przestrzennego gmin wiejskich – analiza stanu
5.4. Typologia gmin wiejskich ze względu na stosowanie podejścia opartego na dowodach
Typologia gmin ze względu na określone cechy pozwala na wydzielenie grup o ce-chach, które są ze sobą powiązane. Zgodnie z podejściem prezentowanym przez J. Bańskiego [2014] stosowanie do podziału gmin wiejskich cech społeczno-eko-nomicznych prowadzi do otrzymania typologii, które są oparte na modelach po-zwalających na porządkowanie i grupowanie gmin. O ile J. Bański [2014] dokonuje wyraźnego rozróżnienia pomiędzy dwoma terminami, to jest: klasyfikacją i typo-logią, w literaturze przedmiotu można znaleźć treści, które wskazują, że te pojęcia są synonimami wobec siebie [Świaniewicz 1989, s. 1–6]. Celem podjętych prac nie jest działanie polegające na rozstrzyganiu, które z podejść definicyjnych jest wła-ściwe, dlatego w niniejszej rozdziale przyjęto podejście stosowane przez J.
Bańskie-Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 171
go oraz autorów przywołujących termin typologii gmin wiejskich, odnosząc się do sfery planowania przestrzennego [Komornicki, Śleszyński 2008]. Celem stosowa-nia typologii jest wskazanie jednostek, które uznać można za pionierów w zakresie stosowania różnych elementów składających się na możliwość wskazania, że są to jednostki wykorzystujące planowanie przestrzenne oparte na dowodach.
Założenia przyjęte w pracy opierały się na wykorzystaniu informacji zawartych w ankiecie przeprowadzonej wśród gmin wiejskich. Na podstawie oceny zupełno-ści udzielonych odpowiedzi do zasadniczej częzupełno-ści badania zakwalifikowanych zo-stało 828 gmin, czyli 99,4% zbiorowości, która aktywnie uczestniczyła w badaniu. Taki stan rzeczy wynikał z wprowadzonych wytycznych, które zakładały, że gminy mogące wdrażać planowanie przestrzenne oparte na dowodach powinny wykorzy-stywać w pracach związanych z planowaniem przestrzennym elementy, takie jak: opinie ekspertów (kryterium 3), wyniki badań naukowych (kryterium 4), badania prowadzone wśród społeczności lokalnej (kryterium 5) oraz wyniki analiz pro-wadzonych przez organizacje pozarządowe (kryterium 6). Dodatkowo w swych działaniach powinny wykorzystywać oprogramowanie GIS (kryterium 2), które umożliwia pracę z plikami wektorowymi, udostępnianymi przez różne szczeble administracji publicznej i stanowiącymi wsparcie dla podejmowania właściwych decyzji w sferze planowania przestrzennego. Wyższy poziom wykorzystania opro-gramowania GIS stanowi stosowanie danych wektorowych dotyczących planów miejscowych lub studiów uwarunkowań, co weryfikowane jest poprzez ocenę czy tego rodzaju informacja przestrzenna publikowana jest na geoportalu gminy (kryterium 1). Jako kolejne kryteria w modelu zostały zastosowane dane pozwa-lające na identyfikację czy informacje przestrzenne wykorzystywane w procesie planowania przestrzennego pochodzą ze zbiorów krajowych (kryterium 7) czy międzynarodowych (kryterium 8).
Z uwagi na fakt, że zgromadzone w badaniach dane posiadały charakter bi-narny konieczne było wykorzystanie odpowiednich metod grupowania, które pozwoliłyby na wyodrębnienie typów gmin wiejskich ze względu na wykorzysty-wane zasoby danych z ankiety. Metodą zastosowaną do budowy łączeń pomiędzy obiektami była metoda Warda, która należy do metod hierarchicznych aglomera-cyjnych, dzięki czemu tworzone są skupienia z najbardziej przystających do siebie obiektów [Ward 1963]. Należy podkreślić, że zastosowanie metody Warda opiera się na minimalizacji wariancji pomiędzy skupieniami i jest jedną z częściej wyko-rzystywanych metod w badaniach ekonomicznych, dodatkowo charakteryzującą się najwyższą efektywnością grupowania [Suchecki, Lewanowska-Gwarda 2010]. Zastosowanie tej metody łączenia prowadzi do uzyskania grup, które zawierają obiekty najmniej zróżnicowane wobec siebie, co uzależnione jest również od licz-by założonych skupień [Panek, Zwierzchowski 2013]. Dla właściwego określenia skupień konieczne są dostosowane do wykorzystywanych danych metody mierze-nia odległości. W przypadku danych binarnych użyta została miara niezgodności procentowej, która stosowana jest w działaniach na tym typie danych.
