Dostęp do Internetu w domach Polaków wzrasta. Według danych CBOS pomiędzy ro-kiem 2002 a 2010 odsetek badanych posiadających w gospodarstwie domowym dostęp do Internetu zwiększył się z 12% do 60%. Podobne dane podają autorzy Diagnozy społecznej 2011. Według jej autorów w latach 2003 – 2011 odsetek gospodarstw wyposażonych w do-stęp do sieci wzrósł z niespełna 17% do ponad 51%.
W przypadku Rzeszowa i okolicznych miejscowości odsetek ten jest znacznie wyższy.
Aż 83% respondentów zadeklarowało posiadanie w domu dostępu do Internetu. Różnica ta wynika zapewne z dwóch powodów. Pierwszym z nich jest miejski charakter badanego ob-szaru. Drugim, funkcjonowanie na obszarze miejskiej sieci internetowej Resman, do której dostęp jest bezpłatny.
Pomimo dużego odsetka używających Internetu w domu część badanych nie ma ta-kiej możliwości. Warto zatem sprawdzić, jakie ich cechy wpływają na fakt niekorzysta-nia z możliwości technologii internetowych. Analiza materiału empirycznego pozwala na wskazanie dwóch głównych grup czynników determinujących posiadanie w domu dostępu do Internetu: społecznych i przestrzennych.
Czynnik społeczny wiąże się z cechami społeczno-demograficznymi badanych oraz ich pozycją społeczną i statusem materialnym. Pierwszą zmienną o charakterze demograficz-nym wpływającą na dostęp do sieci jest wiek badanych.
Tabela 1. Dostęp do Internetu a wiek
Tak 97,5% 88,7% 88,9% 84,9% 59,8% 57,1% 83,5%
Nie 2,5% 11,3% 11,1% 15,1% 40,2% 42,9% 16,5%
Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Źródło: Badania własne.
Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, że wraz z wiekiem badanych maleje dostępność Internetu w ich domach. Największy dostęp deklarowali respondenci w wieku pomiędzy 18-25 lat (97,5%). Nieco mniejszy w kategoriach wiekowych 26-35 lat (88,7%), 36-45 lat (88,9%) i 46-55 lat (84,9%). U starszych respondentów procent deklaracji posiadania do-stępu do Internetu jest już dużo mniejszy. Wśród respondentów w wieku 56-65 niespełna 60% ma Internet w domu, a wśród osób powyżej 65 roku życia 57,1%.
Następną cechą wpływającą na posiadanie w domu dostępu do sieci jest stan cy-wilny badanych. Osoby stanu wolnego oraz będące w związkach formalnych lub niesfor-malizowanych znacznie częściej niż osoby rozwiedzione lub owdowiałe deklarują posiada-nie dostępu do Internetu w domu.
Tabela 2. Dostęp do Internetu a stan cywilny Czy posiada
Fenomen ten najprawdopodobniej wiąże się z gorszą sytuacją materialną osób rozwie-dzionych lub owdowiałych oraz z tym, że zwykle są to ludzie starsi.
Na posiadanie w domu dostępu do sieci ma również wpływ liczba dzieci w rodzinie.
Gospodarstwa domowe respondentów posiadających więcej dzieci są rzadziej wyposażone w dostęp do sieci.
Tabela 3. Dostęp do Internetu a liczba dzieci Czy posiada dostęp do
Internetu? Liczba dzieci
Ogółem
0 1 2 3 4 i więcej
Tak 85,5% 86,4% 84,4% 78,4% 72,3% 83,5%
Nie 14,5% 13,6% 15,6% 21,6% 27,7% 16,5%
Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Źródło: Badania własne.
Wśród osób bezdzietnych (85,5%) oraz posiadających jedno (86,4%) lub dwoje (84,4%) dzieci deklarowany dostęp do Internetu w domu jest znacznie wyższy niż u badanych z trój-ką (78,4%) dzieci oraz czwórtrój-ką i więcej (72,3%). Sytuacja ta wynika najpewniej z gorsze-go statusu materialnegorsze-go rodzin wielodzietnych co przekłada się na ogólne zadowolenie z miejsca zamieszkania. Osoby zdecydowanie zadowolone i raczej zadowolone z obecnego miejsca zamieszkania znacznie częściej deklarują posiadanie dostępu do Internetu w domu (odpowiednio 85,4% i 83,2%) niż respondenci zdecydowanie niezadowoleni z miejsca za-mieszkania (58,3%).
