Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901 roku w miejscowości Ołoniec w powiecie lidzkim1. Ziemie Sukurczowskie z województwa Nowogródek należały wówczas do Imperium Rosyjskiego2. Bohater wywodzący się z her-bu Leliwa, za sprawą matki Ludwiki z Osiecimskich od najmłodszych lat miał zaszczepiony patriotyzm do Polski, który
przerodził się w jego późniejszą miłość do wojska. Jak wskazuje jeden z kronika-rzy Jan Długosz: Co najmniej od piętna-stego wieku Pileccy nosili herb Leliwa3. Z kolei Marco Patricelli w swym opraco-waniu twierdzi, że pierwsze zapiski o po-koleniu spod herbu Leliwa pochodzą z 1324 roku4. Ród Pileckich słynął z ak-tywności politycznej, natomiast w sie-demnastym stuleciu stał się zapleczem dla kadr wojskowych5. W swym życiory-sie Pilecki podkreślał znaczenie swego rodu pisząc: Dziadowie moi brali czynny udział w powstaniu 1863 r. Ostatni z nich Józef Pilecki był zesłany do Syberji6. Wi-told w Ołońcu mieszkał do lat dziewięciu.
W 1910 roku matka i ojciec Julian, w ce-lu zapobieżenia rusyfikacji swych dzieci, podjęli decyzję przenosin do Wilna.
1 Witold Pilecki, Karta Ewidencyjna, Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. CAW Pi-lecki Witold AP nr 2884.
2 Tamże.
3 K. Tracki, Młodość Witolda Pileckiego, Warszawa 2014, s. 11.
4 M. Patricelli, Ochotnik: o rotmistrzu Witoldzie Pileckim, Kraków 2011, s. 24-25.
5 K. Tracki, dz. cyt., s. 14.
6 Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu i przebieg pracy ideowo niepodległościowej, Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. CAW Pilecki Witold AP nr 2884.
ciec został w Rosji7. Ludwik Pilecki najpierw pracował jako pomocnik leśni-czego, kończąc swą karierę na stanowisku rewizora leśnego. Matka Ludwika z Osiecimskich pochodziła ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej osiadłej w Ziemi Mohylewskiej. Po wykształceniu domowym trafiła do polskiego gimnazjum żeńskiego w Rydze, doskonaląc znajomość języków obcych, fran-cuskiego i niemieckiego. Naukę przerwała po ukończeniu klasy piątej8. Wi-told Pilecki miał starszą siostrę Marię i brata Józefa, który zmarł w piątym ro-ku życia. Wanda i Jerzy byli najmłodszymi spośród rodzeństwa9.
Do rządowego gimnazjum w Wilnie, Witold Pilecki miał utrudniony do-stęp z racji bycia Polakiem. Wstąpił więc do szkoły handlowej, kształcąc się w niej do jesieni roku 1915, do czasu okupacji Wilna przez wojska niemieckie10.
Pilecki wyjechał do Rosji, nie chcąc oddzielić się od ojca frontem wo-jennym i zamieszkał w miejscowości Orle, kontynuując naukę w szkole han-dlowej. Angażując się społecznie, wstąpił 3 marca 1914 roku do Konspiracyj-nego Związku Harcerstwa Polskiego w Wilnie. W Orle, Orłowskiej guberni utworzył pierwszy zastęp harcerski, gdzie pracował w latach 1916, 17 i 1811.
Do Wilna ponownie powrócił wraz z matką, dwiema siostrami i młod-szym bratem w sierpniu 1918 roku. W tym czasie wstąpił do gimnazjum Joa-chima Lelewela, a w grudniu tegoż roku zgłosił się do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej (…)biorąc czynny udział w oczyszczaniu Wilna od Niemców i broniąc od nasuwających się wojsk bolszewickich12. 5 stycznia 1919 roku po kapitulacji wstąpił w szeregi Samoobrony Wileńskiej. Będąc w wojsku uczestniczył w odparciu pierwszej nawały bolszewickiej13. Otrzymał odznaczenie wojskowe za wojnę 1918/192114. Jesienią 1919 roku został zwol-niony z wojska jako uczeń-ochotnik, powrócił do gimnazjum pozostając w nim do końca roku szkolnego 1919-1920. Jednocześnie prowadził drużynę harcer-ską utworzoną z byłych wojskowych15.
