Lekcja o biografii artysty prowadzona jest na podstawie filmu biograficznego obejrzanego przez mło-dzież – Caravaggio w reżyserii Dereka Jarmana (1986), ale lekcja może dotyczyć również innych sportre-towanych w filmach artystów:
1. Andriej Rublow – film: Andriej Rublow, reż. Andriej Tarkowski, 1969;
2. Artemisia Gentileschi – film: Artemisia, reż. Agnès Merlet, 1997;
3. Henri de Toulouse-Lautrec – film: Toulouse-Lautrec, reż. Roger Planchon, 1999;
4. Francisco de Goya y Lucientes – film: Goya, reż. Carlos Saura, 2003;
5. Jackson Pollock – film: Uśmiech Mona Lizy, reż. Mike Newell, 2003;
6. Jan Vermeer van Delft – film: Dziewczyna z perłą, reż. Peter Webber, 2004;
7. Rembrandt Harmensz van Rijn– film: Straż nocna, reż. Peter Greenaway, 2007.
Dzieło filmowe nie daje oczywiście pełnego i wiarygodnego źródła informacji biograficznych, stąd wy-wołuje dyskusję nad odstępstwami reżyserskimi. Przed przeprowadzoną lekcją młodzież zapoznaje się z biografią artysty. W trakcie lekcji młodzież uzupełnia tabelę na podstawie materiału biograficznego.
IV. Zajęcia w formie szkolnego konkursu artystycznego Obrazki z wystawy Modesta Musorgskiego
Zadaniem uczestników konkursu jest wykonanie ilustracji plastycznej dowolną techniką w formacie A3 do wybranego utworu muzycznego Modesta Musorgskiego oraz zredagowanie opowiadania „z dresz-czykiem” inspirowanego muzyką tego wybitnego rosyjskiego kompozytora.
Prace plastyczne i literackie będą tworzone podczas słuchania następujących utworów Modesta Musorgskiego:
• „Gnom”;
• „Stary zamek”;
98 Patrz rozdział 8, lekcja wiedzy o kulturze na podstawie filmu Męska sprawa Sławomira Fabickiego.
• „Taniec kurcząt w skorupkach”;
• „Katakumby”;
• „Chatka na kurzej stopce”.
Powstanie tych dzieł było zainspirowane wystawą prac plastycznych malarza i przyjaciela kompozytora Wiktora Hartmanna zorganizowaną latem 1874 r., niedługo po jego śmierci. Musorgski był bardzo za-przyjaźniony z malarzem i mocno przeżył jego niespodziewane odejście, czego owocem było stworzenie 10 miniatur do 10 obrazów.
Prace konkursowe zostają ocenione przez nauczycieli ze szkoły. Autorzy najlepszych ilustracji pla-stycznych i opowiadań zostają nagrodzeni. Uroczyste zakończenie konkursu połączone z wystawą prac plastycznych i wręczeniem nagród odbywa się w szkole.
Cele konkursu:
• integracja działań muzycznych z plastycznymi i literackimi;
• wyzwalanie twórczej aktywności ucznia i rozwijanie zdolności emocjonalnego przeżywania wartości estetycznych;
• zapoznanie uczniów z biografią i twórczością kompozytora Modesta Musorgskiego oraz malarza Wiktora Hartmanna;
• kreatywne tworzenie ilustracji plastycznej inspirowanej muzyką Modesta Musorgskiego;
• zapisanie w formie opowiadania „z dreszczykiem” własnych skojarzeń i wyobrażeń, jakie wywołują utwory muzyczne M. Musorgskiego;
• ćwiczenie umiejętności pisania opowiadania, horroru;
• zaspokojenie u młodzieży potrzeby twórczej aktywności;
• wzmocnienie u uczniów potrzeby własnej wartości;
• uczenie tolerancji i szacunku do twórczości innych ludzi.
Ze względu na rodzaj muzyki (mroczna, smutna, pełna niepokoju) utwory, które powstały, wyrażały silne emocje młodzieży, dzięki czemu opowiadania z dreszczykiem były ciekawą formą literacką zarówno dla twórcy, jak i odbiorcy – czytelnika.
V. Inne formy twórczości uczniów uzdolnionych artystycznie
Uczniowie uzdolnieni artystycznie mają możliwość realizacji swoich uzdolnień w ramach zajęć artystycz-nych, plastyki i muzyki od I do III etapu edukacyjnego. Stąd też przykłady takich realizacji omówione zostały w rozdziale 8. Uczeń ponadgimnazjalny traci taką możliwość w ramach lekcji, nauczyciel więc, dostrzegając takie zdolności u swojego ucznia, powinien pomóc mu w ich realizacji. Poniżej kilka pro-pozycji na twórczość uczniów uzdolnionych artystycznie na IV etapie edukacyjnym.
