Wiadomości radiowe w formule infotainment

Immanentną cechą wiadomości dziennikarskich, jako gatunku informacyjnego, jest przekazywanie aktualnych doniesień o otaczającej rzeczywistości. Najprościej rzecz ujmując, można by stwierdzić, że ich naczelnym zadaniem jest przedstawianie faktów (zgodnie z tzw. paktem faktograficznym⁵⁴¹ i możliwie „obiektywnie” postrzeganą ich ważnością w imię zasady news value⁵⁴²). Wbrew pozorom jednak ograniczenie się do takiego stwierdzenia w odniesieniu do przekazu docierającego obecnie do odbiorców ze środków masowej komunikacji byłoby jednak sporym uproszczeniem. Wszak współcześnie wiadomości już nie tylko informują, ale również bawią, dostarczają rozrywki, a niekiedy nawet komentują otaczającą rzeczywistość, służą celom promocyjnym czy podtrzymywaniu kontaktu z odbiorcami. Z punktu widzenia niniejszej dysertacji najistotniejsza jest oczywiście obecność w przekazach ex definitione informacyjnych treści oraz zabiegów o charakterze rozrywkowym, niemniej jednak postaram się pokrótce odnieść i do innych zjawisk związanych ze kształtem współczesnych wiadomości. Zawarte w tej części rozprawy uwagi

540 Stachyra G., Gatunki audycji…, s. 48.

541

Pakt faktograficzny to swego rodzaju niepisana umowa między odbiorcami a dostarczycielami medialnych treści zakładająca, że prezentowane przez tych drugich informacje mają realne przełożenie na rzeczywistość.

542 Zasada news value (pol. wartość informacji) odnosi się do hierarchizowania wiadomości zgodnie z poziomem ich ważności dla społeczeństwa, uwarunkowanym kulturowo. Por. newsworthiness (od ang. newsworthy – interesujący dla mediów).

poparte zostaną przykładami zaczerpniętymi z serwisów informacyjnych Radia Zet, RMF FM i Eski Łódź. Dla przejrzystości i jasności wywodu oraz z uwagi na możliwość dokonywania pewnych porównań pochodzą one głównie z jednej doby nadawania tych stacji (24 czerwca 2014 roku), przy czym nie wszystkie rozgłośnie emitują serwisy przez 24 godziny (w Radiu Eska wiadomości pojawiają się tylko w ciągu dnia, między 6.00 a 17.00).

Zgodnie z typologią zaprezentowaną przez Magdalenę Steciąg, wyróżnić można dwa modele informacji – kanoniczny (który w odniesieniu do medium audialnego należałoby przypisać rozgłośniom publicznym oraz – częściowo – społecznym) i komercyjny (właściwy większości stacji prywatnych na polskim rynku radiowym). Niekiedy owe porządki ulegają pewnemu przemieszaniu i np. w serwisach prezentowanych przez rozgłośnie Polskiego Radia pojawiają się elementy charakterystyczne dla stacji prywatnych, jednak takie przypadki mają miejsce jeszcze z niezbyt dużą częstotliwością. Co w takim razie odróżnia od siebie kanoniczny i komercyjny model informacji?

Kanoniczny wzorzec informacji Komercyjny wzorzec informacji

pełnienie funkcji powiadamiania łączenie w sobie funkcji powiadamiania z

ekspresywną, fatyczną a nawet niekiedy rozrywkową czy autopromocyjną możliwie wierne przestawianie rzeczywistości;

dotrzymywanie tzw. paktu faktograficznego

przestawianie rzeczywistości połączone z kreowaniem wizerunku otaczającego odbiorców świata – tzw. news kreacja; pewne odstępstwa od paktu faktograficznego

wyraźna przewaga newsów twardych (hard

news) nad miękkimi (soft news)

znaczny udział newsów miękkich, choć nadal dominują wiadomości twarde

większa standardowość, konwencjonalizacja gatunku

mniejsza standardowość, konwencjonalizacja gatunku za sprawą wprowadzania elementów urozmaicających przekaz nawet kosztem czystości gatunkowej i przestrzegania normy językowej

