55 SNW: Giecz 20, Po: nnot; Gecz 0; Gec 80, Po: 8.
2. Nazwisko w formie przypadka zależnego poświadcza wlkp cechę dial. polegajacą na zachowaniu samogłoski przedniej po spółgłosce historycznie miękkiej (Gieczewi – dat.), głoska i oddawana jest dwojako: i oraz y (Gyecz, Giec) bądź pomijana w nagłosie (Gecz).
◊ G(i)ecz : hipok. im. Goczałek (NCh 48, Mal 227) lub : starotestamentowego im.
Gedeon (BrezNPom I, 150); możl. też : n. m. Giecz (NOdm 47).
Cf. GEC(Z), GIEC(Z), G(I)ETZ, GÖTZ SNmP II, 38 [materiał źródłowy nie poświadcza złotnika notowanego w spisie T. Nożyńskiego].
Jędrzej (I) był uczniem Jakuba Nietrzeby, miał się uczyć 5 lat (wpis). Jędrzej (II) był uczniem Szymona Czudnika, uczył się 4 lata (wpis, wypis). Hans był uczniem Mikołaja Hernego, miał się uczyć 5 lat (wpis).
Goetz (Giec) Józef z Hubertsburga w Saksonii, 1776 przyjął jako mistrz obywatelstwo pozn., starszy cechu 1777-81, wym. do r. 1785, wykonał półmisek ze zbiorów Muzeum Sztuk Użytkowych, wotum w Łopiennie, stosował sygnaturę „Igö” (Noż s. 242 nr 87, Dolcz s. 14 nr 86).
GECZ Jerzy (Georg) (Lepszy s. 259 nr 35, WMP(w)).
Brak poświadczeń nazwiska Józef Giec w księgach cechu złotniczego. Nazwisko poświadczone w aktach miejskich (Acta Consularia APP, Noż), zanotowane w Księgach przyjęć do prawa miejskiego w 1776 (1776 Giec BandK s. 237).
GEL(C)HAR, GIEL(C)HAR, G(I)EL(L)OR, G(I)ELHOR, G(I)ELLAR, G(I)ELHORN: petr gerhar 1492, 480, s. 20; peter gelhar 1494, 480, s. 28; peter gelhar 1495, 480, s. 4; peter gelhar 1499, 480, s. 7; peter Gelhor 1501, 480, s. 52; petr gelhor 1503, 480, s. 68; pet gelhor 1507, 480, s. 73; G pet goldsmidt 1509, 480, s. 49;
pet gelhor 1510, 480, s. 49; master petter gelhar 1518, 480, s. 96; pan marcin gelhar 1544, 480, s. 134; marcina gelhara 1545, 481, s. 64; panu Marczinowy gielharowy (dat.) 1550, 480, s. 134; Imp Marcin gelhar 1550, 481, s. 6; pana marczina gelhara 1555, 481, s. 65; panu marczinowi galharowi (dat.) 1558, 480, s. 135; pan Marcin Gelhar brat nas (…) Jurga Gelhar jego wlaszni sin 1559, 482, s. 54; pan marczin gelhar 1561, 481, s. 70; Pan marczin Gielhar 1565, 481, s. 21; pan Marcin Gelhar (..) syn jego Jerzy Gelhar 1565, 481, s. 78; Merthin Gelhar 1565, 482, s. 4; Gelhorn Jurga 1571, 482, s. 5; niebosczikowi gelharowi 1572, 482, s. 33; P. Jurga Gielhorn 1574, 481, s. 34; p. Jorga Gielhorn 1575, 481, s. 25; Panu Jordze Gielhornowy (dat.) 1575, 482, s. 62; Jurga Gielhar 1578, 482, s. 281; Jurga Gyelhar, pana Jurgy Gyelchara 1579, 482, s. 69; Jurga