Wiosną 1920 roku wyjechał do folwarku w Sukurczach, gminy i powiatu Lidzkiego. Własność babci Witolda została pozostawiona przez rząd rosyjski.
Próbując postawić na nogi ruinę gospodarczą, zniszczoną przejściem wojsk
10 Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu…, dz. cyt.
11 Tamże.
12 Tamże.
13 Tamże.
14 Witold Pilecki, Karta Ewidencyjna…, dz. cyt.
15 Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu…, dz. cyt.
16Tamże.
IPN BU 944/415 Sr. 103/48, s. 481.
Druga inwazja bolszewicka w lipcu 1920 roku skróci ten czas. 11 lipca wstąpił ochotniczo do I Wileńskiej Kompanii Harcerskiej należącej do 201 pułku piechoty jako dowódca I sekcji17. Po miesiącu zostaje przeniesiony do 211 pułku ułanów zorganizowanego przez majora Dąbrowskiego, a dwa dni później otrzymuje awans do stopnia starszego ułana z rozkazu pułku Nr. 14/2018. Z dniem 1 stycznia 1921
roku zwolniony po ukończeniu akcji bojowej z pułku do kontynuowania dalszej nauki. Powracając do Wilna zgłasza się do Związku Harcerstwa Polskiego i 2 lutego 1921 roku wstę-puje do powstałego Związku swe-go ojca, który z powodu braku środ-ków na uruchomienie gospodarstwa, jest zmuszony (…) do oddania fol-warku w dzierżawę za (nieczytelne) oznaczoną w markach polskich – na 8 lat / osiem / wtedy gdy od dzieci ń-stwa moją myślą przewodnią była praca na roli”20. Ojciec pod wpły-wem chwil spędzonych u bolszewi-ków w więzieniach i braku środbolszewi-ków
dla zabezpieczenia bytu rodzinie, zapadł na rozstrój nerwowy, zrzucając tro-ski na Witolda. Dzierżawy rocznej za gospodarstwo nie wystarczało na wy-żywienie rodziny przez miesiąc. Witold Pilecki w drodze sądowej postanowił odzyskać utraconą ziemię21.
Porzucił studia, na których był słuchaczem nadzwyczajnym wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego. Podtrzymując zamiłowanie do wojska, zorganizował pracę harcerską oraz oddział Związku
17 Witold Pilecki, Karta Ewidencyjna, Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. CAW Pi-lecki Witold AP nr 2884.
18Tamże.
19 Witold Pilecki, Karta Ewidencyjna, dz. cyt.
20 Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu i przebieg pracy ideowo niepodległościowej, Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. CAW Pilecki Witold AP nr 2884.
21Tamże.
IPN BU 944/415 Sr. 103/48, s. 485.
stwa Kraju, gdzie został komendantem rozumiejąc, że praca dla ojczyzny jest dobrą22. Przedstawiciele w Wilnie Z.H.P. stawiają Pileckiemu warunek, (…) albo praca w Harcerstwie albo w Z.B.K. (…) Nie solidaryzując się z tem po-jęciem, wystąpiłem z czynnej służby w Z-H-P23.
Witold podjął pracę jako sekre-tarz „Dematu” w Nowych Święcianach, następnie w 1924 roku pracował jako sekretarz Związku Kółek Rolniczych w Wilnie. 1 października 1925 r. pełnił urząd sekretarza Śledczego 2 Okręgu w Wilnie24. W tym czasie, przykrym mo-mentem jego życia było zerwanie zarę-czyn z Kazimierą Daczówną. Głównym powodem był brak miłość ze strony dziewczyny25.
Z okazji wygranej sprawy tyczą-cej się folwarku od 1 września 1926 roku zamieszkał w Sukurczach pracując na roli26. Tego samego dnia tj. 30 czer-wca 1926 roku, wystosował pismo do Mini-sterstwa Spraw Wojskowości w War-szawie poprzez Powiatową Komendę Uzupełnień w Lidzie o mianowanie do stopnia podporucznika rezerwy Wojska Polskiego. 31 lipca 1926 roku, został sporządzony wniosek z pieczątką gene-rała dywizji, dowódcy okręgu korpusu trzeciego Kazimierza Dzierżanowskie-go na mianowanie Witolda PileckieDzierżanowskie-go na podporucznika rezerwy z opinią:
Posiada warunki wymagane27. 28 października 1926 roku awansował do stop-nia podporucznika rezerwy, ze starszeństwem od 1 lipca 1925 roku. Awans ten otrzymał pomimo faktu, że dotąd nie ukończył szkoły podchorążych rezerwy.