w tekście słyszanym na antenie dominuje interpretacja czytana

w tekście słyszanym na antenie dominuje interpretacja perswazyjna

stosowanie polszczyzny zbliżonej do wzorca literackiego, języka oficjalnego, emocjonalnie neutralnego; nominalny styl wypowiedzi

język potoczny, emocjonalnie nacechowany; werbalny styl wypowiedzi

Kanoniczny wzorzec informacji Komercyjny wzorzec informacji

rozbudowanych zdaniach pojedynczych, częste użycie mowy zależnej

równoważniki zdań), z przeważającym udziałem kilkuskładnikowych zdań pojedynczych, co gwarantuje dynamikę przekazu, częste użycie mowy niezależnej, bezpośrednie zwroty do odbiorców

nieinwazyjna oprawa dźwiękowa, brak podkładu muzycznego⁵⁴³

intensywne ojinglowanie, wiadomości odczytywane na podkładzie muzycznym

Tabela 5. Porównanie kanonicznego i komercyjnego wzorca informacji radiowej.

Źródło: Opracowanie własne (z wykorzystaniem: Steciąg M., dz. cyt., s. 113-116).

Odstępstwa od kanonicznego wzorca informacji radiowej, jakie możemy zaobserwować w rozgłośniach komercyjnych, wynikają – w moim przekonaniu – z wpływu zjawiska infotainment, czyli wspominanego już hybrydycznego połączenia informacji i rozrywki. O jego początkach na rynku amerykańskim544

pisał m.in. Tadeusz Jagodziński, wskazując na Rona Eisenberga jako na pierwszego autora, który posłużył się tym terminem w druku w tekście opublikowanym w lutym 1980 roku w czasopiśmie „Phone Call”545. Do dziś pozostaje on poniekąd „słowem-wytrychem” służącym do wyrażania dezaprobaty w stosunku do zmian zachodzących w mediach. W rozwoju infotainment Maciej Mrozowski dopatruje się wpływu ideologii postmodernizmu546

opierającej się m.in. na przekraczaniu ustalonych granic, zrywaniu z czystością gatunkową547. Jak stwierdza badacz, „szeroko ujmowana infotainment ma zarówno zagorzałych zwolenników, jak i przeciwników, ale i jedni i drudzy zgodni są co do tego, że ekspansja tej hybrydy raczej ogranicza niż zwiększa różnorodność gatunkową oferty, a także przyczynia się do >>uśrednienia<< jej poziomu intelektualnego”548

. Piotr Legutko i Dobrosław Rodziewicz twierdzą jednak, że w Polsce dominuje raczej negatywne rozumienie omawianego terminu, odnoszące się do obniżania wartości przekazywanych treści na rzecz ich atrakcyjności, zdecydowanie rzadziej natomiast pod

543

Wyjątek stanowi tutaj Program IV Polskiego Radia.

544 Grabarczuk A., Infotainment w amerykańskiej telewizji [w:] Rozrywka w mediach, s. 146-155.

545 Jagodziński T., dz. cyt., s. 5.

546 „(...) postmodernistyczna aura mentalna sprzyja ludyzacji dyskursu, jego karnawalizacji, co łączy się z >>urozrywkowieniem<< życia społecznego, fetyszyzacją czasu wolnego, ekspansją show-biznesu i mediów masowych. Dla mediów świat to McŚwiat, wesołe miasteczko. Swoimi programami inforozrywkowymi uwodzą nas i wypierają racjonalny dyskurs o świecie” (Gajda S., Współczesny polski dyskurs komiczny [w:] Humor i

karnawalizacja…, s. 18).

547

Mrozowski M., dz. cyt., s. 397.

pojęciem infotainment rozumie się gatunki programów łączących w sobie informację i rozrywkę, z naciskiem jednak na drugi z wymienionych elementów, takie np. jak telewizja śniadaniowa czy talk-show549

.

