Kolonia Ostrów
Historia Kolonii Ostrów ma swój początek w XIX wieku, w dobrach Krasna, położonych w powiecie konstantynowskim (powiat istniejący w la-tach 1867-1932), siedleckiej guberni, na Podlasiu1. Z majątku Krasna została wydzielona powierzchnia 104 morgi 290 prętów, w tym ziemi ornej 86 morgów 190 prętów, łąk 13 morgów 130
prętów, cieki i zbiorniki wodne 220 prętów, drogi, wygony i rowy 260 prętów i pod budynka-mi jedna morga. Wydzielenie na-stąpiło w 1877 r.
Nazwa Kolonia Ostrów przyjęta dla wydzielonego frag-mentu dóbr Krasna mogła pocho-dzić od nazwiska Ostrowskich, ówczesnych właścicieli dóbr Kra-sna, lub też stanowić odniesienie do wyspy wśród bagien, w nawią-zaniu do położenia wydzielonych gruntów daleko od wsi i uczęsz-czanych traktów.
Granice Kolonii Ostrów za-znaczone zostały w terenie kopca-mi i na planie znakakopca-mi. Sporzą-dzony został rejestr pomiarowy, protokół graniczny i plan
1W obecnie obowiązującym podziale administracyjnym, grunty dawnej Kolonii Ostrów znajdują się w gminie Huszlew, powiat łosicki, województwo mazowieckie, bezpośred-nio przy granicy z obszarem należącym do gminy Biała Podlaska, woj. lubelskie.
wionych pomiarów terenowych wykonanych przez geometrę Adamowicza oraz zostało dokonane zgłoszenie o rozdzieleniu hipoteki w księdze Kolonii Ostrów jak również w księdze Majątku Krasna, z dniem 21 stycznia 1878 roku.
Droga do Kolonii Ostrów od strony wsi Krzymowskie.
W głębi widoczne dachy zabudowań Kolonii Ostrów. Z lewej strony drogi widoczny krzyż na nieruchomości Eugeniusza Malinowskiego.
Lata pięćdziesiąte XX wieku. Z archiwum rodzinnego autora.
Droga do Kolonii Ostrów od strony wsi Krzymowskie.
Przed zakrętem, po prawej stronie, widoczny znak graniczny w postaci kopca (głaz narzutowy obsypany ziemią) stabilizowany w 1877 roku.
Zdjęcie wykonano około 1990 roku. Fot. Romuald Domański.
Wydzielenie Kolonii Ostrów, jak wynika to z dokumentów, nie było spowodowane wyłącznie dekretem carskim o uwłaszczeniu chłopów. W 1875 roku, 26 maja, Eustachy Ostrowski, ówczesny właściciel majątku Krasna, bę-dący już na łożu śmierci, zawarł cywilną umowę ze swoim przybranym sy-nem Władysławem Ostrowskim, zawierającą zobowiązanie, że cztery włóki ziemi, stanowiące część majątku Krasna, położone od strony wsi Krzymow-skie, sprzeda Antoniemu Szmidtowi za niewspółmiernie niską w stosunku do obowiązujących w tym czasie cen, kwotę 750 rubli. Zwraca również uwagę fakt, że kwota powyższa jakoby została już wcześniej zapłacona Eustachemu Ostrowskiemu przez nabywcę gruntów Antoniego Szmidta, na co Antoni Szmidt przedstawił notariuszowi stosowny dokument. Akt notarialny doty-czący tej nietypowej sprzedaży został zawarty ponad dwa lata później od daty zawarcia umowy cywilnej, bo dopiero w dniu 7 sierpnia 1877 roku w kancela-rii notarialnej Władysława Łagowskiego.
Należy dodać, że w dniu 20 maja 1875 roku, czyli 6 dni przed datą za-warcia wspomnianej wyżej umowy cywilnej, dotyczącej sprzedaży czterech włók z majątku Krasna, Eustachy Ostrowski przysposobił Władysława Ostrowskiego za swojego syna. W aktach dotyczących tej sprawy czytamy:
Eustachy Ostrowski wziął dzieckiem małym podrzutka ze Szpitala Dzieciątka Jezus, które to dziecko w dniu 4 kwietnia 1844 roku, wedle wyciągu z akt me-trykalnych z dnia 2 lutego 1875 roku, ochrzczone zostało pod imieniem Wła-dysław, urodzone z niewiadomych rodziców i dlatego na świadectwie me-trycznym żadnego nazwiska mu nie nadano. Od chwili więc wzięcia go, roz-ciągnął nad nim opiekę tak jak nad własnym dzieckiem, utrzymywał go, wy-chowywał i łożył na jego wykształcenie. Zaś w księgach ludności został zapi-sany pod nazwiskiem Władysława Ostrowskiego o czym świadczyło świadec-two Wójta Gminy Swory z dnia 5 kwietnia 1875 roku2. Władysław Ostrowski został w ten sposób jedynym spadkobiercą Eustachego Ostrowskiego i wyra-zicielem jego ostatniej woli.
