Postawiona hipoteza zakładająca, że innowacje społeczne są najrzadziej występującą formą innowacji w turystyce zdrowotnej, została zweryfikowana negatywnie, gdyż naj-rzadziej wprowadzaną formą zmian są innowacje organizacyjne (21%), przy czym różni-ca wynosi zaledwie dwa punkty (23%).
Hipoteza zakładająca, że większość innowacji społecznych ma charakter (zasięg) lo-kalny lub regionalny — potwierdziła się w pełni, gdyż mając do wyboru zasięg światowy, krajowy, regionalny/lokalny oraz nowość dla organizacji, najczęściej wskazywano na zasięg regionalny/lokalny (55%), przy czym żaden ankietowany nie zadeklarował wacji społecznej o zasięgu światowym. Spośród dwóch przykładowych rodzajów inno-wacji społecznych respondenci wskazali na współpracę z partnerami społecznymi jako formę realizowaną częściej (62%) niż zaangażowanie w działania lokalne (38%). Zatem współpraca z partnerami społecznymi o zasięgu lokalnym okazała się częściej wpro-wadzaną innowacją społeczną. W związku z tym, że prowadzone badania znajdują się na etapie początkowym, w dalszych badaniach katalog działań, które można nazwać innowacjami społecznymi, będzie się niewątpliwie rozszerzał, obejmując nie tylko pro-ces, ale także produkt (efekt) tego procesu. Takim efektem może być utworzenie nowej organizacji.
Podkreślić należy ogólną niską aktywność podmiotów świadczących usługi turysty-ki zdrowotnej w tym zakresie, gdyż odrzucając nowość dla organizacji, która wydaje się nieadekwatną formułą w przypadku innowacji społecznych, jedynie co dziesiąty bada-ny spośród 461 podmiotów (10%) podjął w badabada-nym okresie współpracę z partnerami społecznymi, natomiast w działania lokalne zaangażowało się jedynie 3% responden-tów, a kolejne 2% udzielało się na forum krajowym. Tym bardziej na uwagę zasługują Elżbieta Szymańska
dobre praktyki, które można zaobserwować. Takim przykładem jest Uzdrowisko Wie-niec-Zdrój spółka z o.o.
Podsumowując, na podstawie uzyskanych wyników maluje się dość pesymistyczny obraz niskiej (mieszczącej się w granicach błędu statystycznego) aktywności podmio-tów świadczących usługi turystyki zdrowotnej w zakresie wprowadzania innowacji spo-łecznych. Wprawdzie jest to dopiero początek badań nad innowacyjnością społeczną podmiotów turystyki zdrowotnej, tym niemniej nasuwają się pewne wnioski stanowią-ce zarówno rekomendacje do dalszych badań, jak i wskazania dla praktyków. Turystyka, a szczególnie turystyka zdrowotna, to dynamicznie rozwijający się sektor gospodarki. Natomiast badania naukowe dotyczące tej działalności, szczególnie związane z wpro-wadzaniem innowacji społecznych, zostały zaledwie zasygnalizowane. Prezentowane wyniki powinny dać asumpt do dalszych, wieloletnich badań, opierających się na sze-rokiej współpracy międzysektorowej, której cele mają się wpisywać w koncepcję zrów-noważonego rozwoju (aspekt społeczny) oraz w rozwój społeczno-gospodarczy kraju i całej Unii Europejskiej. Zaleceniem do dalszych badań jest potrzeba zdiagnozowa-nia barier, które stoją na przeszkodzie zaangażowazdiagnozowa-nia społecznego przedsiębiorstw, jak i społeczności lokalnej. Dotyczy to przede wszystkim działalności podmiotów świadczących usługi turystyki zdrowotnej, których innowacyjność niesie odpowiedź na żywotne problemy społeczeństwa, związane z poprawą zdrowia i jakości życia.
Bibliografia
Alkier R., Roblek V. (2017), Challenges of the Social Innovation in Tourism, „ToSEE — Tourism in Southern and Eastern Europe”, Vol. 4, ss. 1–13.
Andreeva N. (2014), Turystyka zdrowotna jako współczesny trend rozwojowy [w:] Snarski J., Jali-nik M. (red.), Przedsiębiorczość w turystyce, Wydawnictwo EkoPress, Białystok.
Bassan S., Michaelsen M.A. (2013), An Analysis of the Meanings of the Term „Reproductive Tour-ism” in German and Israeli Public Media Discourses, „Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine”, Vol. 8.
Bennett M., King B., Milner L. (2004), The Health Resort Sector in Australia: A Positioning Study,
Białk-Wolf A. (2010), Zdrowotna funkcja współczesnej turystyki [w:] Boruszczak M. (red.), Tury-styka zdrowotna, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, Gdańsk.
Caulier-Grice J., Davies A., Patrick R., Norman W. (2012), Defining Social Innovation. A deliver-able of the Project: The Theoretical, Empirical and Policy Foundations for Building Social Inno-vation in Europe (TEPSIE), European Commission — 7th Framework, Programme, European Commission, DG Research, Brussels.