Gyelchar 1580, 482, s. 284; Jurga Gyelchar 1581, 482, s. 7; Jurga Gyelhar 1582, 482, s. 8; pana Jurgy Gielchara 1582, 482, s. 79; Jurga Gielhar 1585, 482, s. 89; pana Jurgy Gielhara 1585, 482, s. 89; panu Giellarowy (dat.) 1585, 482, s. 89; Gurga Gielhar 1586, 482, s. 294; Jurga Gielhar 1587, 482, s. 86; pana Jurgy Gielhara 1587, 482, s. 86; pan Jurga Gielhar 1587, 482, s. 295; Jurga Gielhar, pana Jurgy Gielhara 1588, 482, s. 90; Jurga Gelhar, pana Jurgy Gielhara 1591, 482, s. 100;
Jurga Gielhar, pana Jurgy Gielhara 1593, 482, s. 106; pyotr Gielhar spoznanya Rodym (…) pana Jurgy Gielhara Oycza Szwego 1593, 482, s. 107; Jurga Gielhar 1593, 482, s. 302; Jurga Gielhor 1595, 482, s. 306; Jurga Gielhar 1597, 482, s. 119; p Jurgy
56 Gielhara 1597, 482, s. 119; panowye starszy Jurga Gielhar, Stanyslaw Fonenda 1598, 481, s. 32; pana Jurgy Gielhara 1598, 482, s. 119; Piotr Gielhar Syn iego [Jurgi Gielhara] 1598, 482, s. 309; Jurga Gielchar 1599, 482, s. 127; Jurga Gielhar 1601, 481, s. 40; Piotr Gielor 1601, 481, s. 40; Jurga Gielchar 1601, 482, s. 314; JURGA GIELCHAR 1603, 482, s. 318; uczciwy Pan JURGA GELCHAR Brat nasz 1604, 482, s. 320; Pana Jurgi Gelchara 1605, 477, s. 2; P: Jurga Gelchar Starszy Stołowi 1605, 477, s. 5; Pana Gelchara 1606, 477, s. 11; P Piotr Gelchar 1606, 477, s. 12; JURGA GELchar 1606, 482, s. 142; Pana Jurgi Gelchara 1606, 482, s. 142; P. Jurga Gelhar 1608, 477, s. 21; Jurga Gelchar 1608, 477, s. 32; Piotr Gelchar, Pana Piotra Gelchara 1608, 482, s. 150; Pan Piotr Gelchar, Piotrowi Gelcharowi 1609, 477, s. 42; Jurga Gelchar 1609, 477, s. 45; Piotr Gielor 1610, 482, s. 154; Pana Piotra Gielora 1610, 482, s. 154; Uczciwy Pan Jurga Gielhor 1610, 482, s. 332; Piotr Gellor 1611, 477, s. 70; Piotr Gielor 1612, 477, s. 87; Piotr Gielor 1613, 477, s. 88; Piotr Giellor 1613, 482, s. 159; Piotr Gielor 1613, 482, s. 336; Piotr Giellor 1614, 477, s. 97; Piotr Gielor 1614, 477, s. 98; pana Piotra Gielora 1614, 482, s. 163; P Piotr Giellor 1615, 477, s. 108; Marcyn Giellor 1615, 477, s. 108; Pana marcina Gielora 1615, 477, s. 119;
Jurga Gelor 1615, 477, s. 122; Piotr Gielor 1616, 477, s. 129; Piotr Giellohr 1616, 482, s. 171; Piotr Gielor 1617, 477, s. 151; Piotr Gielor 1618, 477, s. 155; P. Piotr gielchar 1619, 477, s. 170; Piotr Gielor 1619, 482, s. 341; Pan Marcyn Gielor 1620, 477, s. 191;
Piotr Gielor 1620, 477, s. 201; Piotr Gielor 1621, 477, s. 209; Panem Marcinem Gelarem 1622, 477, s. 223; Pyot Gielor 1623, 482, s. 181; Jurga Gerlar 1624, 477, s.
