Struktura kwalifi kacji absolwenta Kierunek administracja:

a) z raportów powizytacyjnych wynika, że struktury kwalifi kacji ab-solwenta spełniały formalne wymogi, ich podstawowe słabości me-rytoryczne wynikały głównie z faktu, że w różnym zakresie kopio-wały obowiązujące standardy kształcenia na tym kierunku. Jeżeli były w nich zawarte dodatkowe elementy, to nie zawsze były one uwzględnione w treściach kształcenia, a tym bardziej w sylabu-sach. Uczelnie nie traktują tego standardu wnikliwie, opracowują go zbyt powierzchownie;

b) struktury kwalifi kacji absolwenta dość często stanowią kopię struktu-ry zawartej w standardach. Jeżeli są wprowadzane do niej dodatkowe elementy, to nie zawsze są zgodne z treściami kształcenia i na ogół nie znajdują odzwierciedlenia w sylabusach poszczególnych przedmiotów. Kierunek dziennikarstwo i komunikacja społeczna:

a) generalnie zachowana jest zgodność sylwetki absolwenta z uregu-lowaniami zawartymi w standardzie i strukturze kwalifi kacji ab-solwenta. Opisy sylwetki absolwenta ukazują, że absolwenci mają możliwość wykształcenia kompetencji do wykonywania różnych zawodów zawierających się w ramach szeroko pojętej komunikacji społecznej;

b) rozwiązania programowe na ogół umożliwiają osiągnięcie deklaro-wanych celów kształcenia zawartych w opisie sylwetki absolwenta. Zachowana jest zgodność sylwetki absolwenta z uregulowaniami zawartymi w standardzie i strukturze kwalifi kacji absolwenta. Opi-sy standardu ukazują, że absolwenci mają realną możliwość wy-kształcenia kompetencji do wykonywania różnych zawodów zawie-rających się w ramach szeroko pojętej komunikacji społecznej. Kierunek europeistyka:

Sylwetki absolwenta i ich profi le zawierały segmenty częściowo zgod-ne ze standardami. Kładzie się w nich nacisk na specjalności i przedmioty ekonomiczne, co ogranicza standardowe treści kształcenia i negatywnie rzutuje na ich ostateczne efekty. Kształcenie na danym kierunku powinno koncentrować się w pierwszej kolejności na szeroko pojętej integracji eu-ropejskiej oraz funkcjonowaniu Unii Eueu-ropejskiej i jej polityki w różnych dziedzinach. Z drugiej strony, co staje się tu paradoksem, szanse

absol-wenta kierunku przy takim jego profi lu mogą być większe na rynku pracy, zostaje on wyposażony w kwantum wiedzy z zakresu wąskich zagadnień z dziedziny ekonomii i administracji.

Kierunek pedagogika:

a) w strukturach kwalifi kacji absolwenta stosunkowo często występo-wały słabości odnoszące się do przyjętych i realizowanych koncepcji kształcenia. Nie zawsze spełniają one wymóg spójności i komple-mentarności a także zgodności ze standardami. Przykładowo, cele kształcenia i deklarowane kompetencje występowały w sylwetkach absolwentów, które określały zbyt powierzchownie i ogólnikowo kompetencje dotyczące wiedzy i umiejętności założonych do ukształ-towania w toku studiów. W sylabusach deskryptorem była najczęściej wiedza-rozumienie, co bezpośrednio rzutuje na efekty kształcenia, w których teoretyczne przygotowanie do roli zawodowej dominuje nad wymiarem praktycznym;

b) niekiedy studiom II stopnia przypisywano kompetencje właściwe dla absolwenta studiów I stopnia, które warunkują uzyskiwanie kwalifi kacji zawodowych;

c) w opisie kompetencji absolwentów studiów II stopnia rzadko wska-zywano na kształtowanie umiejętności prowadzenia badań m.in. przygotowujących do podjęcia studiów III stopnia;

d) odnotowano trudności uczelni związane z właściwym określeniem specjalności, ich nazwy nierzadko sugerowały uzyskiwanie nie tyl-ko tyl-kompetencji i kwalifi kacji pedagogicznych, ale także psycholo-gicznych, zaś w rzeczywistości dają uprawnienia wyłącznie peda-gogiczne np. psychopedagogika;

e) projektowane koncepcje kształcenia nie w pełni respektowały wy-magania rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej Sportuz dnia 7 września 2004 r. w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 207 poz. 2110).