Problematyka inforozrywki bądź infozryki550

(bo i tak w polskiej myśli medioznawczej próbowano to zjawisko określać) analizowana była jednak głównie w odniesieniu do telewizji (zresztą tak też wyglądały pierwsze refleksje teoretyczne na rynku amerykańskim). Stosunkowo niewiele zaś – jak mi się wydaje – zdecydowano się powiedzieć na temat łączenia informacji i rozrywki w serwisach radiowych (wątek ten podjęła chociażby Magdalena Steciąg, już w tytule jednego z podrozdziałów swojej publikacji odnosząc się do omawianego zagadnienia – Rozrywkowy charakter wiadomości radiowych⁵⁵¹ – jego zawartość w niewielkim jednak stopniu dotyczyła problemu infotainment). I choć co prawda ze względu na pewne „ograniczenia” medium audialnego związane z jego awizualnością nie można mówić o wszystkich aspektach inforozrywki w odniesieniu do radia (np. tych związanych z estetyzacją przekazu, znaczeniem scenografii czy wyglądem prezentera), to sądzę, że wiele interesujących wątków da się tutaj poruszyć.

W przypadku analizowanych w niniejszej dysertacji rozgłośni należy wziąć pod uwagę fakt, że nie wszystkie w równym stopniu kładą nacisk na pełnienie funkcji informacyjnej. Znajduje to odzwierciedlenie w układzie ramowym programu, zawartości oraz jakości serwisów informacyjnych, jakie można w nich usłyszeć. Ogólnopolskie rozgłośnie, czyli RMF FM i Radio Zet dość mocno podkreślają swoje zaangażowanie w przekazywanie słuchaczom najświeższych wiadomości przez całą dobę, element ten bywa silnie eksponowany m.in. w działaniach autopromocyjnych, Radio Eska zaś w mniejszym stopniu pretenduje do roli dostarczyciela informacji (nadawca stawia raczej na muzykę i rozrywkę). Do podobnych dość wniosków doszli eksperci w rankingu przygotowanym przez miesięcznik branżowy „Press”552. Najlepiej ocenione w nim zostały serwisy informacyjne Radia RMF FM (pierwsze miejsce) za ich profesjonalizm i wyznaczanie newsowych standardów. Radio Zet zajęło drugą pozycję (stacji zarzucono przede wszystkim brak wyrazistości), Eska zaś szesnastą (trzecią od końca) z raczej infotainmentowymi niż informacyjnymi wiadomościami. Przyjrzyjmy się w takim razie, jak dokładnie wygląda kształt serwisów informacyjnych w

549 Legutko P., Rodziewicz D., dz. cyt., s. 58.

550 Tamże, s. 59.

551

Steciąg M., dz. cyt., s. 137-210.

552 Ranking serwisów radiowych, „Press”, nr 2/2011, s. 54-57. Ocenie podlegały takie elementy jak: układ spiegla, liczba wiadomości i ich ciężar gatunkowy, liczba wiadomości własnych, wzbogacanie informacji dźwiękiem, oprawa dźwiękowa, prezenterzy. W jury znaleźli się byli dziennikarze radiowi – Marta Kuligowska, Jan Mikruta i Piotr Frydryszek.

każdej z wymienionych rozgłośni oraz jaki udział mają w nich treści i zabiegi formalne o charakterze rozrywkowym.

Sposób realizowania serwisów informacyjnych w radiu⁵⁵³ jest dostosowany do formatu rozgłośni oraz podporządkowany omówionym w rozdziale drugim strategiom budowania ramówki. I tak o poranku, sytuowanym zazwyczaj między godziną 6.00 a 9.00, kiedy to odbiorcy potrzebują najświeższych informacji, by w ich towarzystwie rozpocząć dzień, serwisy informacyjne nadawane są ze wzmożoną częstotliwością (co pół godziny), bywają nieco dłuższe niż w ciągu dnia (w godzinach pracy)554

