7UDQVSRUW PXOWLPRGDOQ\ ]DVWSLá ]QDQH Z HNRQRPLFH WUDQVSRUWX SRMFLH WUDQVSRUWX
kombinowanego. W transporcie kombinowanym, towar przeZR*RQ\ E\á ] X*\FLHP FR QDMPQLHM GZX Uy*Q\FK URGNyZ WUDQVSRUWX SU]\ F]\P QD ND*G\P RGFLQNX ]D SU]HZo-*RQ\ WRZDU RGSRZLDGDá LQQ\ SU]HZR(QLN :\PDJDáR WR ]DZLHUDQLD RGUEQ\FK XPyZ ] ND*G\P ] SU]HZR(QLNyZ 7UDQVSRUW PXOWLPRGDOQ\ RSLHUD VL QD ]DVDG]LH *H áadunek
na bazie jednego kontraktu i przy pomocy jednego operatora jest przemieszczany w relacji dom–GRP 2SHUDFMD SU]HPLHV]F]DQLD PXVL E\ü Z\NRQDQD ]D SRPRF FR QDMPQLHM GZyFK Uy*Q\FK URGNyZ WUDQVSRUWX 7UDQVSRUW PXOWLPRGDOQ\ Z\PDJD
LQWe-gracji na kilku páDV]F]\]QDFK >@
1. Techniczno-technologicznej – SU]\VWRVRZDQLH URGNyZ WUDQVSRUWX RUD] XU] G]H SU]HáDGXQNRZ\FK GR REVáXJL WHM VDPHM ]XQLILNRZDQHM MHGQRVWNL áDGXQNRZHM
2. Organizacyjnej –XQLILNDFMD MHGQRVWHN áDGXQNRZ\FK SU]\MFLH RGSRZLHG]LDOQo- FL RSHUDWRUD QDG FDá\P SURFHVHP WUDQVSRUWRZ\P
3. Dokumentacyjnej –MHGHQ GRNXPHQW QD FDá WUDV GRVWDZ
4. Prawnej –MHGHQ NRQWUDNW REHMPXMF\ FDá\ SURFHV WUDQVSRUWRZ\ ZUD] ] MHGQROi-W\P V\VWHPHP UHJXODFML L RGSRZLHG]LDOQR FL
7UDQVSRUW PXOWLPRGDOQ\ ZSá\ZD QD
• zmniejszenie kosztów transportu,
•SRSUDZLHQLH MDNR FL XVáXJ W]Q WHUPLQRZR FL F]VWRWOLZR FL EH]SLHF]HVWZD
áa-dunku.
+LVWRU\F]QLH U]HF] ELRUF SRGVWDZ UR]ZRMX WUDQVSRUWX PXOWLPRGDOQHJR E\áR
wprowadzenie kontenerów w transporcie morskim. PrekursoreP NRQWHQHU\]DFML E\áD DUPLD 86$ NWyUD QD V]HURN VNDO ]DF]áD VWRVRZDü W WHFKQRORJL WUDQVSRUWX Z F]a-VLH ZRMQ\ NRUHDVNLHM 3U]HáRPHP E\á URN Z NWyU\P GR (XURS\ ] 86$ SU]\Sáy-Qá VV Ä)DLUODQG´ SLHUZV]\ VWDWHN SU]\VWRVRZDQ\ GR SU]HZR]X NRQWHQHUyZ Kontener
WR ]XQLILNRZDQD MHGQRVWND áDGXQNRZD 3UyF] NRQWHQHUyZ Z\VWSXM LQQH MHGQRVWNL ]XQLILNRZDQH 3RG]LDá WUDQVSRUWX PXOWLPRGDOQHJR ]H Z]JOGX QD X*\WH MHdQRVWNL
áa-dunkowe przedstawiono na rys. 4.4.
Rys. 4.4. Rodzaje transportu multimodalnego
-H OL FKRG]L R URGNL WUDQVSRUWX WR PR*QD Z\Uy*QLü SU]HZR]\
• szynowo-drogowe,
• szynowo-drogowo-morskie,
• szynowo-drogowo-rzeczne,
• drogowo-rzeczno-morskie.
