Eksport i jego znaczenie dla rozwoju regionów pogranicza zachodniego Polski
71stansu rozwojowego w stosunku do innych regionów Polski i Unii Europejskiej
Dlate-go należy uznać, że postawiona we wstępie hipoteza została częściowo pozytywnie zweryfikowana.
W województwie dolnośląskim i lubuskim nie zaobserwowano znaczących i utrzymujących się wzrostów wartości eksportu towarów, chociaż należy wskazać, że salda obrotów towarowych w tych regionach, z wyjątkiem roku 2014, były do-datnie. Istotne jednak jest to, że udział województwa dolnośląskiego w eksporcie Polski jest znaczący, choć systematycznie też malał. Obserwowanych zmian nie na-leży jednak łączyć z pogorszeniem sytuacji w eksporcie towarów regionu, lecz z jego intensywnymi przeobrażeniami. Następuje transformacja regionu – województwo, które kojarzyło się głównie z przemysłem i bazowało na eksporcie surowców, coraz mocniej rozwija się w kierunku usług, nowoczesnych technologii i wyspecjalizowa-nej produkcji, np. elektroniki, AGD czy sektora automotive [zob. Dolnośląskie ma szansę… 2016]. Badania potwierdzają te przemiany. Z kolei województwo lubuskie nie ma wielkiego udziału w generowaniu eksportu krajowego, jednak wskaźniki wy-raźnie podkreślają ważną rolę eksportu towarów w jego gospodarce. Warto zazna-czyć, że w wypadku Lubuskiego rozwój regionalny nie jest determinowany głównie innowacjami, jednak jego mocną stroną, oprócz eksportu, jest efektywne wykorzy-stywanie unijnych funduszy strukturalnych oraz duża liczba spółek z kapitałem za-granicznym.
W województwie zachodniopomorskim obserwuje się nieznaczny rozwój ekspor-tu towarów do roku 2013. W porównaniu z innymi regionami Polski region zachod-niopomorski wypada słabo. Chociaż należy podkreślić, że w eksporcie województwa zachodniopomorskiego oprócz towarów dość istotne miejsce od dłuższego czasu zajmują usługi, zwłaszcza transportowo-logistyczne, a szansę na rozwój upatruje się także w produkcji i sprzedaży energii odnawialnej.
Na polskim pograniczu zachodnim najsłabiej rozwinięty jest eksport towarów w województwie opolskim, chociaż widoczny jest jego rozwój. Region ten ma bardzo mały udział w eksporcie krajowym. Dodatkowo stopa eksportu i relacja wartości eks-portu do produkcji sprzedanej przemysłu obrazują w badanych latach małą, lecz po-prawiającą się otwartość tej gospodarki regionu. Trzeba jednak zaznaczyć, że mocną stroną regionu jest dynamiczny rozwój dwóch specjalnych stref ekonomicznych oraz prowadzenie skutecznej polityki skierowanej do inwestorów i eksporterów.
Wzrost znaczenia eksportu w gospodarce zachodniego pogranicza Polski może w przyszłości być pochodną przede wszystkim: lepszego wykorzystania atutów
72
przygranicznego położenia geograficznego, dalszego rozwoju najlepszych branż w eksporcie towarów i usług, rozwoju inteligentnych specjalizacji poszczególnych województw czy rozwoju działań innowacyjnych zarówno przez przedsiębiorstwa krajowe, jak i zagraniczne.
73
Bibliografia
Bernaś B. (red.) (2012), Międzynarodowe transakcje gospodarcze, Difin, Warszawa. Brzęczek-Nester D. (2015), Polski eksport w latach 1999-2014 – kluczowe tendencje w ujęciach ilościowym, branżowym i geograficznym, [w:] B. Drelich-Skulska, W. Michal-czyk, M. Domiter (red.), Globalizacja – gra z dodatnim czy ujemnym wynikiem?, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Golejewska A. (2012), Eksport jako czynnik rozwoju regionalnego. Aspekt teoretyczny, „Zarządzanie i Finanse”, nr 1, cz. 2.
Grabowiecki J. (2001), Wymiana handlowa, [w:] R. Horodeński, C. Sadowska-Snarska (red.), Województwo podlaskie u progu XXI wieku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Eko-nomicznej, Białystok.
Grabowiecki J. (2012), Wartość i dynamika wymiany handlowej województwa podla-skiego, [w:] J. Grabowiecki (red.), Wymiana handlowa województwa podlaskiego po akcesji do Unii Europejskiej, BFKK, Białystok.
GUS 2011-2014, Działalność gospodarcza podmiotów z kapitałem zagranicznym w roku 2010, 2011, 2012 i 2013, Warszawa.
GUS 2012 i 2014, Rocznik statystyczny przemysłu, Warszawa.
Instytut Morski w Gdańsku 2011-2014, Gospodarka Morska, „Przegląd Statystyczny” 2010-2013, Gdańsk.