1. Konkurs na najpiękniejszy plakat
Konkurs na najpiękniejszą pracę jest bardzo oczywistą formą wykorzystania zdolności ucznia. Warto ją wzbogacić o kilka czynników i stanie się atrakcyjną formą pracy ucznia. Realizowany od kilku lat projekt99 na najpiękniejszy plakat własny towarzyszy innej imprezie szkolnej – Festiwalowi Poezji
99 Projekt realizowany w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu.
Nie Tylko Śpiewanej. Corocznie zmienia się temat festiwalu i wraz z tym zapotrzebowanie na nowe plakaty (Kabaret Starszych Panów, Ona i On).
Uczniowie, z odpowiednim wyprzedzeniem i w parach, wykonują plakat reklamujący imprezę – umieszczają na nim informacje o temacie festiwalu i jego dacie. Następnie „oplakatowują” szkołę swoimi pracami, które zdobią ją do dnia imprezy. Kolejnym etapem jest ocenienie prac przez jury i przyznanie nagród. Celem konkursu, oprócz oczywistej zabawy i wykazania talentu, jest zaznajo-mienie uczniów ze sztuką plakatu (w kontekście lekcji wiedzy o kulturze poświęconej polskiej szkole plakatu) i odróżnienie go od zwyczajnego afiszu. Najwyżej ocenione zostają te prace, które najlepiej spełniają kryteria plakatu – zawierają informacje w formie czytelnej i jednocześnie zaskakującej.
2. Źródło naszej inspiracji
To propozycja na stworzenie indywidualnej aury w miejscu nauki. Uczniowie przenoszą na grunt szkoły własne pomysły i sposoby kreowania siebie. Może odbyć się to w formie wystawy Źródła naszej inspiracji na holu szkoły. Na odpowiednio zakomponowanej ścianie uczniowie w możliwie najbardziej nietypowych, różnych i kolorowych ramkach – prezentują to, co ich inspiruje: zdjęcia wykonane przez siebie lub innych autorów, reprodukcje dzieł malarskich, rysunki, grafiki. Mogą pojawić się też zasuszone kwiaty, kawałki materiałów – czasami ważniejsze od tego, co przedstawiają, jest to, jaki mają kolor czy fakturę. Powstaje dzięki temu mozaika kultur, barw i wzorów – i pokazuje różnorod-ność wśród uczniów, a jednocześnie łączy – uczniowie dzielą się źródlem własnej inspiracji z innymi.
3. Udział uczniów w konkursach artystycznych
Oprócz olimpiad przedmiotowych, w których możliwość zaistnienia ma niewielka grupa uczniów, istnieje wiele konkursów artystycznych, do których udziału można zachęcić zdolną młodzież. Cza-sami rozgrywają się one tylko na szczeblu gminy, a nawet szkoły, a tematycznie związane są z naj-przeróżniejszymi wydarzeniami. Ogromną satysfakcję daje młodzieży wzięcie udziału w konkursach lokalnych, np. galerii sztuki, instytucji kulturalnej czy nawet innych podmiotów, a jednocześnie niesie największą szansę uwieńczenia pracy ucznia sukcesem.
4. Jarmark Świętego Mikołaja
Jedną z lokalnych100 propozycji skierowanych do uczniów uzdolnionych artystycznie jest udział w Jar-marku Świętego Mikołaja. Uczniowie w ramach udziału w kiermaszu zobowiązują się do samodziel-nego wykonania ozdób świątecznych: bombek na choinkę, stroików, kartek świątecznych, serwetek, puzderek, biżuterii i innych. Ważnym elementem jarmarku jest fakt połączenia zbiórki pieniędzy ze sprzedaży wyrobów uczniowskich z działalnością charytatywną młodzieży i kreowaniem postaw społecznych w środowisku lokalnym.
5. Uczniowskie prezentacje multimedialne
Od momentu, gdy sprzęt multimedialny na dobre zagościł już na lekcjach, uczniowie coraz chętniej właśnie za jego pomocą wykonują własne zadania. Warto skorzystać z tych narzędzi i dać możliwość wykonania przez ucznia prezentacji multimedialnej do zaprezentowania na lekcji. Przy dowolnie zadanym temacie ze sztuki uczniowie doskonale wykorzystują programy komputerowe, np. Power Point i prezentują ilustracje, muzykę, film czy tekst.
100 Jarmark Świętego Mikołaja organizowany corocznie przez Urząd Miasta w Grudziądzu.