Warto zauważyć, że Dom Podrzutków przy Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie założony ok. 1732 roku był pierwszą w Polsce instytucją zajmu-jącą się opieką nad dziećmi sierotami i porzuconymi niemowlętami. Carskie władze zaborcze organizowały wywózki dzieci-sierot w głąb Cesarstwa, cze-mu towarzyszyła wysoka śmiertelność dzieci. Szczególne nasilenie wywózek nastąpiło w okresie po powstaniu listopadowym 1830/1831, gdzie, szacuje się, że w latach 1832-1833 wywieziono około 2600 chłopców sierot po pole-głych żołnierzach polskich, z których połowa zmarła w czasie transportu3.
2SR w Siedlcach. Księgi Hipoteczne wsi Krasna. Wyrok Sądu Apelacyjnego Królestwa Polskiego w Warszawie, z dn. 1 sierpnia 1875 r.
3 T. Demidowicz, Z dziejów instytucji nadzwyczajnych. Naczelnik wojenny podlaski 1831-1844, [w]: „Rocznik Bialskopodlaski”, Tom XVII-XIX, Biała Podlaska, 2009-2011, s. 51.
Transakcja ta była prawdopodobnie formą odwdzięczenia się radcy An-toniemu Schmidtowi za pomoc w uzyskaniu stosunkowo lekkiej, w stosunku do innych skazanych za udział w powstaniu, kary dla Władysława Ostrow-skiego za udział w powstaniu styczniowym4. Należy dodać, że Władysław Ostrowski przed wybuchem powstania styczniowego studiował w Szkole Głównej w Warszawie na Wydziale Prawa i Administracji i figuruje w wyka-zach studentów za rok 1862/63, kurs I5 (uczelnia z językiem wykładowym polskim funkcjonująca w latach 1862-1869, otwarta na bazie obiektów za-mkniętego w 1831 roku Uniwersytetu Warszawskiego, zamknięta przez cara w ramach represji po powstaniowych), zaś w czasie powstania styczniowego, zaopatrywał powstańców w żywność i amunicję6 za co został zesłany w 1864 roku na Syberię, do Tomska, otrzymując najlżejszą pod względem stopnia re-presyjności, karę osiedlenia pod nadzorem policyjnym bez utraty praw i ma-jątku, z możliwością powrotu do domu. Pracował tam jako stolarz. W czasie pobytu na zesłaniu nie był pozbawiony praw administracyjnych7.
Wysłanie Władysława Ostrowskiego na studia do Warszawy wskazuje na wysoką świadomość potrzeby edukacji młodszego pokolenia, przez niektó-rych przedstawicieli podlaskiego ziemiaństwa. Szkoła Główna Warszawska była prestiżową uczelnią, zatrudniającą patriotyczne elity polskiej nauki. Uro-czyste otwarcie uczelni nastąpiło 25 listopada 1862 roku. Kadra liczyła na po-czątku 65 osób (w tym 53 profesorów). Uczelnia posiadała cztery wydziały:
Matematyczno-Fizyczny, Lekarski, Prawa i Administracji i Historyczno-Filologiczny. Studiowało tam około 1300 studentów, m.in. Henryk Sienkie-wicz, Bolesław Prus, Adolf Dygasiński, Zygmunt Gloger. Skierowanie tam Władysława na studia świadczy zarówno o ambicjach Eustachego Ostrow-skiego w stosunku do przybranego syna oraz o patriotycznych zapatrywaniach rodzinnych. Należy mieć na uwadze niemałe koszty studiów oraz stosunkowo słabą kondycję finansową folwarku Krasna, zarządzanego przez Eustachego Ostrowskiego a później jego brata Józefa co podkreśla determinację w wysła-niu Władysława na studia. Można również sądzić, że Eustachy Ostrowski jeszcze przed wydzieleniem i sprzedażą części majątku Krasna nazwanej
4 Jeszcze w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, ówczesny właściciel Kolonii Ostrów, Alfred Domański, posiadał informację opartą na ustnym przekazie, jakoby Kolo-nia Ostrów była w przeszłości podarowana niejakiemu Szmytowi za uratowanie czyjegoś życia. Często stosowana, potoczna nazwa Kolonii Ostrów brzmiała wtedy Szmytówka (przyp. R.D.)
