Miasto R o k
Z ł o t y c h
Osobom prywatnym
Spółdziel'
niom Gm inie Instytucjom
społecznym
C z ę s t o c h o w a . , .
»
R a d o m ...
1 9 2 8 59 1 .5 0 0 2 0 0 .0 0 0 _
1929 25.5 0 0 — 2 54.000 _
1928 2 5 .0 0 0 _ 100 0 0 0 29 000
1 9 2 9 9 .0 0 0 _ 1 7 0 .0 0 0 9 .000
Poza budownictwem mieszkaniowem w 1929 r. było znacz
nie zmniejszone budownictwo inw estycyj komunalnych użytecz
ności publicznej w porównaniu z 1928 rokiem. Wiele miast, które prowadziły inwestycyjne roboty wodociągowo-kanalizacyjne i inne, zakończyły je w 1928 roku i w roku 1929 żadnych robót tego rodzaju nie prowadziły. Pozatem w obec ciężkiego położenia finan
sowego miast w 1929 r w szczupłym zakresie prowadzono wszel
kie inne roboty, jak budowę nowych budynków szkolnych, szpi
tali i t. p.
L. Z A K Ł A D Y U Ż Y T E C Z N O ŚC I P U BL IC Z N EJ.
Do grupy zakładów użyteczności publicznej należą prżede- wszystkiem licznie rozwinięte w okręgu Izby elektrownie, pozatem tramwaj elektryczny w Zagłębiu Dąbrowskiem.
O rozwoju produkcji prądu elektrycznego dla potrzeb oświetlenia, popędu w zakładach przemysłowych i trakcji elektry
cznej w 1929 roku w porównaniu z 1928 rokiem daje pojęcie poniżej zamieszczona tablica 1, obejm ująca 4 główne elektrownie na terenie okręgu Izby.
Tabl. 1. Produkcja prądu elek tryczn ego 4 -ch elektrow ni w okręgu Izby w 1928 i 1929 roku.
Ilość ener- gji wytwo-
rzonej
Ilość energji oddanej do sieci
Z u ż y c i e e r i e r s* j i
Mi e j s c o wo ś ć
N a z w a p r z e d s i ę b i o r s t w a
Swiatio domowe
miasta
Światło uliczne m iasta
Siła (bez trakcji) przyłączona do niskiego napięcia
S iła (bez trakcji) przyłączona do wysokiego
napięcia
Trakcja m iasta
K I L O W A T G O D Z I N
S O S N O W IE C -M A Ł O B Ą D Z
Elektrownia Okręgowa w Zagłębiu Dąbr, Sp. .Akc.
Liczby bezwzględne — Rok 1928 29.394,200 2 6 6 6 6 3 8 0 2.139.453 756.931 5 7 8 , 1 3 6 19.313,858 1.138.497 , 1929 43.584.400 40.452.700 t.909.555 7 1 0 .2 5 9 416.701 27.011.278 1.942.602
W skaźniki 1929 r. (Rok 1928—100) 148 1 5 2 8 9 94 74 1 4 0 171
C ZĘSTO CH O W A
Tow. Elektr. Okręgu Częstochowskiego Sp. Akc.
Liczby bezwzględne — Rok 1928 6.011.000 5.444.720 200.927 97.689 361.564
„ 1929 7.573.100 6.949.100 289.506 107.083 8 5 3 .7 4 6 752.000 —
Wskaźniki 1929 r. (Rok 1 9 2 8 -1 0 0 ) 126 128 144 110 236 -
-K I E L C E
Elektrownia w Kielcach Sp. Akc.
Liczby bezwzględne — Rok 1928 3.424.000 3.104.896 797.144 234,595 926.806 600.000
„ 1929 4.017.100 3.613.334 725.603 247.815 1 . 5 6 8 9 2 8 1.070.988 —
Wskaźniki 1929 r. (Rok 1928—100) 117 116 91 1 0 6 169 1 7 8 —
R A D O M
Radomskie Towarzystwo Elektryczne Sp. Akc.
