przestrzennego gmin wiejskich – analiza stanu
5.1. Użytkowanie gruntów w dokumentach z zakresu planowania przestrzennego
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich skoncentrowane jest na odpowiednim podejściu do planowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej i wiejskich jedno-stek osadniczych. Odpowiednie zarządzanie tymi obszarami uzależnione jest od lokalizacji poszczególnych gmin w przestrzeni regionu oraz kraju, ponieważ gminy wiejskie leżące w bezpośrednim sąsiedztwie dużych ośrodków miejskich będą odmiennie kształtowały politykę przestrzenną, niż będzie to miało miej-sce w jednostkach o typowo rolniczym charakterze. Podobnie należy w polskiej przestrzeni wyodrębnić trzy podstawowe grupy gmin, zgodne z statusem admini-stracyjno-prawnym podstawowej jednostki samorządowej. Analizy prowadzone w tej części pracy oparte są na wynikach badania 1.02.04(17) Lokalne planowanie
i zagospodarowanie przestrzenne (PZP-1) prowadzonego przez właściwego
mini-stra do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, zgodnie z Programem Badań Statystycznych Statystyki Publicz-nej (GUS) w roku 2016. Materiały dotyczą stanu planowania przestrzennego na koniec roku 2015.
Należy wskazać, że uwzględniając podział administracyjny kraju, obszary wiej-skie stanowią blisko 93,1% powierzchni kraju. Biorąc pod uwagę jedynie gminy wiejskie, należy wskazać, że stanowią one 62,5% powierzchni kraju. Ważnym ele-mentem charakterystyki tego typu gmin jest fakt, że stanowią one 67,2% zlokali-zowanych w kraju obszarów wiejskich z uwzględnieniem kryterium administra-cyjnego. Należy podkreślić, że kryterium administracyjne stosowane najczęściej w Polsce pozwala na wykazanie większej powierzchni obszarów wiejskich niż ma to miejsce w przypadku kryteriów Eurostatu czy OECD w odniesieniu do obsza-rów przeważająco wiejskich. W przypadku tych dwóch metodologii zidentyfiko-wana powierzchnia obszarów wiejskich wynosi odpowiednio 56,2% dla Eurostatu oraz 72,2% w odniesieniu do kryterium OECD.
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
140
Podejście uwzględniające kryterium administracyjne podyktowane jest rów-nież faktem, że w sferze planowania przestrzennego brakuje zwektoryzowanych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studiów uwarunkowań i kierun-ków zagospodarowania przestrzennego, co z punktu widzenia analiz uniemoż-liwia agregację zjawiska jedynie dla powierzchni wiejskich pokrytych planami miejscowymi. Ma to szczególne znaczenie w przypadku gmin miejsko-wiejskich, które łączą na swym terytorium specyfikę miasta i obszarów wiejskich.
Dane statystyczne uzyskane w badaniu PZP-1 z 2016 r. pozwalają na wska-zanie, że na koniec 2015 r. 29,7% Polski było pokryte planami miejscowymi, co jest wynikiem o 0,5 p.proc. wyższym w odniesieniu do stanu z końca roku 2014. Należy podkreślić, że we wszystkich typach gmin nastąpił wzrost powierzchni po-krytej obowiązującymi planami miejscowymi. Gminy wiejskie charakteryzowały się wskaźnikiem na poziomie 30,3%, co było rezultatem wyższym o 0,3 p.proc. w stosunku do poprzedniego okresu badawczego. Dla porównania w gminach miejskich średnie pokrycie planami miejscowymi wynosiło 49,8%, natomiast w gminach miejsko-wiejskich 25,6%. Ważnym wnioskiem skonstatowanym na podstawie danych jest fakt, że 169 gmin nie posiada żadnego planu miejscowego. Odnosi się to do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, ponieważ tylko w przypad-ku tych typów gmin stwierdzono przypadki zerowego pokrycia planami miej-scowymi. Uwzględnienie statusu prawno-administracyjnego gminy pozwala na wskazanie, że brak planu miejscowego stwierdzono w 155 gminach wiejskich, co stanowi 9,9% tych gmin. W odniesieniu do gmin miejsko-wiejskich jest to 14 sa-morządów, które stanowią 2,3% tego typu gmin.