Komornicki T. (2000), Poziom i struktura eksportu jako warunek a jednocześnie po-chodna konkurencyjności regionów, [w:] S. Ciok, D. Ilnicki (red.), Przekształcenia regio-nalnych struktur funkcjonalnoprzestrzennych, T. 5, Wrocław.
Komornicki T. (2002), Euroregiony wschodniego pogranicza a oficjalna wymiana to-warowa, [w:] A. Stasiak (red.), Euroregiony wschodniego pogranicza – założenia i osią-gnięcia, Białystok, s. 31-48.
Komornicki T. (2006), Eksport w ujęciu regionalnym jako miernik rozwoju przemysłu, „Prace Komisji Geografii Przemysłu”, nr 8.
Kuśpit J. (2011), Handel zagraniczny województwa lubelskiego – główne tendencje i ich przyczyny, [w:] J. Rymarczyk, M. Domiter, W. Michalczyk (red.), Problemy regionalizmu i globalizacji, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 221.
74
Maćkowiak H. (2013), Zróżnicowanie struktury handlu zagranicznego Polski w ujęciu regionalnym oraz konkurencyjność eksportowa regionów, „Studia i Prace z Geografii i Geologii” nr 37.
Malkowska A., Malkowski A. (2016), Eksport jako czynnik rozwoju województw wschodniego pogranicza Polski, „Journal of Agribusiness and Rural Development”, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań, w druku.
Rogacki H. (2001), Zróżnicowanie aktywności eksportowej i importowej województw Polski, [w:] Z. Zioło (red.), Problemy przemian struktur przemysłowych w procesie wdrażania reguł gospodarki rynkowej, „Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG”, nr 3, Warszawa–Kraków–Rzeszów.
Szejgiec B., Komornicki T. (2015), Spatial differentiation of Polish export linkages, „Geographia Polonica”, No 88, 1.
Umiński S. (2012), Rozważania nad naturą, przyczynami oraz konkurencyjnością działalności eksportowej w ujęciu regionalnym dla Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Wilkin J. (2003), Peryferyjność i marginalizacja w świetle nowych teorii rozwoju (nowa geografia ekonomiczna, teoria wzrostu endogennego, instytucjonalizm), [w:] A. Bołtro-miuk (red.), Regiony peryferyjne w perspektywie polityki strukturalnej Unii Europej-skiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Wnorowski H. (2002), Międzynarodowe uwarunkowania procesów rozwojowych re-gionów, [w:] C. Sadowska-Snarska (red.), Problemy rozwoju przygranicznych regio-nów wschodniej Polski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok.
Bibliografia elektroniczna
Bank Danych Lokalnych GUS, [online] https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start, dostęp: wrzesień 2016.
Dolnośląskie ma szansę na podium w eksporcie (2016), [online], https://firmowee-wolucje.money.pl/eksport-import/dolnoslaskie-ma-szanse-na-podium-w-eksporcie, dostęp 5 listopada 2016.
Handel zagraniczny w województwach (NTS 2). Raport końcowy (2015), Centrum Badan i Edukacji Statystycznej GUS, Jachranka [online], http://stat.gov.pl/statystyka- regionalna/statystyka-dla-polityki-spojnosci/realizacja-prac-metodologicznych- analiz-ekspertyz-oraz-prac-badawczych-na-potrzeby-polityki-spojnosci/inne-prace-badawcze/, dostęp: październik - listopada 2016.
Handel zagraniczny, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, [online], http://www.umwd.dolnyslask.pl/gospodarka/handelzagraniczny/, dostęp: 10 listo-pada 2016.
Lubuski eksport, „Głos przedsiębiorcy”, nr 2(91)/2016, [online], http://www.ziph.pl/ cms/attachments/ad003b6841c9217aaa3d232b163f4798.pdf, dostęp: 15 listopada 2016.
Polski eksport rośnie jak na drożdżach, ale są zagrożenia (2014), [online] http:// www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/polski-eksport-rosnie-jak-na-droz-dzach-ale,119,0,1651063.html, dostęp: październik - listopada 2016.
Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego. Diagnoza strategiczna (2011), [online], http://www.osisg.opolskie.pl/b_i_a/raport.umwo. osisg.pdf, dostęp: październik - listopada 2016.
Regionalne Obserwatorium Terytorialne Województwa Zachodniopomorskiego (2014), Eksport województwa zachodniopomorskiego w latach 2008-2012, [online], http://eregion.wzp.pl/obszary/handel-zagraniczny dostęp: 15 września 2016.
Roczne wskaźniki makroekonomiczne. Handel zagraniczny. GUS, [online], http:// stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/, dostęp: 15 listopada 2016.
Stefaniak P. (2014), Szanse, problemy i wyzwania polskiego eksportu, [online], http:// finanse.wnp.pl/szanse-problemy-i-wyzwania-polskiego-eksportu,216239_1_0_1. html, dostęp: 8 listopada 2016.
77 Tom XVIII | Zeszyt 2 | Część III | ss. 77–94