Kierunek politologia:

a) sylwetki absolwenta i struktury kwalifi kacji generalnie były dobrze opracowane; korespondowały z misjami i strategiami rozwojowymi uczelni; uwzględniały wymogi formalne i merytoryczne oraz po-trzeby regionalnego i lokalnego rynku pracy;

b) sylwetki i profi le absolwenta były skorelowane z programami kształcenia; w planach studiów zwraca się uwagę na zachowanie sekwencyjności zdobywania wiedzy przez studentów;

c) przywiązuje się uwagę do doskonalenia profi li sylwetek absolwen-ta – zależnie od specjalności kszabsolwen-tałcenia. Profi le te, w porównaniu do ubiegłych lat, w zdecydowanie większym stopniu uwzględniają realne możliwości uzyskania zakładanych efektów kształcenia, spe-cyfi kę uczelni i zapotrzebowanie lokalnych rynków pracy;

d) podstawowa słabość: uczelnie nie doceniają roli pracodawców w doskonaleniu procesu kształcenia i tym samym nie włączają ich do procesu kształtowania profi li sylwetek absolwenta i weryfi kacji efektów kształcenia.

Kierunek prawo:

Koncepcje kształcenia są zbudowane zgodnie ze standardami, ich re-alizacja nie budzi zastrzeżeń.

Kierunek psychologia:

a) akredytowane kierunki spełniają w wyróżniającym lub pełnym za-kresie wymagania struktury kwalifi kacji absolwenta, dokonując szczegółowej prezentacji poszczególnych deskryptorów efektów kształcenia. Studia psychologiczne uniknęły konsekwencji procesu bolońskiego i w formie jednolitych studiów magisterskich są w sta-nie egzekwować w fazie planowania, organizowania i prowadzenia studiów założone poziomy wiedzy, umiejętności, kompetencji i po-staw wobec ról zawodowych psychologa na współczesnym rynku pracy w Polsce, Europie i świecie. W szczególności dotyczy to Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie i jej wydziałów zamiej-scowych w Sopocie i we Wrocławiu, także Wydziału Psychologii Uni-wersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Psychologii UniUni-wersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Struktury kwalifi kacji korelują z misją tych uczelni we wszystkich jednostkach kształcących psy-chologów. Podjęte zgodnie z ich defi nicjami, ujętymi jako aktywne i odpowiedzialne uczestnictwo w rozwoju nauki i rozpowszechnia-niu wiedzy, kształcenie i przygotowanie elit społecznych, poprzez realizację celów strategicznych w roztropnym doskonaleniu proce-su dydaktycznego, rozwijaniu działalności naukowo – badawczej, uwzględnianiu potrzeb społecznych i gospodarczych, intensyfi kacji relacji z rynkiem pracy i biznesem, umacnianiu etyki zawodowej, umiędzynarodowieniu środowiska studiów oraz doskonaleniu polity-ki kadrowej i procesu dydaktycznego, realizują najwyższe standardy dydaktyczne w krajowym systemie kształcenia wyższego.

b) sylwetki absolwenta są zdefi niowane w sposób zróżnicowany w poszcze-gólnych uczelniach, odpowiednio do prowadzonych specjalności; c) profi le wykształcenia i absolwenta obejmują wiedzę, umiejętności

i postawy kluczowe dla psychologa, zapewniają stosowanie zdoby-tej wiedzy, dokonywanie ocen, komunikowanie się z otoczeniem i kontynuacji kształcenia przez całe życie, jest zatem zgodny z okre-ślonymi w ramach Procesu Bolońskiego deskryptorami efektów kształcenia.