5 Lista studentów Szkoły Głównej Warszawskiej za r.1862/63, sygn. BUW 4g.24.12.363:, Stanisława Borowskiego Szkoła Główna Warszawska 1862-1869, Wydział Prawa i Admi-nistracji, Warszawa 1937.
6 Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Kartoteka więźniów X Pawilonu.
7 По материалам диссертации Мулиной Светланы Анатольевны „Участники польского восстания 1863 года в западносибирской ссылке”, Омск, 2005.
lonią Ostrów, podjął próbę zagospodarowania i sprawienia bardziej atrakcyjną nieruchomości zaplanowanej do tej specyficznej transakcji.
Świadczy o tym m.in. poszerzenie rzeki Złotej Krzywuli do szerokości około 20 metrów na odcinku graniczącym z terenem późniejszej Kolonii Ostrów, o długości około 200 m i założenie przy rzece ogrodu warzywnego od strony gruntów wsi Krzymowskie. Poszerzonemu odcinkowi rzeki nadano nazwę Grabnik. Nazwa ta figuruje już w notarialnym akcie sprzedaży Kolonii Ostrów Antoniemu Szmidtowi. Z kolei część gruntów rolnych należących do wsi Krzymowskie, sąsiadujących z gruntami wsi Krasna przyjęła nazwę Grabnikowo. Nazwa Grabnik może pochodzić od grabowych lasów, które prawdopodobnie porastały okolice rzeki Złotej Krzywuli w odległej przeszło-ści. Wskazówką może być przypadkowe odkrycie w okolicy Grabnika, w la-tach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, dawnego miejsca wypalania węgla drzewnego. A jak wiadomo, grabina była doskonałym do tego surowcem.
Antoni Szmidt, posługujący się tytułem radcy kolegialnego, był właści-cielem Kolonii Ostrów do 1887 roku. 7 kwietnia 1887 roku, w obecności bial-skiego notariusza Jana Michałowbial-skiego, zamienił on będącą w jego posiada-niu Kolonię Ostrów na nieruchomość znajdującą się w Białej, przy ulicy Garncarskiej 76, stanowiącą własność Konstantego Biełousa, składającą się z placu, ogrodu i owocowego sadu z wybudowanym na tym placu drewnia-nym domem, drewnianą przy nim przybudówką, ambarem, sarajem i ogro-dzeniem z wrotami. Antoni Szmidt zastrzegł sobie jedynie zabranie ze sobą biurka i stołu jadalnego oraz jednej krowy. Obciążenie hipoteki Kolonii Ostrów pożyczką Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego wynosiło wtedy osiemset osiemdziesiąt osiem rubli i siedem kopiejek. Antoni Iwanowicz Szmidt określił wartość całej nieruchomości wraz z zasiewami i inwentarzem oraz znajdujących się na niej ruchomości na sumę dwa tysiące sześćset pięć-dziesiąt rubli. Same budynki ubezpieczone były od ognia na sumę jednego ty-siąca rubli. Według Siedleckiej Izby Skarbowej, z Kolonii Ostrów odprowa-dzane były każdego roku dwadzieścia dwa ruble pięćdziesiąt dwie kopiejki podatku dworskiego i poziemnego. Kolonia Ostrów objęta była również pa-stwiskowym serwitutem przysługującym mieszkańcom wsi Krasna. Akt został spisany w Kolonii Ostrów. Jednym ze świadków zawarcia umowy był Włady-sław Ostrowski, ówczesny właściciel dóbr Krasna.
W tomie VII „Słownika Geograficznego królestwa Polskiego” wyda-nym w 1886 roku znajduje się następująca informacja opisująca Kolonię Ostrów: Ostrów, kolonia, pow. konstantynowski, gm. Swory, par. Huszlew, odległość 23 w. od Janowa, ma 1 dm, 5 mk, 105 mr. obszaru, w tem 86 mr.
ornej roli. należała do dóbr Krasna.
