Region Morza Bałtyckiego, różnorodny językowo, religijnie, kulturowo i historycznie, staje się atrakcyjną transnarodową destynacją turystyczną. Region ten w skali europej-skiej stanowi modelowy obszar współpracy regionalnej. Zakres przestrzenny tej współ-pracy pomaga wyznaczyć granice zarówno regionu, jak i destynacji turystycznej. Zasto-sowanie koncepcji 3 kręgów staje się pomocne dla teorii i praktyki turystycznej. Dotyczy to przede wszystkim kręgu pierwszego i drugiego. Krąg trzeci wyznacza bowiem zbyt rozległy obszar. Obejmuje on państwa, które z turystycznego punktu widzenia znajdują się poza Regionem Morza Bałtyckiego (Islandia, Ukraina, Słowacja, Czechy). Podobnie jak nie ma jednej definicji regionu, nie ma również jednej delimitacji RMB. Delimitując destynację, należy uwzględnić 3 kluczowe typy turystyki, to jest morską, nadmorską i transnarodową (rys. 8).
Rysunek 7. Delimitacja destynacji turystycznej ze względu na formę turystyki
Źródło: opracowanie własne.
Bezdyskusyjnie linia brzegowa Bałtyku delimituje obszar turystyki morskiej, w tym promowej, cruisingowej i żeglarskiej. Należy jednak zauważyć, że do portów bałtyckich zalicza się często porty norweskie. Pierwszy krąg koresponduje z obszarem turystyki nadmorskiej. Można go zastosować do turystyki pobytowej oraz objazdowej w RMB. Z kolei drugi krąg wyznacza obszar turystyki transnarodowej. Pokrywa się on w dużym stopniu ze zlewnią Bałtyku, obszarem kwalifikowanym programów UE oraz definicją VASAB. Jest to obszar intensywnej współpracy międzynarodowej, w tym współpracy turystycznej. W granicach tego obszaru powstają transnarodowe produk-ty turysproduk-tyczne związane z dziedzictwem przyrodniczym i kulturowym Regionu Morza
TURYSTYKA TRANSNARODOWA
TURYSTYKA NADMORSKA
TURYSTYKA MORSKA
Bałtyckiego (np. szlaki hanzeatyckie, kultura wikingów, szlaki bursztynowe). Zdaniem autorów destynacja turystyczna sensu largo powinna obejmować nie tylko 9 państw nadbałtyckich, ale także Białoruś i Norwegię. Tereny rosyjskie i niemieckie wchodzące w skład destynacji powinny być precyzyjnie określane, najlepiej zgodnie z wytycznymi programu VASAB. Poszerzanie destynacji o inne państwa jest niewskazane, choć niekie-dy usprawiedliwione, jak w przypadku Islandii uczestniczącej w licznych inicjatywach bałtyckiej współpracy turystycznej. Potrójna delimitacja Regionu Morza Bałtyckiego ma istotne znaczenie dla organizatorów turystyki kreujących i promujących produkty turystyczne. Wyznacza i uzasadnia zasięg przestrzenny międzynarodowej współpracy turystycznej, ułatwiając monitoring rynku turystycznego.
Bibliografia
Ahtiainen H., Öhman M. (2014), Ecosystem Services in the Baltic Sea: Valuation of Marine and Coastal Ecosystem Services in the Baltic Sea, Nordic Council of Ministers, Copenhagen. Alejziak W. (2016), Multi-Level Governance jako instrument planowania rozwoju i zarządzania
obszarami recepcji turystycznej, „Turystyka i Rekreacja – Studia i Prace”, nr 16, ss. 9–32. Borzyszkowski J. (2012), Dyskusja nad pojęciem destynacja, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”,
nr 20, ss. 19–30.
Buchhofer E. (1997), Geographical Determinants of „Baltic Europe” [w:] Kukliński A. (red.), Euro-pean Space, Baltic Space, Polish Space, Europe 2010 series, EuroEuro-pean Institute for Regional and Local Development, University of Warsaw, Warsaw, ss. 58–70.
Czarny R. (2013), Polska-kraje nordyckie: realia, możliwości, wyzwania, „Krakowskie Studia Mię-dzynarodowe”, nr 4, ss. 127–143.
Encyklopedia PWN, (2016), [online], http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Baltyckie-Mo-rze;3873844.html, dostęp: 21.10.2016.
EUSBSR, HA Neighbours, [online] http://groupspaces.com/eusbsr-neighbours/pages/ ha-neighbours, dostęp: 8.11.2016.
