SNW: Mertens 93, Po: nnot.
2. Nazwisko ustabilizowane, niekiedy jego fleksja była unieruchomiona w modelu identyfikacyjnym występującym w przypadku zależnym: Panu Janowy Mertens – dat., Pana Jana Mertens – gen.
◊ Mert(h)en(s) : niem. n. os. Merten(s), Märtens Got 422, DFN 407 (: im. Martinus).
Wariant Mertens : patronimicum n. Merten utworzone na gruncie niem. w drodze derywacji paradygmatycznej (forma gen. deklinacji mocnej).
Cf. MERTENS SNmP II, 619 [materiał źródłowy poświadcza złotnika].
Jan Mertens, znany złotnik miejski, pochodził z Poznania, był synem Nikla Mertensa i uczniem Jakuba Hempla, u którego uczył się 5 lat, termin rozpoczął w 1597 r., a w 1602 r. został wyzwolony na czeladnika. W 1602 wykonał sztukę mistrzowską. W 1610 r. podpisał się pod zezwoleniem brackim obowiązującym mistrzów od 1601 r. Od 1612 r. przyjmował uczniów na naukę rzemiosła. Był starszym
120 cechowym, wymieniany w księgach cechu w rozmaitych zapisach związanych z funkcjonowaniem bractwa – w protokołach wyboru władz cechowych, na listach nieobecnych na zebraniach, listach powierzenia rożnych obowiązków – np. pójście za armatą podczas procesji itp. Wymieniany do 1634 r.
Miał córkę Annę (SNmP).
Mikołaj (Nikel) Merthen był ojcem złotnika Jana Mertensa. Występował też jako poręczyciel uczniów przystępujących do terminu.
Mertens Jan z Poznania, ucz. Jakuba Hempla, czel. 1602, starszy cechu 1621, wym. od 1636; wykonał puszkę w kościele Bożego Ciała w Poznaniu i w Wieleniu, kielichy w Dusznikach i Pakosławiu, pacyfikał w Katedrze poznańskiej, plakiety z Matką Boską Różańcową w zbiorach Biblioteki Kórnickiej PAN w Kórniku, używał sygnatury „IM” (Noż s. 246 nr 199, Dolcz s. 20 nr 198, Dolczewska, WMP(w)).
MEYSNER: cf. MEIS(T)NER
MROCZEK: Pawel Mroczek 1571, 481, s. 22.
1. SSNO: not im. Mroczek 1247, w funkcji drugiego określenia: Mroczek 1414; AntrP:
Mroczek 1501, XVII, XVIII Młp, Wlkp, Maz, Pom, Krpłd, Krpłn;
SNW: Mroczek 9036, Po: 185.
◊ Mroczek : n. os. Mrok (SSNO, SNmP, ta : ap. mrok Sstp) z suf. -ek.
Cf. MROCZEK SNmP II, 665 [materiał źródłowy poświadcza złotnika].
Paweł Mroczek – złotnik jednostkowo poświadczony w księdze cechu złotników poznańskich. W roku 1571 był czeladnikiem, którego starsi cechowi, Szymon Kraker i Aleksander Kliza, ukarali karą grzywny za niewłaściwe zachowanie. Brak dalszych poświadczeń w księgach cechu. Poświadczony z SNmP:
famati Pauli Mroczek 1577, Paulus Mroczek aurifaber 1578, po złotniku Pawle Mroczku 1586.
Mroczek Paweł, wym. 1576-82 przy ul. Świętosławskiej (Noż s. 246 nr 203, Dolcz s. 21 nr 202).
MROCZEK Paweł (Lepszy s. 261 nr 69).
