Stanowisko Wizytatora najwy¿szym urzêdem w prowincji

W kanonicznym porz¹dku sprawowania w³adzy nie dziwi hierarchiczny uk³ad i wzajemna zale¿noœæ wystêpuj¹cych urzêdów. Tak¿e w czasach Wincentego ak-ceptowano taki model powi¹zañ, z tym jednak, ¿e istot¹ harmonijnego wspó³dzia³a-nia by³o ignacjañskie rozumienie pos³uszeñstwa, umocnione regu³ami absoluty-zmu francuskiego, jak równie¿ odpowiedzialnie pielêgnowany radykalizm ewange-liczny, który zobowi¹zywa³ do obiektywnego, a wiêc wielop³aszczyznowego odczy-tania wymagañ ducha Ewangelii9. Oznacza to, ¿e w ka¿dej wspólnocie prze³o¿eni i podw³adni powinni byæ w równej mierze odpowiedzialni za pe³nienie we wszystkim woli Bo¿ej. Dlatego œw. Wincentemu zale¿a³o na tym, by we wspólnotach ¿ycia,

5 Por. REGULAE COMMUNESET CONSTIT[UTIO]NES CONGREGATIONIS MISSIONIS, w: RS, s.1-39/40; REGULAE COMMU

-NES CONGREGATIONIS MISSIONIS, w: Constitutiones Congregationis Missionis, s.103-162. 6 Por. RV, w: RS, s.56-83.

7 Por. M. PEREZ FLORES, Autorytet, s.23-43; T. MARQUINA, Hierarchia, s.330-338; A. ORCAJO, Kierownic-two duchowe, s.378-389; TEN¯E, Komunikacja, s.389-394; M. PEREZ FLORES, Pos³uszeñstwo, s.107-123; A. INFANTE, Siostra s³u¿ebna, s.251-259; J. SUESCUN, Wspólnota, s.477-500; A. GARACHANA, Sprawowanie w³adzy we wspólnocie zakonnej, w: ¯ycie Konsekrowane 4(20) 1998, s.66-72. 8 „Prze³o¿eni powinni gorliwie wype³niaæ swój urz¹d i wraz z powierzonymi sobie cz³onkami staraæ

siê budowaæ bratersk¹ w Chrystusie wspólnotê, w której szuka siê i mi³uje przede wszystkim Boga. Powinni wiêc karmiæ czêsto swoich podw³adnych s³owem Bo¿ym i doprowadzaæ do sprawowania œwiêtej liturgii. Maj¹ byæ dla nich przyk³adem w pielêgnowaniu cnót oraz w zachowywaniu przepi-sów i tradycji w³asnego instytutu. Niech staraj¹ siê zaradziæ odpowiednio ich potrzebom, niech troszcz¹ siê o chorych i odwiedzaj¹ ich, niech poskramiaj¹ niespokojnych, pocieszaj¹ ma³odusz-nych i bêd¹ dla wszystkich cierpliwi”. KPK, KAN. 619.

9 Por. J 19,11; Por. J. CORERA, Ideas de san Vicente sobre la autoridad en la vida comunitaria, w: Anales 85:1977, s.120-133; Por. T. MARQUINA, Prze³o¿eni, s.175-176. Klasycznym ju¿ przyk³adem ewangelicznego radykalizmu s¹ s³owa Wincentego: „Kiedy superior, jako posiadaj¹cy w³adzê od Boga mówi: ‘ja nakazujê’, nie mo¿na sprzeciwiæ siê jego poleceniu, bez sprzeciwiania siê Bogu i temu, czego Bóg wymaga”. SAINT VINCENTDE PAUL, t.XI, s.119. 241.

które powo³a³ do apostolskiego pos³ugiwania w Koœciele, sprawowanie w³adzy i pos³uszeñstwo, jak równie¿ wszelkie relacje miêdzy prze³o¿onymi i podw³adnymi, urzeczywistnia³y siê w mi³oœci oraz na wzór relacji, jakie kszta³tuj¹ siê w ¿yciu rodzinnym, szczególnie miêdzy rodzicami a dzieæmi. •ród³em takiego modelu s³ugiwania by³y osobiste przemyœlenia Wincentego, jak równie¿ wp³ywy epoki po-trydenckiej, w której stanowczo usi³owano przeciwstawiæ siê dezintegracji w ¿yciu koœcielnych, spo³ecznych i rodzinnych wspólnot10.