246; Piotr Gielor 1624, 477, s. 248; P Piotr Gellar 1626, 477, s. 258; Piotr Gellar 1627, 477, s. 277; P. piotr Gellar 1628, 477, s. 291; Piotra Gellora 1628, 477, s. 299;
Za pana piotra Gellora 1629, 477, s. 311; Piotr Gellar 1629, 477, s. 304; Piotr Gellar 1633, 477, s. 355; P. Piotra Gellera 1634, 478, s. 12.
1. SSNO: Gelhar 1312, Gelar 9, Po: nnot; Gelhor 1311; AntrP: nnot;
SNW: Gelhar 1, Po: nnot; Geler 44, Po: nnot; Geller 171, Po: 1; Gellor 0; Gielar 120, Po: nnot.
2. Postać i pisownia nazwiska jest niestabilna, w dużym stopniu wariantywna: Gelhar, Gielhar, Gelchar, Gielchar, Gelhor, Gelhorn, Gielhor, Gielhorn, Gielor, Giellor, Gellar. W okresie niemal stu pięćdziesięciu lat, w których żyły i działały cztery pokolenia nosicieli nazwiska widać pewną dążność do stabilizacji ostatecznej formy nazwiska – o ile pisownia jest chwiejna, o tyle cała postać nazwsika przechodzi od form z śródgłosowym -h-/-ch- (Gelhar, Gelchar, Gielhar, Gielchar) dominujących w identyfikacjach dwóch starszych pokoleń do form bez tej głoski (Gielor, Giellor, Gellor, Gellar) typowych dla młodszych pokoleń. Okresem najintensywniejszej wariantywności nazwiska jest czas aktywności zawodowej Jerzego Gielhara identyfikowanego siedmioma różnymi formami. Spośród wszystkich poświadczeń nazwiska najczęstszymi wariantami gaficznymi były formy: Gelhar (i Gelchar), Gielhar (i Gielchar) oraz Gielor. Niekonsekwentna jest pisowania liter h/ch: Jurga Gelhar/Jurga Gelchar.
57
◊ Gel(c)har, Giel(h)har, G(i)el(l)or i warianty : niem. podst. Gelhār (por. śrwniem gël
’żółty’ i hār ’włos’) lub złoż. przezwiskowe Gelhorn (: śrwniem. gël ’żółty’ albo
’głośny’ i horn ’róg, wierzchołek, róg myśliwski’) NG 65, 86, 108.
Cf. GELHOR SNmP II, 40 [materiał źródłowy poświadcza złotników Piotra, Marcina, Jerzego, Piotra (II)].
Złotnik Piotr Gelhar (Gelhor) (I), określany też jako Pet Goldsmidt, był najstarszym przedstawicielem wielopokoleniowej rodziny złotników. W księgach złotników wymieniany jest w latach 1492-1518 jako mistrz przyjmujący uczniów na naukę rzemiosła. Pełnił funkcje w radzie i w ławie miejskiej (zob.
WMP(w)).
Marcin Gelhar (Gielhar) (I), syn Piotra, występuje w księgach od 1544 r. jako mistrz przyjmujący uczniów na naukę rzemiosła złotniczego, poświadczony w formułach wpisów i wypisów. Notowany jest także na listach składek, jego nazwisko widnieje na liście nazwisk złotników pod ustaleniami cechowymi z 1565 r. W 1572 r. wymieniany jako zmarły. Jego zięciem był Benedykt Kamyn (EckhJ s. 208).
Jurga (Jerzy) Gielhar (Gelhar, Gelchar, Gielchar, Gielhor, Gelhorn, Gielhorn) był synem i uczniem złotnika Marcina Gelhara, termin u swojego ojca rozpoczął w 1559 roku, w roku 1565 po pięcioletniej nauce został czeladnikiem. W 1574 r. przystąpił do wykonania sztuk mistrzowskich. Jako mistrz złotniczy przyjmował wielu uczniów na naukę rzemiosła, licznie poświadczony we wpisach i wypisach chłopców, także w rozmaitych zapisach dotyczących funkcjonowania cechu (w skargach na innych złotników, na listach przydzielania obowiązków członkom cechu itp.). Podpisany pod zezwoleniem brackim z 1601 r. Pełnił funkcję starszego cechowego, rozstrzygał w sprawach spornych. Wymieniany do 1615 r.