Tytuł radcy kolegialnego, posiadany ówcześnie przez Antoniego Szmidta, wiązał się z obowiązującym w Rosji systemem podziału aparatu urzędniczego na klasy i rangi, określającym wzajemne zależności i
posłuszeń-stwa. Urzędy zostały podzielone na czternaście klas i rang. Tytuł (ranga) rad-cy kolegialnego posiadany przez Antoniego Szmidta mieścił się w siódmej
klasie. Do klas VI-IX należeli samodzielni urzędnicy, kierujący wydziałami, referatami, kancela-riami, np. radcy, asesorzy, refe-renci, sekretarze, naczelnicy, in-spektorzy, budowniczowie guber-nialni, rewizorzy, buchalterzy, geometrzy, taksatorzy, poborcy celni, cenzorzy, redaktorzy dzien-ników urzędowych, naczelnicy po-wiatów. Kandydaci na stanowi-sko urzędnika musieli spełnić określone warunki, m.in. być poddanym cara, posiadać określone wykształcenie, ukończony 15 rok życia, być nie karanym i znać język rosyjski. Szlachectwo dziedziczne nabywano po osiągnięciu VI klasy, a osobiste-X klasy. (Oprócz tego car mógł przyjmować na służbę i na-dawać szlachectwo wedle własnej woli)8.
Nowym właścicielem Kolonii Ostrów został Konstanty Biełous. Nie był on jednak w stanie sprostać obciążeniom finansowym wynikającym z ob-owiązków podatkowych oraz spłaty zadłużenia obciążającego hipotekę Kolo-nii Ostrów. Już po pięciu latach gospodarowania przez Biełousa, Kolonia Ostrów została ogłoszona do licytacji. 6 maja 1892 roku Władysław Ostrow-ski, właściciel majątku Krasna, biorąc udział w licytacji Kolonii Ostrów
8https://wikibooks.org/wiki/Materiały_do_nauk_administracyjnych/Rosja_XVIII_wie ku. 15.03.2018
Ogłoszenie o licytacji Kolonii Ostrów w „Wiadomościach Siedleckich”
z dnia 5 września 1891 roku. (Kwota do natychmiastowej wpłaty wynosiła 125 rubli 25 kopiejek. Licytacja zaczynała się od wartości 2041 rubli)1
i spłacając wymaganą ratę obciążenia hipoteki kredytami Ziemskiego Towa-rzystwa Kredytowego wynoszącego 1493 rubli i 95 kopiejek stał się jej kolej-nym właścicielem.
Rok wcześniej, w kwietniu 1891 roku, w wieku 30 lat, zmarła żona Władysława Ostrowskiego, Maria z Ośniałowskich herbu Trąby, córka Wło-dzimierza i Felicji z domu Bądzyńskiej, właścicieli wsi Żabików, pow. ra-dzyński. Ślub z nią został zawarty około 1880 roku. Z małżeństwa z Marią z Ośniałowskich, Władysław Ostrowski miał troje dzieci: Włodzimierza (1881-1939), Zofię (1888-1958) i Jadwigę (1890-1957). Już w roku 1892, w Siniarzewie, Władysław Ostrowski będący w wieku 50 lat zawarł związek małżeński z Tadeą Bogusławską h. Prus (1870-1922), (rodzice: Henryk Lu-dwik Apoloniusz Bogusławski h. Prus 1838-1912 i Paulina Mikorska h. Osto-ja, 1840). W nowej rodzinie Władysława Ostrowskiego urodziły się następu-jące dzieci: Andrzej ur. w listopadzie 1892 w Krasnej (1892-1953), Anna (1898-1983), Szymon (1898-1898), Halina (1900), Eustachy (1900-1932), Irena (1900), Jan (1905-1939).
Gruntowna zmiana sytuacji rodzinnej Władysława Ostrowskiego sta-nowiła prawdopodobną przyczynę zmiany miejsca zamieszkania i podjęcie decyzji o sprzedaży Kolonii Ostrów oraz majątku Krasna. 5 stycznia 1897 r.
w wyniku zawartej umowy kupna-sprzedaży, kolejnymi właścicielami Kolo-nii Ostrów zostali Jan i Maria małżonkowie Modzelewscy. Za Kolonię Ostrów i majątek Krasna zapłacili oni kwotę 60 000 rubli w złocie.