'RPLQXMF\P URG]DMHP WUDQVSRUWX Z WUDQVSRUFLH PXOWLPRGDOQ\P MHVW WUDQVSRUW
kontenerowy. Wynika to z GRPLQXMFHJR XG]LDáX WUDQVSRUWX PRUVNLHJR Z FDáR FL
transportu multimodalnego. Na wielu istotnych szlakach transportu morskiego,
obec-QLH SU]HZy] GUREQLF\ Z RGE\ZD VL Z NRQWHQHUDFK
W transporcie szynowo-drogowym dominuje przewóz samych naczep. Wagony do
SU]HZR]X QDF]HS PXV] PLHü REQL*RQH SRGáRJL OXE VSHFMDOQH NLHV]HQLH QD NRáD QDF]e-S\ 2EQL*HQLH SRGáRJL Z\QLND ] NRQLHF]QR FL ]DFKRZDQLD PDNV\PDOQHM Z\VRNR FL ZDJRQX NROHMRZHJR ZUD] ] áDGXQNLHP Z\VRNR ü WD OLF]RQD RG JáyZNL V]\Q\ QLH PR*H SU]HNURF]\ü ZDUWR FL PP :\VRNR ü VDPHM QDF]HS\ Z\QRVL m.
W Europie coraz popularniejszy jest transport nadwozi wymiennych. Nadwozie
•QLH PR*QD LFK SLWU]\ü
•SU]\NU\WH V SODQGHN
•PD W\ONR GROQH RNXFLD PRFXMFH MDN NRQWHQHU
1DGZR]LH PR*H E\ü áDWZR SU]HPLHV]F]DQH ] SRGZR]LD VDPRFKRGRZHJR QD ZDJRQ L RGZURWQLH :\PLDU\ V WDN GREUDQH DE\ QLH SU]HNUDF]Dü GRSXV]F]DOQ\FK VNUDMQL RERZL]XMF\FK Z WUDQVSRUFLH GURJRZ\P L NROHMRZ\P
Najnowsza odmiana transportu multimodalnego to transport bimodalny. Jest to prze-wóz kolejowo-GURJRZ\ 1DF]HSD VWRVRZDQD Z W\P WUDQVSRUFLH ] FLJQLND VLRGáRZHJR PR*H E\ü SU]HPLHV]F]DQD L RVDG]DQD EH]SR UHGQLR QD GZyFK W\SRZ\FK -NRáRZ\FK
Zyz-kach kolejowych.: LQQHM ZHUVML QDF]HSD PR*H PLHü ]GZRMRQ\ XNáDG Nyá MH]GQ\FK
SU]y-stosowanych do ruchu drogowego i szynowego.
Prócz wymienionych rodzajów transportu multimodalnego w ostatnim okresie
wy-VWSXMH VWDá\ Z]URVW OLF]E\ áDGXQNyZ SU]HZR*RQ\FK Z V\VWHPLH 52-RO. System ten PR*H Z\VWSRZDü Z XNáDG]LH PRU]H–rzeka, rzeka–droga, morze–GURJD 6 WR áDGXQNL NWyUH QLH Z\PDJDM VSHFMDOLVW\F]Q\FK XU]G]H SU]HáDGXQNRZ\FK àDGXQHN VDP ZMH*G*D QD SRNáDG VWDWNX L VDP ] QLHJR ]MH*G*D 1LHNLHG\ VWRVXMH VL VSHFMDOQH
FLJQi-ki (do]DáDGXQNX NRQWHQHUyZ Z W\P V\VWHPLH OXE VSHFMDOLVW\F]QH SRGZR]LD GR SU]e-PLHV]F]DQLD FL*NLFK áDGXQNyZ ZLHONRJDEDU\WRZ\FK 3U]\ SLHV]D WR F]DV ]DáDGXQNX L UR]áDGXQNX :\PDJD MHGQDN VSHFMDOQ\FK VWDWNyZ L SU]\VWDQL 'R JUXS\ W\FK áDGXn-NyZ ]DOLF]D VL
• naF]HS\ L VDPRFKRG\ FL*DURZH WUDLOHU\
•FL*NLH ZLHONRJDEDU\WRZH áDGXQNL SU]HPLHV]F]DQH ]D SRPRF VSHFMDOQ\FK
SRd-wozi,
• maszyny budowlane i rolnicze,
• samochody osobowe.