Piotr Gelchar (Gielhar, Gielor, Giellor, Gellor, Gellar, Geller) (II) był synem i uczniem Jerzego Gielhara, u którego rozpoczął termin w 1593 r., uczył się 5 lat, w 1598 r. został czeladnikiem. Podpisany pod zezwoleniem brackim z 1601 r. Wymieniany na listach obecności na zebraniach (często jako nieobecny), listach wydatków cechowych. Przyjmował uczniów na naukę rzemiosła, poświadczony w bardzo licznych formułach wpisów i wypisów. Pełnił funkcję pisarza cechowego. Wymieniany do 1634 r.
Marcin Gielor (Giellor, Gelar) (II) wymieniany kilkukrotnie w latach 1615-1622. Występował m.in.
jako poręczyciel we wnioskach czeladników o możliwość wykonania sztuk mistrzowskich (Jana Tylla, Jędrzeja Hentza). Nie był złotnikiem. W WMP(w) notowany jest jako kuśnierz, wielokrotnie wybierany na ławnika – w l. 1614, 1617, 1622, rajcę – w l. 1615, 1619, 1621, 1625, 1639, a także st. cechu – w l.
1616, 1618, 1620, 1623-24.
W 1521 r. zanotowano ucznia o nazwisku Jorgey Gerlehr (zob. Aneks), zapisanego na naukę rzemiosła do złotnika Andrzeja (wpis). Być może była to osoba z rodziny Gelharów, jednak brak kontekstów i dalszych śladów uniemożliwia sformułownie pewnych stwierdzeń. Identyfikacji nie należy łączyć ze złotnikiem Jerzym Gelharem, który przystąpił do nauki rzemiosła ponad 30 lat później w warsztacie swojego ojca Marcina.
Gelhor (Gielor, Gelar) Jurga (Jerzy), syn i ucz. Marcina Gelhora, czel. 1565, wym. przy ul. Wielkiej do r. 1610, starszy cechu 1579-80, 1584-86, 1592-95, 1597, 1600-1602, 1605-1606, posługiwał się sygnaturą „GAL” w prostokącie. Gelhor Marcin, syn Piotra (I), wym. od r. 1550, zm. 1572, starszy cechu 1553, 1555-56, rajca 1558. Gelhor Piotr I, wym. 1495-1534 przy Rynku, starszy cechu 1499, 1502-1503, ławnik 1504, 1506-14, 1516-18, 1520, 1527, 1529, rajca 1519, 1522-25, 1527, 1530-31, 1534;
wykonał w 1507 relikwiarz na rękę św. Wojciecha, zamówiony przez augustianów w Trzemesznie, zaginiony podczas II wojny światowej, zachowany w kopii galwanoplastycznej w Muzeum Sztuk Użytkowych w Poznaniu; przypisuje mu się również relikwiarz św. Sabiny z 1510 z Katedry poznańskiej i kielich z kościoła św. Jana Jerozlimskiego z 1518; wzmiankowany również jako szafarz majątku miejskiego, założyciel słynnego rodu Gelhorów-Kamieniów trudniących się złotnictwem przez
58 4 pokolenia. Gelhor Piotr II, syn i ucz. Jerzego Gelhora, czel. 1598, wym. do r. 1633 (Noż s. 241 nr 71-74, Dolcz s. 13 nr 70-73, WMP(w), WSB).
