Stosunek sił na kierunku działania KP
1 : powyżej 5 1,30
Uzyskanie pełnego zaskoczenia przez przeciwnika 1,30 Bardzo wysokie morale i wyszkolenie żołnierzy przeciwnika 1,20 Przewaga przeciwnika w skuteczności stosowanej taktyki 1,10
Nieuwzględniany 1,00
Przewaga wojsk własnych w skuteczności stosowanej taktyki 0,90 Bardzo wysokie morale i wyszkolenie wojsk własnych 0,80
Uzyskanie pełnego zaskoczenia 0,70
Opracowanie własne (2).
nikami oraz ich dostosowywanie każdorazowo do po-wstałej sytuacji taktycznej. Powinny one wynikać z oceny eksperckiej, aby w razie potrzeby dodać kon-kretny element i określić dla niego wartość współ-czynnika. Zamieszczonych w artykule tabel nie nale-ży traktować jako wzorców, lecz jako przykładowe wartości odniesienia.
Wszystkie zidentyfikowane czynniki mogą mieć wpływ na wielkość strat. Nigdy nie będzie on taki sam. Każdy czynnik wchodzi bowiem w relacje z innymi i od nich zależy stan końcowy prognozo-wanych szkód. Może się okazać, że dany element będzie miał kluczowe znaczenie w jednym środowi-sku walki, w innym będzie natomiast całkowicie pomijalny.
KALKULACJA STRAT W PROCESIE DOWODZENIA
Planowanie zabezpieczenia technicznego wojsk jest rozwinięciem i sprecyzowaniem treści zawartych w prognozach (dotyczą one przede wszystkim strat w zasadniczym SpW) oraz ujętych w koncepcji tego zabezpieczenia. Obejmuje ono opracowanie planu za-bezpieczenia w poszczególnych rodzajach walki oraz harmonogramów jego realizacji11.
Podstawą właściwego udziału osób funkcyjnych (sekcji) odpowiedzialnych za zabezpieczenie tech-niczne w procesie dowodzenia jest wymiana infor-macji zarówno między pionami stanowiska dowodze-nia, jak i poszczególnymi sekcjami. Niezbędne jest zapewnienie jej ciągłości. Dotyczy to w szczegól-ności danych logistycznych i ich dostępszczegól-ności we wszystkich fazach cyklu decyzyjnego. Jednak nie bę-dą one występować w formie opracowanej pod kątem potrzeb organizacji zabezpieczenia technicznego.
Dla sprawnego jego zaplanowania konieczna jest ich wymiana zarówno z pionem operacyjnym oraz pio-nem wsparcia bojowego, jak i pozostałymi komórka-mi funkcjonalnykomórka-mi sztabu. Nie należy również zapo-minać o zorganizowaniu sprawnego obiegu informa-cji między sekcjami pionu wsparcia działań.
Rozwiązywanie głównych problemów technicz-nych opiera się na bilansie możliwości wykonaw-czych posiadanego potencjału technicznego oraz po-trzeb wojsk dotyczących zabezpieczenia technicznego (rys. 2). W procesie decyzyjnym określenia wymaga-ją więc następuwymaga-jące algorytmy obliczeń i procedury12:
– prognozowane straty w zasadniczym SpW, – kalkulacje możliwości naprawczych i ewakuacyj-nych,
– potrzeby rozpoznania technicznego, – potrzeby ewakuacji technicznej,
– potrzeby naprawcze SpW oraz niezbędna ilość technicznych środków materiałowych (TŚM),
– procedury odzyskiwania części uszkodzonego sprzętu wojskowego,
– procedury przejmowania zdobytego SpW.
Pierwsze wyniki kalkulacji technicznych w proce-sie dowodzenia powinny zostać przedstawione już podczas oceny sytuacji (oceny sytuacji logistycznej).
Natomiast w czasie odprawy informacyjnej szef ko-mórki funkcjonalnej odpowiedzialnej za zabezpie-czenie techniczne podaje13:
– bilans SpW obejmujący aktualny stan jego zdat-ności technicznej,
– prognozowane straty,
– planowany odzysk po naprawach,
– ewentualne uzupełnienie sprzętu w ramach dostaw.
Należy w tym miejscu zastanowić się nad zasadno-ścią tak wczesnego szacowania strat. W momencie prowadzenia odprawy informacyjnej nie ma jeszcze opracowanych wariantów działania wojsk własnych, zatem – co się z tym wiąże – nie jest możliwe ich
11 Z. Kurasiński, Teoretyczne podstawy algorytmizacji procesów decyzyjnych podejmowanych przez zespół techniczny centrum zabezpieczenia działań stanowiska dowodzenia na szczeblu taktycznym, AON, Warszawa 2003, s. 8.
