Drugie domy: skala zjawiska, czynniki lokalizacji, wpływ na
7. Wyniki badania ankietowego wśród właścicieli drugich domów we wsiach Święta Katarzyna i Żórawina
Większość respondentów za najistotniejsze czynniki wyboru lokalizacji drugiego domu uznała: dogodne warunki dojazdu do centrum miasta, z którego pochodzą/w którym pracu-ją/studiują; podaż na lokalnym rynku nieruchomości, dostępność zakupu domów/działek budowlanych/siedliskowych w danej miejscowości; bliską odległość od miejsca zamiesz-kania na stałe; przysłowiową „ciszę i spokój” za miastem w odróżnieniu od hałasu i zgiełku dużego miasta; walory przyrodniczo-krajobrazowe miejscowości i okolic oraz wyposaże-nie miejscowości w infrastrukturę techniczną i społeczną. W mwyposaże-niejszym stopniu właścicie-le drugich domów w obu wsiach zwracali uwagę przy wyborze lokalizacji na dostępność usług turystycznych. Wśród „innych” czynników respondenci wymienili czas dojazdu do pracy i edukacji, zamieszkanie rodziców/krewnych/znajomych w danej miejscowości. Na rysunku 5 pokazano zróżnicowanie oceny respondentów na pytanie pierwsze – w zależno-ści od ich miejsca zamieszkania.
Jak wynika z odpowiedzi na pytanie ankietowe, dla respondentów z Świętej Katarzy-ny większe znaczenie przy wyborze lokalizacji drugiego domu w tej wsi miała bliskość Wrocławia (odległość prostoliniowa do Wrocławia 2,4 km), dogodne warunki dojazdu do centrum Wrocławia, czas dojazdu do pracy i edukacji oraz ceny nieruchomości (rys. 3).
Natomiast dla respondentów z Żórawiny większy wpływ na podjęcie decyzji o lokalizacji drugiego domu miała „cisza i spokój” w tej wsi w odróżnieniu od hałasu Wrocławia oraz wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe okolic Żórawiny.
W kolejnym pytaniu respondenci zostali poproszeni o zaznaczenie terminu ewentualne-go zamieszkania w drugim domu na stałe. Przeciętnie, właściciele drugich domów w
Świę-tej Katarzynie planują zamieszkać w Świę-tej wsi na stałe zdecydowanie szybciej niż w bardziej odległej od Wrocławia Żórawinie (rys. 6).
Rysunek 5. Zróżnicowanie oceny przez respondentów czynników wyboru lokalizacji giego domu
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania ankietowego.
Rysunek 6. Analiza odpowiedzi na pytanie „Kiedy planuje Pan/Pani zamieszkać w drugim domu na stałe?”
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania ankietowego.
8. Wnioski
Z analizy literatury przedmiotu wynika, że zjawisko drugich domów ma charakter glo-balny. Niemiej jednak zjawisko to w każdym kraju występuje z właściwą specyfiką. We wszystkich krajach następuje ilościowy wzrost i różnicowanie sposobów korzystania z dru-gich domów, m.in. w kierunku maksymalizacji ich wartości ekonomicznej, standaryzacji oferty drugich domów pod wynajem itp.
Można oczekiwać, że zjawisko drugich domów w Polsce ewoluuje w kierunku prze-znaczenia większości tego typu nieruchomości pod wynajem okazjonalny/sezonowy/tury-styczny – tak, jak np. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych.
W związku z brakiem powszechnie uznanych, jednoznacznych kryteriów definicyjnych drugich domów, wydaje się, że na potrzeby dalszych analiz warto rozróżnić nieruchomo-ści wykorzystywane przez włanieruchomo-ścicieli, ewentualnie ich gonieruchomo-ści (nieodpłatnie) do rekreacji, wyjazdów weekendowych/wakacyjnych, które nie są miejscami stałego pobytu właścicie-li (drugie domy, tzw. residential mortgage) od nieruchomości zlokawłaścicie-lizowanych zarówno w pobliżu, jak i w znacznej odległości (coraz częściej nawet zagranicą), nie zamieszkałe na stałe, wynajmowane na zasadach komercyjnych (domy wypoczynkowe, tzw. buy-to-let).