GELHOR Piotr (Lepszy s. 259 nr 36)
GLAS(S)ER, GLAZER: Ian Glazer S Posnania 1552, 481, s. 65; pana Jana gliazera (gen.) 1564, 480, s. 192; Hansz Gliazer 1565, 481, s. 21; Jans glasser 1565, 482, s. 5; Der Erber Jans glasser 1567, 482, s. 272; Erber Jans Glasser 1568, 482, s. 29; ian gliazer 1569, 482, s. 31; Hans Glazer 1569, 482, s. 31; slawnego Pana jana Glazera 1569, 482, s. 51; Jan Glaser 1570, 482, s. 51; Pana Jana Glazera 1570, 482, s. 51; Pan Ian Gliazer Brath Nasz zwielkiey Milosczi 1574, 481, s. 35; pan Jan Glazer 1575, 481, s. 81; Ian Gliazer 1575, 482, s. 34; Pana Jana Gliazera 1575, 482, s. 34; Glaser 1576, 482, s. 34; Pana Jana Glazera 1576, 482, s. 34; Jan Glasser 1576, 482, s. 64; Janowy Glaszerowy (dat.) 1576, 482, s. 64; pan Jan Glaser 1576, 482, s. 282; pan Jan Glazer 1583, 482, s. 289; Jan Glaser 1584, 482, s. 293; Jan Glazer 1595, 482, s. 115; pana Jana Glasera 1595, 482, s. 115; Jan Glaser 1601, 481, s. 40.
1. SSNO: Glaser 1388, Glazer 1403; AntrP: Glazer 1505, XVIII Młp, Maz;
SNW: Glaser 186, Po: 7; Glasser 15, Po: nnot; Glazer 878, Po: 9.
2. Nazwisko posiada warianty graficzno-fonetyczne: Glaser, Glazer. Glaszer, Gliazer.
Formy z geminatą -ss- typowe są dla zapisów cechowych sporządzonych w języku niemieckim.
◊ Glas(s)er, Glazer : niem. n. os. Glaser, Gläser (: śrwniem. glas ’szkło’ Lex, glasære
’wytapiacz szkła, rzemieślnik wykonujący przedmioty ze szkła’ Brech, ’handlarz szkłem’ Bahlow) NG 71. Istnieje też żyd. aszkenaz. n. Glazer (: niem. Glaser) AmFM II, 51.
Cf. GLASER, GLAZER SNmP II, 61 [materiał źródłowy poświadcza złotnika].
Jan Glazer, złotnik poznański, był uczniem Andrzeja Goździa, u którego uczył się pięć lat, termin skończył w 1552 r. Od 1564 r. notowany jest w źródłach jako mistrz przyjmujący uczniów na naukę rzemiosła, dalej licznie poświadczony w tej roli. Jego nazwisko widnieje pod uchwałami cechowymi z 1565 r. W 1574 roku wykonał „fendlię kosztowną” na pamiątkę dla króla Henryka Walezego. Podpisał się pod zezwoleniem brackim z 1601 r.
Glaser Jan, ucz. Andrzeja Gozdzia, wym. 1565-1601, w 1670 wykonał nalewkę z misą dla Henryka Walezego, w 1580 zlecono mu zakup sreber dla króla Stefana Batorego, wykonał okucia rzędu końskiego z siodłem o wartości 2 tys. talarów (Noż s. 241 nr 80, Dolcz s. 14 nr 79).
GLASER Jan (lub Glezer) (Lepszy s. 259 nr 38)
GLIMMICH: Johann Benjamin Glimich 1769, 481, s. 83; Carl Gottlieb Glimmich 1769, 482, s. 400; H Glimmich 1772, 481, s. 60; Jungen Christian Gottlob Glimich, Johann Gottlieb Glimich 1775, 482, s. 403.
1. SSNO: nnot; AntrP: nnot;
SNW: nnot.
2. Poświadczenia przedstawicieli rodziny znajdują się w obrębie późnych zapisów prowadzonych wyłącznie w jęz. niemieckim, imiona występują w postaci niemieckiej.
Pisownia nazwiska niekiedy przejawia cechy uproszczeń geminaty -mm- (Glimich).
59
◊ Glimmich : niem. podst. Glim- (: śrwniem. glimmen ’świecić, błyszczeć’ Lex, NG 71) lub niem. n. os. Gleim (: śrwniem. glīme, gleim ’robaczek świętojański’), może też : n. os. Gleima w Turyngii DFN 249.