Rozważając średnie pokrycie miejscowymi planami zagospodarowania prze-strzennego gmin wiejskich, należy wskazać znaczne zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi województwami, gdzie rozpiętość wskaźnika wynosi 70 p.proc. Do grupy regionów o najniższym wskaźniku pokrycia gmin wiejskich planami zagospodarowania przestrzennego należy województwo: lubuskie (3,5%), kujaw-sko-pomorskie (4,4%) oraz podkarpackie (6,9%). Na drugim biegunie znajdują się województwa: małopolskie (73,3%) oraz śląskie (73,5%). Podkreślić należy, że analizując wartości wskaźnika w poszczególnych województwach, nasuwa się wniosek, że w siedmiu z nich poziom pokrycia planami zagospodarowania prze-strzennego jest wyższy od średniej notowanej dla kraju. Co ciekawe, wszystkie województwa z wynikiem poniżej średniej zlokalizowane były w północnej części kraju, a dodatkowo dołącza do nich województwo podkarpackie (Rysunek 17).
W przypadku sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego waż-nym elementem jest zmiana przeznaczenia gruntów. Szczególnie istotne są zmia-ny związane z odrolnieniem i odlesieniem terenów na cele nierolnicze i nieleśne. Tego rodzaju działania władz lokalnych nie zawsze mają uzasadnienie w przypad-ku przeznaczania tych gruntów pod zabudowę mieszkaniową. Temu procedero-wi zapobiegać mają przepisy dotyczące potrzeby wykonywania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę. Dane zebrane na koniec 2015 r. wskazują, że we
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 141
wszystkich obowiązujących planach zagospodarowania przestrzennego 5,2% ich powierzchni związane było z przekształceniem użytkowania rolnego na działal-ność pozarolniczą. W odniesieniu do lasów przekształcenia dotyczyć miały 0,95% powierzchni obowiązujących na koniec 2015 r. planów miejscowych. Wpływ na zmiany użytkowania gruntów leśnych mają również zapisy ustawy krajobrazowej, które są elementem wartościowania przestrzeni wiejskich [Senetra 2015].
Rysunek 17. Pokrycieplanamizagospodarowaniaprzestrzennegowgminachwiejskichna koniec2015r. Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie
i zagospodarowanie przestrzenneorazdanychprzestrzennychGłównegoUrzęduGeodezji iKartografii(GUGiK).
Pomimo, że wartości bezwzględne terenów rolniczych przeznaczonych na użyt-kowanie nierolnicze największe wartości osiągają w przypadku gmin wiejskich, to udział procentowy tego rodzaju przekształceń w powierzchni objętej planami miej-scowymi jest najniższy ze wszystkich typów gmin i wynosi 4,7%. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku terenów leśnych przeznaczonych na cele nieleśne, gdzie war-tość wskaźnika wynosi 0,75%. W przypadku gmin miejsko-wiejskich wskaźniki te osiągają najwyższe wartości i wynoszą one odpowiednio: 6,4% w przypadku odrol-nienia oraz 1,44% w przypadku odlesienia gruntów. Gminy miejskie charakteryzo-wały się wskaźnikami na poziomie 5,1% dla terenów rolnych przekazanych na cele nierolnicze oraz 0,84% dla terenów przeznaczonych na cele nieleśne.
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
142
Analiza wskaźnika terenów odrolnionych w powierzchni obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pozwala wnioskować, że najwyższym wskaźnikiem odrolnień charakteryzują się województwa: za-chodniopomorskie (14,9% powierzchni planów miejscowych wiąże się z odrol-nieniem gruntów) oraz lubuskie (15,7%). Drugi biegun stanowią województwo: śląskie (3%) i lubelskie (2,1%), które odznaczają się najniższymi wartościami wskaźnika w zbiorowości. Również połowa województw charakteryzuje się niż-szym poziomem wskaźnika niż jego wartość średnia notowana dla kraju (Rysu-nek 18).
Weryfikacja wskaźnika terenów przeznaczonych na cele nieleśne w powierzch-ni planów miejscowych pozwala wnosić, że powyżej średw powierzch-niej wartości notowanej dla gmin wiejskich znajdują się jedynie cztery województwa: małopolskie (0,90%), lubuskie (1,06%), dolnośląskie (2,15%) oraz podlaskie (6,81%). Pozostałe regiony charakteryzują się wartościami wskaźnika niższymi niż przywołana wartość, przy czym najniższymi wskaźnikami charakteryzują się lubelskie (0,07%) oraz święto-krzyskie (0,12%).
Rysunek 18. Odrolnieniawpowierzchniplanówmiejscowychwgminachwiejskichnakoniec 2015r.
Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenneorazdanychprzestrzennychGłównegoUrzęduGeodezjiiKar-tografii(GUGiK)
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 143
Elementem podjętych badań jest przeprowadzenie analizy przeznaczenia terenów w planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarun-kowań i kierunków zagospodarowania. W pierwszym przypadku pozwala to na stwierdzenie, jakiego rodzaju przeznaczenie przeważa w obowiązujących planach zagospodarowania przestrzennego, w drugim daje to obraz wytycz-nych polityki przestrzennej gminy, która jest wyznacznikiem dla sporządza-nych planów zagospodarowania przestrzennego oraz daje możliwość kom-pleksowego spojrzenia na gminę. W materiałach zgromadzonych podczas badania Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne z 2016 r. jedynie 2334 gmin przekazało pełne dane na temat przeznaczenia gruntów w miej-scowych planach zagospodarowania przestrzennego i stanowiły one 94,2% całej zbiorowości. Do grupy gmin, które przekazały kompletną informację o udziale poszczególnych typów użytkowania gruntów, należą jednostki, które nie posiadają planów miejscowych oraz gminy, których suma składowych po-szczególnych typów użytkowania wynosiła 100%. Uwzględniając jedynie gmi-ny, które posiadają plany miejscowe, należy wskazać, że prawidłowo wypeł-niło ankietę 93,8% samorządów. Na podstawie danych dla wystąpień o sumie składowych 100% opracowano informacje na temat udziałów poszczególnych rodzajów przeznaczenia gruntów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w województwach oraz poszczególnych typach gmin. W przy-padku typów gmin udziały rozkładały się w sposób następujący – gminy: wiej-skie (96,2% w grupie gmin posiadających plany miejscowe, które przekaza-ły informację sumującą się do 100%), miejsko-wiejskie (97,2%) oraz gminy miejskie (75,7%).
Uwzględniając wszystkie jednostki posiadające plany miejscowe z prawi-dłowo wypełnioną ankietą, należy wskazać, że w ujęciu kompleksowym 13,6% powierzchni planów dotyczy zabudowy mieszkaniowej. Pozwala to na wyod-rębnienie zabudowy jednorodzinnej (12,7%) oraz wielorodzinnej (0,9%). Zabu-dowa usługowa obejmuje 4,2% powierzchni planów miejscowych, natomiast za-budowa techniczno-produkcyjna 4%. Największy odsetek powierzchni planów miejscowych przeznaczony jest pod użytkowanie rolnicze, z którego można wy-odrębnić dwie kategorie: zabudowę zagrodową (6,9%) oraz rolniczą przestrzeń produkcyjną (43,1%), co w konsekwencji daje łączny wynik 50% w strukturze przeznaczenia terenów w planach miejscowych. Tereny zieleni i wód stanowią 22,7% terenów wyznaczonych w analizowanych planach zagospodarowania przestrzennego. Dwie ostatnie grupy stanowią podstawę dla uzbrojenia tere-nów, na co składają się tereny komunikacji (3,6%) oraz infrastruktury technicz-nej (1,9%) (Rysunek 19). Należy podkreślić, że tereny związane z zabudową sta-nowią około 28,7% powierzchni planów miejscowych. Pozostała część związana jest w przeważającej części z produkcją rolną oraz terenami rekreacyjnymi, jak również z terenami wpływającymi na postrzeganie walorów przestrzeni, to jest infrastrukturę.
Planowanie przestrzenne gmin wiejskich 144 zabudowa mieszkaniowa; 13,6% zabudowa usługowa; 4,2% tereny użytkowane rolniczo; 50,0% zabudowa technoczno-produkcyjna; 4,0% zieleń i wody; 22,7% komunikacja; 3,6% infrastruktura techniczna; 1,9% Rysunek 19. Przeznaczenieterenówwmiejscowychplanachzagospodarowaniaprzestrzenne-gowPolscenakoniec2015r.
Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
W przypadku gmin wiejskich należy wskazać, że generalna struktura przeznacze-nia terenów w planach miejscowych nie różni się znacząco od wyliczeń na poziomie kraju. Największe różnice występują w przypadku przeznaczenia pod użytkowanie rolne wraz z zabudową zagrodową, gdzie wskaźnik jest o 3,4 p.proc. wyższy. Jest to naturalne zjawisko z uwagi na charakterystykę obszarów wiejskich. Podział tej wartości na poszczególne podkategorie pozwala wskazać, że rolnicza przestrzeń produkcyjna stanowi 45,6% przeznaczenia terenów w planach miejscowych, a użytkowanie związane z zabudową zagrodową wynosi 7,8%. W obu przypadkach są to wartości wyższe od notowanych wskaźników dla kraju. W przypadku zabu-dowy mieszkaniowej wskaźnik jest niższy o 0,8 p.proc., co przekłada się na niższe wartości jego składowych, które wynoszą w przypadku zabudowy jednorodzinnej 12,2%, a wielorodzinnej 0,6%. W odniesieniu do zabudowy usługowej i technicz-no-przemysłowej wskaźnik w obu przypadkach jest niższy o 0,7 p.proc. W przy-padku zieleni i wód przeznaczenie w planach na ten cel w gminach wiejskich obejmuje 21,6% terenów i jest niższe od wartości średniej dla kraju o 1,1 p.proc. Podobnie jest w przypadku komunikacji, której tereny zajmują 3,3% powierzch-ni planów, co jest wartością powierzch-niższą o 0,3 p.proc. od średpowierzch-niej dla Polski. Większa wartość wskaźnika została zanotowana w przypadku infrastruktury technicznej, gdzie przeznaczenie w planach wynosi 2,1%, co jest wartością wyższą od średniej o 0,2 p.proc. i może być powiązane z inną specyfiką budowy infrastruktury tech-nicznej w gminach wiejskich niż w gminach innych typów (Rysunek 20).
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 145 zabudowa mieszkaniowa; 12,8% zabudowa usługowa;3,5% tereny użytkowane rolniczo;53,4% zabudowa technoczno-produkcyjna; 3,3% zieleńiwody; 21,6% komunikacja; 3,3% infrastruktura techniczna; 2,1% Rysunek 20. Przeznaczenieterenówwmiejscowychplanachzagospodarowaniaprzestrzenne-gowgminachwiejskichwPolscenakoniec2015r. Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie
i zagospodarowanie przestrzenne. W przypadku gmin miejsko-wiejskich wartość wskaźnika dotyczącego zabu-dowy mieszkaniowej praktycznie pokrywa się ze średnią dla kraju i wynosi 13,5%. Natomiast w gminach miejskich wskaźnik przekracza ją blisko dwukrotnie (27%). Przeznaczenie terenu pod usługi czy tereny techniczno-przemysłowe w przypad-ku obu typów gmin pozwala zidentyfikować wartości wskaźnika wyższe od śred-nich wartości notowanych dla kraju (usługi: 10,1% gminy miejskie, 4,8% gminy miejsko-wiejskie, odpowiednio przemysł: 10,3%, 4,9%). Podobnie było w przy-padku zieleni i wód oraz komunikacji. Jedyne wskaźniki, które charakteryzowały się wartościami niższymi od średniej dla Polski, odnosiły się do terenów użytko-wania rolniczego oraz infrastruktury.
Analiza danych dotyczących przeznaczenia terenów pod określone funkcje może również odnosić się do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zaletą tego rodzaju podejścia jest kompleksowe pokrycie gminy tym dokumentem, mankament zaś stanowi fakt, że dopiero uściślenie zapisów stu-dium w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego stanowi prawo lokalne i wymaga przestrzegania. Pomimo obligatoryjności tych dokumentów od początku sprawozdawczości związanej z planowaniem przestrzennym identyfiko-wane były gminy miejsko-wiejskie i wiejskie, które nie posiadały tego rodzaju doku-mentów. Zgodnie ze stanem na koniec roku 2015 dokumentów takich nie posiadały dwie gminy miejsko-wiejskie oraz cztery wiejskie. Podobnie jak w przypadku
pla-Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
146
nów miejscowych, kryterium doboru gmin wykorzystane do wyliczenia średnich wartości użytkowania terenów było stwierdzenie prawidłowych wartości w wypeł-nionej ankiecie PZP-1 w 2016 r. oraz posiadania obowiązującego dokumentu przez gminę. Konsekwencją tego założenia był fakt, że jedynie 1481 gmin (59,8% całej zbiorowości) wprowadziło do ankiety wartości sumujące się do 100% dla obowią-zujących studiów. W grupie gmin wiejskich był to odsetek 65,2%, gdy w przypadku gmin miejskich wskaźnik ten wyniósł 44,4%, a w miejsko-wiejskich 53,5%.