Mianowani przez œw. Wincentego prze³o¿eni, a w szczególnoœci wizytatorzy, jako najwy¿si urzêdnicy w ka¿dej prowincji zostali zobowi¹zani, by s³u¿yæ i z deter-minacj¹ czuwaæ nad zachowaniem regu³ w podleg³ych im wspólnotach. W³aœnie dziêki œcis³emu zachowaniu ducha i prawa w³asnego w Zgromadzeniu Misji i Sióstr Mi³osierdzia charyzmat, równie¿ w kwestii sprawowania w³adzy, przetrwa³ bez ko-niecznoœci jego gruntownej renowacji11. Szczegó³owa analiza treœciowa zachowa-nych w Rêkopisie Sarzana wymagañ stawiazachowa-nych kandydatom na stanowisko wizy-tatora przybli¿y nam zasadnoœæ takiego dzia³ania œw. Wincentego a` Paulo, jak rów-nie¿ wska¿e, ¿e zale¿a³o mu na zabezpieczeniu dla ka¿dej wspólnoty prowincjalnej takich prze³o¿onych, którzy z wiar¹ i chrzeœcijañsk¹ godnoœci¹ pe³niæ bêd¹ to apo-stolskie pos³ugiwanie, œwiadomie realizuj¹c podstawowy cel Zgromadzenia Misji, ja-kim jest naœladowanie Chrystusa12. S³usznoœæ takiej postawy œw. Wincentego zdecy-dowanie potwierdzaj¹ normy wspó³czesnego prawa w³asnego Zgromadzenia Misji13.

a) Przymioty osobowe kandydata prawnie ustanowionego wizytatorem

W zachowanych w Rêkopisie Sarzana wskazaniach dla wizytatora znajduj¹ siê ogólne normy, które dotycz¹ wprost spraw odnosz¹cych siê do jego osoby i

10 Por. J. CORERA, Ideas de san Vicente sobre la autoridad en la vida comunitaria, s.120-133; Por. T. MARQUINA, Prze³o¿eni, s.178-179. Œw. Wincenty ceni³ wewnêtrzne przekonanie, i¿ pos³uszeñstwo nie naruszaj¹ce w niczym osobistych praw osoby ludzkiej zachowuje wspólnotê. Dlatego zaleca³: „Wszyscy Konfratrzy i ka¿dy z osobna bêd¹ ochoczo, z radoœci¹ i wytrwale pos³uszni Prze³o¿onemu General-nemu we wszystkim, co nie jest wyraŸnym grzechem, w œlepym niejako pos³uszeñstwie poddaj¹c mu swój s¹d i swoj¹ wolê nie tylko wtedy, gdy chodzi o jego wolê wyraŸnie nam oznajmion¹, lecz tak¿e wtedy, gdy poznamy jego ¿yczenie, maj¹c to przekonanie, ¿e cokolwiek nam rozka¿e, zawsze to wyjdzie na wiêksze nasze dobro – oraz oddaj¹c siebie do jego rozporz¹dzenia niby narzêdzie do r¹k rzemieœlnika”. RWZM, V, 2.

11 Por. T. MARQUINA, Zachowanie Regu³, s. 509.

12 „Celem Zgromadzenia jest naœladowanie Chrystusa. Có¿ to znaczy? Chcemy upodobniæ siê do Niego, do Jego zachowañ, czynów, zadañ i celów. Pragniemy nasze myœlenie, intencje i czyny dostosowaæ do Jego”. SAINT VINCENT DE PAUL, t.XI, s.383; „A poniewa¿ ma³e Zgromadzenie Misji pragnie samego Chrystusa Pana za pomoc¹ Jego ³aski i wed³ug s³abych si³ swoich naœladowaæ tak w wykonywaniu Jego cnót jako te¿ w pracy nad zbawieniem bliŸnich, wypada, by tak¿e u¿ywa³o podobnych œrodków do nale¿ytego spe³nienia tego zbo¿nego zadania”. RWZM, I, 1; „W myœl s³ów œw. Wincentego, Prze³o¿eni uznaj¹ konfratrów nie tyle za podw³adnych, ile raczej za braci, szanuj¹c godnoœæ ich osoby i ustawicznie wracaj¹c do ewangelicznego ujêcia w³adzy jako s³u¿by”. NPPZM, 134; Por. SAINT VINCENTDE PAUL, t.XI, s.346.