Druga grupa cech warunkujących dostęp do globalnej sieci ma związek z pozycją spo-łeczną badanych. Respondenci lepiej wykształceni częściej deklarowali podłączenie In-ternetu w domu (niemal 91%) niż badani ze średnim i niskim poziomem wykształcenia (odpowiednio 84,6% i 70,2%).
Tabela 4. Dostęp do Internetu a wykształcenie3 Czy posiada
dostęp do Internetu?
Wykształcenie
Ogółem niski poziom średni poziom wysoki poziom
Tak 70,2% 84,6% 90,8% 83,4%
Nie 29,8% 15,4% 9,2% 16,6%
Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Źródło: Badania własne.
Dostępność Internetu równie mocno określa sytuacja materialna rodziny. Wśród osób żyjących biednie dostęp do sieci jest zdecydowanie najniższy (33,3%). Sytuacja ulega znacznej poprawie wśród badanych określających swój poziom życia jako skromny i średni (odpowiednio 75,5% i 82%). Problem dostępności sieci praktycznie nie występuje wśród respondentów bardzo dobrze sytuowanych. Aż 96% badanych żyjących na dobrym pozio-mie i wszyscy żyjący bardzo dobrze zadeklarowali posiadanie dostępu do sieci w zapozio-miesz- zamiesz-kiwanym domu.
Tabela 5. Dostęp do Internetu a sytuacja materialna rodziny Czy posiada
Tak 33,3% 75,5% 82,0% 96,0% 100,0% 83,4%
Nie 66,7% 24,5% 18,0% 4,0% ,0% 16,6%
Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Źródło: Badania własne.
3 Połączono kategorie: podstawowe i zasadnicze zawodowe, średnie i pomaturalne oraz licencjackie i magisterskie.
Wpływ sytuacji materialnej na dostępność Internetu w domu potwierdza analiza głównego źródła utrzymania rodziny badanych. Wśród respondentów, których rodzi-na utrzymuje się z pracy zawodowej bez względu rodzi-na strukturę własności zakładu pracy (firma prywatna, sfera budżetowa, własna firma) dostęp do sieci jest niemal powszechny (ok. 90%). Wyposażenie mieszkań w dostęp do sieci jest znacznie słabszy w gospodar-stwach domowych utrzymujących się głównie z pracy w rolnictwie i pracy nierejestrowanej (po 70%). Zdecydowanie najgorszą sytuację deklarowali badani utrzymujący się z emery-tury lub renty oraz z zasiłków dla bezrobotnych (odpowiednio 62,9% i 60%). Trzeba dodać, że w gospodarstwach domowych, w których znajdują się studenci lub uczniowie dostęp do Internetu jest niemal ogólnodostępny. Na 64 studentów biorących udział w badaniu tylko 1 zadeklarował brak dostępu do sieci w domu.
Takie same okoliczności zachodziły w przypadku deklarowanej przez badanych przyna-leżności klasowej. Im wyższe umiejscowienie się w strukturze klasowej tym większy odse-tek posiadających dostęp do sieci. Wśród przedstawicieli klasy wyższej i średniej odseodse-tek posiadających dostęp do sieci był prawie równy i wynosił 85%. To o niemal 20% więcej niż u osób przypisujących się do klasy niższej.
Tabela 6. Dostęp do Internetu a przynależność klasowa Czy posiada
dostęp do Internetu?
Deklarowana przynależność klasowa
Ogółem klasa wyższa klasa średnia klasa niższa
Tak 84,8% 85,0% 64,9% 83,4%
Nie 15,2% 15,0% 35,1% 16,6%
Ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Źródło: Badania własne.
Na dostęp do Internetu w domu wpływa również posiadanie przez badanych najprost-szych uprawnień technicznych. Okazuje się, że dużą rolę odgrywa posiadanie prawa jaz-dy. Wśród legitymujących się tym dokumentem odsetek posiadających Internet w domu przekracza 90%. Tymczasem u badanych bez prawa jazdy wynosi on 73%. Wyniki te mają bezpośredni związek z liczbą samochodów w gospodarstwach domowych respondentów.
W domach badanych nieposiadających samochodu często nie ma również dostępu do In-ternetu (dostępność 59,6%). Wraz ze wzrostem liczby samochodów wzrasta odsetek pod-łączonych do sieci. W gospodarstwach domowych z jednym samochodem wynosi on już 86,3% a w domach z co najmniej dwoma samochodami przekracza 96%.
Uogólniając można powiedzieć, że występuje większa dostępność Internetu w domach osób młodych, dobrze wykształconych i przede wszystkim bogatszych. Z kolei brak wy-posażenia w łącze internetowe bywa zwykle cechą charakterystyczną gospodarstw domo-wych ludzi starszych, gorzej wykształconych i biedniejszych.