N
NAIMAN, NAJMAN, NAUMAN, NAYMAN, NEUMAN, NEIMAN, NEYMAN:
Hans naumman Smigla [ze Śmigla – m. w woj. wlkp] Rodem 1598, 482, s. 123; Hans Naüman zsmilga 1604, 482, s. 323; pan chrystow naiman 1673, 478, s. 357; panu chrystofowi naimanowi 1673, 478, s. 358; pana chrystowa naimana (gen.) 1673, 478, s. 359; pan chrystof naiman 1674, 482, s. 371; Pan kristow naiman 1675, 482, s. 228;
Christoph Nayman 1676, 481, s. 49; Pan Christoph Najman 1678, 482, s. 230; Pana Christoffa Neymana 1679, 478, s. 377; Pan Christoph Nayman 1679, 478, s. 380;
P Krzistoph Nayman 1680, 482, s. 373; P. Krysztof Neuman 1681, 482, s. 232;
towarzyszem Pana Naimanowym 1682, 478, s. 404; pana krystofa Naimana 1682, 478, s. 407; P. Krysztof Neiman 1682, 478, s. 410; P. Naumanow 1683, 478, s. 413;
P. Crysztofa Neumana 1683, 478, s. 413; Panem Krysztofem Neumanem 1683, 478, s. 414; P. Neumanowi 1683, 478, s. 420; P. Krzystoffa Neumana 1684, 478, s. 427;
P. Neumanowi 1685, 478, s. 435; p Krzystofa Naymana 1685, 478, s. 448; P Krzysztof
121 Nayman 1685, 482, s. 237; Pana Naymana Krystofa Wspoł Brata Naszego 1686, 478, s. 447; Christoph Nayman 1686, 478, s. 449; P. Krysztofa Naumana 1686, 478, s. 453;
P. Christoph Nayman 1687, 482, s. 377; pana Krisztofa naimana 1689, 482, s. 379;
P Krzystoph Nayman 1690, 482, s. 242; P Krysztof Neuman 1692, 482, s. 244; Jochan Neiman 1694, 482, s. 246; Pan krzystof Naiman Starszy natęn Czas bendączy 1694, 482, s. 246; pana Naymana 1695, 482, s. 383; Pan Christof Neyman (…) Chlopczowy na Imięniu Christof Neyman 1697, 482, s. 249; Pan Christof Neiman 1699, 482, s. 384;
Pan Christof Neiman (…) Chłopcza to iest Syna swego ktoremu chłopczowy na Imieniu Joannes Neiman 1700, 482, s. 386; Pan Christof Neuman (…) Klopcowy na y miniu Christof Neyman, Christoph Nayma 1701, 482, s. 386; Pan Christoff Nayman 1703, 482, s. 255; Pan Christoff Nayman 1706, 482, s. 389.
1. SSNO: nnot; AntrP: Najman 1585, XVII, XVIII Młp, Śl, Wrm; (Nejman) (1690), 1715 Wlkp, Maz, Krpłn; Neuman 1581, XVII, XVIII Wlkp, Śl, Wrm;
SNW: Naiman 5, Po: nnot; Najman 1250, Po: 7; Nayman 2, Po: nnot; Nauman 53, Po:
nnot; Neiman 7, Po: nnot; Neuman 1588, Po: 28; Neumann 4259, Po: 395; Neyman 10, Po: 3.
2. Postać nazwiska niestabilna. Liczne warianty graficzne wynikają z prób adaptacji nazwiska genetycznie niemieckiego w polskim systemie antroponimicznym. Formy przymiotnikowe dzierżawcze wyrażają relację mistrz–czeladnik (towarzyszem Pana Naimanowym, Naumanow). Nieustabilizowana pisownia imienia Krzysztof z niekonsekwentnym oddawaniem nagłosowego K- oraz liter odpowiadających głoskom rz, sz, f.
◊ Naiman, Najman i warianty : niem. n. os. Neumann Gott 446, DFN 435 (ta : stwniem.
niuwi , śrwniem. niuwe ‘nowy’ i śrwniem. man ‘mężczyzna’, pierwotnie przezwisko przybysza, nowego mieszkańca, osadnika Brech II, 315).
Cf. NEUMAN(N), NAIMAN, NAUMAN(N), NAYMAN, NEIMAN, NEYMAN SNmP II, 699 [materiał źródłowy poświadcza złotnika Krzysztofa].
Krzysztof Naiman, złotnik poznański, w 1673 r. wykonał sztukę mistrzowską u złotnika Łukasza Wrzaskowicza, a od 1674 r. poświadczany był w księgach jako mistrz przyjmujący uczniów na naukę rzemiosła. W 1676 r. podpisał się pod zezwoleniem brackim obowiązującym wszystkich członków cechu od 1601 r. Był wielokrotnie wybierany na starszego cechowego, jego nazwisko widnieje także w zapisach postanowień i dekretów sądu cechowego, w protokołach zebrań cechowych, na listach obecności, listach składek itp.
Jan Neiman był synem i uczniem Krzysztofa Neimana (I). W roku 1700 został czeladnikiem. Brak dalszych poświadczeń.
Krzysztof Neyman (II) był uczniem (i być może synem) Krzysztofa Neimana (I), uczył się rzemiosła 5 lat. W 1701 r. został wyzwolony na czeladnika.
Hans Nauman ze Śmigla był uczniem Krzysztofa Leszkorneta, uczył się w latach 1598-1604 (wpis, wypis).
Neumann Krzysztof, złotnik i rytownik, mistrz 1673, starszy 1687, 1694-96, 1698-99, 1701-02, 1706.
Wym. do 1717 (Noż s. 246 nr 206, Dolcz s. 21 nr 205). Używa znaku imiennego: dwu liter C.N.
w dwulistnej otoczynie zob. NEUMANN Krzysztof (Lepszy s. 261 nr 71).
Neumann Jan (Neyman) złotnik, st. cechu 1695; Neumann Krzysztof (Nayman) złotnik 1687 st. cechu ad regimen, st. cechu wybierany w latach 1696-1710 WMP(w).