Zdecydowało zatem uznanie dowództwa dla jego wojennych dokonań28. Mieszkając w Sukurczach, całkowicie wciągnął się w odnowę majątku, widząc sąsiadów niechętnie spoglądających wykazywał się zwiększoną
22Tamże.
23 Tamże.
24 Tamże.
25 K. Tracki, Młodość Witolda Pileckiego, dz. cyt., s. 176.
26Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu i przebieg pracy ideowo niepodległościowej, Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. CAW Pilecki Witold AP nr 2884.
27Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu, dz. cyt.
28 K. Tracki, Młodość Witolda Pileckiego, dz. cyt., s. 195.
cowitością. W listach do Kazimiery Daczówny, z którą pozostał w relacjach przyjacielskich pisał o zawiści w okolicy. Ludzie, którzy krytykowali mnie, te-raz milczą, lecz zawsze czekają tylko byle jakiej sposobności, by coś zarzucić.
Jest to już wszędzie taki zwyczaj”29. Gospodarstwo rozrastało się o inwentarz żywy, krowy, świnie i konie. Gospodarz nabył również dwuletnią klacz, na-zywając ją „Bajka”. Konia opisywał z zachwytem: Jest to kare, piękne zwie-rzę. Było przebudowane, bo w czasie dorastania ujeżdżano je. W galopie nie-zrównana30. „Bajka” pozostawała z nim do początków wydarzeń II wojny światowej. Życie w gospodarstwie rozkwitło na nowo za sprawą Witolda.
Chory ojciec po latach apatii wstał z łóżka. Można dostrzec dwie przyczyny poprawy zdrowia Juliana Pileckiego. Otoczony opieką syna i całej rodziny, dostrzegł poprawę majątku w Sukurczach. Drugą przyczyną była wieść o przyznaniu zaległej emerytury, pozwalającej spłacić długi31.
W Sukurczach i okolicznej Krupie, Pilecki angażował się w życie spo-łecznej miejscowości. Wykorzystując wsparcie finansowe dla instruktorów rolnych w Lidze, zdecydował się podnieść kulturę agrarną poprzez założenie kółka rolniczego. W 1927 roku wraz z przyjacielem Wacławem Szukiewi-czem powołał spółdzielnię mleczarską w Krupie, zatrudniając nawet 200 osób. Ludzie doceniali zaangażowanie Pileckiego, który starał się pomagać lokalnej ludności w każdy możliwy sposób. Sprowadzał różne książki o rolnic-twie, pożyczając je gospodarzom, a potem organizując wykłady. Przenosił nowe metody zarządzania z Wielkopolski i centralnej Polski32. Objeżdżając na koniu gospodarstwa osobiście doglądał, jak radzą sobie chłopi. Jak wspomina syn Andrzej Pilecki: Mama opowiadała, że ludzie go słuchali i wprowadzali nowinki, bo szybko się przekonali, że to nie są jakieś wymysły, kaprysy pani-cza. Że one przynoszą korzyści, a jemu naprawdę zależy na ich dobru33. Wi-told Pilecki w 1932 roku stworzył ochotnicze przysposobienie obronne w myśl formuły lekkiego oddziału konnego, tzw. Konnego Przysposobienia Wojskowego Rolników, obdarowanego określeniem Krakusów34.
Należy wspomnieć o licznych szkoleniach wojskowych. w których Wi-told Pilecki brał udział. Po dłuższej rozłące z wojskiem oceny miał przeciętne, jednak z powołania na powołanie szło mu coraz lepiej. I tak, za szkolenia w 1928 roku od 14 maja do 24 czerwca, uzyskał ocenę „przeciętny”. W jed-nym z ostatnich szkoleń rezerwy otrzymał ocenę „bardzo dobry” z adnotacją opinii dowódcy: Ideowość – duża, Pilność i ambicja pracy – B. duże, Wyszko-lenie i zdolności taktyczne – B. duże, Wytrzymałość na trudy – Dobra, Nadaje
29 Tamże, s. 179.
30Tamże, s. 180.