Płyta nagrobkowa Władysława Ostrowskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Fot. R. Domański
W następstwie śmierci Marii Modzelewskiej, która nastąpiła w sierpniu 1908 roku, przynależna jej, połowa własności wg ustawowego prawnego na-stępstwa, „przeszła” w równych częściach na sześcioro dzieci: Zygmunta, Stanisława, Amelię, Bolesława, Mieczysława i Józefa Modzelewskich.
Z nich Stanisław Modzelewski wg aktu z dn. 10 października 1908 r.
u lubelskiego notariusza Łuki Pyzikowskiego a Zygmunt Modzelewski wg aktu z dn. 29 października 1908 r. odstąpili swoje 2/6 części spadkowe nieru-chomości siostrze Amelii Modzelewskiej i w ten sposób połowa własności Kolonii Ostrów i majątku Krasna ostatecznie przeszła do Bolesława, Mieczy-sława i Józefa Modzelewskich w 1/6 części dla każdego a do Amelii Modze-lewskiej w 3/6 części.
Następnie wg aktu z dn. 21 lipca 1909 r. Jan, Mieczysław, Bolesław, Józef i Amelia Modzelewscy, sprzedali majątek Krasna i Kolonię Ostrów Fi-nansowo-Komandytowemu Towarzystwu Racjonalnej Parcelacji Grafowi Stanisławowi Plater-Zyberkowi, Ludwikowi Bryndzy-Nackiemu, Stefanowi Bandzyńskiemu i Spółce, za kwotę 90 000 rubli.
Spółka ta została utworzona przez grupę zamożnych właścicieli ziem-skich posiadających majątki na ziemi siedleckiej. Wykupywała ona upadające majątki zlokalizowane na obszarze nowotworzonej przez władze carskie gu-berni chełmskiej, planowanej do przyłączenia do Rosji i sprzedawała ziemię chłopom-katolikom na bardzo korzystnych warunkach. (chłopi płacili przy zakupie 30-50% ceny zaś resztę spłacali w ratach przez 5 lat). Było to dosko-nale przemyślane przedsięwzięcie przeciwdziałające programom rusyfikacji ziem wschodnich Polski. Szerzej o tym pisze Grzegorz Welik w opracowaniu dotyczącym ziemian guberni siedleckiej9.
Spółka wykupiła a następnie podjęła sprzedaż chłopom-katolikom nie tylko majątek Krasna i folwark Ostrów ale również folwark Lubotynek w po-wiecie bialskim oraz folwark Wołoska Wola w popo-wiecie włodawskim10. Wła-dze carskie, po rozpoznaniu celów działalności spółki, narzuciły notariuszom obowiązek informowania o aktach notarialnych związanych ze sprzedażą ziemi w celach parcelacji, w guberni siedleckiej i lubelskiej, spółkom koman-dytowym, ze szczególną uwagą poświęconą Spółce Firmowo-Komandytowej Racjonalnej Parcelacji Stanisław hr. Plater-Zyberk, Stefan Bądzyński, Ludwik Bryndza-Nacki i Spółka.
Wg aktu z dn. 12 maja 1910 roku, Finansowo-Komandytowe Towarzy-stwo Racjonalnej Parcelacji sprzedało część Kolonii Ostrów tj. 35 morgów lub 17 dziesięcin 2249 kwadratowych sążni ziemi, za sumę 2905 rubli, niżej wymienionym osobom, mieszkańcom wsi Krzymowskie: Ignacemu Chodziń-skiemu 1 dziesięcinę 1290 sążni, Romualdowi Janowi i Ewie małżonkom
9 G. Welik, Ziemiaństwo Guberni Siedleckiej 1867-1912, Siedlce, 2009, s. 89-90.
10Tamże, s. 90.
Wasilewskim 3 dziesięciny 180 sążni, Michalinie Domańskiej 5 dziesięcin 299 sążni, Józefowi Malinowskiemu 3 dziesięciny 180 sążni, Leokadii Wasi-lewskiej 3 dzies. 180 sążni i Wacławowi i Łucji małżonkom Malinowskim w równych częściach 2 dzies. 120 sążni11. Sprzedane mieszkańcom wsi Krzymowskie grunty zlokalizowane były w części południowej Kolonii Ostrów, sąsiadującej z gruntami wsi Krzymowskie. 19 lipca 1910 roku Spółka sprzedała kolejną część obszaru Kolonii Ostrów o łącznej powierzchni 10 dziesięcin 1830 sążni, za łączną kwotę 1698 rubli. Nabywcami byli mieszkań-cy wsi Krasna: Andrzej Zajączkowski 2 dziesięciny 1350 sążni, Józef Zającz-kowski 1 dziesięcina 675 sążni, Leon ZajączZającz-kowski 1 dziesięcina 675 sążni, Salomea Ignatowska 2 dziesięciny 1350 sążni i Juliusz Buławski 3 dziesięciny 180 sążni. Sprzedane grunty położone były w północnej części majątku Ostrów, sąsiadującej z gruntami wsi Krasna12.