Kierunek socjologia:

a) koncepcje kształcenia były zgodne ze standardami, ich realizacja była właściwa; w niektórych uczelniach występowała specjalność „praca socjalna” – stanowiąca odrębny kierunek studiów; jest ona jednak wygaszana, najczęściej występuje na ostatnich latach pię-cioletnich studiów magisterskich;

b) spotykamy przypadki, gdy mimo istnienia kilku specjalności, syl-wetka absolwenta jest tylko jedna, „ogólna”;

c) nie zawsze są przestrzegane zalecenia dotyczące funkcjonowania bloku przedmiotów ,,do wyboru”.

Kierunek stosunki międzynarodowe:

a) sylwetki absolwenta opracowano odrębnie dla studiów I i II stop-nia; zawierały one elementy odnoszące się do kształcenia ogólnego i specjalności. W warstwie merytorycznej nawiązują do elementów zawartych w standardach kształcenia, dodatkowo zostały wzboga-cone treściami właściwymi dla nauczanych specjalności. Opisy syl-wetek obejmują wiedzę, umiejętności i kompetencje. Są one powią-zane z nauczanymi przedmiotami;

b) na studiach I stopnia są oferowane specjalności, które odpowiada-ją zainteresowaniu studentów i zapotrzebowaniu lokalnego rynku pracy;

c) niektóre specjalności na danym kierunku studiów wymagały weryfi ka-cji i korekt, zgodnie z tożsamością kierunku i obowiązującymi treściami kształcenia. Przykładowo, „turystyka międzynarodowa” nie mieści się w treściach kształcenia danego kierunku studiów, podobnie „handel za-graniczny”, specjalność „studia europejskie” wymagała zmiany nazwy lub jej dookreślenia, aby nie pokrywała się z kierunkiem studiów euro-peistyka;

d) zgodnie z obowiązującym od 2007 roku rozporządzeniem MNiSW z dnia 25 września 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla po-szczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia uczelnie były zobowiązane do dokonania korekt profi lu absolwenta, programów i planów nauczania i nazw specjalności. Stwierdzono przypadek braku wprowadzenia takich zmian i korekt. Profi le absolwenta w tej uczelni silnie ciążyły w stronę innych kierunków studiów, najczęściej ekonomii, fi nansów, logistyki i turystyki;

e) w sylwetki absolwentów jest wpisany bagaż doświadczeń zdobytych w ramach praktyk studenckich. Właściwie zdefi niowano potencjal-ne obszary zatrudnienia absolwentów.

Konkludując, w opracowaniu struktury kwalifi kacji absolwenta uczelnie wzorowały się głównie na treści standardów kształcenia, rozbudowując ją o elementy uwzględniające zasoby naukowo-dydaktyczne uczelni, lokalne-go środowiska i rynku pracy. Wzbogacały ją także o wymagane kwalifi ka-cje wynikające z nauczania w ramach specjalności. Nanoszono dodatkowe komponenty wynikające z realizacji praktyk zawodowych oraz nauczania języków obcych. Najczęściej spotykane uchybienia są podobne do tych, które występowały w ubiegłym roku: przesadne rozbudowanie kwalifi ka-cji absolwenta, które nie są możliwe do osiągnięcie na bazie realizowanej dydaktyki i na określonym poziomie kształcenia; zapożyczanie kompeten-cji absolwenta ze studiów II stopnia na poziom studiów licencjackich; ist-nienie potrzeby skorygowania nazw niektórych specjalności (tym samym sylwetek absolwenta i struktury kwalifi kacji), które nie mogą się pokry-wać z innymi kierunkami studiów; nadmierna ogólnikowość i brak precyzji w opisie sylwetki absolwenta oraz struktury kwalifi kacji.

2) Plany studiów i programy nauczania