Fedyk W., Meyer B., Potocki J. (2017), Nowa koncepcja zarządzania regionami turystycznymi, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, z. 4, nr 5, ss. 60–81.
Tomasz Studzieniecki, Tadeusz Palmowski
Gach G., Pieńkowski D. (2014), Sytuacja społeczno-gospodarcza w Euroregionie Pomerania [w:] Zbaraszewski W., Pieńkowski D., Steingrube W. (red.), Społeczno-ekonomiczne uwarunko-wania turystyki transgranicznej na obszarach przyrodniczo cennych, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Greifswald Szczecin, ss. 69–94.
Górka-Winter B. (2002), Miejsce państw bałtyckich w europejskiej architekturze bezpieczeństwa – perspektywy, „Biuletyn – Polski Instytut Spraw Międzynarodowych”, nr 46, ss. 479–482. Grzelakowski A. (2010), Region Morza Bałtyckiego – strategie rozwoju, „Zeszyty Naukowe
Uni-wersytetu Szczecińskiego”, nr 589, „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 49, ss. 16–36. Grzybowski M. (2013), Region Morza Bałtyckiego jako obszar integracji makroregionalnej w Unii
Europejskiej [w:] Opolski K. (red.), Perspektywy integracji gospodarczej i walutowej w Unii Eu-ropejskiej w czasach kryzysu, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 27–41.
Hakanson L. (1991), Charakterystyka fizycznogeograficzna zlewiska Morza Bałtyckiego. Środowisko Morza Bałtyckiego, Uniwersytet w Uppsali, Uppsala.
Kenig-Witkowska M. (2011), Międzynarodowe Prawo Środowiska wybrane zagadnienia syste-mowe, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Kisiel-Łowczyc A.B. (2000), Bałtycka integracja ekonomiczna: stan i perspektywy do 2010 r., PWE, Warszawa.
Kizielewicz J. (2012), Współpraca międzynarodowa w Basenie Morza Bałtyckiego na rzecz rozwo-ju turystyki morskiej, „Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni”, nr 77, ss. 27–40. Klemeshev A.P., Korneevets V., Palmowski T. i in. (2017), Approaches to the definition of the
Baltic Sea region, “Baltic Region”, nr 4, 4–20.
Korneevets V. (2008), Poniatija strany Bałtijskogo riegiona i Bałtijskij riegion, „Kosmopolis”, nr 2(21), ss. 68–77.
Korneevets V. (2010), Mieżdunarodnaja riegionalizacyja na Bałtikie, Izdatielstwo S-Petersbur-skogo Uniwiersitieta, Sankt Peterburg.
Kosow J.W., Fokina W.W. (2008), Politiczeskaja riegionalistika. Kratkij kurs, Izdatielstwo Pitier, Sankt Peterburg.
Kruczek Z. (2017), Regiony czy destynacje turystyczne. Kontrowersje wokół definiowania i nazy-wania, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 37, ss. 39–47.
Mączak A. (1972), Między Gdańskiem a Sundem Studia nad handlem bałtyckim od połowy XVI do połowy XVII w., PWN, Warszawa.
Niezgoda A. (2006), Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego, Uni-wersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań.
Olejniczak K. (2008), Mechanizmy wykorzystania ewaluacji Studium ewaluacji średniookreso-wych INTERREG III, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Palmowski T. (1999), Region bałtycki – próba delimitacji [w:] Łoboda J., Grykień S. (red.), Prze-kształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, Instytut Geograficzny, Uni-wersytet Wrocławski, Wrocław, ss. 141–155.
Palmowski T. (2003), Delimitacja regionu Europy Bałtyckiej [w:] Sagan I., Czepczyński M. (red.), Wymiar i współczesne interpretacje regionu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, ss. 253–261.
Palmowski T. (2010), Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego jako kolejny krok ku integracji bałtyckiej [w:] Ciok S., Migoń P. (red.), Przekształcenia struktur regionalnych: aspekty spo-łeczne, ekonomiczne i przyrodnicze, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Wrocław, ss. 361–372.
Panasiuk A. (2015), Współpraca i konkurencja podmiotów destynacji turystycznej, „Przedsiębior-stwo i Region”, nr 7, ss. 71–83.
Panasiuk A. (2017), Od prostych produktów turystycznych do kompleksowej oferty obszaru tury-stycznego, „Barometr Regionalny”, z. 15, nr 1, ss. 17–24.