Nabywcami środkowej, pozostałej części Kolonii Ostrów, zawierającej m.in. siedlisko, byli Aleksander i Bronisława z Sobiczewskich Wilbikowie, mieszkańcy wsi Krzymowskie. Nabyli oni grunty o powierzchni 29 morgów aktem z dnia 28 lipca 1911 roku za cenę 1500 rubli. Sprzedawane po stosun-kowo niskich cenach grunty Kolonii Ostrów spowodowały (według przeka-zów ustnych) bójki pomiędzy chętnymi do zakupu mieszkańcami wsi Krzy-mowskie i wsi Krasna. Ostatecznie większą część gruntów kupili mieszkańcy wsi Krzymowskie, pomimo wcześniejszej przynależności gruntów Kolonii Ostrów do folwarku Krasna.
Pomimo zakupu gruntów z siedliskiem, należących do Kolonii Ostrów, w 1911 roku, Bronisława i Aleksander Wilbikowie zmienili miejsce zamiesz-kania na Kolonię Ostrów dopiero w 1914 roku, po zakończeniu komasacji gruntów wsi Krzymowskie. Komasacja ta rozpoczęta była w 1912 roku. Wy-konanie projektu i doWy-konanie pomiarów na gruncie odbyło się jesienią 1913 roku, a zimą tego roku Komisarz ds. Włościańskich dokonał wprowadzenia uczestników scalenia w posiadanie nowych kolonii, zaś w faktyczne posiada-nie weszli oni dopiero jesienią 1914 roku po zbiorze plonów. Scalenia doko-nał geometra Alfred Makson. Sołtysem wsi Krzymowskie był wtedy Julian Krzymowski13.
11 APL O/Radzyń Podl. Księga hipoteczna Kolonii Ostrów.
12APL O/Radzyń Podl. Księga hipoteczna Kolonii Ostrów.
13Komasacja nie została jednak ostatecznie zatwierdzona przez władze rosyjskie no-wo pono-wołanej Guberni Chełmskiej z pono-wodu stwierdzonych uchybień których nie zdążono usunąć wobec wybuchu I wojny światowej. Kwestia formalnego zakończe-nia komasacji powróciła już w niepodległej Polsce, po wejściu w życie ustawy o re-formie rolnej z dnia 28 grudnia 1925 roku. 21.09.1926 r. do Krzymowskich przybył komisarz ziemski powiatu bialskiego i stwierdził, co następuje: wieś Krzymowskie zawiera 193,97 ha gruntów. W terenie zachowały się wszystkie znaki i kopce doty-czące granic nowo wyznaczonych kolonii. Skargę zgłosił jedynie Stanisław
Krzy-Rodzina Wilbików
Wileńszczyzna była już od czasów pogańskich zasobna w rodową szlachtę. Zamieszkiwały tam rodziny szlacheckie z nadań Mendoga – Jundził-łowie, Wismontowie, Gedymina – Dogilowie, Ejgirdowie, Jagiełły i Witolda – Krupowiczowie, Zapaśnikowie, Krupowiesowie, Wilbikowie, Mickiewi-czowie, Koczanowie, Dowgirdowie, Jodkowie, Bartoszewiczowie i inni.
W samym lidzkim powiecie (obecnie część rejonu solecznickiego) pod koniec XVIII w. funkcjonowało ponad 900 nazwisk szlacheckich, a w tym kilkana-ście rodzin o nazwisku Mickiewicz.
Rodzina Wilbików pieczętowała się herbem Szeptycki i herbem Lu-bicz. Potwierdzona w szlachectwie 4.III.1820 r.,14.V.1820 r., 20.XII.1832 r., 4.VI.1834 r., 10.II.1850 r., 20.X.1854 r.