zwi¹zanych z ca³oœciowym zarz¹dzaniem prowincj¹. Jednak¿e bli¿sza analiza tych-¿e wskazañ umo¿liwi nam zrozumienie okolicznoœci dzia³ania wizytatora w czasie pe³nienia swojej pos³ugi w danej prowincji. Regu³y wizytatora zawieraj¹ w tej czêœci Rêkopisu szeœæ punktów14.

Na pierwszym miejscu postawiono œwiadomoœæ wizytatora odnoœnie istotnej treœci i misji, jak¹ ma pe³niæ w prowincji. Chodzi mianowicie o to, by zdawa³ sobie sprawê z tego, ¿e istotnym celem jego urzêdowania jest umacnianie odwiedzanych przez niego konfratrów we wspólnotach domowych w d¹¿eniu do doskona³oœci, œciœle do wskazañ misjonarskich regu³ i wincentyñskiego charyzmatu15. Tak wiêc wizytator mia³ czuwaæ nad zachowaniem przyjêtych regu³, co wymaga³o od niego postawy autentycznej wiernoœci, pos³uszeñstwa i umi³owania woli Bo¿ej16. Na te przymioty i sprawnoœci wskazuje obecnie Koœció³, jako na ¿ywe noœniki Bo¿ych charyzmatów. Czyni to zarówno w dokumentach teologicznych17, jak i prawnych, zobowi¹zuj¹c do wiernego zachowywania myœli i zamierzeñ Za³o¿ycieli wspólnot, zatwierdzonych przez kompetentn¹ w³adzê koœcieln¹, a dotycz¹cych natury, celu, ducha i charakteru misjonarskiego instytutu, jak równie¿ jego tradycji i ca³ego dzie-dzictwa18. Konstytucje Zgromadzenia Misji zawsze jednoznacznie podkreœla³y, ¿e wizytator ma obowi¹zek czuwania nad zachowaniem prawa w³asnego, a wiêc Re-gu³, Konstytucji, Statutów i Norm Prowincjalnych, jak równie¿ przyczyniaæ siê do ich przestrzegania, usuwaj¹c wszelkie nieprawid³owoœci19. Nale¿y zatem wska-zaæ, i¿ nadal pozosta³o niezmiennym, ¿e celem wiernego zachowania regu³ nie powinna byæ osobista satysfakcja lub przypodobanie siê prze³o¿onym, lecz jedno-cz¹ca i scalaj¹ca doskona³oœæ chrzeœcijañsk¹ mi³oœæ Boga i wspó³braci20. W tra-dycji Rodziny Wincentyñskiej czêsto powraca siê do przekonania œw. Wincentego a` Paulo, który twierdzi³, ¿e dla osi¹gniêcia œwiêtoœci nie trzeba pielgrzymowaæ do

Jerozolimy, ani podejmowaæ surowych pokut. /.../ Wystarczy wiernie zachowywaæ regu³y21. Tak wiêc czuwanie wizytatora nad wiernym zachowywaniem regu³ i ducha Zgromadzenia Misji w prowincji nale¿y do istotnych zadañ.

14 Caput 1 – De iis, quae ad eius personam et communem totius provinciae administrationem spec-tant, w: RV, s.55-56.

15 „Inteliget finem officii sui in eo positum esse, ut domos a se visitandas in acquirenda perfectione iuxta proprii Instituti rationem et regulas ipsi datas promoveat”. RV, s.55-56.