31Tamże, s. 181.
32 K. Tracki, Młodość Witolda Pileckiego, dz. cyt., s. 193.
33 M. Krzyszkowski, B. Wasztyl, Pilecki Śladami Mojego Taty, Kraków 2015, s. 27-28.
34 Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu…, dz. cyt.
się na dowódcę plut. lińjowego35. W 1934 roku, w dniach od 15 sierpnia do 24 września, odbył sześciotygodniowe ćwiczenia rezerwy. Fachowa opinia jest jednoznaczna: Charakter wyrobiony, nieco przewrażliwiony. Siła woli b. du-ża. Energiczny z dużą inicjatywą. Wyszkolenie i zdolności taktyczne – b. duże.
Wytrzymałość na trudy – dobra36.
35 Witold Pilecki, Wniosek awansowy, Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. CAW Pi-lecki Witold AP nr 2884.
36 Witold Pilecki, Wyciąg z życiorysu…, dz. cyt.
IPN BU 0 259 168 t. 9, s. 21.
7 kwietnia 1931 roku poślubił Marię Ostrowską, nauczycielkę pracują-cą i pochodząpracują-cą z Krupy37. Po nowym roku, 17 stycznia 1932 roku, urodził się syn Andrzej. Rok później 14 marca urodziła się córka Zofia38. Niestety w tych latach Witold Pilecki zmuszony był pożegnać się ze swoim ojcem, który zmarł w 1932 roku. 13 czerwca 1939 roku umarła matka Ludwika.
Wielki kryzys gospodarczy dosięgnął także gospodarstwo Witolda Pileckiego.
Żona Maria Pilecka, w trudnych czasach bytowych nie zrezygnowała z pracy nauczycielskiej. Witold Pilecki wciąż pracując do rozpoczęcia II wojny świa-towej, (…) z wielkim trudem utrzymywał kawałek ojcowizny i borykał się z ciężką sytuacją ekonomiczną39.
Po wszczętym alarmie zapowiadającym nadchodzące wydarzenia II wojny światowej, Witold Pilecki wraz ze swym plutonem został podporząd-kowany 19 Dywizji Piechoty40. Transport Pileckiego liczył ponad sześćdzie-siąt wagonów. 19 Dywizja Piechoty koleją przetransportowana została w re-jon Sochaczewa i Łowicza. W nocy na przełomie czwartego i piątego wrze-śnia dywizja osłaniała odcinek między Piotrkowem Trybunalskim a Toma-szowem Mazowieckim. Tutaj została zaatakowana przez jednostkę pancerną.
(…) bombardowana i ostrzeliwana przez niemieckie samoloty zaczęła wyco-fywać się na Warszawę41. Dywizja w trakcie odwrotu osłaniana była przez szwadron ułanów, wśród których znajdował się Witold Pilecki. W konse-kwencji zostali rozbici przez czołgi niemieckie w pobliżu Wolborza. Tego samego dnia została rozbita cała dywizja, a koń Bajka stracił życie. Witold Pilecki szczęśliwie nie odniósł ran w boju i z pozostałymi ocalonymi ułanami przedarł się do Warszawy, a stamtąd do Włodawy. W połowie września włą-czył się w organizowanie kawalerii dywizyjnej wchodzącej w skład 41. Dy-wizji Piechoty. Podporucznik Witold Pilecki mianowany zostaje zastępcą do-wódcy kawalerii majora Jana Włodarkiewicza. 22 września dywizja została rozbita pod Chełmem ale walczy dalej jako oddział partyzancki w lesie nad Wieprzem. Pozostała część żołnierzy postanowiła przedzierać się do Rumunii.
Jan Włodarkiewicz 17 października zadecydował o rozwiązaniu oddziału.
Oficerowie dostali rozkaz zachowania broni i przedostania się do War-szawy pod umówione adresy42.
Witold Pilecki do Warszawy przyjechał na rowerze, potajemnie zakłada-jąc spółkę handlową, pracuzakłada-jąc oficjalnie jako ajent hurtowni kosmetycznej43.
37 M. Krzyszkowski, B. Wasztyl, Pilecki Śladami Mojego Taty, dz. cyt., s. 31-33.
38Tamże, s. 34.