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
172
Miara niezgodności procentowej nazywana miarą Sokala i Michenera w przy-padku danych binarnych opiera się na sumowaniu liczby zmiennych, dla których dwa porównywane obiekty mają niezgodne wartości zmiennej. Konstrukcję mia-ry opisuje M. Walesiak [2003, 2006, s. 23–32], wskazując, że proces ten przebiega dwuetapowo. Pierwszym etapem jest opracowanie tabeli kodowania zmiennych (Tabela 4). Na podstawie zakodowanych zmiennych możliwe jest wyliczenie mia-ry odległości dik, która wyrażona jest wzorem (1).
Tabela 4. Kodowaniezmiennychdlamiaryniezgodnościprocentowej ZmiennaXj aj bj cj dj ObiektAi ObiektAk + + 1 0 0 0 + – 0 1 0 0 – + 0 0 1 0 – – 0 0 0 1 gdzie„+”oznaczawystępowanie,a„–”brakwystąpienia,i,k=1,…,n, j=1,…,m,copozwala nauzyskaniesum: j aj a b b c c d d m j j m j j m j j m
1 ,
1 ,
1 ,
1 . Źródło:Walesiak[2003,2006,s.23–32]. d a d a b c d b c a b c d ik 1 (1) gdzie:
dik – oznacza odległość między dwoma obiektami Ai oraz Ak;
a (d) – liczba zmiennych, dla których porównywane obiekty mają zgodne
war-tości zmiennej – pary (+, +) i (–, –) w tabeli 4;
b (c) – liczba zmiennych, dla których porównywane obiekty mają niezgodne
wartości zmiennej – pary (+, –) i (–, +) w tabeli 4.
Zastosowanie miar możliwe było dzięki wykorzystaniu oprogramowania Sta-tistica w wersji 12.5, gdzie dostępne są wskazane metody i miary do budowy skupień. Dodatkowym założeniem w podjętych działaniach typologicznych było ustalenie, że liczba typów gmin wiejskich powinna być mniejsza od liczby wyko-rzystywanych w analizie danych binarnych je opisujących. Jednocześnie założe-niem badania było wykorzystanie wykresu przebiegu aglomeracji do wskazania poziomu odcięcia, które zlokalizowane zostało w miejscu pojawienia się pierw-szego skupienia o odległości wiązania większej od wartości 3 od wiązania poprze-dzającego.
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 173
Rysunek 35.Skupieniagminwiejskichwobszarzemożliwościwykorzystywaniaplanowania przestrzennegoopartegonadowodach–metodaWarda Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiebadańankietowychprzeprowadzonychwgminach zwykorzystaniemoprogramowaniaStatistica12.5.
Dzięki ocenie przebiegu aglomeracji możliwe było stwierdzenie, że podział na klasy może nastąpić w przypadku odległości wiązania wynoszącej 10, ponieważ powyżej wskazanej odległości zróżnicowanie pomiędzy skupieniami znacząco wzrasta. Dzięki tak wyznaczonej odległości można było zidentyfikować sześć sku-pień, co pozwalało na spełnienie przesłanek wstępnych, dotyczących dopuszczal-nej liczby skupień (Rysunek 35).