, w trakcie trwania audycji towarzyszących (z reguły nieco powyżej czterech minut o poranku, przy czasie pomiędzy dwoma a czterema minutami w ciągu dnia) i są przedstawiane przez duet prowadzących obojga płci, co wpływa na dynamikę przekazu, jego urozmaicenie, wszak dialogiczność to jedna z konstytutywnych cech przekazu radiowego.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia w okresie popołudniowego szczytu komunikacyjnego, kiedy to odbiorcy zazwyczaj wsiadają do określonych środków lokomocji i – podróżując – starają się zapełnić lukę informacyjną, która mogła powstać w ich zasobach poznawczych w trakcie pracy, nauki czy też wykonywania innych codziennych, rutynowych czynności. Co prawda w dobie dość powszechnej internetyzacji i nieustannego dostępu do różnego rodzaju mediów zasada ta sprawdza się może w mniejszym stopniu niż jeszcze kilkanaście lat temu, niemniej jednak sądzę, że w przypadku wielu osób pozostaje wciąż mocno aktualna, bo niewymagająca zaangażowania z ich strony. Dlatego też zazwyczaj między 15.00 a 18.00 ponownie emitowane są wiadomości o pełnej godzinie i skróty informacji w połowie godziny, na antenie usłyszeć można prezenterski dwugłos, a serwisy są nieco dłuższe.

Zarówno o poranku, jak i popołudniu publikowane są również doniesienia z dróg, które w Radiu Zet np. zostały specjalnie wydzielone w serwisie informacyjnym i stanowią odrębną tematycznie całość w postaci „AutoZet” (ukazującego się o 7.30, 8.30, 16.30 i 17.30). Funkcjonują one na podobnej zasadzie jak wiadomości ekonomiczne, kulturalne czy sportowe emitowane w omawianych rozgłośniach o ściśle określonych porach. I tak wiadomości ekonomiczne pojawiają się w Radiu Zet o 9.00 i 16.00, w RMF FM o 7.30 i 17.30, tematyce kulturalnej warszawska rozgłośnia poświęca część serwisu z 13.00 i 18.00, krakowska zaś z 10.00 i 16.30. Stosunkowo największą zmiennością charakteryzuje się

553 Por. Boyd A., Dziennikarstwo radiowo-telewizyjne. Techniki tworzenia programów informacyjnych, Kraków 2006.

554

O tendencji do skracania informacji radiowych pisze: Kozielski M., Szybciej słuchają, „Press”, nr 7-8/2014, s. 8.

obecność informacji sportowych w radiu, np. w okresach wzmożonego zainteresowania tematyką sportową przy okazji igrzysk olimpijskich czy mistrzostw świata w piłce nożnej wiadomości sportowe ukazują się z większą częstotliwością. Serwisy tematyczne w radiu (podobnie zresztą jak w telewizji w przypadku sportu czy pogody) mają autonomicznych charakter, posiadają własnego prowadzącego i system identyfikacji – nazwę np. „Mistrzowskie Fakty Sportowe” w Radiu RMF FM czy hasło promocyjne np. „Ludzka strona ekonomii” wiadomości ekonomicznych Radia Zet. Ich emisję poprzedza zaś reklama sponsora – innego dla każdego z serwisów specjalistycznych, różniącego się od sponsora wiadomości ogólnotematycznych. Nieco odmiennie w radiu natomiast, w porównaniu z telewizją, wygląda status informacji pogodowych. Podczas gdy w medium audiowizualnym stanowią one oddzielną pozycję w ramówce, w audialnym jego odpowiedniku przekazywane są przez prowadzącego audycję prezentera tuż po oddaniu mu głosu przez serwisanta odczytującego wiadomości.

Z nieco innym przypadkiem mamy natomiast do czynienia w Radiu Eska, w którym serwisy składają się zawsze z dwóch części – pojawiających się w pierwszej kolejności wiadomości ogólnopolskich i emitowanych tuż po nich informacji lokalnych. Te pierwsze mają charakter centralny i są opracowywane dla wszystkich rozgłośni zrzeszonych w sieci radiowej Eska. Drugie zaś realizują zespoły reporterskie z poszczególnych miast, w których nadają stacje należące do Grupy Radiowej Time. Dodajmy, że jest to jeden z nielicznych sposobów wykorzystywanych przez rozgłośnie na podkreślenie lokalnego charakteru sieci.