16 Wincenty mocno akcentuje tê sprawê w pierwszym i podstawowym prawie dla Zgromadzenia, a wiêc w Regu³ach Wspólnych: „poniewa¿ owo pobo¿ne æwiczenie, polegaj¹ce na pe³nieniu zawsze i we wszystkim woli Bo¿ej jest najpewniejszym œrodkiem do zdobycia w krótkim czasie doskona³oœci chrzeœcijañskiej, ka¿dy wed³ug si³ swoich bêdzie siê stara³ przyswoiæ je sobie /.../”. RWZM, II, 3. 17 Por. SOBÓR WATYKAÑSKI II, Dekret o przystosowanej odnowie ¿ycia zakonnego Perfectae caritatis z 28

paŸdziernika 1965 roku, nr 2, w: SWIIKDD, s.264-265,. 18 Por. KPK, KAN. 578.

19 Por. KiRZM 110.10; KZM, 125.1.

20 Por. SAINT VINCENTDE PAUL, t. XI, s.46; „Aby osi¹gn¹æ doskona³oœæ, nale¿y wiernie zachowywaæ regu³y; zw³aszcza te, które przyczyniaj¹ siê do œwiêtej jednoœci i mi³oœci wzajemnej”. TAM¯E, s.405. 21 SAINT VINCENTDE PAUL, t. IX, s.880. Wincenty chêtnie przytacza³ zdanie Klemensa VIII: „Poka¿cie mi

Wizytator, w czasie urzêdowych odwiedzin poszczególnych domów w prowin-cji, powinien okazaæ wobec wspó³braci postawê pe³n¹ mi³osierdzia, ³agodnoœci i ¿yczliwoœci samego Chrystusa, naœladuj¹c w ten sposób Zbawiciela. Wizytacja powinna byæ zatem dla niego doskona³¹ okazj¹, aby staæ siê wzorem doskona³ego misjonarza, a w kierowaniu wspó³braæmi na pierwszym miejscu zadbaæ o przyk³ad w³asnego ¿ycia i postêpowania, bardziej ni¿ o same tylko s³owa. Chrystusowe mi-³osierdzie, ³agodnoœæ i ¿yczliwoœæ nie mog¹ jednak parali¿owaæ dzia³añ prze³o¿o-nego prowincji, dlatego gdy okolicznoœci bêd¹ tego wymagaæ, wizytator powinien umiejêtnie po³¹czyæ surowoœæ z ³agodnoœci¹. Takie dzia³ania wymagaj¹ od prze³o-¿onego prowincji elastycznoœci w dzia³aniu, jak równie¿ ofiarnego pe³nienia swego urzêdu, co œciœle ³¹czy siê z permanentn¹ postaw¹ osi¹gania w³asnej doskona³o-œci22. Wspó³czesne prawo w³asne Zgromadzenia Misji domaga siê od prze³o¿o-nych pielêgnowania w swoim pos³ugiwaniu tych sprawdzoprze³o¿o-nych postaw i metod dzia-³ania, jak równie¿ harmonijnego wchodzenia w relacje miêdzyosobowe na osi prze-³o¿ony – podw³adny. St¹d wskazanie, aby wizytatorem zostawa³ kap³an wybitny, us³u¿ny wobec wspó³braci oraz prawdziwie pobo¿ny23, z determinacj¹ dbaj¹cy o dobro i rozwój Zgromadzenia, jego dzie³a i prace24. Prze³o¿ony prowincji misjonar-skiej powinien byæ œwiadomy, ¿e w³aœciwe pe³nienie tego specjalnego obowi¹zku i zadania domaga siê od niego kultury myœli i s³owa, opanowania samego siebie, cierpliwoœci i roztropnoœci oraz ofiarnej gotowoœci do podejmowania czêsto trud-nych i odpowiedzialtrud-nych decyzji25. Wizytator, jako pos³uguj¹cy inspirator wszel-kich prac apostolswszel-kich, powinien do³o¿yæ wszelwszel-kich starañ, by w prowincji budowaæ bratersk¹ wspólnotê, szanowaæ godnoœæ osoby ka¿dego konfratra oraz permanent-nie przyczyniaæ siê do duchowego rozwoju ka¿dego misjonarza26. W tym pos³ugi-waniu powinien odznaczaæ siê sta³oœci¹ i stanowczoœci¹, gdy pos³uga wizytatora dotyczy³a realizacji celu Zgromadzenia Misji, natomiast ³agodnoœci¹ i wyrozumia³o-œci¹, gdy chodzi³o o decyzjê w wyborze œrodków prowadz¹cych do osi¹gniêcia zamierzonego celu27. •ród³em dla budowania takiego modelu postêpowania wizyta-tora, jako prze³o¿onego prowincji, s¹ liczne wypowiedzi œw. Wincentego a` Paulo na osobê, która wiernie zachowuje regu³y w³asnego zgromadzenia, a og³oszê j¹ œwiêt¹ bez wymaga-nia cudów. To wystarczy do kanonizacji”. TAM¯E; Por. T. MARQUINA, Zachowanie Regu³, s.511. 22 „In suis visitationibus charitatem, mansuetudinem et benignitatem Christi Domini Nostri imitabitur,