(IHNW\ZQR ü WDNLHJR WUDQVSRUWX ]DOH*\ RG VSUDZQR FL G]LDáDQLD L OLF]E\ FHQWUyZ ORJi-VW\F]Q\FK 1D 5HQLH Z]URVW W\FK áDGXQNyZ Z URNX áF]QLH ] NRQWHQHUDPL Z VWo-VXQNX GR URNX Z\QRVLá OLF]F Z ZLHONR FL SUDF\ SU]HZR]RZHM >@ : WDEHOL SU]HGVWDZLRQR ZLHONR FL SU]HáDGXQNyZ 52-RO w portach niemieckich [14].
Transport kontenerowy, MDN MX* ZVSRPQLDQR MHVW WR SRGVWDZRZD IRUPD
transportu multimodalnego. O sukcesie i rozpowszechnieniu tego transportu
]DGHF\GRZDá\ WDNLH SU]HVáDQNL MDN
•SURVWD NRQVWUXNFMD WUZDáR ü L EH]REVáXJRZR ü
•áDWZR ü ]DáDGXQNX L UR]áDGXQNX
•GX*D SRMHPQR ü NRQWHQHUD
•QRUPDOL]DFMD Z VNDOL ZLDWRZHM
•UR]SRZV]HFKQLHQLH Z REURWDFK PLG]\QDURGRZ\FK SU]H] WUDQsport morski,
•PR*OLZR ü SU]HZR]X SU]H] ZV]\VWNLH SRGVWDZRZH URGNL WUDQsportu.
3RMDZLHQLH VL NRQWHQHUD E\áR WU]HFL UHZROXFM Z WUDQVSRUFLH pierwsza to za-VWRVRZDQLH NRáD GUXJD WR Z\NRU]\VWDQLH PDV]\Q\ SDURZHM GR QDSGX URGNyZ
2EHFQLH ]QDMGXMH VL Z X*\FLX ZLHOH W\SyZ NRQWHQHUyZ : ]DOH*QR FL RG SU]HZo-*RQHJR áDGXQNX PDP\ NRQWHQHU\ FKáRGQLF]H ]ELRUQLNRZH L]RORZDQH LWS -HGQDN ]a-VDGQLF] LFK FHFK MHVW VWDQGDU\]DFMD Z\PLDUyZ L PDNV\PDOQHM PDV\ EUXWWR
3RGVWa-wowe wymiary kontenerów przedstawiono w tabeli 4.3.
: REURFLH GRPLQXM NRQWHQHU\ - i 40-VWRSRZH RN SDUNX ZLDWRZHJR = ZLHOX PR*OLZ\FK Z\VRNR FL QDMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQH V NRQWHQHU\ R Z\VRNR FL VWyS L VWyS .UDMH HXURSHMVNLH Z FRUD] ZLNV]\P ]DNUHVLH ZSUo-ZDG]DM W]Z HXURNRQWHQHU -HVW WR NRQWHQHU - lub 40-VWRSRZ\ R V]HURNR FL PP L Z\VRNR FL PP :\PLDU\ HXURNRQWHQHUD V GRVWRVowane do standardowych palet
europejskich.