O znacznym udziale rozrywki w serwisach informacyjnych w radiu świadczy wiele elementów. Jednym z nich, funkcjonującym na bardzo podstawowym poziomie, jest przekazywanie przez nadawców informacji lekkich (tzw. soft news) dotyczących m.in. świata show-businessu np. były czeski sportowiec Roman Šebrle gwiazdą telewizji⁵⁵⁵, portugalski piłkarz Cristiano Ronaldo walczy o swój wizerunek na mundialu556, ciekawostek donoszących o zjawiskach czy też zdarzeniach wyjątkowych, w jakiś sposób oryginalnych np. spodnie ładujące telefon komórkowy557

czy historia alpinisty, któremu ukradziono w górach buty⁵⁵⁸, kura, która wysiedziała bocianie jajo559

czy muzeum na kółkach w Krakowie⁵⁶⁰. Przykładem takiej wiadomości rodem z pisma tabloidowego może być informacja o znanym koszykarzu Marcinie Gortacie, która pojawiła się na zakończenie jednego z serwisów Radia Zet.

555 Radio Zet, 24.06.2014 roku, g. 10.00.

556

Radio Eska, 24.06.2014 roku, g. 11.00.

557 Radio RMF FM, 24.06.2014 roku, g. 14.00.

558 Tamże, g. 17.30. Radio Zet, 24.06.2014 roku, g. 7.30.

559

Tamże, g. 11.00.

Serwisant: A na koniec opowieść prosto z Facebooka, Twittera. Hitem stają się zdjęcia kierowcy, który swoim biały Porsche zaparkował w centrum Warszawy. Tylko – uwaga – zaparkował na przejściu dla pieszych – jak opisuje świadek i autor zdjęć – zostawiając może 40 centymetrów do ściany budynku. Nie przejdziesz, nie wejdziesz, a koło samochodu nie przejdziesz561 – komentuje. I nagle pojawia się właściciel. Jest nim – uwaga –

(pauza) Marcin Gortat. Tak, tak, ten Marcin Gortat. Na pytanie świadka i sugestię, że lekko dziwnie

zaparkował, kiwa głową i mówi, że to nie jego samochód, po czym wsiada i odjeżdża. Gratulujemy, to jest

świetny przykład, aż chciałoby się skomentować słowami ministra Sienkiewicza z podsłuchów, wiecie którymi? Zdjęcia możecie zobaczyć na profilu Radia Zet News na Facebooku.

Prezenter: Ja wiem którymi, tymi o kamieni kupie⁵⁶².

Śmiech563.

Serwisant budował dramaturgię newsa (wykorzystując m.in. pauzy i bezpośrednie zwroty do słuchaczy, a także odpowiednio modulując swój głos564

) poprzez stopniowe ujawnianie kolejnych szczegółów sprawy. Możliwie długo starał się jednak ukrywać tożsamość sprawcy zaistniałego zdarzenia, by podtrzymywać zainteresowanie odbiorców. Kiedy już zdecydował się ujawnić prawdę, hiperbolicznie podkreślił, o kogo chodzi, tak by nie pozostawić słuchaczom żadnych wątpliwości565. W informacji nie pojawiła się co prawda bezpośrednia ocena zachowania koszykarza⁵⁶⁶, ale – poprzez odniesienie do słów ministra spraw wewnętrznych Bartłomieja Sienkiewicza, bohatera tzw. afery podsłuchowej567

– zorientowani w sytuacji słuchacze mogli domyślić się, co dziennikarz miał na myśli. Tym samym jednak został złamany paradygmat mówiący o jasności i klarowności informacji (zabiegu zastosowanego przez serwisanta Radia Zet, gry z odbiorcami, spodziewalibyśmy się raczej w publicystyce). Swego rodzaju odpowiedzią na sugestię zawartą w newsie stała się reakcja dziennikarza prowadzącego audycję, która pojawiła się jeszcze w korpusie serwisu informacyjnego. Została ona dopełniona jego śmiechem, co w kanonicznym wzorcu

561

W tym miejscu serwisant popełnił błąd, niewłaściwie wykorzystując słowa autora wpisu na Facebooku. W oryginale brzmiały one: „Na przejście nie wejdziesz, koło samochodu nie przejdziesz”.