SNmP nnot.
Złotnicy miejscy poświadczeni w późniejszych zapisach cechowych z drugiej połowy XVIII wieku, sporządzonych w jęz. niem. Karol Gottlieb był synem złotnika Jana Beniamina. Krystian Gottlieb był synem Jana Gottlieba.
Glimmich Jan Beniamin, wym. 1765-76; Glimmich Jan Gottlieb, wym. 1769 jako zmarły; Glimmich Karol Gottlieb, syn poprz. [Jana Gottlieba], czel. 1769 (Noż s. 242, nr 81-81, Dolcz s. 14, nr 80-82).
GŁOWI(E)ŃSKI // GŁOWINSKI // GLOWIŃSKI: Pan Jan Głowinski 1633, 478, s. 1; Panu Janowi Glowinskiemu 1633, 478, s. 6; P. Jan Glowienski 1634, 478, s. 12;
Pana Jana Glowinskiego 1634, 478, s. 9; Jan Glowinsky 1634, 482, s. 193; Panu Janowi Glowinskiemu 1634, 478, s. 13.
1. SSNO: Głowiński (Glowinsky) 1470; AntrP: Głowiński 1598, XVII, XVIII Młp, Wlkp;
SNW: Głowiński 2029, Po: 107; Głowieński 15, Po: nnot; Głowinski 17, Po: 6;
Glowiński 2, Po: nnot.
2. W pisowni nazwiska nie zaznacza się miękkości głoski -ń- w sufiksie -iński.
Właściwość ta przyczyniła się do istnienia współcześnie dwóch wariantów graficznych – odrębnych nazwisk: Głowiński i Głowinski (SNW). Niekonsekwentnie oddawano pisownię liter l, ł, co w konsekwencji również spowodowało istnienie współcześnie odrębnego nazwiska Glowiński (SNW). Ta sama osoba identyfikowana jest dwojako:
Głowik, Głowiński.
◊ Głowi(e)ński : n. m. Głowin, dawn. Głowino, wś, tor., NmPol III, 174, z suf. -ski; też : n. os. Głowa (SSNO, AntrP, SNmP) z modelowym suf. -iński.
Cf. GŁOWIK
Cf. GŁOWIŃSKI SNmP I, 71 [materiał źródłowy nie poświadcza identyfikacji złotnika za pomocą nazwiska Głowiński].
Jan Głowiński (Jan Głowik) był złotnikiem miejskim, przyjmującym uczniów na naukę rzemiosła, wymienianym w opisie spraw takich jak: użycie nieodpowiedniej próby srebra, niewłaściwe zachowanie podczas nabożeństwa, nałożenie kary na jednego z jego czeladników. T. Nożyński wiąże nazwisko Głowiński z Janem Głowikiem (Noż s. 242 nr 84).