Piskozub A. (2009), Euroregiony w Europie Bałtyckiej [w:] Studzieniecki T. (red.), Granice, współpra-ca i turystyka w Europie Bałtyckiej, Awspółpra-cademia Europa Nostra, Gdynia Lubieszynek, ss. 13–33. Potocki J. (2009), Funkcje turystyki w kształtowaniu transgranicznego regionu górskiego
Sude-tów, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław.
Pyć D. (2005), Supraregion Morza Bałtyckiego [w:] Brodecki Z. (red.), Regiony, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa, ss. 338–350.
Rainisto S., Moilannen T. (2008), How to Brand Nations, Cities and Destinations: A Planning Book for Place Destination, Palgrave Mcmillan, New York.
Schiewer U. (2008), Greifswalder Bodden, Wismar – Bucht und Salzhaff, „Ecological Studies”, nr 197, ss. 87–112.
Stegner T. (2009), Granice w Europie Bałtyckiej [w:] Studzieniecki T., (red.) Granice, współpraca i turystyka w Europie Bałtyckiej, Academia Europa Nostra, Gdynia Lubieszynek, ss. 48–59. Studzieniecki T. (2003), Sports tourism model – a compromise between social needs and market-ing demands, Publication of the AIEST, 53rd Congress, Athens, Greece, „Sport and Tourism”, ss. 247–262.
Studzieniecki T. (2009), Ewolucja współpracy w Europie Bałtyckiej [w:] Studzieniecki T. (red.), Granice, współpraca i turystyka w Europie Bałtyckiej, Academia Europa Nostra, Gdynia Lubieszynek, ss. 60–73.
Studzieniecki T. (2016), Europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej: nowy instrument prawny i ekonomiczny ułatwiający rozwój turystyki transgranicznej w Polsce, „Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 1 (33), 175–186
Studzieniecki T., Kurjata E. (2010), Destination Branding in the Baltic Europe, „Acta Scientiarum Polonorum. Seria: Oeconomia”, r. 9, nr 4, ss. 519–529.
Tomasz Studzieniecki, Tadeusz Palmowski
Śmigerska-Belczak I. (2012), Współpraca w regionie morza bałtyckiego – Rada Państw Morza Bałtyckiego, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa”, nr 1, ss. 175–198.
Teichmann E., Weresa M. (2005), Rozszerzona Unia Europejska i jej wschodni sąsiedzi, Szkoła Głowna Handlowa, Warszawa.
Teska J. (2014), Współpraca gospodarcza determinantem budowy zaufania i bezpieczeństwa w Regionie Morza Bałtyckiego, „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej” r. LII, nr 1 (184), ss. 139–152.
UIA, International Organizations Search, [online], http://www.uia.org/ybio?name=baltic, do-stęp: 16.10.2016.
Vision and strategies around the Baltic Sea 2010. Towards a framework for Spatial Development in the Baltic Sea Region (1994), Third Conference of Ministers for Spatial Planning and De-velopment, Tallin.
Waever O. (1993), Culture and Identity in the Baltic [w:] Joenniemi P. (red.), Cooperation in the Baltic Sea, Taylor and Francis, Washington, ss. 23–50.
Waldziński D. (2010), Znaczenie relacji między naturą i kulturą w rozwoju Europy Bałtyckiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 589, „Ekonomiczne Problemy Usług”,
nr 49, ss. 57–62.
Wanagos M. (2000), Wpływ dostępności turystycznej na kształtowanie produktu turystycznego regionu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finan-sów i Marketingu”, nr 2, ss. 233–241.
Wanagos M. (2004), Uwarunkowania i kierunki rozwoju turystyki w województwie pomorskim, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. Gdańsk.
Wanagos M. (2009), Współpraca w kształtowaniu regionalnych produktów turystycznych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 41,
ss. 587–596.
Wielowiejski J. (1980), Główny szlak bursztynowy w czasach Cesarstwa Rzymskiego, Zakład Na-rodowy im. Ossolińskich, Warszawa.
Więckowski M. (2010), Turystyka na obszarach przygranicznych Polski, IGiPZ PAN, Warszawa. Zaleski J., Wojewódka C. (1977), Europa Bałtycka. Zarys monografii gospodarczej, Ossolineum,
Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zaucha J. (2007), Rola przestrzeni w kształtowaniu relacji gospodarczych: ekonomiczne funda-menty planowania przestrzennego w Europie Bałtyckiej, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Zdon-Korzeniowska M. (2009), Jak kształtować regionalne produkty turystyczne? Teoria i prak-tyka, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Tom XX | Zeszyt 2 | Część I | ss. 109–119