CARITAS ARCHIDIECEZJI ŁÓDZKIEJ JAKO ORGANIZATOR TURYSTYKI SPOŁECZNEJ
3. Beneficjenci (uczestnicy) turystyki społecznej Caritas Archidiecezji Łódzkiej
3.2. Wyjazdy osób niepełnosprawnych
Wśród zróŜnicowanej działalności Caritas w Polsce na rzecz osób nie-pełnosprawnych znajdują się placówki prowadzone przez poszczególne oddziały Caritas. NaleŜą do nich: ośrodki rehabilitacyjne, warsztaty tera-pii zajęciowej, domy dziennego lub stałego pobytu, gabinety rehabilita-cyjne, ośrodki informacji dla osób niepełnosprawnych12.
Dalsza część analizy odnosi się do ośrodka rehabilitacyjno-wypoczyn-kowego w Drzewocinach13, w którym od 2000 r. organizowane są 14-dniowe turnusy rehabilitacyjne, głównie dla osób dorosłych oraz
młodzie-Ŝy i dzieci z upośledzeniem kończyn (dolnych i górnych), jak i dzieci z mózgowym poraŜeniem dziecięcym, a takŜe ich rodziców (rys. 5).
Rys. 5. Wyjazdy osób niepełnosprawnych z Caritas Archidiecezji Łódzkiej w latach 2005–2010 (opracowanie własne na podstawie
danych uzyskanych w Caritas Archidiecezji Łódzkiej)
12http://www.caritas.pl.
13
Caritas prowadzi łącznie 10 ośrodków rehabilitacyjnych. Znajdują się one m.in. w Jadownikach Mokrych, Myczkowcach, Mikołowie-Borowej Wsi, Zatorze, Zebrzydowi-cach, ZembrzyZebrzydowi-cach, Piekoszowie, Głuchołazach.
Nabór osób niepełnosprawnych zainteresowanych pobytem i rehabili-tacją w ośrodku ogłaszany jest na wiosnę przez łódzkie parafie. W ok. 3/4 przypadków pobyty te są dofinansowane. Od 2005 r. do 2008 r. ośrodek w Drzewocinach notował stały wzrost liczby osób uczestni-czących w turnusach rehabilitacyjnych (dofinansowanych) do poziomu 420 osób (w tym 20 dzieci) (rys. 5). W 2009 r. nastąpiła stagnacja, a w 2010 r. gwałtowny spadek – z turnusów skorzystało jedynie 180 osób.
Uzupełnieniem oferty dla tej grupy odbiorców były wspomniane juŜ
wcześniej (rys. 4) kolonie dla dzieci niepełnosprawnych, które w Sule-jowie (2009 r.) i Kolumnie (2010 r.) zorganizowali klerycy WyŜszego Seminarium Duchownego w Łodzi.
3.3. Źródła finansowania
Jednym z waŜniejszych wyróŜników turystyki społecznej jest odmien-ny od turystyki komercyjnej sposób jej finansowania. Mogą to być za-równo wyjazdy niskokosztowe (organizowane przez instytucje społecz-ne, np. PTTK, PTSM), jak i wyjazdy w róŜnym stopniu dofinansowane lub całkowicie bezpłatne dla uczestnika.
W przypadku programu Wakacyjna Akcja Caritas Archidiecezji Łódz-kiej uczestnicy objęci akcją nie ponoszą Ŝadnych kosztów bądź koszty te mają charakter niewielki, często jedynie symboliczny14. Senat Rzeczy-pospolitej Polskiej i w mniejszym stopniu Ministerstwo Edukacji Naro-dowej finansuje corocznie wypoczynek 60–75 dzieci polonijnych. Z odrę -bnego programu „Skrzydła” opłacany jest wypoczynek 20–30 stypen-dystów tego programu, natomiast kolonie dla dzieci niepełnosprawnych (50–60 osób) finansowane są przez WyŜsze Seminarium Duchowne w Łodzi. W pozostałych przypadkach Caritas Archidiecezji Łódzkiej, przejmując rolę organizatora wypoczynku, pozyskuje na ten cel dofinan-sowania głównie z Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Łodzi, Kuratorium Oświaty w Łodzi i Caritas Polska (tab. 2).