562 W oryginale słowa ministra brzmiały: „To ch…, d…. i kamieni kupa”.

563

Radio Zet, 25.06.2014 roku, g. 15.00.

564 O znaczeniu głosowej interpretacji informacji radiowej pisali: Bloch J., Wasilewski J., Rola serwisów

informacyjnych w tworzeniu wspólnoty z odbiorcą [w:] Radio i społeczeństwo, s. 206-215.

565 Wątek wpływu na odbiorcę w serwisach informacyjnych podjęła: Rutkowska A., Dziennikarskie sposoby

wywierania wpływu na odbiorcę w telewizyjnych serwisach informacyjnych, „Acta Universitatis Lodziensis.

Folia Litteraria Polonica”, red. Bogołębska B., Woźniak-Łabieniec M., nr 2(20)/2013, Łódź 2013, s. 139-155.

566 O tym, jak duże znaczenie mają takie informacje na kształtowanie wizerunku osób znanych, może świadczyć natychmiastowa reakcja sportowca, który umieścił na swoim oficjalnym profilu na Facebooku zdjęcie prezentujące go z kodeksem drogowym, stanowiące zawoalowaną formę przyznania się do błędu. W serwisie Radia Zet z tego samego dnia z godziny 17.00 pojawiło się również wyjaśnienie menadżera koszykarza. Por. Roter A., Poprawianie wizerunków w popkulturze i tego konsekwencje [w:] Kulturowe kody mediów, s. 38-42.

567 Tzw. afera podsłuchowa to pokłosie publikacji tygodnika „Wprost”, który w czerwcu 2014 roku przedstawił nagrania prezentujące kontrowersyjne wypowiedzi prominentnych polityków partii rządzącej, ministrów, urzędników państwowych wysokiego szczebla.

informacji radiowej nie mogłoby mieć miejsca. Przy tej okazji warto również poruszyć kwestię roli serwisantów prezentujących wiadomości w radiu. Nie są to tak znane osobowości jak w przypadku serwisów informacyjnych w telewizji, bliżej im pewnie do postaci everymana niż anchormana, niemniej jednak – jak pokazuje powyższy przykład – i w ich zachowaniach, nie tylko tych językowych, można dostrzec wpływ logiki infotainment, a samych dziennikarzy określić mianem informacyjnych zabawiaczy, performerów (infotainerów)⁵⁶⁸.

Tego rodzaju wiadomość, której wartość merytoryczna i społeczne znaczenie wydają się dość wątpliwe, można określić mianem faktoidu569. Pozoruje on informację ważną dla opinii publicznej, w rzeczywistości jednak okazuje się raczej efektem działania zjawiska news kreacji. Bardzo często mamy z nim do czynienia w serwisach informacyjnych Radia RMF FM, które tworzy faktoidy w celach autopromocyjnych. I tak np. rozgłośnia przekazywała w „Faktach” informacje o prowadzonej wspólnie z telewizją TVP Info akcji „Twoje miasto”570

(dziennikarze reprezentujący obu nadawców odwiedzali wybrane polskie miasta i realizowali z nich wejścia antenowe oraz serwisy informacyjne emitowane w obu mediach) czy też zachęcała do wzięcia udziału w konkursie dającym przepustkę do wystąpienia w jednym z odcinków popularnego serialu TVP 2 pt. „Czas honoru”571

(tego rodzaju informacje pojawiały się kilkakrotnie w ciągu dobry, zawsze jednak realizowane były w sposób nieco od siebie odmienny). Zarówno Radio Zet, jak i RMF FM promują w serwisach informacyjnych swoje poranne programy publicystyczne – odpowiednio „Gościa Radia Zet” i „Kontrwywiad” – począwszy od zapowiedzi audycji pojawiających się już w serwisach wieczornych dnia poprzedzającego emisję, na informacjach bazujących na wyjątkach z owych rozmów skończywszy (te ostatnie stanowią materiał wykorzystywany przez dziennikarzy stacji przez całą dobę; szczególnie chętnie podkreśla się tutaj ekskluzywność owych treści pozyskanych „na wyłączność” konkretnego nadawcy). Cel tego rodzaju zabiegów wydaje się więc jasny – wypromowanie swoich akcji specjalnych czy programów pod przykrywką informacji, zrealizowanie działań promocyjnych w newsowym anturażu572. Do tej grupy działań zaliczyłabym również autoreklamę audycji informacyjnych, która pojawia się zazwyczaj jako jedna z pozycji w serwisie. Z taką sytuacją mamy zazwyczaj do czynienia w momencie kończenia dyżuru prezenterskiego przez określonego serwisanta (serwisantów) i pojawienia