seque ut perfecti Missionarii exemplar exhibebit et exemplo magis quam verbo subditos diriget. Miscebit tamen, cum res postulaverit, severitatem cum mansuetudine et ita ad suum officium applicabit animum, ut ideo propriae perfectioni acquirendae continuo studere non desinat”. RV, s.56. 23 Por. KiRZM, 109 § 2. 24 Por. TAM¯E, 110 § 1.12. 25 Por. NPPZM, 133. 26 Por. TAM¯E, 134-135. 27 Por. TAM¯E, 137.

temat cnót i kompetencji prze³o¿onych w ogólnoœci. St¹d m.in. stanowczoœæ, wy-trwa³oœæ, pokora, ³agodnoœæ, sumiennoœæ, wiernoœæ, umiejêtnoœæ bycia pos³usz-nym, cierpliwym na doœwiadczenia s³aboœci wspó³braci, pomimo up³ywu czasu zachowuj¹ swoj¹ aktualnoœæ równie¿ obecnie i stanowi¹ o istocie fundamentu, na którym rozwija siê Bo¿a wspólnota28.

Nale¿y zatem stwierdziæ, ¿e relacje prze³o¿onego prowincji z konfratrami win-ny byæ naznaczone mi³oœci¹ Bo¿¹, a urzêdowe pos³ugiwanie spe³niane w duchu s³u¿by i pokory, bez chêci dominuj¹cej wynios³oœci29.

Prze³o¿ony prowincjalny, zgodnie z zamys³em Wincentego, ma byæ gwaran-tem zachowania i nienaruszalnoœci regu³ prawa w³asnego we wspólnocie misjonar-skiej. Dlatego zosta³ zobowi¹zany, by w sprawach wszelkich odstêpstw i dyspens w zachowaniu regu³ i konstytucji konsultowaæ siê z prze³o¿onym generalnym Zgro-madzenia Misji. Z racji powierzenia mu urzêdu wizytatora nie otrzymywa³ dodatko-wo jakichkolwiek uprawnieñ, by samodzielnie tdodatko-worzyæ nowe zasady prawa w³asne-go, lecz przyjmowa³ zobowi¹zanie, ¿e wspólnotami swojej prowincji bêdzie kiero-wa³ œciœle w oparciu o uprzednio ustanowione i aprobowane przez Koœció³ regu³y ¿ycia w wincentyñskim stowarzyszeniu apostolskim30. Tak jasno sprecyzowano tê zasadê, by wizytator troskliwie czuwa³ nad zachowaniem prawnie ustalonych norm okreœlaj¹cych teologiczno-prawne elementy charyzmatu Zgromadzenia Misji, a tym samym dopomaga³ konfratrom w autentycznym, indywidualnym i wspólnotowym, prze¿ywaniu wymagañ rad ewangelicznych31. Istotnym motywem takiego stylu sprawowania w³adzy przez prawnie ustanowionego prze³o¿onego prowincji by³a postawa œw. Wincentego, który z najwy¿sz¹ roztropnoœci¹ czuwa³ nad powstawa-niem prawa fundamentalnego dla Zgromadzenia Misji, na pewno nie z t¹ intencj¹, by mo¿na by³o te zasady ³atwo zmieniaæ lub od nich siê uwalniaæ, skoro przyj¹³ zasadê, ¿e dla misjonarzy i Sióstr Mi³osierdzia sam Chrystus jest ich Regu³¹32. Zatem wizytator mia³ czuwaæ nad wype³nianiem, szanowaniem, respektowaniem i przestrzeganiem regu³ wspólnych w swojej prowincji. Równie¿ obecnie