39 K. Tracki, Młodość Witolda Pileckiego, dz. cyt., s. 196.
40 K. Tracki, Młodość Witolda Pileckiego, dz. cyt., s. 196.
41 M. Krzyszkowski, B. Wasztyl, Pilecki Śladami Mojego Taty, dz. cyt., s. 83.
42Tamże, s. 84.
43 A. Cyra, Ochotnik do Auschwitz. Rotmistrz Witold Pilecki, Warszawa 2014, s. 33-34
IPN BU 944/418 118/91/3898, nr strony nieczytelny.
10 listopada 1939 roku był jednym z niewielu, który stworzył Tajną Armię Polską, składając uroczystą przysięgę w kościele garnizonowym przy ulicy Długiej 15, a następnie w wyniku głosowania wybrano kierownictwo.
Witold Pilecki na początku działalności organizacji objął obowiązki szefa sztabu, dalej głównego inspektora. Podporucznik Pilecki jako współzałożyciel oraz szef sztabu podczas wyboru kandydatów kierował się wyjątkową w tym okresie selekcją: Chcąc związać możliwie większą ilość dobrych Polaków, nie chciałem wprowadzać do pracy jakichkolwiek momentów, które by ich różni-ły. Podchodziłem do ludzi apartyjnie i wiązałem na płaszczyźnie tylko żołnier-skiej, tłumacząc, że interesy partyjne należy zostawić na czas po zdobyciu niepodległości. Takie podejście umożliwiło związanie wielu, którzy mieli na myśli przede wszystkim wolność Polski44.
Władze niemieckie po zajęciu Warszawy wystosowały polecenie do przedstawicielstwa narodu polskiego, m.in. do wojskowych, aby podporządko-wali się i ujawnili. Polacy, którzy tego nie zrobili byli wywożeni do obozów je-nieckich. Oficerów łapano głównie podczas kontroli ulicznej. Ci, którzy się ujawniali, również byli internowani do lagrów. Na podstawie licznych zatrzy-mań między innymi ludzi z TAP, Witold Pilecki przedstawił swój plan dowód-cy tej organizacji, Janowi Włodarkiewiczowi ps. Jan. Koncepcja zakładała do-stanie się do obozu w Oświęcimiu, ustalenie możliwości uwolnienia osadzo-nych tam więźniów, jak i utworzenie konspiracyjnej organizacji wojskowej wewnątrz oraz przesyłanie danych o zbrodniach popełnionych przez SS. Kon-cepcja zakładała dodatkowy punkt. Na ochotnika do wykonania zadania zgłosić miał się sam Pilecki. Adam Cyra w swoim opracowaniu uważa, że jednym z dowodów na dobrowolne pójście Witolda Pileckiego do obozu jest fakt, że pragmatyka służbowa Związku Walki Zbrojnej nie przewidywała awansowania i odznaczania więźniów, a mimo to otrzymał on awans na porucznika ze star-szeństwem z 11 listopada 1941 roku, a więc już, kiedy przebywał za drutami KL Auschwitz45. Z drugiej strony Pilecki nie był wyłącznym pomysłodawcą tej idei. Po części taka decyzja była na rękę Janowi Włodarkiewiczowi, który sprzeciwiał się podporządkowaniu wszystkich oddziałów TAP dowództwu ZWZ, a do tego dążył Witold Pilecki. Taka interpretacja jest wymowna w ra-porcie Pileckiego, która w opinii Adama Cyry, W świetle powyższych rozważań nie znajduje potwierdzenia ustalenie, z jakim można spotkać się w wielu opra-cowaniach, że Pilecki był wyłącznym pomysłodawcą tej akcji i uporczywie dążył do uzyskania na nią przyzwolenia od przełożonych46. Witold Pilecki komento-wał sprawę w sposób następujący: (…) awansowano mnie. Za montowanie
44 M. Krzyszkowski, B. Wasztyl, Pilecki Śladami Mojego Taty, dz. cyt., s. 90.
45 A. Cyra, Ochotnik do Auschwitz… dz. cyt., s. 37-38.
46Tamże, s. 38.
T.A.P-u. Za pracę nad zespoleniem w K.Z.N47. – Za przekreślenie ambicji własnych, i z chwilą obejrzenia upoważnienia gen. Sikorskiego – za dążenie do podporządkowania wszystkich oddziałów Z.W.Z-owi, co było pierwszym powodem niezgody z 82[Jan Włodarkiewicz], a kto wie, może powodem dla-czego znalazłem się po za Warszawą48.