Uwzględniając dane otrzymane dla studiów uwarunkowań, należy wskazać, że różnią się one od szacunków otrzymanych w przypadku opracowań fakultatyw-nych dla gmin wiejskich. W przypadku studiów uwarunkowań szacunki pozwa-lają wskazać, że mniejszy odsetek terenów przeznaczany jest pod tereny mieszka-niowe. Nie odnosi się to do terenów zabudowy zagrodowej, których w studiach jest o 1,5 p.proc. więcej. W odniesieniu do pozostałych kategorii występujących w przypadku planów miejscowych zidentyfikowano wartości wskaźnika o mniej-szej wartości. W przypadku studium należy stwierdzić, że występuje dodatkowo kategoria inne, która kumuluje w większości przypadków różnice pomiędzy po-szczególnymi typami użytkowania terenu występujące pomiędzy studium uwa-runkowań a planami miejscowymi (Tabela 3).
Tabela 3.Udziałposzczególnychtypówprzeznaczeniaterenuwstudiachuwarunkowań ikierunkówzagospodarowaniaprzestrzennegonakoniec2015r.(w%)
Typprzeznaczeniaterenu
Gminy:
wiejskie miejskie wiejskiemiejsko- Polska
Mieszkaniowewielorodzinne 0,4 5,2 1,6 0,9 Mieszkaniowejednorodzinne 10,9 18,6 8,7 10,4 Usługowe 2,7 7,8 2,8 2,9 Produkcyjne 2,8 6,8 3,0 2,9 Komunikacyjne 2,5 5,9 2,6 2,6 Infrastrukturytechnicznej 1,5 1,0 1,4 1,4 Użytkowaniarolniczego 40,3 16,3 40,9 39,9 Zabudowyzagrodowej 9,3 2,9 6,7 8,5 Zieleniiwód 18,6 28,0 22,8 20,0 Inne 11,0 7,5 9,5 10,5 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
Konsekwencją braku planów miejscowych w gminach jest stosowanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W roku 2015 zostało wydanych
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 147
146 662 tego rodzaju decyzji administracyjnych, z których 15,1% dotyczyło lokalizacji inwestycji celu publicznego, pozostałe 84,9% to decyzje o warunkach zabudowy. Nale-ży podkreślić, że w przypadku decyzji o warunkach zabudowy zgodnie z danymi GUS ich liczba corocznie spada, na co wpływ ma zwiększająca się powierzchnia terenów objętych obowiązującymi planami zagospodarowania przestrzennego. W przypad-ku gmin wiejskich decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego stanowiły 13,3%, natomiast 86,7% było decyzjami o warunkach zabudowy. Przyjmując za rok bazowy 2009, łączna liczba decyzji w 2015 r. była o 24,2% niższa. Uwzględniając poszczegól-ne typy gmin, należy wskazać, że największy odsetek decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydawany jest dla obszarów zlokalizowanych w gminach wiejskich. Jest to 48,4% wszystkich decyzji administracyjnych. W gminach miejsko--wiejskich wydanych zostało w 2015 r. 30,7% tego rodzaju dokumentów, a w miastach 20,9%. Struktura ta jest wynikiem łącznej powierzchni poszczególnych typów gmin oraz odsetka pokrycia planami zagospodarowania przestrzennego tych terenów.
Uwzględnienie danych dotyczących pokrycia planami zagospodarowania przestrzennego oraz powierzchni działek, dla których zostały wydane poszcze-gólne typy decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, pozwala na stwierdzenie, że pomimo dużej liczby wydawanych decyzji o warunkach za-budowy i zagospodarowania terenu w poszczególnych typach gmin nie znajduje to odzwierciedlenia w powierzchni terenów objętych decyzjami o warunkach za-budowy. Wyliczenia na podstawie powierzchni geodezyjnej dla 2015 r. dostęp-nymi w GUS oraz dadostęp-nymi z badania PZP-1 z 2016 r. pozwalają stwierdzić, że decyzje administracyjne dotyczące warunków zabudowy i zagospodarowania terenu obejmowały w gminach wiejskich nieco ponad 0,5% powierzchni niepo-krytej planami zagospodarowania przestrzennego. Dla porównania w gminach miejsko-wiejskich wskaźnik ten wynosił nieco ponad 0,6%, a w przypadku gmin miejskich 1,5%. Należy podkreślić, że liczba decyzji w połączeniu z powierzchnią, której one dotyczą, pozwala wskazać, że pomimo dużej ich liczby na terenach wiejskich zajmują one mało znaczącą powierzchnię.