14
Kwestie wysokości odpłatności za udział w poszczególnych rodzajach wyjazdów są
Tabela 2. Źródła finansowania turystyki społecznej Caritas Archidiecezji Łódzkiej w latach 2009–2010
Grupy turystyki społecznej Miejsca
recepcji Źródła finansowania
Kolumnaa
UMŁ (przetarg) Caritas AŁ
symboliczne środki własne uczestnika
Rochna
Wydz. Edukacji UMŁ Caritas AŁ (ok. 50%)
symboliczne środki własne uczestnika Dzieci z rodzin najuboŜszych
(z Łodzi i okolic)
Drzewociny
Wydz. Edukacji UMŁ Łódzkie Kuratorium Oświaty
środki Caritas AŁ (ok. 60%)
symboliczne środki własne uczestnika Dzieci polonijne (Białoruś,
Litwa, Ukraina)a Drzewociny
a
Senat RP, MEN
Dzieci z łódzkich domów dziecka i ośrodków szkolno- -wychowawczych (często z powodu wieku lub cięŜkich schorzeń niezakwalifikowane na Ŝadne inne kolonie)
Poświętne
Wydz. Edukacji UMŁ Caritas Polska
środki własne domów dziecka
Kołobrzeg (2009, 2010)
Wydz. Edukacji UMŁ Łódzkie Kuratorium Oświaty Caritas AŁ (ok. 55%)
symboliczne środki własne uczestnika Dzieci i młodzieŜ – podopieczni
łódzkich świetlic ś rodowisko-wych Caritas
Drzewociny
Wydz. Edukacji UMŁ Łódzkie Kuratorium Oświaty Caritas AŁ (ok. 60%)
symboliczne środki własne uczestnika Dzieci i młodzieŜ: stypendyści
programu „Skrzydła” Rochna Program „Skrzydła”
Sulejów (2009) Kolumna (2010)
WyŜsze Seminarium Duchowne w Łodzi (zbiórki w parafiach archidiecezji przez alumnów WSD ) Dzieci niepełnosprawne
(z Łodzi i województwa)
Drzewociny
PFRON (MOPS/GOPS/PCPRb
Caritas AŁ
środki własne uczestnikac
Dorośli niepełnosprawni Drzewociny
PFRON (MOPS/GOPS/PCPRb
Caritas AŁ
a
Brak w 2010 r.;
b
Dofinansowania z indywidualnych wniosków uczestników do MOPS w Łodzi, GOPS lub PCPR (głównie środki PFRON).
c
1/3 uczestników bez jakichkolwiek środków własnych – indywidualne dofinansowa-nia Caritas AŁ.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Caritas Archidiecezji Łódzkiej oraz zestawień przyznanych dotacji w konkursie ofert (UMŁ, Łódzkie Kuratorium Oświaty) na wykonanie zadań związanych z organizacją wyjazdowych form wypoczynku dla dzieci i młodzieŜy (bez zabezpieczenia socjalnego) w okresie wakacji letnich w 2010 r.
Częśćśrodków pochodzi z dofinansowania indywidualnych wniosków uczestników przez Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS, głównie w Łodzi), Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej (GOPS) czy Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (PCPR). Zdobyte kaŜdego roku róŜne kwoty nie są jednak wystarczające, stąd konieczność współfinansowania wyjaz-dów ze środków własnych organizacji. Te z kolei pochodzą m.in. z prze-prowadzanych zbiórek celowych w parafiach i łódzkich marketach sieci Carrefour, przekazanego na rzecz Caritas 1% podatku dochodowego, Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom.
Ukształtowany tak, róŜny kaŜdego roku, budŜet programu i społeczny, niskokosztowy charakter organizowania wyjazdów15 pozwalają Caritas Archidiecezji Łódzkiej na realizację widocznej w skali Łodzi i wojewódz-twa akcji wypoczynku letniego poza miejscem zamieszkania.
W 2010 r. szacunkowa wartość Wakacyjnej Akcji Caritas Archidiecezji Łódzkiej była zbliŜona do sumy wszystkich dotacji Urzędu Miasta Łodzi, przyznanych w konkursie ofert na realizację zadania „Organizacja wy-jazdowych form wypoczynku dla dzieci i młodzieŜy w okresie wakacji letnich 2010 r.”. Pozyskane środki zewnętrzne na organizację akcji (tj. 58 950 zł z UMŁ, Kuratorium Oświaty w Łodzi i Caritas Polska) stanowiły ok. 15% wartości podjętego przedsięwzięcia.
Podsumowując rozwaŜania, naleŜy podkreślić aktywną działalność
członków łódzkiej Caritas, nie tylko w gromadzeniu środków (zewnę -trznych i wewnętrznych), ale teŜ skuteczną aktywizację środowiska spo-łecznego obejmującą wolontariat (na kaŜdym etapie i szczeblu koordy-nacji akcji wakacyjnej), a takŜe sponsoring podejmowany przez lokalnych i regionalnych przedsiębiorców, instytucje (urzędy gminy, parafie itp.) czy osoby prywatne.
15
Wychowawcy, ratownicy i inni członkowie kadry pedagogicznej to w większości wolontariusze.
Literatura
Informator o działalności charytatywnej Caritas Archidiecezji Łódzkiej w 2007 roku, 2008, Wydawnictwo Kuria Metropolitalna Łódzka.
Raport roczny 2009 Caritas w Polsce, Fundacja Pro Caritate, Warszawa.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego
w Rzeczypospolitej Polskiej (DzU nr 29, poz.154, z późniejszymi zmianami).
Wykaz ofert na dofinansowanie wypoczynku dzieci i młodzieŜ – lato 2010,
Kuratorium Oświaty w Łodzi, Łódź.
Zestawienie przyznanych dotacji w konkursie ofert zgodnie z zarządzeniem nr
4156/V/09 Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 13.04.2010 r., Łódź.
Strony internetowe http://caritas.lodz.pl (15.10.2010) http://www.caritas.pl (15.10.2010) http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Caritas_Lodz.jpg (13.11.2010) http://www.opoka.org.pl (13.11.2010) http://www.plock.caritas.pl (10.11.2010)
Marek Skrzypczyński*