nadwyżki środków własnych nad kapitałowym wymogiem wypłacalności. Największa niepewność związana jest z prognozowanym współczynnikiem szkodowości. Ponadto według dotychczasowych wyliczeń wymogów kapitałowych największy wpływ na wysokość kapitałowego wymogu wypłacalności ma ryzyko składki i rezerw, które rozpoznaje ryzyko przyszłej szkodowości. W wyniku wzrostu szkodowości o 388,46%

zaobserwowano brak pokrycia kapitałami wymogów kapitałowych wg wyliczeń z ORSA 2021.

• ryzyko zmian klimatycznych – ujemne skutki przezimowania. Test dotyczy ubezpieczeń rolnych oraz obejmuje ujemne skutki przezimowania. Przyjęto do wyliczenia poziom szkodowości brutto na poziomie 261% stanowiącym 120% średniej szkodowości rynkowych z lat 2012 oraz 2016 (lata, gdzie wystąpiły najwyższe szkody z powodu skutków przezimowania). Jako efekt otrzymano zmniejszenie środków własnych o 2 pp.

Test

Zmiana środków na pokrycie SCR 2 Ryzyko zmian klimatycznych – ujemne skutki przezimowania -2%

Ze względu na to, że wynik testu warunku skrajnego nie powoduje zmniejszenia pokrycia wymogu kapitałowego więcej niż 2%, założono standardowe działania zarządcze, które są zgodne z bieżącą strategią Towarzystwa. Zastosowano 14 alternatywnych założeń dotyczących najistotniejszych parametrów dotyczących ryzyka aktuarialnego. Poniżej przedstawiono wpływ zmian parametrów na współczynnik pokrycia kapitałowego wymogu kapitałowego.

47

Lp Parametr Wartość Zmiana pokrycia SCRa

zmiany parametru

1 Stopa Procentowa 1,0% 4%

2 Stopa Procentowa -1,0% -6%

3 Szkodowość: 110,0% -12%

4 Szkodowość: 90,0% 11%

5 Qx 110,0% 0%

6 Qx 90,0% 0%

7 Zmiana rezerw szkodowych LOB4 0,50% -3%

8 Zmiana rezerw szkodowych LOB4 -0,50% 3%

9 Lapsy 10% 0%

10 Lapsy -10% 0%

11 Koszty administracyjne 110,0% -3%

12 Koszty administracyjne 90,0% 3%

13 Waloryzacja rent 110,0% -1%

14 Waloryzacja rent 90,0% 1%

Założenia:

• Stopy procentowe -1% / +1%: podczas testu wrażliwości dla stóp procentowych stosuje się jednoczesną zmianę krzywej dochodowości do wyceny aktywów i zobowiązań,

• Szkodowość +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości przyszłych szkód zastosowano zwiększenie o 10% lub zmniejszenie o 10% oczekiwanych współczynników szkodowości.

• QX +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości wypłat rentowych zastosowano zwiększenie o 10% lub zmniejszenie o 10% oczekiwanych współczynników dotyczących umieralności.

• Zmiana rezerw szkodowych LOB4 -0,50%/+0,50%. Dla oszacowania zmian na rezerwach szkodowych dotyczących LOB4 (ubezpieczenie OC komunikacyjne) zastosowano dodanie lub odjęcie narzutu bezpieczeństwa przy projekcji przyszłych wypłat.

• Rezygnacja -10%/+10%. Dla oszacowania zmian na rezerwach składek zastosowano zmniejszenie o 10 punktów procentowych (ale nie mniej niż 0) lub zwiększenie o 10 punktów procentowych rezygnacji z umów.

• Koszty administracyjne +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości kosztów administracyjnych w rezerwie składek zwiększono o 10% lub zmniejszono o 10%

te koszty.

• Waloryzacja rent +10%/-10% - dla celów wyliczenia wartości rezerwy rentowej – LOB34 zwiększono o 10% lub zmniejszono o 10% ten parametr.

Największy efekt ma zmiana parametrów dotyczących szkodowości.