W dniu 19 września 1940 roku Pilecki skorzystał z łapanki w Warsza-wie. Sam poszedłem do ludzi złapanych przez Niemców i razem z innymi zo-stałem wywieziony do Oświęcimia49. Zatrzymanie nastąpiło w domu Eleonory Ostrowskiej, kuzynki. Wtedy, gdy u progu drzwi zapukali Niemcy, kuzynka nie zdążyła zareagować, (…) z pokoju wyszedł Witold. Niemiec nie legitymował go. Witold ubrał się i żegnając ze mną, szepnął: Zamelduj gdzie trzeba, że rozkaz wykonałem50. W nocy z 21 na 22 września 1940 roku trafił do obozu w KL Auchswitz jako drugi transport warszawski, pod przybranym nazwi-skiem Tomasz Serafiński. Otrzymał numer 4859. Nieliczni w lagrze dowie-dzieli się jaka jest prawdziwa tożsamość Witolda. W obozie ujrzał co potrafi
47 Poprawnie KZ, wojskowa struktura konspiracyjnej KN – organizacji utworzonej w październiku 1940 r. po połączeniu się TAP z innymi, mniejszymi organizacjami.
48 Raport Witolda, red. J. Brynkus, M. Siwiec-Cielebon, W. Jan Wysocki, Ząbki 2017, s. 110.
49 Protokół przesłuchania podejrzanego, III Departament Ministerstwa Bezpieczeń-stwa Publicznego, Warszawa 08.05.1947, IPN BU 0259/168 t. 3.
50 Raport Witolda, dz. cyt., s. 110.
IPN BU 944/418 118/91/3898, s. 260.
wyrządzić człowiek człowiekowi. Zorganizował wewnątrz obozu Związek Organizacji Wojskowej, dając ludziom nadzieję na przeciwstawienie się Niemcom. Pileckiemu udało się przekazać pierwszy raport do polskiego Szta-bu Generalnego, już w listopadzie 1940. (…) oznaczony numerem szyfrowym 874/41, dotrze do Londynu 18 marca 1941 roku przez Sztokholm. Jest pierw-szym oficjalnym dokumentem o Auschwitz, jaki znalazł się w posiadaniu aliantów51.
W 1943 roku esesmani wywozili Polaków do innych obozów. W związ-ku z tym Witold Pilecki stwierdził, że: trzeba by było zaczynać od początzwiąz-ku.
Uważam, że dalsze siedzenie moje tutaj nie ma sensu. I dlatego wychodzę52. Przekazując dowództwo Zygmuntowi Bohdanowskiemu na wypadek powsta-nia, Henrykowi Bartosiewiczowi stronę organizacyjną, po dziewięciuset czter-dziestu siedmiu dniach wraz dwoma serdecznymi kolegami Janem Redzejem i Edwardem Ciesielskim uciekli z obozu 26/27 kwietnia 1943 roku53.
Po kilku miesiącach w Warszawie Witold Pilecki został awansowany do stopnia kapitana i przydzielony do Kedywu Komendy Głównej,
51 M. Patricelli, Ochotnik: o rotmistrzu Witoldzie Pileckim, przeł. Krzysztof Żaboklic-ki, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2011, s. 103.
52 Raport Witolda, dz. cyt., s. 184.
53 IPN BU 944/418 118/91/3898, s. 261.
Zofia Pilecka-Optułowicz podczas spotkania w Białej Podlaskiej.
śnie organizując pomoc dla Oświęcimiaków i ich rodzin54. Otrzymywali oni zapomogi do momentu wybuchu powstania. Kilka miesięcy przed „wybu-chem” został przydzielony do organizacji NIE. Posługiwał się głównie nazwi-skiem Roman Jezierski. W chwili wybuchu powstania, znalazłem się po raz pierwszy w kolizji z rozkazem, gdyż zabroniono mi brać udział w powstaniu55. Jednak walczył nieoficjalnie jako szeregowiec. W ostatnim okresie powstania został dowódcą 2 kompanii Zgromadzenia Chrobry II, która nie ustąpiła Niemcom przez 63 dni ani piędzi terenu.