GŁOWIK // GLOWIK: pana Jana glowika 1631, 477, s. 327; pan Jan Glowik 1631, 477, s. 329; Z panem Janem Glowikiem 1631, 477, s. 335; Jan Glowik 1632, 477, s. 347; P Jan Glowik 1632, 482, s. 192; Pana Jana Głowika 1632, 482, s. 192; Jąn głowyk 1633, 477, s. 355; Pan Jan Glowik 1633, 477, s. 355; P. Starszy stolowy Jan Glowik 1635, 478, s. 26; Jan Glowik 1636, 478, s. 30; Pan Jan Glowyk 1636, 482, s. 352; Pan Jan Głowik 1637, 478, s. 51; Pana Jana Głowika na ten czas Pana Starszego 1637, 478, s. 51, 58; Pan Jan Głowik 1639, 482, s. 200; Pana Jana Głowika 1640, 478, s. 90; Pan Jan Głowyk 1640, 478, s. 91; Pan Jan Głowik 1640, 482, s. 354;
60 Panu Janowy Głowikowy (dat.) 1641, 478, s. 101; Pana Jana Głowika 1641, 478, s. 108; Pan Jan Głowik 1641, 478, s. 110; Pana Jana głowika 1642, 478, s. 119; Pan Jan Głowik 1643, 478, s. 138; Pana Jana Głowika 1644, 478, s. 148; Panu Starszemu Panu Janowy Głowikowy (dat.) 1644, 478, s. 151; Pan Starszy Pan Jan Głowik 1644, 478, s. 158; Panu Janie Głowiku (loc.) 1644, 478, s. 164; panem Janem Glowikiem 1645, 478, s. 174; Pana Jana Głowika 1645, 478, s. 175; P. Jana Głowy. 1646, 478, s. 183; Pan Jąn Głowik 1646, 482, s. 359; P. Jana Głowika 1647, 478, s. 189; P. Jan Głowik 1647, 478, s. 194; P. Jana Głowika 1648, 478, s. 206; P. Jan Głowik 1648, 478, s. 213; P. Jana Głowika 1649, 478, s. 216; P. Jan Głowik 1649, 478, s. 218; P. Jana Glowika 1650, 478, s. 227; Pan Jan Głowik 1650, 478, s. 232; Pana Jana Głowika 1652, 478, s. 260; Jan głowik 1653, 478, s. 271; Pan Jan Głowik 1654, 478, s. 277;
P. Głowiku (loc.) 1659, 478, s. 298.
1. SNNO: nnot; AntrP: 1562-1565, XVIII Wlkp, Śl;
SNW: Głowik 324, Po: 4; Glowik 14, Po: nnot.
2. Postać polskiego nazwiska jest zasadniczo stabilna, wykazuje jednak typową w antroponimii wieku XVII chwiejność pisowni lietr ł/l oraz i/y: Głowik/Glowik, Glowik/Glowyk. Wariant z ł (Głowik) wyraźnie przeważa liczebnie wariant z l (Glowik), podobnie w pisowni sufiksu nazwiska dominuje realizja -ik. Mistrz identyfikowany jest dwojako, niekiedy za pomocą nazwiska z suf. -iński (Głowiński – por. hasło GŁOWIŃSKI, suf. pełni funkcję strukturalną). Jednokrotnie poświadczono nietypową skrótową pisownię: Głowy.
◊ Głowik : n. os. Głowa (SSNO, AntrP, SNmP), z suf. -ik.
Cf. GŁOWIŃSKI
Cf. GŁOWIK, GLOWIK SNmP II, 71 [materiał źródłowy poświadcza złotnika].
Jan Głowik, złotnik miejski, w 1631 r. wykonał sztuki mistrzowskie (kubek, pierścionek i tzw. zygiel tj.
pieczęć) i dokonał opłaty za mistrzostwo. Wymieniany jest w licznych zapisach dotyczących typowego funkcjonowania cechu (np. wyborach władz cechowych, na listach przydzielania obowiązków, listach obecności na posiedzeniach kwartalnych itp.). Był szanowanym starszym cechu, wchodził też w konflikty z innymi złotnikami (np. Stanisławem Szwarcem). W jego domu odbywały się kolacje wydawane przez młodych mistrzów (m.in. Jana Jerzykowicza). Nadzorował wykonanie sztuk mistrzowskich. Już od 1632 roku przyjmował uczniów na naukę rzemiosła, jednak w księgach nie był często poświadczany w tej roli.
Zatrudniał czeladników. Złotnik był przybyszem spoza miasta, pochodził z Chodzieży (zob. SNmP).
Został wpisany do ksiąg przyjęć do prawa miejskiego w roku, w którym uzyskał tytuł mistrza. Brak poświadczeń wskazujących na to, aby odbył termin i praktykę czeladniczą w Poznaniu. Małżonka Katarzyna Głowikowa (SNmP).
Głowik Jan, mistrz 1631, starszy cechu 1636, 1640-43, rajca 1646, 1649, prowizor wodociągów 1649.
