Ustalenie pojęć wymagających zdefiniowania

Etap ten jest fundamentem stosowania operatywnych definicji pojęć prawnych w ustawodawstwie dotyczącym podatków obrotowych, w tym etapie bowiem zostanie przesądzone, albo o przełamaniu definicji legal-nej danego pojęcia, albo po bezskuteczlegal-nej próbie ustalenia stanowiolegal-nej definicji pojęcia podmiot decyzyjny zdecyduje się na stworzenie ad hoc definicji niezbędnej do załatwienia sprawy podatkowej. Stwierdzenie to wskazuje, że ustalenie pojęć wymagających zdefiniowania może istnieć w dwóch niezależnych przypadkach.

Pierwszy z nich zachodzi, gdy podmiot decyzyjny mimo istnienia stanowionej definicji danego pojęcia w systemie prawa stwierdza, że stworzy operatywną definicję tego pojęcia na potrzeby stosowania okre-ślonej ustawy podatkowej regulującej właściwy podatek obrotowy. Wy-daje się, że podmioty decyzyjne, posługując się operatywną definicją danego pojęcia, postępują zgodnie ze wskazanymi w literaturze przed-miotu tezami, iż w procesie interpretacji prawa podatkowego nie można posługiwać się „dyrektywą uwzględniania definicji legalnych zawartych w innych niż intepretowany tekst prawny”657 oraz założeniem, że dana

definicja wiąże wyłącznie dany akt prawny i jego akty wykonawcze658. Ze względu na system prawa i jego cechy należy wskazać, że posługiwa-nie się w taki sposób operatywnymi definicjami pojęć prawnych może spowodować istnienie niezgodności między systemem prawa a procesem stosowania prawa. To natomiast może być utożsamiane z działaniem

contra legem podmiotu stosującego prawo. Konsekwencją tego będzie

ustalenie znaczenia interpretowanej normy w ten sposób, że istnieje sprzeczność techniczna między normą interpretowaną a inną normą na-leżącą do systemu prawa. Zgodnie z poglądem przedstawicieli teorii prawa „interpretator powinien tak ustalić znaczenie interpretowanej nor-my, by nie pociągało to za sobą istnienia sprzeczności technicznej między normą interpretowaną a jakąkolwiek z norm należących do tego samego systemu norm prawa”659. Należy więc uznać za wątpliwe bezrefleksyjne przyjęcie, że nie wiąże definicja danego pojęcia zawarta poza interpre-towaną ustawą podatkową regulującą właściwy podatek obrotowy.

Drugi z przypadków, gdy jest konstruowana operatywna definicja pojęcia prawnego z ustawy podatkowej regulującej właściwy podatek obrotowy, to brak stanowionej definicji tego pojęcia w systemie prawa oraz niezgodność danej definicji z prawem UE (lub niezgodności ze swo-bodami rynku wewnętrznego UE), albo ze względu na niezgodność jej z kontekstem przedmiotowym ustawy podatkowej660 lub ewentualnym naruszeniem prawa publicznego.

W przypadku, gdy brak jest stanowionej definicji danego pojęcia w ustawie podatkowej regulującej dany podatek obrotowy, a ponadto takiej definicji nie ma w całym systemie prawa, to wydaje się, że jest to

658 Idem, Szkice z wykładni…, s. 40; idem, Podstawy wykładni prawa… s. 71. 659 J. Wróblewski, Zagadnienia teorii wykładni…, s. 298.

660 Zgodność definicji legalnej spoza ustawy podatkowej regulującej dany podatek obro-towy z kontekstem przedmioobro-towym tej ustawy podatkowej regulującej dany podatek, należy rozumieć jako korzystanie z definicji legalnych spoza tej ustawy podatkowej, które nie po-wodują ograniczenia możliwości dokonania czynności cywilnoprawnych, które są objęte zakresem przedmiotowym właściwej ustawy podatkowej regulującej podatek obrotowy.

rodzaj luki w prawie, ponieważ brak legalnej definicji można utożsamiać z sytuacją braku normy prawnej661, czyli z nieistnieniem nakazu rozu-mienia konkretnego pojęcia w procesie stosowania prawa podatkowego z zakresu podatków obrotowych662. Sytuacja ta stanowi naturalną przy-czynę do stworzenia operatywnej definicji tego pojęcia przez podmiot decyzyjny. Natomiast gdy w jednej interpretowanej ustawie podatkowej regulującej podatek obrotowy nie ma stanowionej definicji danego poję-cia, ale definicja ta jest albo w innej ustawie podatkowej, albo w akcie normatywnym spoza systemu prawa podatkowego, to podmiot stosujący prawo podatkowe musi przeanalizować w pierwszej kolejności, czy może użyć tej definicji, a następnie w przypadku negatywnej odpowiedzi skon-struować operatywną definicję. Kluczowe jest, że stanowiona definicja spoza ustawy podatkowej regulującej dany podatek obrotowy nie może być zastosowana ze względu na swoją niezgodność (z prawem UE, ze swobodami rynku wewnętrznego UE lub z kontekstem przedmiotowym ustawy podatkowej regulującej podatek obrotowy). Dlatego podmiot de-cyzyjny w modelu ustalania operatywnej definicji pojęcia prawnego za-wartego w ustawie podatkowej regulującej podatki obrotowe odrzuca definicje legalne spoza tej ustawy, które negatywnie przechodzą test zgodności z przedmiotem regulacji danego podatku obrotowego, prow-spólnotową wykładnią oraz ewentualnym naruszeniem przez stanowio-ną definicję celów opodatkowania podatku obrotowego oraz przepisów prawa publicznego. W związku z tym następuje nieuwzględnienie defi-nicji legalnej danego pojęcia663. W teorii prawa można wskazać, że do-puszczalne jest odejście od stanowionej definicji, gdy: „1) definicja legal-na określa zasięg swojego działania w ten sposób, iż nie stosuje się jej

661 O rodzajach luk w prawie zob. J. Wróblewski, Zagadnienia teorii wykładni..., s. 299–308.

662 Zagadnienie to można rozpatrywać również jako przykład luzu interpretacyjnego – zob. L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2014, s. 58–59.

663 O sytuacji odejścia od definicji legalnej zob. A. Bielska-Brodziak, Interpretacja tekstu prawnego…, s. 49, oraz A. Malec, op. cit., s. 101.

w interpretowanym tekście prawnym, 2) tekst prawny zawierający defi-nicję legalną normuje dziedzinę istotnie różną od dziedziny normowanej przez interpretowany tekst prawny […], 3) dokonujemy wyboru pomiędzy niezgodnymi definicjami zwrotu W zawartymi w tekstach prawnych, z których żaden nie jest tekstem interpretowanym”664. Ze względu na specyfikę podatków obrotowych do wskazanych trzech podstaw „złama-nia” stanowionej definicji należy dodać niezgodność z prawem oraz swo-bodami rynku UE lub niezgodność z kontekstem przedmiotowym usta-wy podatkowej regulującej dany podatek obrotousta-wy.