Uzyskana numeracja skupień odpowiada kolejności tworzenia poszczególnych wiązań. Uzyskana typologia gmin pozwoliła na stwierdzenie (Tabela 5), że:
– typ I gmin złożony był z 24,3% gmin wiejskich biorących udział w bada-niu i charakteryzował się jednostkami terytorialnymi, które nie wykazywały żadnej aktywności w zakresie wykorzystania oprogramowania GIS, danych przestrzennych oraz ekspertów czy wyników badań zarówno naukowych, jak również prowadzonych przez władze lokalne czy organizacje pozarzą-dowe działające na obszarze gminy bądź poza nią;
– typ II gmin obejmował 7,7% gmin wiejskich, które w działaniach związa-nych z szeroko rozumianym planowaniem przestrzennym wykorzystywały wyniki badań naukowych. Dodatkowo dwie trzecie jednostek zaliczanych
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
174
do tej grupy charakteryzowało się wykorzystaniem danych przestrzennych pochodzących ze zbiorów udostępnianych przez krajowe organy admini-stracji publicznej pomimo faktu, że niespełna jedna trzecia jednostek zgło-siła wykorzystywanie specjalistycznego oprogramowania w codziennej pra-cy. Podobnie trzecia część tego typu gmin wiejskich publikowała dane na geoportalach w postaci danych wektorowych;
– typ III gmin składał się z 14,9% gmin wiejskich i charakteryzował się upu-blicznieniem danych przestrzennych dotyczących planowania przestrzen-nego w zwektoryzowanym formacie na geoportalach gminnych. Ponad po-łowa gmin należących do tego skupienia wykorzystywała wyniki badań lub wiedzę ekspertów w obszarze planowania przestrzennego. Podobne wnioski wiązały się z użytkowaniem oprogramowania GIS w realizacji codziennych zadań urzędowych. Ponad jedna trzecia gmin z tego skupienia wyróżnia-ła się wykorzystaniem zbiorów danych przestrzennych pochodzących w znacznej mierze ze źródeł krajowych;
– typ IV obejmował 17,5% podstawowych jednostek podziału terytorialnego biorących udział w badaniu. Grupa ta charakteryzowała się brakiem wyko-rzystania narzędzi GIS w codziennej pracy oraz brakiem publikacji wekto-rowych danych przestrzennych na geoportalach. Co ważne, w procesie po-dejmowania decyzji władze tych gmin wykazały, że wykorzystują krajowe zasoby zbiorów danych przestrzennych, a ponad połowa zbiorowości wska-zywała na stosowanie co najmniej jednego elementu zaliczanego do grupy badań i wsparcia eksperckiego;
– typ V złożony był z 17,3% gmin wiejskich, które w działaniach związanych z planowaniem przestrzennym wykorzystywały doświadczenie ekspertów oraz wyniki badań prowadzonych wśród społeczności lokalnej. Co dziesiąta gmina z tego skupienia korzystała z wyników badań prowadzonych przez or-ganizacje pozarządowe. Nieliczne samorządy korzystały z oprogramowania GIS oraz danych przestrzennych. Brak wsparcia narzędziowego w codziennej aktywności służącej realizacji zadań własnych gminy przekładał się również na fakt, że opracowania strategiczne dotyczące planowania przestrzennego nie były publikowane w postaci plików wektorowych na geoportalach gminnych; – typ VI reprezentowany był przez 18,3% badanych gmin wiejskich, które
reprezentowały jednostki wykorzystujące w realizacji codziennych obo-wiązków oprogramowanie GIS. Grupa tych gmin wyróżniała się brakiem udostępniania danych w postaci wektorowej na geoportalach gminnych. Gminy należące do typu VI cechowały się również znacznym wykorzysta-niem w działaniach na rzecz planowania przestrzennego wiedzy eksperckiej oraz nieznacznym wykorzystaniem wyników różnorakich badań. Ważnym wyróżnikiem tej grupy był również fakt wykorzystywania przez ponad po-łowę gmin danych przestrzennych w przeważającej części pochodzących z zasobów krajowych organów administracji publicznej.
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 175
Tabela 5. Liczbawystąpieńdanegokryteriumwposzczególnychskupieniach uzyskanychmetodąWarda
Skupienie Kryterium wskupieniuLiczbagmin
1 2 3 4 5 6 7 8 TypI 0 0 0 0 0 0 0 0 201 TypII 19 22 49 64 20 9 43 0 64 TypIII 123 62 55 0 23 7 45 3 123 TypIV 0 0 62 3 37 2 144 8 145 TypV 0 8 113 1 67 18 5 0 143 TypVI 0 152 68 1 35 0 82 2 152 Źródło: opracowaniewłasnepodstawiebadańankietowychprzeprowadzonychwgminach iwynikówaglomeracjidanychmetodąWarda.