Liczby bezwzględne — Rok 1928 7.812,400 6.834.975 1.471.871 3 3 2 .5 8 4 4 . 1 6 6 . 6 1 4 * ) 1 *) razem z wysokiem . 1929 8.221.100 6.263.793 1 . 5 7 8 .2 8 1 369.319 4.315.319*) J napięciem
Wskaźniki 1929 r. (Rok 1 9 ?8 —100) 105 92 1 0 7 111 103
Z tablicy tej wynika, że największy W z r o s t ilości wytwo
rzonych kW h w 1929 r o k u m i a ł m i e j s c e w Elektrowni Okręgowej w Sosnowcu, m i a n o w i c i e o 48°|o w p o r ó w n a n i u z poprzednim 1928 rokiem. W zrost ten s p o w o d o w a ł głównie rozwój ruchu tram wajo
wego w Zagłębiu Dąbrowskiem, jak to wykazuje ostatnia rubry
ka tablicy „trakcja m iasta", która podaje zużycie prądu w 1928 r. przez tram w aje Zagłębia,
¥ 1 Handel.
S k u t k i przesilenia g o s p o d a r c z e g o w P olsce najpierw dały się odczuć handlowi, a nieco później dopiero załamanie się pod
staw finansowych kupiectwa pociągnęło za sobą także poszcze
gólne gałęzie p r z e m y s łu . W związku ze spadkiem cen zboża w p o ł o w i e 1928 roku i osłabieniem s i ły nabywczej ludności wiejskiej w handlu rozpoczął się spadek obrotów i w konsekwencji tego powstał brak środków obrotowych. Brak ten ciążył handlowi bar
dziej niż przemysłowi, gdyż handel był więcej niż przemysł ogra
niczony w korzystaniu z kredytu dyskontowego Na takiem ogólnem tle warunków 'gospodarczych i finansowych życie świata handlo
wego musiało stopniowo zanikać. To też konjunktura dla handlu w okresie sprawozdawczym była bardzo niepomyślna i pociągnęła za sobą upadek wielu firm handlowych.
Jak już nadmieniono w ogólnej charakterystyce stanu gos
podarczego w okręgu Izby w 11 półroczu 1929 r. handel hurtowy na terenie tego okręgu jest słabo rozwinięty. Z tych względów niniejsze sprawozdanie obejmuje szczupłą ilość najbardziej rozwi
niętych na terenie okręgu Izby działów handlu hurtowego.
I. D R Z E W O .
Na niepomyślne ukształtowanie się konjunktury w handlu drzewem w Polsce obok czynników gospodarczych w dużej mie
rze oddziałał cały szereg czynników zewnętrznych. Śród nich pierw
sze m iejsce zajmuje silne obniżenie się w 1929 roku zapotrze
bowania na polskie drzewo rynków zagranicznych w porównaniu z poprzednim 1928 r. R ynek niemiecki, największy odbiorca naszego drzewa, w 1929 roku wydatnie się skurczył pod ude
rzeniem fali depresji gospodarczej. Gdy w 1928 r. Niemcy impor
towały 846,1 m3 surowca iglastego, w 1929 r. cyfra ta spadła prawie do połowy, mianowicie do 448,1 m\ Większe jeszcze stosunkowo obniżenie wwozu polskiego drzewa miało miejsce w Anglji, bo, gdy w 1928 r. wwiozła ona z Polski 378 m3 miękkiego drzewa tartego, to w 1929 r. wwóz tego drzewa wynosił tylko 172 m3.
Na taicie uszczuplenie naszego Wwozu do Niemiec i Anglji z n a c z n y wpływ wywarł wzmocniony wywóz do tych krajów drzewa przez Rosją Sowiecką. W mniejszej mierze niż R o sja Sowiecka wytworzyły konkurencję polskiemu drzewu na rynkach zagranicz
nych Szwecja i Finlandja, których pierwsza swój eksport tartego drzewa zwiększyła w roku 1929 w stosunku do 1928 r. o 12°|0, zaś druga — o 5°|0.