Od r. 1648 nie pracował, miał dom na ul. Wielkiej, jest autorem sukienki Matki Boskiej Różańcowej w kościele podominikańskim (jezuickim) w Poznaniu, stosował sygnaturę „GI” w monogramie (Noż s. 242 nr 84, Dolcz s. 13 nr 83, WMP(w)).
Nazwisko zanotowano w Księgach przyjęć do prawa miejskiego w 1631 r. (1631 Głowik BandK s. 218).
GOŹDŹ // GÓŹDŹ // GOZDZ, GOŚĆ // GOSZCZ: ANDRIS GOSCI 1545, 480, s. 120; Pana Adrisa Gosdzia (gen.) 1545, 480, s. 120; pana andrissa gosdzija 1546, 481, s. 64; Pana Andrisza Gosdzia 1547, 480, s. 120; andres Goszcz golthshmith 1549,
61 481, s. 64; pan Andris Gosczy (nom.) 1550, 481, s. 6; Pana Andrissa Gosdzia 1551, 480, s. 120; Andrisa Gosdzja 1551, 481, s. 64; pana Andrissa Gosdzya 1552, 481, s. 65.
1. SSNO: Goszcz, Gość, Goźdź (Goscz) 1374, (Gozcz) 1449; AntrP: Goźdź, Gozdz 1504, XVIII Młp, Wlkp, Maz; Goszcz 1564, XVII Młp, Wlkp, Maz;
SNW: Goźdź 82, Po: 14; Góźdź 2486, Po: 81; Gozdz 26, Po: 0; Gość 105, Po: nnot;
Goszcz 496, Po: 23.
2. Postać graficzno-fonetyczna jest niestabilina z powodu chwiejności pisowni głosek ź, dź, ś, ć, sz, cz oraz niestabilnego sposobu zaznaczania ich miękkości: GOSCI, Goszcz, gosdzija, Gosdzia, Gosdzja, Gosdzya. Brak stabilizacji pisowni pozwala zinterpretować kilka wariantów nazwiska: Goźdź, Gozdz, Gość, Goszcz. Nie można również wykluczyć wariantu z literą ó (Góźdź), który współcześnie jest dominującym liczebnie nazwiskiem (zob. SNW). Imię występuje wyłącznie w formie zniemczonej Andris, rzadziej Andres (też w zapisach w języku pol.), niekiedy z pisownią mogacą sugerować szumiącą wymowę spółgłoski wygłosowej -sz: Andrisz, Andriss.
◊ Goźdź : ap. goźdź ’gwóźdź SXVI, stpol. goźdź też ’las Sstp, NAp 82. Przy lekcji Gość : ap. gość Sstp, NAp 81.
Cf. GOŹDŹ SNmP II, 98 [materiał poświadcza złotnika].
Andrzej Goźdź, złotnik poświadczony we wpisach uczniów na naukę rzemiosła – wyszkolił takich znanych złotników jak: Macieja Frelicha, Jana Glazera, Erazma Kamyna). Jego żoną była Urszula z.d.
Kamyn – córka znanego złotnika Benedykta Kamyna i zarazem wnuczka Piotra Gelchara (I). Miał córkę Katarzynę, którą wydał za mąż za złotnika Jana Klizę (EckhJ s. 208).
Gozdz Andrzej z Poznania, syn Jakuba G. mielcarza, zięć Benedykta Kamyna, starszy 1549 i 1551, zmarł ok. 1554, w 1548 król Zygmunt August zlecił mu zakup sreber (Noż s. 242 nr 88, Dolcz s. 14 nr 87);
Andrzej Goźdź, złotnik-artysta, urodzony w Poznaniu, syn Jakuba, żonaty z Urszulą, córką Benedykta Kamienia, st. cechu 1549, 1551 (WSB 224).
GOŹDŹ Andrzej (Lepszy s. 259 nr 40)
Goźdź Andrzej złotnik, st. cechu 1549, 1551 WMP(w).
GREG(ER): Greg goltsmeths 1500, 480, s. 24; greger goltsmit 1511, 480, s. 58.