568 Por. Media audiowizualne, red. Godzic W., Warszawa 2010, s. 299-323.

569

Karwat M., Medialna mitologia faktów [w:] Współczesne oblicza mediów, s. 64-67.

570 Radio RMF FM, 24.06.2014 roku, g. 1.00, 8.30, 11.00, 12.00, 13.00, 15.00.

571 Tamże, g. 3.00, 5.00, 6.00, 11.00, 15.30, 16.00.

572

W serwisach informacyjnych promowane są również witryny internetowe nadawców – www.rmf24.pl czy wiadomości.radiozet.pl.

się w studiu kolejnego. Wówczas – zgodnie ze strategią blokowania – nakreślany jest szkic następnych wiadomości, co pozostaje w pewnej sprzeczności z ustawicznie podkreślaną na antenie natychmiastowością i aktualnością informacji przekazywanych przez dziennikarzy. Zatrzymanie słuchaczy przy radioodbiornikach, sui generis sterowanie komunikacją, wydaje się więc istotniejsze, nawet kosztem zatracenia pewnych prymarnych dla radiowego przekazu cech.

Dlatego też rozgłośnie nieustannie zachęcają słuchaczy do informowania ich o tym, co dzieje się dookoła (np. „czerwony telefon” Radia Zet) bądź podejmowania dyskusji, wyrażania swoich opinii, których treść przytaczana jest na antenie (m.in. w „Faktach” RMF FM). Zabiegi te to kolejny przejaw kreowania wiadomości, w którym udział tym razem mogą mieć sami odbiorcy. I to właśnie w takiej m.in. postaci realizuje się w medium audialnym dziennikarstwo obywatelskie.

W tradycyjnym, kanonicznym układzie serwisu informacyjnego na początku powinny pojawić się tzw. newsy twarde dotyczące istotnych spraw politycznych, gospodarczych czy społecznych, dopiero po nich prezentowane są wiadomości o nieco lżejszym ciężarze gatunkowym. W komercyjnym wzorcu informacji radiowej, naznaczonym piętnem infotainment, dość często mamy do czynienia z sytuacją odwrotną. Jako przykład niech posłuży układ serwisu Radia RMF FM z dnia 24 czerwca 2014 roku z godziny 24.00. Na pierwszym miejscu pojawiły się w nim informacje sportowe na temat mundialu, po nich nastąpił przegląd prasy, a dopiero na trzecim i czwartym miejscu zaprezentowane zostały wiadomości o charakterze społeczno-politycznym, dotyczące tzw. afery podsłuchowej. Kolejne dwa newsy kończące serwis również odznaczały się dość lekkim potraktowaniem przedstawionych w nich tematów, pierwszy dotyczył przechodzenia na czerwonym świetle przez mieszkańców Nowego Jorku, ostatni zaś – wizyty niderlandzkiej pary królewskiej w Polsce. Co prawda należy wziąć pod uwagę nocną porę nadawania tych wiadomości, jednak 50% udział w nich newsów miękkich wydaje się dość symptomatyczny. Z taką sytuacją spotkać się można również w ciągu dnia, np. serwis Radia Zet z godziny 7.30 w dniu 24 czerwca zawierał tylko jedną informację „twardą”, zaprezentowaną jako drugą w kolejności (uwolnienie więzionej w Sudanie chrześcijanki), pozostałe trzy ocierały się zaś o inforozrywkę (kradzież dokumentacji medycznej byłego kierowcy Formuły 1 Michaela Szumachera, Agnieszka Holland wyreżyseruje kilka odcinków serialu „House of cards”,