Tabela 4.3. Wymiary kontenerów serii ISO (1993)
-u * Szero * Wyso *
Typ kontenera Rok
wprowadzenia w stopach Masa brutto kg 1AAA 1993 40 8 9,06 30 480 1AA 1969 40 8 8,06 30 480 1A 1968 40 8 8,00 30 480 1AX 1979 40 8 < 8,00 30 480 1BBB 1993 30 8 9,06 25 400 1BB 1974 30 8 8,06 25 400 1B 1968 30 8 8,00 25 400 1BX 1979 30 8 < 8,00 25 400 1CC 1974 20 8 8,06 24 000 1C 1968 20 8 8,00 24 000 1CX 1979 20 8 < 8,00 24 000 1D 1968 10 8 8,00 10 160 1DX 1979 10 8 < 8,00 10 160 Uwaga: 1 stopa = 0,3048 m
:LHONR ü SU]HZR]yZ NRQWHQHURZ\FK RNUH OD VL Z MHGQRVWNDFK 7(8 Twenty
Equivalent Unit). Jedna jednostka TEU odpowiada parametrom kontenera
20-stopowego.
7UDQVSRUW NRQWHQHURZ\ MHVW QDMEDUG]LHM G\QDPLF]QLH UR]ZLMDMF\P VL V\VWHPHP
transportowym. Rozwój ten QDU]XFD *HJOXJD PRUVND :\VWSXMH WHQGHQFMD EXGRZ\ FRUD] ZLNV]\FK VWDWNyZ GR SU]HZR]X NRQWHQHUyZ SRZ\*HM 7(8 3U]\ URz-áDGXQNX WDN GX*\FK VWDWNyZ Z]UDVWD ]QDF]HQLH *HJOXJL UyGOGRZHM 6WDWHN UyGO GRZ\ PR*H MHGQRUD]RZR SU]\Mü ]QDF]QLH ZLFHM NRQWHQHUyZ QL* SRFLJ 1D 5HQLH PR*OLZD MHVW HNVSORDWDFMD ]HVWDZyZ SU]eZR*F\FK MHGQRUD]RZR GR 7(8 >@
3URJQR]\ GR URNX SU]HáDGXQNX NRQWHQHUyZ Z SRUWDFK 0RU]D 3yáQRFQHJR SRUW\ EHOJLMVNLH KROHQGHUVNLH L QLHPLHFNLH Z\ND]XM WUZDá WHQGHQFM Z]URVtu OLF]E\ NRQWHQHUyZ WDE >@ 7D VDPD WHQGHQFMD RGQRVL VL UyZQLH* GR XG]LDáX *HJOXJL UyGOGRZHM Z WUDQVSRrcie kontenerów (tab. 4.5).
= SRUyZQDQLD GDQ\FK ]DZDUW\FK Z WDEHODFK L Z\QLND *H JáyZQ DUWHUL QD NWyUHM NRQFHQWURZDü VL EG]LH WUDQVSRUW NRQWHQHUyZ SR]RVWDQLH 5HQ )HJOXJD
UyGOGRZD SU]HMPRZDü EG]LH RN LOR FL NRQWHQHUyZ SU]HáDGRZ\ZDQ\FK Z SRUWDFK PDMF\FK EH]SR UHGQLH SRáF]HQLD ] 5HQHP $QWZHUSLD 5RWWHUGDP : SRUWDFK +DPEXUJD L %UHP\ XG]LDá WHQ QLH SU]HNUDF]D :\QLNa to z gorszych ZDUXQNyZ QDZLJDF\MQ\FK QD àDELH Z VWRVXQNX GR 5HQX 1D àDELH PDNV\PDOQD PR*OLZD OLF]ED WUDQVSRUWRZDQ\FK NRQWHQHUyZ Z\QRVL 7(8 >@ 3U]HZLGXMH VL *H UHODFMD +DPEXUJ–Magdeburg–%HUOLQ PR*H E\ü REVáXJLZDQD UD] Z W\JRGQLX
a relacja Bremenhaven-Hanower/Braunschweig – UD]\ 1D 5HQLH UHODFM
$QWZHr-pia –SRUW\ UHVNLH – $QWZHUSLD REVáXJXMH VWDWNyZ R áDGRZQR FL FDáNRZLWHM 7(8 : W\JRGQLX Z\NRQXM RQH UHJXODUQH UHMV\ >@ 5HODFM 'XLVEXUJ–
RotterGDP REVáXJXMH DUPDWRUyZ NWyU\FK VWDWNL Z\NRQXM W\JRGQLRZR UHJXODr-Q\FK UHMVyZ : UHMVDFK W\FK Z\NRU]\VWXMH VL IDNW *H Z GQL ZROQH RG SUDF\ SRUW GURJRZ\ MHVW ZVWU]\P\ZDQ\ 1LZHOXMH WR Z ]QDF]Q\P VWRSQLX SU]HZDJ WUDQs-SRUWX GURJRZHJR Z\QLNDMFHJR ] MHJR ZLNV]HM SUGNR FL
Tabe + . / + cnego (w tys. TEU)
Rok Porty belgijskie *) Porty holenderskie *) Porty niemieckie Suma 1990 671 1093 3166 4930 1995 1019 1610 4412 7041 2000 1325 1989 5556 8870 2005 1640 2374 6625 10639 2010 1976 2777 7766 12519 *) # . .