Herbem Lubicz posługiwały się następujące rodziny zamieszkałe na Wileńszczyźnie: Abramowicz, Algimintowicz, Bajkowski, Bartoszewicz, Biesiekierski, Bogdanowicz, Bohdanowicz, Borkowski, Borowski, Brzozow-ski, DąbrowBrzozow-ski, Dawidowicz, Doweyko, DybowBrzozow-ski, GlińBrzozow-ski, GrochowBrzozow-ski, Grużewski, Gryniewicz, Hlebowicz, Holszański, Hrehorowicz, Hryncewicz, Jacewicz, Jankowski, Januszkiewicz, Jassowicz, Kochański, Konarski, Ko-złowski, Krasowski, Krupowies, Krzyżanowski, Lipski, Lisowski, Łopaciń-ski, Mackiewicz, Markiewicz, MilewŁopaciń-ski, Mogilnicki, Monkiewicz, Niewie-rowski, Norejko, Nowicki, Orłowski, Pachowski, Pieszko, Radziwiłowicz, Romanowicz, Rudnicki, Rymkiewicz, Sadowski, Sawicki, Sielatycki, Siele-wicz, Sławiński, Szarniewski, SzmatoSiele-wicz, Stogniew, Szpakowski, Świrski, Wierzbicki, Wilbik, Wincza, Wisigierd, Wróblewski, Zakrzewski, Zaleski, Zapaśnik, Zygadłowicz, Żyliński.
W XVIII w. funkcjonowała legenda, że jeden z rodów lidzkich Mic-kiewiczów wraz z Wilbikami i Zapaśnikami pochodzi od wspólnego ich pro-toplasty Kruposa, któremu szlachectwo nadał wielki książę Witold za wypra-wę pod Grunwald w 1410 r. Legenda ta miała pewne podstawy historyczne i była oparta na szeregu urzędowych aktów XV-XVI w. częściowo później opublikowanych w Aktach Jużnoj i Zapadnoj Rosiji tom I oraz Aktach Wileń-skiej Archeograficznej Komisji, tom XXV. Jeden z tych aktów, datowany w Ejszyszkach 23 sierpnia 1560 r. stanowiący dekret komisarzy, skierowa-nych przez króla Zygmunta Augusta na rozpoznanie szlachectwa bojarów ra-duńskich, wymienia następujące rodziny szlacheckie pochodzące od Kruposa:
mowski. Po rozstrzygnięciu skargi, dnia 19 września 1932 roku mieszkańcy wsi Krzymowskie skierowali pismo do Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Lublinie z prośbą o zatwierdzenie tej komasacji.
Krupowiczów, Fietkiewiczów, Paszkiewiczów, Januszkiewiczów, Bartosze-wiczów, SienkieBartosze-wiczów, MickieBartosze-wiczów, Wilbików i innych14.
Wielki książę Witold bardzo cenił i szanował Polaków. Otaczał się ni-mi oraz angażował w uczestnictwo w wyprawach wojennych przeciwko Rusi, Tatarom i Krzyżakom. Za służbę wojenną hojnie wynagradzał ich zasługi w postaci gratyfikacji pieniężnych lub nadań ziemi. Za jego rządów również przedstawiciele szlachty litewskiej, uczestnicy wypraw wojennych, uzyskiwa-li nadania i gratyfikacje. Jedni i drudzy zasiedlauzyskiwa-li tereny położone na obsza-rach Wielkiego Księstwa Litewskiego, szczególnie zaś ziemie zachodnie WKL w tym ziemię brzeską. Szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego za-równo koronna jak i litewska posiadała ujednolicone prawa i przywileje. Pol-skie wzory szlachectwa oparte na dojrzałej polPol-skiej kulturze były atrakcyjne
Wielki książę Witold bardzo cenił i szanował Polaków. Otaczał się ni-mi oraz angażował w uczestnictwo w wyprawach wojennych przeciwko Rusi, Tatarom i Krzyżakom. Za służbę wojenną hojnie wynagradzał ich zasługi w postaci gratyfikacji pieniężnych lub nadań ziemi. Za jego rządów również przedstawiciele szlachty litewskiej, uczestnicy wypraw wojennych, uzyskiwa-li nadania i gratyfikacje. Jedni i drudzy zasiedlauzyskiwa-li tereny położone na obsza-rach Wielkiego Księstwa Litewskiego, szczególnie zaś ziemie zachodnie WKL w tym ziemię brzeską. Szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego za-równo koronna jak i litewska posiadała ujednolicone prawa i przywileje. Pol-skie wzory szlachectwa oparte na dojrzałej polPol-skiej kulturze były atrakcyjne