obowi¹zuj¹-28 Takie przeœwiadczenie mia³ Wincenty, kiedy radzi³ swemu przyjacielowi: „Poniewa¿ jesteœ starszy wiekiem, poniewa¿ jesteœ drugim w Zgromadzeniu i superiorem, znoœ cierpliwie wszystko ze strony ks. A. Lucasa. Powtarzam: wszystko; jeszcze raz mówiê: wszystko. Staraj siê zapomnieæ o swojej wy¿szoœci i traktuj go z mi³oœci¹. Nasz pan tak postêpowa³ z aposto³ami i w ten sposób ich kszta³to-wa³”. SAINT VINCENT DE PAUL, t. I, s.174; t. III, s.531. W pe³nieniu urzêdu prze³o¿onego nigdy nie mo¿na zrezygnowaæ z postawy mi³oœci. Por. TAM¯E, t. XI, s.225.476.

29 Por. J.M ROMAN, Œwiêty Wincenty a` Paulo. Biografia, s.348-349.

30 „Nullas regulas aut Constitutiones Congregationis abrogabit vel novas inducet inconsulto superiore generali sed secundum eas, quae iam statutae sunt, domos suae provinciae gubernabit”. RV, s.56. 31 Por. T. MARQUINA, Zachowanie Regu³, s.508-509.

32 Por. SAINT VINCENTDE PAUL, t. XIII, s.357-359; t. XII, s.1-13; Regu³y stanowi¹ kodeks doskona³oœci duchowej proponowanej cz³onkom Rodziny Wincentyñskiej. Por. L. MEZZADRI – J.M. ROMAN, Historia Zgromadzenia Misji, t. 1, s.78 nn.; Por. W. WENZ, Prawno- teologiczne elementy charyzmatu Zgroma-dzenia Misji Wincentyñskiej do powstania pierwszych „Regu³ Wspólnych” (1617-1655), s.191-199.

ce prawo w³asne nie pozwala wizytatorowi dyspensowaæ od zachowania regu³ i Konstytucji. W wypadkach nadzwyczajnych i dla wa¿nej przyczyny tylko prze³o¿o-ny generalprze³o¿o-ny, za zgod¹ swej rady mo¿e dyspensowaæ od zachowania Konstytu-cji33. Prawo w³asne Zgromadzenia Misji, jak i prawo powszechne Koœcio³a, wzywa wszystkie osoby ¿yj¹ce we wspólnotach ¿ycia konsekrowanego i stowarzysze-niach ¿ycia apostolskiego do wiernego zachowania myœli i zamierzeñ swoich Za³o-¿ycieli oraz natury, celu, ducha, charakteru i zdrowych tradycji, co stanowi ich wyj¹tkowe dziedzictwo34.

Wizytator w swoich uprawnieniach posiada³ jednak w³adzê udzielania dyspen-sy w odniesieniu do poszczególnych osób w ca³ej prowincji. Dyspensa taka mog³a dotyczyæ zwolnienia z obowi¹zku zachowania regu³, treœci dekretów, rozporz¹dzeñ, a nawet samych konstytucji. Okolicznoœci dyspensowania musz¹ byæ istotne i w wa¿nej sprawie oraz w nagl¹cej potrzebie. O udzieleniu dyspensy wizytator musi natychmiast powiadomiæ prze³o¿onego generalnego, przedstawiaj¹c dok³adnie ja-kiego rodzaju dyspensy udzieli³ i na skutek jakiej przyczyny35. Z postawy i nauki œw. Wincentego wynika jednoznacznie, ¿e jedynym motywem do zwolnienia od zachowania regu³ jest obowi¹zek s³u¿enia ubogim i spe³niania zbawczej woli Boga36. Prze³o¿ony generalny, powierzaj¹c wizytatorowi zarz¹d w danej prowincji udziela³ mu okreœlonych w³adz i uprawnieñ, jak równie¿ bezpoœrednio wp³ywa³ na powo³anie w prowincji innych urzêdników, którym udziela³ stosownych pe³nomocnictw. W re-gule pi¹tej dla wizytatora zapisano, ¿e wszelkie pe³nomocnictwa udzielone tym prze³o¿onym, którzy wprost podlegaj¹ wizytatorowi, dotycz¹ równie¿ jego osoby i przez niego mog¹ byæ zawieszone w uzasadnionych okolicznoœciach, zw³aszcza kiedy o s³usznoœci takiego dzia³ania jest wewnêtrznie i przed Bogiem przekona-ny37. Wincenty a` Paulo akceptuj¹c tak¹ regu³ê mia³ œwiadomoœæ mo¿liwoœci pope-³nienia b³êdu przez prze³o¿onego podejmuj¹cego decyzjê, ale zapewnia³, ¿e ten kto