Connell J. (2013), Contemporary Medical Tourism: Conceptualization, Culture and Commodifica-tion, „Tourism Management”, Vol. 34, ss. 1–13.
Danneels E., Kleinschmidt E.J. (2010), Product Innovativeness from the Firm’s Perspective: Its Dimensions and their Impact on Project Selection and Performance (Rev 1/2000), Institute for the Study of Business Markets, The Pennsylvania State University, ISBM Report 4–2000. Hilami M.F., Ramayah T., Mustapha Y., Pawanchik S. (2010), Produkt and Process Innovative-ness, Evidence from Malaysian SMEs, „European Journal of Social Science”, Vol. 16, No. 4, ss. 557–568.
Januszewska M. (2004), Znaczenie produktu uzdrowiskowego w rozwoju turystyki w Polsce [w:] Panasiuk A. (red.), Markowe produkty turystyczne, Fundacja Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Knosala R., Boratyńska-Sala A., Jurczyk-Bunkowska M., Moczała A. (2014), Zarządzanie inno-wacjami, PWE, Warszawa.
Komisja Europejska — informacje dotyczące innowacji społecznych, [online] http://ec.europa. eu/growth/industry/innovation/policy/social_en, dostęp: 13.04.2018.
Kozioł-Nadolna K. (2015), Kształtowanie innowacji społecznych na rynku pracy [w:] Wiśniewska J., Świadek A. (red.), Innowacje technologiczne i społeczne w rozwoju społeczno-gospodar-czym — wybrane aspekty, Naukowe Wydawnictwo IVG, Szczecin.
Mosedale J., Voll F. (2017), Social Innovation in Tourism: Social Practices Contributing to Social Development [w:] Scheldon P., Daniele P. (red.), Social Enrtepreneurship in Tourism, Springer. Mulgan G. (2007), Social Innovations. What it is, how it matters and how it can be accelerated?,
Oxford Said Business School, London.
Niedzielski P. (2005), Innowacyjność [w:] Matusiak K.B. (red.), Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, PARP, Warszawa.
Olejniczuk-Merta A. (2013), Innowacje społeczne, „Konsumpcja i Rozwój”, Nr 1, ss. 21–34. Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji (2008), Wyd.
3, Wspólna publikacja OECD i Eurostatu, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, De-partament Strategii i Rozwoju, Warszawa.
Ostrom E. (2013), Dysponowanie wspólnymi zasobami, Wolter Kluwer Polska SA, Warszawa. Panfiluk E. (2016), Aesthetic Medicine Tourism — Nature and Scope of the Service, „Economics
and Management”, Vol. 8, Issue 1, s. 73. Elżbieta Szymańska
PKD — Polska Klasyfikacja Działalności (2007), [online] http://www.klasyfikacje.gofin.pl/ pkd/4,0.html, dostęp: 15.10.2015.
Pomykalski A. (2007), Zarządzanie organizacjami poprzez innowacje w regionie [w:] Otto J., Sta-nisławski R., Maciaszczyk A. (red.), Innowacyjność jako czynnik podnoszenia konkurencyjno-ści przedsiębiorstw i regionów na Jednolitym Rynku Europejskim, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź.
Quintero A., Luis J. (2011), Innovación Social: Conceptos y Etapas, „International Journal of Good Conscience”, 6 (2), ss. 134–148, [online], http://www.spentamexico.org/v6-n2/6%282%29134-148.pdf, dostęp: 4.04.2018.
Świt innowacyjnego społeczeństwa. Trendy na najbliższe lata (2013), PARP, Warszawa, [online], https://badania.parp.gov.pl/files/74/81/626/15959.pdf, dostęp: 20.11.2017.
Szymańska E. (2009), Innowacyjność przedsiębiorstw turystycznych w Polsce, Oficyna Wydawni-cza Politechniki Białostockiej, Białystok.
Szymańska E. (2012), Innowacyjność turystyki zdrowotnej [w:] Baczko T. (red.), Raport o inno-wacyjności sektora medycznego w Polsce w 2012 roku, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa.
Szymańska E. (2013), Procesy innowacyjne przedsiębiorstw świadczących usługi w zakresie orga-nizacji imprez turystycznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok. Szymańska E. (2015), Construction of the Model of Health Tourism Innovativeness, „Procedia —
Social and Behavioral Sciences”, 213, s. 1008–1014.
Szymańska E., Dziedzic E., Panasiuk A., Panfiluk E., Rutkowski A. (2017), Innowacje w turysty-ce zdrowotnej, Difin, Warszawa.
Wiktorska-Święcka A., Moroń D., Klimowicz M. (2015), Zarządzanie innowacjami społecznymi. Trendy, perspektywy, wyzwania, Difin, Warszawa.
Wiśniewski E., Woźniak R. (2013), Kreowanie wizerunku kołobrzeskiej turystyki uzdrowiskowej w działalności Regionalnego Stowarzyszenia Turystyczno-Uzdrowiskowego, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 3(23), s. 155.
Tom XX | Zeszyt 2 | Część I | ss. 73–87