Typologia dokonana przy użyciu aglomeracji metodą Warda nie przesądza o tym, który z numerów typów gmin charakteryzuje się najwyższym poten-cjałem w zakresie planowania przestrzennego opartego na dowodach w ujęciu badanego problemu, a jedynie pozwala na identyfikację najbardziej podobnych do siebie gmin. Interpretacji uzyskanych wyników na podstawie danych podle-gających ocenie należy dokonać poprzez analizę występowania poszczególnych kryteriów bądź grup kryteriów w typologii uzyskanej metodą grupowania. Pozwala to na połączenie wyników otrzymanych przy użyciu metody Warda z typologią odnoszącą się do potencjału gmin w zakresie możliwości wdra-żania planowania przestrzennego opartego na dowodach. Przyporządkowanie typów uzyskanych metodą Warda do ostatecznej sześciostopniowej skali od-było się poprzez ustalenie rankingu na podstawie sum wartości procentowych liczonych dla poszczególnych pytań w uzyskanych typach skupień za pomocą wzoru (2). Konsekwencją zastosowania tego podejścia było otrzymanie sumy procentowej dla każdego z sześciu skupień, gdzie wartość największa pozwalała na przyporządkowanie aglomerowanych jednostek do typologii charakteryzu-jącej się najwyższym potencjałem, a najmniejsza typologii o najniższym poten-cjale w zakresie możliwości rozwoju planowania przestrzennego opartego na dowodach (Tabela 6). T m L L i ij i 1 100% (2) gdzie:
Ti – wartość procentowa pozwalająca określić rangę skupienia i (i = 1, …, n),
Lij – liczba gmin spełniających kryterium j (j = 1, …, m) w skupieniu i (i = 1, …, n),
Li – liczba gmin w skupieniu i,
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
176
Tabela 6. Zależnościpomiędzytypologiągminwiejskichzewzględunamożliwościwdrażania planowaniaprzestrzennegoopartegonadowodachametodąaglomeracjiWarda
Typologiakońcowa metodąWardaTypuzyskany wynikającazobliczeńWartośćprocentowa zapomocąwzoru(2) Najniższypotencjałwzakresiemożliwości rozwojuplanowaniaprzestrzennegoopartego nadowodach TypI 0 Niski potencjałwzakresiemożliwościrozwoju planowaniaprzestrzennegoopartegona dowodach TypV 18,5 Średnioniskipotencjałwzakresiemożliwości rozwojuplanowaniaprzestrzennegoopartego nadowodach TypIV 22,1 Średniowysokipotencjałwzakresiemożli-wościrozwojuplanowaniaprzestrzennego opartegonadowodach TypVI 28,0 Wysokipotencjałwzakresiemożliwościroz-wojuplanowaniaprzestrzennegoopartegona dowodach TypIII 32,3 Najwyższypotencjałwzakresiemożliwości rozwojuplanowaniaprzestrzennegoopartego nadowodach TypII 44,1 Źródło:opracowaniewłasnepodstawiebadańankietowychprzeprowadzonychwgminach iwynikówaglomeracjidanychmetodąWarda.
Uzyskane za pomocą metod statystycznych skupienia zostały poddane ocenie jakościowej występujących cech, co w sposób subiektywny pozwoliło na określe-nie sześciu typów gmin w zależności od posiadanego potencjału umożliwiającego wdrażanie planowania przestrzennego opartego na dowodach (Rysunek 36). Naj-częściej wykorzystywanym elementem okazał się potencjał w zakresie umiejętno-ści wykorzystywania różnego typu badań odnoszących się do gmin oraz otwar-tość na współpracę ze specjalistami z obszaru planowania przestrzennego. Istotny również podczas wypracowywania typologii gmin okazał się fakt wykorzystywa-nia specjalistycznego oprogramowawykorzystywa-nia GIS w realizacji zadań z obszaru plano-wania przestrzennego. Elementem o mniejszym znaczeniu dla możliwości wdra-żania rozwiązań opartych na dowodach było publikowanie danych wektorowych na geoportalach gminnych, choć należy uznać, że materiały w postaci wektorowej mogą być wykorzystywane wtórnie na wielu płaszczyznach, szczególnie jeśli do-tyczą studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Na podstawie oceny występowania poszczególnych kryteriów w tym typie gmin należy wnosić, że typ I charakteryzuje się najniższym poziomem potencja-łu w zakresie możliwości wdrażania planowania przestrzennego opartego na
do-Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 177
wodach. Uwzględniając zdefiniowane typy gmin, należy wskazać, że największy odsetek gmin wiejskich znajdujących się typie I zidentyfikowany został w woje-wództwie: podlaskim (38,2% badanych gmin wiejskich na terenie województwa), wielkopolskim (37%), mazowieckim (35,8%) oraz kujawsko-pomorskim (32%).
Rysunek 36.Skupieniagminwiejskichwobszarzemożliwościwykorzystywaniaplanowania przestrzennegoopartegonadowodach Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiebadańankietowychprzeprowadzonychwgminach orazdanychprzestrzennychGłównegoUrzęduGeodezjiiKartografii(GUGiK).