Decyzje o warunkach zabudowy można dodatkowo przeanalizować pod ką-tem funkcji, do których odnoszą się zamierzenia budowlane. Zgodnie z danymi statystycznymi największy udział wśród wydanych decyzji o warunkach zabudo-wy stwierdzono dla zabudozabudo-wy jednorodzinnej (58,2%). Rodzaj inwestycji skody-fikowany jako inne dotyczy między innymi zabudowy produkcyjnej, gospodar-czej oraz budowy zjazdów z dróg publicznych na posesje wnioskodawców. Tego rodzaju zamierzenia budowlane stanowiły 29,3%. Zabudowa usługowa dotyczyła blisko 10% wydanych decyzji administracyjnych, natomiast najmniejszy odsetek stanowiły decyzje dotyczące zabudowy wielorodzinnej (2,6%) (Rysunek 21).
Wartości notowane dla gmin wiejskich odbiegają od struktury prezentowa-nej dla kraju. Oczywistym zdaje się fakt mniejszego udziału w strukturze decyzji o warunkach zabudowy dotyczących zamierzeń odnoszących się do budynków wielorodzinnych (0,8%). Największy udział podobnie jak w zestawieniu
krajo-Planowanie przestrzenne gmin wiejskich
148
wym mają decyzje dotyczące zabudowy jednorodzinnej (62,2%). Zabudowa usłu-gowa stanowi jedynie 6,7% w zbiorze decyzji w gminach wiejskich. W przypadku pozostałych zamierzeń budowlanych ich udział wynosi 30,3%.
wielorodzinna; 2,6% jednorodzinna; 58,2% usługowa;9,9% inna;29,3% Rysunek 21.StrukturarodzajówzamierzeńbudowlanychdlaPolskinakoniec2015r. Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.
Analiza danych w poszczególnych województwach pozwala stwierdzić, że wskaźnik gęstości mierzony liczbą decyzji o warunkach zabudowy na 1000 ha powierzchni gmin wiejskich wynosi 3,1. Przyjmując tę wartość jako odniesienie należy podkreślić, że w sześciu województwach wartość wskaźnika jest wyższa od średniej notowanej dla kraju. Najwyższe wartości wskaźnika występują w woje-wództwie wielkopolskim (6,0) oraz kujawsko-pomorskim (5,8). Na drugim biegu-nie znajdują się gminy wiejskie w województwach: śląskim (1,3), opolskim (1,4), lubelskim (1,6) oraz dolnośląskim (2,0). W przypadku dwóch klas o najwyższym i najniższym analizowanym indeksie liczby decyzji przypadających na 1000 ha powierzchni gmin wiejskich należy wskazać, że wskaźnik korelacji w odniesie-niu do powierzchni objętej planami miejscowymi ma ujemną wartość na pozio-mie 0,92. Pozwala to wnosić, że w tych województwach powierzchnia pokrycia planami zagospodarowania przestrzennego jest czynnikiem ściśle wpływającym na liczbę wydawanych decyzji o warunkach zabudowy. W przypadku całej zbio-rowości korelacja ma wartość ujemną na poziomie 0,63, co pozwala wnioskować o takim samym kierunku zależności między planami miejscowymi a decyzjami o warunkach zabudowy jednak o niższym nasileniu zjawiska (Rysunek 22).
Analiza danych wtórnych pochodzących z badania GUS realizowanego na po-trzeby ministerialne pozwala wnosić, że mimo różnic w wartościach wskaźników gminy wiejskie powielają strukturę zjawisk odnoszących się do sfery planowania przestrzennego notowaną na krajowym poziomie agregacji danych. Pomimo, że
Rozdział5.Specyfikaplanowaniaprzestrzennegogminwiejskich... 149
pokrycie planami miejscowymi w gminach wiejskich osiąga poziom wyższy od średniej notowanej dla kraju, to znacząco odbiega od najwyższej wartości wskaź-nika notowanej w przypadku gmin miejskich, co jednocześnie jest wartością od-biegającą od realnego do osiągnięcia poziomu pokrycia planami miejscowymi [Śleszyński i in. 2007, s. 38]. Należy uznać, że ruch inwestycyjny w gminach wiej-skich mierzony decyzjami o warunkach zabudowy w konsekwencji braku planów miejscowych jest zjawiskiem dominującym, co nie zawsze zgodne jest z ideą za-chowania ładu przestrzennego i rozwoju zrównoważonego.
Rysunek 22.Liczbadecyzjiowarunkachzabudowyna1000hawgminachwiejskichnakoniec2015r. Źródło: opracowaniewłasnenapodstawiedanychzbadania1.02.04(17)Lokalne planowanie i zagospodarowanie
przestrzenneorazdanychprzestrzennychGłównegoUrzęduGeodezjiiKar-tografii(GUGiK).