33 Por. KZM, 107.11. 34 Por. KPK, KAN. 578.

35 „In regulis, ordinationibus, decretis, ac in ipsis etiam constitutionibus poterit cum particularibus dispensare, sed si in re magni momenti quae urgere videatur dispensaverit, primo quoque tempore superiorem generalem de huiusmodi dispensatione et de eius causa admonebit”. RV, s.56. 36 Wincenty wyrazi³ to w zasadzie o opuszczeniu Boga dla Boga. Do Sióstr Mi³osierdzia tak

powie-dzia³: „Moje córki, s³u¿enie ubogim musi mieæ pierwszeñstwo przed wszystkim, nawet przed zacho-waniem regu³. /.../ Bóg powo³a³ was do Zgromadzenia dla s³u¿enia ubogim. Aby to s³u¿enie by³o skuteczne, da³ wam regu³y. Je¿eli jednak w czasie, gdy powinnyœcie spe³niaæ coœ przewidzianego przez regu³y, musicie udaæ siê do ubogich chorych, b¹dŸcie pewne, ¿e taka jest wola Bo¿a”. SAINT

VINCENTDE PAUL, t. IX, s.209. „¯adna regu³a nie obowi¹zuje pod grzechem, je¿eli czynnoœæ sprze-ciwiaj¹ca siê jej nie jest grzechem sama w sobie; je¿eli nie wynika z lekcewa¿enia i z niepos³uszeñ-stwa; je¿eli nie powoduje zgorszenia”. TAM¯E, t. II, s.113.

37 „Omnes facultates eorum superiorum qui Visitatori subordinati sunt ad ipsum quoque pertinent, ab ipsoque suspendi possunt quando ei expedire in Domino videbitur”. RV, s.56.

pos³usznie poddaje siê jego woli i kto przyjmuje jego rozstrzygniêcie, spe³nia w mi³oœci istotny akt pos³uszeñstwa38.

Ostatnia zasada z pierwszego rozdzia³u regu³ dla wizytatora, dotyczy³a jego dzia³alnoœci w prowincji w zakresie odbywania wizytacji kanonicznych i odwiedzin poszczególnych domów. Prze³o¿ony generalny Zgromadzenia Misji wskaza³, aby w okolicznoœciach, kiedy wizytator nie bêdzie móg³ w okreœlonym czasie przeprowa-dziæ wizytacji domów w prowincji z racji s³usznej przyczyny lub na skutek niebez-pieczeñstwa œmierci, wyznaczy³ do tego zadania innego konfratra, stosownie do rady swoich wspó³pracowników. W takich okolicznoœciach prze³o¿ony generalny mo¿e sam dokonaæ wyboru innego wizytatora, który przeprowadzi wizytacje kano-niczn¹. Wizytuj¹cy zostaje zasadniczo wyposa¿ony w te same pe³nomocnictwa, chyba ¿e prze³o¿ony generalny je ograniczy. W takich jednak okolicznoœciach prze-prowadzaj¹cemu wizytacjê w ¿aden sposób nie nale¿y zmieniaæ zakresu jego obo-wi¹zków39. W najnowszym prawie w³asnym Zgromadzenia Misji okreœlono, ¿e wi-zytator ma prawo i obowi¹zek odwiedzaæ czêsto domy misjonarskie i konfratrów, zaœ wizytacje kanoniczne winien przeprowadziæ co drugi rok40. W tym miejscu nie wskazano, jak powinno wygl¹daæ szczegó³owe dzia³anie prze³o¿onego prowincji w czasie wizytacji, bowiem temu zagadnieniu poœwiêcono wiêcej uwagi w dalszej czêœci regu³ dla wizytatora, co zostanie póŸniej dok³adnie przeanalizowane. Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e wizytator w czasie spe³niania tej kanonicznej pos³ugi winien odznaczaæ siê sta³¹ gotowoœci¹ do prowadzenia dialogu i umiejêtnoœci¹ traktowa-nia podw³adnych jak braci, dziel¹c z nimi wszelkie ograniczetraktowa-nia domu i wspólnoty, a nawet doœwiadczaj¹c zastanych zaniedbañ. Natomiast podw³adni winni okazy-waæ wizytatorowi szacunek i byæ otwartymi na jego sugestie, przyjmookazy-waæ jego dobre intencje, jak równie¿ uszanowaæ jego prawo do wyra¿enia innej oceny rozwa-¿anych kwestii i spraw. Wskazania Wincentego dotycz¹ce postawy prze³o¿onego wobec swoich podw³adnych odnosz¹ siê równie¿ do wizytatora, który pe³ni urz¹d prze³o¿onego prowincji41.