Obok wzrostu wywozu drzewa przez R osję Sow iecką, Szw ecję i Finlandję jednocześnie miała m iejsce wybitnie zniżkowa tendencja cen wywożonego przez te kraje drzewa. Natomiast w Polsce w tym samym czasie warunki dla handlu drzewnego układały się w kierunku odwrotnym. Wbrew powszechnym w Europie tendencjom ceny surowca w Polsce dłuższy czas w okresie 1928|1929 r. trzym ały się mocno pomimo pogorszenia się ogólnej konjunktury gospodarczej. Ceny kłód i dłużyc tar- taczanych f r a n c o wagon stacja załadowania na terenach Dyrekcji Lasów Państw ow ych ze zł. 60,69 za 1 m3 w listopadzie 1928 roku obniżyły się zaledwie do zł. 6 0 ,2 9 w lutym 1929 roku i dopiero w marcu 1929 roku spadły do zł. 58,65 za 1 m3.
Jednocześnie produkcja drzewa z lasów państwowych i prywat
nych obniżyła się. T aki stan rzeczy utrudniał przemysłowi drzew
nemu dostosować się do warunków, jakie powstały przez zaostrze
nie konkurencji na zewnętrznych rynkach zbytu. T em można ob
jaśnić fakt, że, choć Anglja w 1929 roku zwiększyła o ok. 10°|o wwóz miękkiego drzewa tartego w porównaniu z poprzednim ro
kiem, Polska w tym czasie nawet zmniejszyła swój do Anglji wy
wóz tego drzewa o 50°|o, a nadwyżkę importu angielskiego pokry
ły R osja Sowiecka, Szw ecja i Finlandja.
W ostatecznym wyniku polski eksport za cały 1929 r. w porównaniu z 1928 r. dał dla drewna nieobrobionego zniżkę 23,7%
„ „ nawpół obrobionego „ 23,9%
z obliczenia ilości w tonnach.
Lepiej rzecz się miała z eksportem wyrobów gotowych, a szczególnie dykt i fornirów, dla których rok 1929 dat zwyżkę eks
portu w porównaniu z 1928 r„ mianowicie:
wogóle dla wyrobów g o t o w y c h ... 8,5°|o w tem dla dykt i fo rn iró w ... 14,6°|o Na rynku wewnętrznym ogólna konjunktura dla han
dlu drzewnego w 1929 r. była nader niepomyślna skutkiem powszechnie odczuwanych trudności finansowych. Na skutek za
stosowanych z tego powodu oszczędności wartość budownictwa
miejskiego obniżyła się w 1929 r. blisko o połowę w porównaniu z rokiem 1928.
W obec takiego ogólnego stanu handlu drzewnego w Pol
sce konjunktura dla tego handlu na terenie okręgu Izby w 1929 r.
była bardzo zła. O brotj' eksportowe były znikome, ponieważ, jak wyżej podano, ogólny eksport polski w 1929 r. uległ poważnemu obniżeniu, a okręg Izby — z natury rzeczy — zawsze mniej eks- portuje niż inne bogatsze w lasy okręgi. O broty na rynku wew
nętrznym również uległy w 1929 roku znacznemu zmniejszeniu, mianowicie:
w dziale drewna surowego, użytkowego — o ok. 35°|o
„ wyrobów tartaczanych — „ „ 30°jo w porównaniu Z 1928 rokiem,
Równolegle ze zmniejszeniem się obrotów handlowych sta
le zniżkowały ceny materjałów drzewnych, dając ogólną w ciągu roku zniżkę w granicach 25 — 35°jo.
2. JA JA .
W tym dziale handlu można brać pod rozwagę tylko han
del eksportowy, który prowadzony jest na terenie okręgu Izby przez kilka firm, z których 3 tylko prowadzą obroty poważniejsze.
Handel jajami wewnętrzny znajduje się w ręku m ałych naogół firm, co utrudnia Ustalenie statystycznych danych.
Obroty eksportowe jajam i podlegały w 1929 roku poważ
nym wahaniom, szczególnie w 11 półroczu, w którem obroty III kwartału były prawie 3 razy większe od obrotów IV kwartału.
Odbiorcami eksportu były: Francja, Anglja, Niemcy, Czech słowacja, Holandja i Austrja. Ceny w II półroczu 1929 r. przeciętnie wynosiły zł. 230,50 za 1440 sztuk jaj, zaś w roku 1928 •— zł. 265,70 loco granica. W końcu 1929 roku nastąpiło obniżenie się cen przeciętnie do zł. 200. *— i zastój w eksporcie, co spowo
dowała niebywale łagodna zima, która zwiększyła znacznie produkcję jaj, a także konkurencja je j rosyjskich, która dała się odczuć szczególnie na rynkach w Niemczech i Austrji. W e Francji brak zainteresowania pod koniec 1929 roku towarem świeżej produkcji spowodowany został rzuceniem na rynek wielkich za
pasów towaru komisowego starej produkcji, zamagazynowanego w wielkiej ilości. W Anglji w tym czasie konkurencja towaru chińskiego H egipskiego uniemożliwiła również uzyskanie należy
tych cen za towar polski.