drogach wodnych Niemiec.
0 + . . * 1 ys. TEU) Rok Porty belgijskie Porty holenderskie Porty niemieckie Suma 1995 194 429 95 718 1997 371 51,7 118 1006 2000 426 601 142 1169 2005 536 771 188 1495 2010 675 990 299 1964
3RUW\ Z UHMRQLH =DJáELD 5XKU\ ]DQRWRZDá\ Z]URVW SU]HáDGXQNyZ NRQWHQHUów Z URNX R Z VWRVXQNX GR URNX : SLHUZV]HM SRáRZLH URNX Qa-VWSLá GDOV]\ Z]URVW R >@ : 'XLVEXUJX QDMZLNV]\P UyGOGRZ\P SRUFLH (XURS\ SU]HZLGXMH VL GDOV]H LVWRWQH LQZHVW\FMH ]ZL]DQH ] UR]ZRMHP WUDQVSRUWX
multimodalnego – QRZ\ WHUPLQDO NRQWHQHURZ\ WHUPLQDO ZJORZ\ UR]EXGRZ LVWQLe-MFHJR FHntrum logistycznego.
: F]HUZFX U HXURSHMVNLFK RUJDQL]DFML ]U]HV]DMF\FK SU]HGVLELRUVWZD *e-JOXJRZH L SRUW\ SRGSLVDá\ ZVSyOQ GHNODUDFMH GRW\F]F NLHUXQNyZ GDOV]HJR UR]ZRMX *HJOXJL UyGOGRZHM >@ =DVDGQicze kierunki to:
•SHáQD LQWHJUDFMD ] WUDQVSRUWHP PXOWLPRGDOQ\P Z XNáDG]LH U]HND–droga–kolej,
•SRUW\ MDNR FHQWUD ORJLVW\F]QH L SXQNW\ SU]HáDGXQNRZH QD LQQH URGNL
WUDQspor-tu,
•SRZL]DQLH VLHFL GUyJ ZRGQ\FK ] WUDQVHXURSHMVNLPL korytarzami
transporto-wymi.
W odniesieniu do dróg wodnych postulowano:
•X]XSHáQLHQLH OXN PLG]\ ZD*Q\PL V]ODNDPL ZRGQ\PL QRZH SRáF]HQLD
Nana-áRZH
•GDOV]H SRJáELDQLH GUyJ ZRGQ\FK
•SRGZ\*V]HQLH SU]H ZLWyZ SRG PRVWDPL
•UR]ZyM SRáF]H U]HF]QR-morskich,
•]ZLNV]HQLH SU]HSXVWRZR FL QD OX]DFK
6LOQ\ QDFLVN QD SHáQ LQWHJUDFM WUDQVSRUWX UyGOGRZHJR ] LQQ\PL V\VWHPDPL Zy-VWSXMH Z 1LHPF]HFK :áDG]H QLHPLHFNLH ZLG] Z W\P PR*OLZR ü ]PQLHMV]HQLD QDW *HQLD UXFKX QD GURJDFK 3DQXMH SU]HNRQDQLH *H WUDQVSRUW UyGOGRZ\ PD QDMZLNV]H
niewykorzystane jeszF]H Z SHáQL UH]HUZ\