12 Ibidem, s. 25.
13 Zob. Kompendium – logistyka wojskowego, red. Z. Kurasiński, SGWP, Warszawa 2014, s. 222.
KONKURS – NAJLEPSZY ARTYKUŁ
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 5 / 2020
64
RYS. 2. MIEJSCE KALKULACJI TECHNICZNYCH
(PRZEDSIĘWZIĘCIE REALIZOWANE PRZEZ SEKCJĘ ZABEZPIECZENIA TECHNICZNEGO W PROCESIE DECYZYJNYM)
USTALENIE POŁOŻENIA USTALENIE POŁOŻENIA
STANOWISKO DOWODZENIA SEKCJA ZABEZPIECZENIA TECHNICZNEGO
Odprawa informacyjna
Odprawa koordynacyjna
Odprawa decyzyjna
STAWIANIE ZADAŃ Decyzja
Opracowanie planu działania
Opracowanie planu działania
Opracowanie rozkazu bojowego STAWIANIE ZADAŃ
KONTROLA Opracowanie
rozkazu bojowego
Wydanie rozkazu bojowego
KONTROLA Rozważenie wariantów działania
Porównanie wariantów Ocena czynników i opracowanie wariantów
działania PLANOWANIE
PLANOWANIE
CZYNNOŚCI
ETAPY
FAZY
Ocena sytuacji
Ocena sytuacji Analiza zadania
Analiza zadania
Rozważenie wariantów działania Ocena czynników i opracowanie
wariantów działania ZADANIE
ZP
WZB
RB
ZB
Bilans SpW obejmujący stan zdatności technicznej
Określenie możliwości naprawczych potencjału technicznego
Prognozowanie strat powstałych w czasie przygotowania do działań
Bilansowanie możliwości remontowych, potrzeb i zdolności ewakuacyjnych oraz
funduszu remontowego Prognozowanie wielości strat w SpW
w działaniach taktycznych
Opracowanie wniosków z kalkulacji w postaci silnych i słabych stron
Opracowanie planu zabezpieczenia technicznego wojsk Szacowanie potrzeb ewakuacyjnych
Określenie możliwości ewakuacyjnych
Określenie funduszu naprawczego Prognozowanie strat powstałych w czasie
realizacji zadania taktycznego Przedstawienie
wariantów działania, określenie KD*
* KD – współczynnik dynamiki walki dla poszczególnych wariantów (w każdym etapie, elemencie ugrupowania, terenie itp.);
ZP – zarządzenie przygotowawcze; WZB – wstępne zarządzenie bojowe; RB – rozkaz bojowy; ZB – zarządzenie bojowe
Opracowanie własne.
KONKURS – NAJLEPSZY ARTYKUŁ
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 5 / 2020
65
określenie. W szczególności nie ustalono jeszcze ele-mentów ugrupowania bojowego, więc nie można przyporządkować im rejonów odpowiedzialności oraz zadań, jakie będą realizować. A są to informacje nie-zbędne do prognozowania strat.
Z drugiej strony, znane jest już zadanie i pas (rejon) odpowiedzialności zgrupowania bojowego, na którego szczeblu proces decyzyjny jest właśnie realizowany.
Poza tym zdobyto podstawowe informacje o przeciw-niku, terenie i warunkach atmosferycznych. Pozwala to, co prawda z dużym błędem, ocenić rząd wielkości strat, z jakimi należy się liczyć w czasie prowadzenia działań bojowych. Jest to uzasadnione postępowanie, umożliwia bowiem przedstawienie dowódcy skali prawdopodobnych strat, by mógł określić priorytety, jakie należy uwzględnić w czasie planowania. Wiedza ta może również wpłynąć na kryteria, które dowódca nakaże przyjąć do porównania wariantów działania.
Pierwsze kalkulacje techniczne powinny zatem zo-stać sporządzone już w czasie analizy zadania, ponie-waż od ich wyników może zależeć całokształt pro-cesu planowania, i, co najważniejsze, wykonanie za-dania bojowego. Szczegółowość kalkulacji ma więc w tym przypadku znaczenie drugorzędne.