3. P IE R Z E I PUCH.
Jakkolwiek okręg Izby je st jednym z najpoważniejszych w Polsce dostawców pierza i puchu, to jednak handel ten, reprezento%vi3ny przez liczne drobne firmy, wykazywał na terenie tego okręgu brak jakiejkolw iek organizacji. W obec tego w handlu eksportowym temi artykułami panował pewien chaos, zagranicę wysyłano nśesortowany towar w m ałych transportach najróżno
rodniejszego gatunku, co nie mogło utrwalić stałych stosunków z z a g ra n icą i u stalić marki dla polskiego pierza i puchu.
Dla usunięcia tych niedomagań Izba przystąpiła do zorga
nizowania eksporterów tego działu handlu w syndykaty, co zo
stało przeprowadzone już poza okresem sprawozdawczym, w roku
1930.
Obroty handlu eksportowego w 11 półroczu 1929 r. były stosunkowo małe z następujących przyczyn. Podaż i duże tran
sporty pierza z Rosji Sowieckiej szczególnie do Niemiec zm niej
szyły popyt na pierze polskie dla eksportu, a tem samem zwięk
szyły podaż tego towaru na rynku wewnętrznym. Jednak ceny krajowe, po jakich eksporter mógł nabyw ać, nie zeszły do po
ziom u, któryby zezwolił na konkurencję z R o sją Sow iecką na rynkach zagranicznych. Zm niejszenie eksportu nastąpiło również z powodu niepewności, jaka zapanowała na rynku w związku z projektowanem rozporządzeniem o nałożeniu cła wywozowego na p ierze i puch w stanie nieprzerobionym.
Ceny w okresie sprawozdawczym wynosiły za 1 kg. pie
rza zł. 4 .— do 18.— i puchu zł. 18.— do 3 2 .— zależnie od ga
tunku z tendencją zniżkową bez różnicy kraju, do którego towar był eksportowany.
Głównymi odbiorcami pierza polskiego były Niemcy, C ze
chy, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej.
Nieproporcjonalnie droższy w kraju niż zagranicą kredyt dawał się stale naszym eksporterom we znaki, jak również sto
sowane ostatnio resktrykcje kredytowe przez banki względem poszczególnych gałęzi handlu. W obec takiego stanu pożądanem byłoby stworzenie specjalnej instytucji bankow ej, szczególnie dla eksportu, która i przy odpowiedniej organizacji zaliczkowałaby przynajmniej te wysyłki, które idą zagranicę na skład i tam ocze
kują sezonu lub konjunktury.
Ogólny nader niepomyślny stan handlu detalicznego spo
wodowało znaczne obniżenie się siły nabyw czej ludności skut
kiem bezrobocia i złego materjalnego stanu ludności wogóle, a rolników w szczególe.
Pozatem ogólne braki rynku pieniężnego — jako to brak płynnej gotówki, wysokie oprocentowanie kredytu przy prawie niedostępnym dla handlu tanim kredycie bankowym — dalej niewypłacalność kupujących i obciążenia podatkowe wytworzyły w 1929 roku bardzo ciężkie warunki dla handlu detalicznego wszelkich branż.
4. H A N D E L D E T A L IC Z N Y .
Z E S T A W I E N I E
wykupionych św iadectw przem ysłow ych w okręgu Izby Przem ysłow o-H andlow ej w Sosnowcu za 1929 r .