Po zakończeniu walk trafił do obozu Murnau, gdzie otrzymał rozkaz od władz zwierzchnich. Przedostał się do Polski z zadaniem przesyłania wia-domości do 2 Korpusu Polskiego, gdzie w konsekwencji 8 maja 1947 roku został zatrzymany przez Depar-tament Śledczy Ministerstwa Bezpie-czeństwa Publicznego56. W wyniku rewizji zatrzymano dowody: archi-wum sieci szpiegowskiej, broń maszy-nową, fałszywe dokumenty57. Głów-nym materiałem dowodowym obcią-żającym działalność wywiadowczą Pileckiego był raport „Brzeszczota”.
Raport został przekazany przez wty-czkę Leszka Kuchcińskiego jednemu z oskarżonych w procesie Pileckiego, Tadeuszowi Płużańskiemu58. Raport sugerował akcję likwidacji trzech wyższych funkcjonariuszy M.B.P. Wi-told Pilecki podczas trwania śledztwa postanowił mówić tylko prawdę. – W ciągu roku nie wymieniłem żadnej okoliczności, która by dowodziła, że mówiłem nieprawdę lub wprowadza-łem w błąd oficerów śledczych59. Podczas rozprawy sądowej 3 marca 1948 roku Pilecki, odnosząc się do raportu, wyjaśniał: Nie miałem nastawienia w tym
IPN BU 944/414 118/91/3894, s. 15.
kierunku i do tego nie podchodziłem naprawdę, ale przed kurierem osk. Płużań-skim nie chciałem okazać, że nie mam „ludzi” do likwidacji wyższych funkcjo-nariuszy M.B.P. jednakże naprawdę takowych nie posiadałem60.
15 marca 1948 roku w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Wojskowy Sąd Rejonowy wydał wyrok. Witold Pilecki został winny postawionych mu czynów i skazany na karę śmierci. 7 maja Witold Pilecki złożył skargę rewi-zyjną. Przedłożył okoliczności prezydentowi Bolesławowi Bierutowi pozwa-lające mu na skorzystanie z prawa łaski. Argumentował między innymi: Przez całe życie pracowałem dla Polski. Nigdy jednak w świadomości mojej nie po-wstała myśl, że działanie moje jest szpiegostwem, gdyż nie działałem na rzecz obcego mocarstwa, a posyłałem wiadomości do macierzystego oddziału pol-skiego i miałem zawsze nadzieję, że jednak kiedyś Rząd Polski i Ośrodki Emi-gracyjne jakoś się wreszcie porozumieją61. Prezydent z prawa łaski nie sko-rzystał62. Trzy dni później, 25 maja 1948 roku wyrok został wykonany przez dowódcę plutonu egzekucyjnego Piotra Śmietańskiego w obecności naczelni-ka więzienia por. Ryszarda Mońko, lenaczelni-karza Kazimierza Jezierskiego, du-chownego Wincentego Martusiewicza. Wyrok – śmierć przez rozstrzelanie – wykonano w więzieniu na Mokotowie o godzinie 21:3063. 31 sierpnia 1990
15 marca 1948 roku w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Wojskowy Sąd Rejonowy wydał wyrok. Witold Pilecki został winny postawionych mu czynów i skazany na karę śmierci. 7 maja Witold Pilecki złożył skargę rewi-zyjną. Przedłożył okoliczności prezydentowi Bolesławowi Bierutowi pozwa-lające mu na skorzystanie z prawa łaski. Argumentował między innymi: Przez całe życie pracowałem dla Polski. Nigdy jednak w świadomości mojej nie po-wstała myśl, że działanie moje jest szpiegostwem, gdyż nie działałem na rzecz obcego mocarstwa, a posyłałem wiadomości do macierzystego oddziału pol-skiego i miałem zawsze nadzieję, że jednak kiedyś Rząd Polski i Ośrodki Emi-gracyjne jakoś się wreszcie porozumieją61. Prezydent z prawa łaski nie sko-rzystał62. Trzy dni później, 25 maja 1948 roku wyrok został wykonany przez dowódcę plutonu egzekucyjnego Piotra Śmietańskiego w obecności naczelni-ka więzienia por. Ryszarda Mońko, lenaczelni-karza Kazimierza Jezierskiego, du-chownego Wincentego Martusiewicza. Wyrok – śmierć przez rozstrzelanie – wykonano w więzieniu na Mokotowie o godzinie 21:3063. 31 sierpnia 1990