Kolejną czynnością w procesie decyzyjnym, w którym są przedstawiane wyniki kalkulacji tech-nicznych, jest rozważenie wariantów działania (lub wcześniej podczas odprawy koordynacyjnej, w cza-sie której szef pionu wsparcia działań zapoznaje się z opracowanymi przez poszczególne sekcje koncep-cjami zabezpieczenia logistycznego i wysłuchuje ich uzasadnienia). Dostępne są już wówczas wszyst-kie niezbędne informacje konieczne do określenia strat bojowych sprzętu i miejsc, gdzie będą występo-wały z największym natężeniem, a także czasu, w którym do nich dojdzie, oraz do wskazania możli-wości ewakuacyjnych. Ustalenie silnych i słabych stron wariantów pod względem technicznym będzie wynikać bezpośrednio z różnic między wynikami kalkulacji technicznych opracowanych w jednakowy sposób dla każdego z wariantów.
Rzetelne ich przeprowadzenie wpłynie na rekomen-dację wariantu oraz w dalszej kolejności na jego wy-bór, dzięki czemu zabezpieczenie logistyczne (w tym zabezpieczenie techniczne) będzie optymalne, a więc i najbardziej dogodne do realizacji.
Kalkulacje stają się więc podstawą do opracowania ostatecznego planu zabezpieczenia logistycznego wojsk.
Przygotowane prognozy strat bojowych oraz po-trzeb i możliwości ewakuacyjnych pozwolą na okre-ślenie funduszu naprawczego14. W ten sposób docho-dzimy do istoty sporządzania wszystkich kalkulacji technicznych. Przez porównanie bowiem prognozo-wanego funduszu naprawczego w każdym z
warian-tów oraz możliwości wykonania napraw przez posia-dany potencjał techniczny jesteśmy w stanie dokonać bilansu możliwości i potrzeb remontowych.
Kalkulacje techniczne stają się zatem nie tylko na-rzędziem pomocnym w rozważaniu i porównywaniu wariantów działania oraz opracowanych dla każdego z nich koncepcji zabezpieczenia logistycznego (tech-nicznego). W chwili podjęcia decyzji ich wyniki stają się założeniami, na podstawie których zostanie opra-cowany plan zabezpieczenia technicznego wojsk.
Będą więc miały kluczowy wpływ na funkcjonowa-nie systemu zabezpieczenia technicznego oraz na utrzymanie potencjału technicznego na poziomie umożliwiającym zrealizowanie zadania.
Istotą prowadzenia kalkulacji strat w sprzęcie woj-skowym w zasadniczych etapach walki jest określenie silnych i słabych stron wariantów działania wojsk włas- nych pod względem zabezpieczenia technicznego.
Dowódcy podejmującemu decyzję będzie potrzeb-ny wniosek dotyczący możliwości zabezpieczenia działań, między innymi pod względem technicznym.
Dochodząc do bilansu między otrzymanym fundu-szem naprawczym a możliwościami naprawczymi pododdziałów remontowych, mamy wiedzę, czy po-siadany potencjał techniczny jest w stanie zabezpie-czyć działania taktyczne.
Pierwszym, najważniejszym i najtrudniejszym eta-pem sporządzania kalkulacji jest prawidłowe określe-nie współczynnika dynamiki walki KD. Jego wartość należy dostosować do sytuacji taktycznej, w jakiej znajduje się pododdział (oddział lub element ugrupo-wania bojowego). Ma ona zasadniczy wpływ na wy-nik i jego wiarygodność.
Dobowy współczynnik poziomu strat jest określany według zależności:
P = KO x KD gdzie:
P – dobowy wskaźnik poziomu strat, KO – ogólny wskaźnik uszkodzeń, KD – współczynnik dynamiki walki.
Podstawą określenia prognozowanego dobowego funduszu uszkodzeń SpW (danego rodzaju w kon-kretnej grupie sprzętu) jest zależność:
FSO = NSpW x P [szt.]
gdzie:
FSO – dobowy fundusz uszkodzeń SpW,
NSpW – stan ilościowy SpW objętego prognozowa-niem,
P – dobowy wskaźnik poziomu strat.
Określenie struktury uszkodzeń (stopnie napraw R1, R2, R3, R4, R5 oraz straty bezpowrotne) polega
14 Fundusz naprawczy – uszkodzony i niesprawny SpW przemieszczony w zaplanowane lub doraźnie wyznaczone rejony. Definicja opracowana na podstawie: Instrukcja rozpoznania i ewakuacji technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Zasady i organizacja funkcjonowania DD/4.22.9, IWspSZ, Bydgoszcz 2013, pkt 2049.
KONKURS – NAJLEPSZY ARTYKUŁ
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 5 / 2020
66
na przemnożeniu otrzymanego dobowego funduszu uszkodzeń przez strukturalny wskaźnik uszkodzeń dla danego rodzaju sprzętu.
Przedstawione zależności są bardzo proste. Jednak wykonanie obliczeń na ich podstawie jest bardzo pracochłonne ze względu na zróżnicowanie wartości