Decydującym kryterium jest tu dominujące przeznaczenie nieruchomości – na własne po-trzeby czy pod wynajem.
Z punktu widzenia rozwoju lokalnego, drugie domy prowadzą do ożywienia społecz-no-gospodarczego, wpisując się w aktywizujące działania strategiczne. Generalnie, można uznać, że korzystny wpływ drugich domów na rozwój miejscowości, w których są zlokali-zowane, przeważa nad niekorzystnymi skutkami ich lokalizacji – zarówno w sferze ekono-micznej, jak i społeczno-kulturowej. Ze względu na większe wpływy do budżetów gmin, dla samorządów lokalnych w miejscowościach lokalizacji drugich domów najbardziej ko-rzystne jest zamieszkanie w tych domach właścicieli i ich rodzin na stałe.
Skala zjawiska drugich domów oraz ich wpływu na rozwój miejscowości, w których są zlokalizowane, wymaga wdrożenia monitoringu tego zjawiska. Opracowanie metod zbie-rania danych o drugich domach pozwoli m.in. na prowadzenie racjonalnej lokalnej polityki wobec ich obecnych i przyszłych właścicieli i użytkowników. Proponowane wzbogacenie analiz demograficznych o osoby zamieszkałe, ale nie zameldowane na pobyt stały lub cza-sowy ponad 3 miesiące, jest nowym podejściem do analizy uwarunkowań demograficz-nych w planowaniu przestrzennym, które pozwala lepiej dostosować rodzaje i proporcje planowanych funkcji na obszarach opracowań w dokumentach planistycznych do popytu na te funkcje ze strony mieszkańców.
Drugie domy są ważnym przejawem powiązań funkcjonalnych ośrodka metropolitalne-go z przylegającymi miejscowościami (w tzw. strefie zewnętrznej/obszarze metropolital-nym) oraz z miejscowościami atrakcyjnymi turystycznie (o wysokich walorach przyrod-niczo-krajobrazowych: miejscowościach nadmorskich, górskich, uzdrowiskowych itp.).
Poddane szczegółowej analizie wsie Żórawina i Święta Katarzyna wydają się jednoznacz-nie potwierdzać tę zależność w przypadku miejscowości pierwszego typu.
Jak wynika z badań terenowych autora na obszarze powiatu wrocławskiego, im bliżej Wrocławia, tym m.in.:
– wyższa gęstość zaludnienia, – wyższe dodatnie saldo migracji, – wyższe ceny nieruchomości,
– wyższa gęstość usług i dywersyfikacja rodzajów usług,
– większa jest gęstość rozmieszczenia drugich domów (w przeliczeniu na jednostkę powierzchni),
– większe jest zainteresowanie zamieszkaniem w drugich domach na stałe (z czasem), – większe znaczenie przy wyborze lokalizacji drugiego domu ma bliskość Wrocławia,
czas dojazdu do centrum Wrocławia, w tym czas dojazdu do pracy i edukacji, – względnie mniejsze znaczenie mają walory przyrodniczo-krajobrazowe, „cisza
i spokój” obszarów wiejskich.
Streszczenie
Drugie domy są względnie nowym problemem badawczym. Skala zjawiska, tempo zwiększania się liczby drugich domów oraz ich niejednoznaczny wpływ na rozwój lokalny uzasadniają potrzebę badań w tym obszarze. W artykule przedstawiono m.in. wyniki stu-dium przypadku – badania ankietowego, pogłębionego wywiadem zogniskowanym, prze-prowadzonym wśród właścicieli drugich domów we wsiach Żórawina i Święta Katarzyna, znajdujących się we wrocławskim obszarze funkcjonalnym. Wyniki przeprowadzonego badania i analiz wskazują m.in. na pilną potrzebę dostosowania miejscowych planów zago-spodarowania przestrzennego do zjawiska drugich domów i związanego z tym zagrożenia niekontrolowanego rozlewania się ekstensywnej zabudowy mieszkaniowej.
Słowa kluczowe: drugie domy, wrocławski obszar funkcjonalny, rozlewanie się zabudowy