Niskim potencjałem odznaczają się gminy przyporządkowane do skupie-nia V. Jednostki te w działaniach w zakresie planowania przestrzennego stawia-ją na współpracę z ekspertami oraz wykorzystanie badań prowadzonych wśród społeczności lokalnej. Samorządy te w bardzo niewielkim stopniu wykorzystują oprogramowanie GIS w działaniach na rzecz samorządu. Nieliczne gminy de-cydują się w konsekwencji na stosowanie danych przestrzennych pochodzących z zasobów administracji publicznej. Żaden z badanych podmiotów nie zdecydo-wał się na opublikowanie danych w wersji wektorowej na geoportalu gminnym. Ten typ gmin odgrywa ważną rolę w województwach: lubelskim (28,4% badanych gmin wiejskich na terenie województwa), łódzkim (27,6%), podlaskim (26,5%) oraz opolskim (26,3%).
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
178
Średnioniski potencjał w zakresie rozwoju planowania przestrzennego opar-tego na dowodach posiadają gminy zaliczone do typu IV, który zgodnie z opi-sem charakteryzuje się wysokim stopniem wykorzystania przez gminy danych przestrzennych pochodzących w szczególności z krajowych źródeł. Blisko połowa gmin zaliczonych do tego skupienia korzysta z pomocy ekspertów w sferze pla-nowania przestrzennego. Co czwarta gmina zaliczana do typu IV wykorzystuje badania prowadzone wśród społeczności lokalnej. Negatywne uwarunkowanie stanowi fakt, że samorządy te nie wykorzystują oprogramowania GIS w codzien-nych działaniach związaw codzien-nych z planowaniem przestrzennym, co przekłada się prawdopodobnie na negatywne zjawisko, jakim jest brak publikacji danych wek-torowych na geoportalach gminnych. Sprzężenie informacji o wykorzystaniu da-nych przestrzenda-nych oraz braku specjalistycznego oprogramowania stoi ze sobą w sprzeczności i może być związane z przekazywaniem danych przestrzennych podmiotom zewnętrznym przygotowującym plany miejscowe i inne opracowania związane z planowaniem przestrzennym. W typie tym największy udział gmin wiejskich został odnotowany w województwach: warmińsko-mazurskim (25%), małopolskim (22,1%), śląskim (20,8%) oraz dolnośląskim (20,5%).
Typ VI skupień został uznany za zbiór jednostek o średniowysokim potencjale w zakresie możliwości wdrażania planowania przestrzennego opartego na dowo-dach. Gminy wiejskie zaliczane do tego skupienia posiadają potencjał wynikają-cy z wykorzystania oprogramowania GIS poparty w ponad połowie samorządów zdolnością do wykorzystania danych przestrzennych. Blisko połowa gmin zali-czanych do tego skupienia charakteryzuje się współpracą z ekspertami w działa-niach na rzecz planowania przestrzennego, a co czwarta gmina decyduje się na prowadzenie badań wśród społeczności lokalnej, co ma wspomagać proces de-cyzyjny. Udziałem tego typu gmin wiejskich charakteryzowały się województwa: małopolskie (37,3% badanych gmin na terenie województwa), śląskie (27,8%), warmińsko-mazurskie (27,5%) oraz świętokrzyskie (26,5%).
Typ III skupień został uznany za jednostki o wysokim potencjale w zakresie możliwości wdrażania planowania przestrzennego opartego na dowodach. Gmi-ny wiejskie zaliczane do tego skupienia posiadają potencjał wynikający z publi-kacji danych wektorowych na geoportalach gminnych, co związane jest z realiza-cją założeń Dyrektywy INSPIRE [Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europej-skiej 2007] i pozwala wnosić, że zbiory danych znajdują się w zasobach gmin należących do typu III. Analiza danych pozwala stwierdzić, że ponad połowa samorządów w tym skupieniu korzysta z oprogramowania GIS do realizacji za-dań własnych w sferze planowania przestrzennego. Blisko połowa gmin korzy-sta ze wsparcia ekspertów, a ponad jedna trzecia wykorzystuje do tego celu dane przestrzenne pochodzące z zasobów administracji publicznej. W przypadku tych gmin żadna nie zdecydowała się na wykorzystanie wyników badań naukowych w celu realizacji działań w sferze planowania przestrzennego. Największe
udzia-Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 179
ły w strukturze poszczególnych województw posiadają samorządy zlokalizowane w województwach: opolskim (26,3%), małopolskim (25,3%), zachodniopomor-skim (22,6%) oraz łódzkim (20,7%).