122 Nazwisko zanotonowane w Księgach przyjęć do prawa miejskiego w 1673 r. (1673 Nejman BandK s. 224).
NIKEL, NYKEL: pana Niclya Brata naszego 1592, 482, s. 103; pana Niclya Brata naszego 1592, 482, s. 103; panu Nyklewy 1597, 481, s. 30; Nicla Zlotnyka 1597, 481, s. 31; Nikel Złotnik 1608, 477, s. 21; P. Nikel Złotnik 1614, 477, s. 106; pan Nykyel 1617, 477, s. 145; panem Niklem Brathem naszym 1617, 477, s. 144; panu Niklewy, Dla Jmscia Pana Nyklewego 1617, 477, s. 145; Pan Nykiel, Pana Niklewego 1618, 477, s. 166; Towarzysza Jakuba Litwina Nikel 1649, 478, s. 185.
1. SSNO: Nikel 1415; AntrP: Nikiel 1507, XVI: Młp, Wlkp, XVII: Młp, Wlkp, Śl, XVIII: Młp, Wlkp, Śl;
SNW: Nikel 963, Po: 13; Nykel 45, Po: 6.
2. Imię Mikołaj wystąpiło w postaci Nikel, zachowującej nagłosowe Ni- (por. niem.
Nickel, Nicklas, łac. Nicolaus). Forma poddawana jest odmianie zgodnie z wzorcem fleksyjnym, w którym w formach przypadków zależnych zanika w temacie głoska e (Nicla – gen., Nyklewy – dat., Niklem – instr.).
◊ Nikel, Nykel : wariant im. Mikołaj (łac. Nicolaus NCh 92) z podstawą Nik-: Nikiel, Nikel (Mal 288), por też. niem. n. os. Nickel, ta : im. Nikolaus Gott 446, DFN 436.
Cf. KERSTEN
Cf. NIKIEL, NIKEL(L), NYKIEL SNmP II, 713.
Identyfikacje odnoszą się do złotnika Nikla Kerstena, wymienianego w źródłach od 1591 r. do 1620 r.
Jakub Litwin Nikel był czeladnikiem występującym jako strona w sprawie kradzieży dóbr należących do złotnika kaliskiego Abrahama Hafnera.
Cf. Nickel, golttsmedt (może Auerhahn?), wym. 1479 (Noż s. 246 nr 207, Dolcz s. 21 nr 206); Auerhahn (Awerhan) Nikel, wym. 1483-90, starszy 1483-86 (Noż s. 239 nr 9, Dolcz s. 8 nr 8).
NIKLAS(Z), NICLAS: Jungen mit name niclasz von Stargordt [Stargard] 1509, 480, s. 82; jungen niclasz von elbingt [niem. Elbing, pol. Elbląg] 1510, 480, s. 70; Niklas Goltsmidt 1519, 480, s. 89; meyste Niclas 1519, 480, s. 94.
1. SSNO: not im. Niklasz (Niclas) 1353, w funkcji drugiego określenia: Niklasz (Niclasch) 1449; AntrP: Niklasz 1580, XVI: Śl, XVII: Wlkp, XVIII: Młp;
SNW: Niklas 1249, Po: 57; Niklasz 110, Po: nnot.
2. Imię-protonazwisko wystąpiło wyłącznie w wariancie zniemczonym Nicklas, przejawiającym pewne zaadaptowanie pisowni do grafii jęz. pol.: Niklas, niclasz.
◊ Niklas(z) : wariant im. Mikołaj (łac. Nicolaus NCh 92) z podstawą Nik- i suf. -asz, por. też niem. n. os. Nicklas (: im. Nikolaus DFN 436).
Cf. KERSTENS
Cf. NIKLAS(Z) SNmP II, 713 [materiał nie poświadcza złotnika Niklasa].
Niklas Goldschmied był złotnikiem wymienianym w źródłach jako mistrz przyjmujący uczniów na naukę rzemiosła, poświadczony w jednej z najstarszych ksiąg cechowych. Pozostałe identyfikacje dotyczą
123 uczniów złotnika Kaspra: Niklas ze Stargardu miał się uczyć 4 lata (wpis), Niklas z Elbląga miał się uczyć 6 lat (wpis).
O
OKULICZ: Mikolay okulicz Ręką własną 1646, 481, s. 48; P. Mikołaja Okulicza 1647, 478, s. 189; Pan Mikołaj Okulicz 1647, 478, s. 193; P. Mikołaj Okulicz 1648, 478, s. 205; P. Mikołaj Okulicz 1649, 478, s. 218, 219; Pana Mikołaja Okulicza 1649, 478, s. 226; Pan Mikołay Okulicz 1650, 478, s. 231; dwuch młodych mistrzof Pana Mikołaja Okulicza 1650, 478, s. 233; P. Mikołaj Okulicz 1651, 478, s. 249; Pan Mikołaj Okulicz 1652, 478, s. 254; Pana Mikołaja Okulicza czeladnika 1652, 478, s. 265; P. Mikołaja Okulicza 1653, 478, s. 270.