38 „Superior wydaj¹cy jakieœ polecenie mo¿e siê myliæ, bo niestety, nie jest nieomylny. Ten natomiast, kto okazuje pos³uszeñstwo, nie myli siê i bezpiecznie spe³nia wolê Bo¿¹, jeœli tylko polecenie nie dotyczy rzeczy grzesznej”. SAINT VINCENTDE PAUL, t. XI, s.691; Por. RWZM, V, 2.4.

39 „Cum domum aliquam statuto tempore visitare non poterit aut in periculo mortis constitutus fuerit, alium visitatorem de suorum consultorum consilio eligere poterit, nisi Superior Generalis alium designaverit et hic easdem facultates habebit nisi ab eodem Generali limitentur, rationem tamen administrationis nequaquam immutabit”. RV, s.56.

40 Por. KZM, 125.6. W konstytucjach wczeœniejszych z 1954 roku przyjêto, ¿e „Prawem i obowi¹zkiem wizytatora jest co roku lub przynajmniej co dwa lata wizytowaæ domy swojej prowincji i sprawozda-nia z wizytacji przesy³aæ prze³o¿onemu generalnemu”. KiRZM, 110 § 1,1.

41 „Musisz cierpliwie znosiæ swoich podw³adnych, gdy s¹ zmêczeni lub krn¹brni. Wymagaj od nich tego, co mo¿liwe. To prawda, ¿e trzeba byæ stanowczym w d¹¿eniu do celu, ale równoczeœnie nale¿y dobieraæ odpowiednie œrodki, przekonuj¹ce i ³agodne”. SAINT VINCENTDE PAUL, t. IV, s.75; Por. J. SUESCUN, Wspólnota, s.492-493.

Rekapituluj¹c nale¿y stwierdziæ, ¿e powy¿sze wskazania i zalecenia zawarte w regu³ach dla wizytatora dotyczy³y jego podstawowych dzia³añ w prowincji, m.in. umacniania i jednoczenia wspólnot domowych, a wiêc pe³niejsza i dog³êbna inte-gracja ze Zgromadzeniem, czuwanie nad zachowaniem misjonarskich regu³ i kon-stytucji, wspó³dzia³anie z prze³o¿onym generalnym i osobami wspomagaj¹cymi wizytatora w sprawowaniu w³adzy oraz obowi¹zku przeprowadzania wizytacji kano-nicznej. Takiemu dzia³aniu na pewno sprzyja³a postawa wiernoœci, pos³uszeñstwa, umi³owania woli Bo¿ej, mi³osierdzia, ³agodnoœci, ¿yczliwoœci, wytrwa³oœci, stanow-czoœci, któr¹ wizytator powinien siê odznaczaæ w relacjach z konfratrami.

b) System zarz¹dzania prowincj¹

Wincenty a` Paulo samodzielnie nie utworzy³ niezmiennego systemu zarz¹-dzania Zgromadzeniem Misji, jego prowincjami i domami wspólnoty. Jednak¿e mia³ w tej materii swoje w³asne przekonania i jasne opinie. Szuka³ dobrych i sprawdzo-nych rozwi¹zañ, wiedzia³, co chcia³ osi¹gn¹æ, dlatego nie obawia³ siê czerpaæ z