W typologii gmin o najwyższym potencjale zidentyfikowane zostały jednostki należące do typu II, na które składały się gminy wiejskie wykorzystujące w działa-niach na rzecz planowania przestrzennego badania naukowe. Odznaczają się też wysokim poziomem wykorzystania wiedzy eksperckiej oraz danych przestrzen-nych. Przekładało się to na wykorzystanie GIS w realizacji zadań własnych gmi-ny oraz w publikacji dagmi-nych wektorowych odnoszących się do opracowań stra-tegicznych z obszaru planowania przestrzennego. Był to jednocześnie najmniej liczny typ gmin wiejskich, których największy udział w analizowanych jednost-kach zanotowany został w województwach: podkarpackim (14,8%), dolnośląskim (12,8%), warmińsko-mazurskim (12,5%) oraz łódzkim (10,3%).
Dodatkowym wnioskiem z analizy było dokonanie grupowania dwóch naj-wyższych i dwóch najniższych typów gmin wiejskich. Następnie wykorzystano własności miary położenia, jaką jest kwartyl trzeci, która posłużyła do wskazania województw charakteryzujących się najwyższym odsetkiem badanych gmin wiej-skich w dwóch najwyższych klasach oraz dwóch najniższych. Zgodnie z przyjęty-mi założeniaz przyjęty-mi najwyższym potencjałem rozwoju pod względem udziału gz przyjęty-min w typie gmin o wysokim i najwyższym potencjale w zakresie możliwości rozwoju planowania przestrzennego opartego na dowodach znalazły się województwa zlo-kalizowane na południu kraju: podkarpackie (34,4%), dolnośląskie (33,3%), ma-łopolskie (33,3%) oraz opolskie (31,6%). Należy podkreślić, że najlepszy stosunek co do liczby gmin znajdujących się w czołowej grupie wśród liderów posiadało województwo podkarpackie i dolnośląskie.
W przypadku outsiderów rankingu zidentyfikowano również cztery woje-wództwa, jednakże na czoło wysuwa się województwo podlaskie, w którym 64,7% badanych gmin należało do dwóch najsłabszych typów skwantyfikowanych w ba-daniu. W przypadku pozostałych trzech województw, to jest lubelskiego, udział najsłabszych jednostek wynosił 57,9%, a w mazowieckim i lubuskim odpowied-nio 54,7% i 50% (Rysunek 37).
Przeprowadzone analizy pozwoliły na dokonanie typologii gmin ze względu na potencjał w zakresie możliwości wdrażania rozwiązań dotyczących planowania przestrzennego opartego na dowodach. Przeprowadzona typologia pozwala na równywanie gmin wiejskich między sobą, jak również agregację wyników do po-ziomu województw, co stanowi podstawę do wyciągania dodatkowych wniosków analitycznych. W przypadku prowadzonych badań wyniki opierały się na analizie danych pochodzących z ankiet wypełnianych przez władze lokalne. Badania po-zwoliły wskazać liderów, którzy posiadają potencjał w zakresie możliwości wdra-żania planowania przestrzennego opartego na dowodach, jednocześnie poprzez porównanie jednostek między sobą wykazały, jakie działania należy podjąć, aby dołączyć do czołowej grupy uzyskanej na podstawie badania. Ważnym elementem
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
180
wnioskowania było wskazanie, że nie tylko wykorzystywanie badań oraz współpra-ca ze środowiskiem eksperckim przesądza o budowaniu potencjału dla planowania przestrzennego opartego na dowodach. Jak wskazano w analizach, niezbędne do tego celu są również dane przestrzenne pochodzące ze źródeł zewnętrznych, jak również własne zbiory danych przestrzennych budowane podczas realizacji zadań własnych gminy. Oczywistym staje się fakt, że niwelacja luki w wiedzy wymusza na władzach lokalnych stosowanie oprogramowania pozwalającego na wykorzystanie danych wektorowych, które również mogą stawać się bazą w przyszłych pracach samorządów w zakresie strategicznych polityk związanych ze sferą przestrzenną. Bardzo ważnym wnioskiem z badania jest fakt, że wciąż identyfikowane są jednost-ki samorządowe, które działają jedynie na własnym terytorium i nie uwzględniają w podejmowanych pracach otoczenia, rozumianego jako środowisko eksperckie, organizacje pożytku publicznego czy dane stanowiące ważny zasób w administracji publicznej. Należy podkreślić, że wykorzystane w badaniu mierniki mogą ulegać modyfikacji i mogą być zawężane lub rozszerzane, dzięki czemu może być prowa-dzony monitoring wskazanego potencjału.
Rysunek 37.Województwaznajwiększymudziałemgminwiejskichbędącychlideramiioutsi-