! K A T E G O R J E H A N D L O W E K A T E G O R J E P R Z E M Y S Ł O W E
Ogólna ilość LS- P O W IA T
(Misie
zajęcia I II II b III IV V a V b Razem I II III IV V VI VII VIII Razem
wjkupionycSi świaJeciw prisaplowyets
1
Będzin
z tego przypada
33 4 334 20 2099 1093 14 222 3819 11 8 12 23 33 35 62 254 438 4257
aa Sosnowiec 41 13 286 2 1234 780 1 - 2357 10 - 4 16 20 19 41 188 298 2655
2 Busko — — 69 5 525 1275 11 16 1901 - _ _ 1 3 15 16 88 123 2024
3 Częstochowa 32 6 391 9 2678 1778 8 137 5039 8 1 12 48 53 52 95 345 614 5653
4 Jędrzejów 1 - 79 3 599 876 17 38 1613 - - - 4 6 17 51 89 167 1780
5 Kielce 3 5 212 11 1407 1182 18 4 2842 1 1 3 23 40 30 37 190 325 3167
6 Końskie 5 — 135 1 793 1408 2 23 2367 1 2 - 15 31 18 53 135 255 2622
7 Kozienice _ — 57 - 314 1107 1 7 1486 1 — - 3 5 14 50 140 213 1699
8 Miechów 2 1 146 3 1095 753 3 49 2052 — - — 7 22 34 42 296 401 2453
9 Olkusz 3 2 106 — 771 801 4 44 1731 — 1 6 2 7 16 29 168 229 1960
10 Opatów 1 3 124 14 764 1390 - - 2296 2 2 1 9 15 20 54 146 249 2545
11 Opoczno 1 — 35 3 384 666 1 13 1103 — - 1 10 13 35 49 125 233 1336
12 Pińczów 1 - 39 2 418 318 - — 778 — — - 1 1 7 13 87 109 887
13 Radom 8 7 256 15 1077 1467 - - 2830 1 — 6 24 35 48 48 195 357 3187
14 Sandomierz 2 1 82 4 646 911 - 1 1647 1 - — 2 6 25 33 163 230 1877
15 Wierzbnik 1 - 56 3 1051 636 2 37 1786 1 1 5 1 7 34 35 269 353 2139
16 W łoszczowa - 1 33 4 659 416 4 2 1119 — - — 5 6 25 47 73 156 1275
17 Zawiercie 3 — 69 — 701 498 12 60 1343 8 3 7 11 12 13 32 80 166 1509
137 43 2509 99 17215 17355 98 653 38109 45 19 57 205 315 457 787 3031 4916 43025 |
S T A N
przedsiębiorstw przem ysłow ych i handlowych w okręgu Izby Przem ysłow o-H andlow ej w Sosnowcu z końcem roku 1929.
P R Z E M Y S Ł .
Lp. G R U P A R O D Z | [A !-!JS iABP*****- Ilcść
1.
Górnictwo i hutnictwo.
Kopalnie węgla 39„ torfu 5
„ rudy żelazne) 19
„ cynkowej 1
„ szpatu 1
,, galmanu i błyszczu
ołowiu 2
Huty cynkowe 2
,, żelaza i stali 9
Walcownie blachy 1
„ żelaza B
82 2.
Przemysł metalowy.
Odlewnie żelaza i emaljernie 29„ stali 3
„ metali 7
Fabryki wyrobów żelaznych 20
,, ,, stalowych 2
„ „ metalowych 16
„ „ blaszanych 2
„ maszyn 10
„ narzędzi rolniczych 5
„ kotłów 2
„ wagonów 1
„ zapalników do grana
tów ręcznych 1
„ naczyń^aluminjowych 1
„ „ emaljowanych 7
„ mebli metalowych 2
„ studzien 2
Fabryki łańcuchów 5
„ gwoździ i śrub 5
„ lin i drutu 13
„ siatek drucianych 4
igieł
1
„ wyrobów ślusarskich 10
Wyrób blachy
l
Zakłady mechaniczne 60
Kuźnie 83
29 L
3.
Przemysł chemiczny.
Wytwórnie chemiczne4.
Przemysł papierowy
Fabryki papieru 10„ papy i tektury 5.
Przemysł włókienniczy,
Przędzalnie wełnyCzesalnie wełny
6.
Przemysł mineralny.
Cem entow nieFabryki w yrobów cem entow ych Betoniarnie
W apienniki
K am ieniołom y w szelkiego ro dzaju
Ł o m y m arm urow e
W ydobyw anie ziemi farbiarskiej
„ piasku
7.
Przemysł konfekcyjny.
Fabryki bielizny ,, kapeluszyFabryki w ódek