Wytwarzanie wiedzy w regionie Etelä-Suomi

Wydatki na badania i rozwój plasują region wśród 15 europejskich regionów, które na ten cel wydają najwięcej. TakŜe jeśli chodzi o liczbę patentów region plasuje się powyŜej średniej, a co najwaŜniejsze zajmuje zazwyczaj jedno z pierwszych miejsc w rankingu European In-novation Scoreboard. Tradycyjnie silne są przemysły drzewny i papierniczy, technologie materiałowe i nauki rolnicze. Ostatnio znaczenia w regionie nabrały nowoczesne obszary badań, takie jak biotechnologia, badania środowiskowe i nanotechnologie. System kreowania wiedzy w regionie nie tylko zaspokaja jego potrzeby, ale takŜe słuŜy w wielu dziedzinach całemu krajowi ze względu na ogólnokrajową orientację wielu uniwersytetów i państwowych instytutów badawczych.

Instrumenty stosowane w Finlandii koncentrują się na poprawie ramowych warunków po-przez promowanie przedsiębiorczości, dostarczanie venture capital, jak równieŜ po-przez kre-owanie działań inkubatorowych. Dedykowane instrumenty badawczo-rozwojowe były do tej pory mniej powszechne. Tekes dysponuje źródłami finansowania wspierającymi firmy sekto-ra MŚP. Instytucje – takie jak Finnvesekto-ra i jej spółki zaleŜne, Fiński Fundusz Przemysłowy i regionalne TE-Centres – dysponują instrumentami wsparcia innowacyjnych firm sektora MŚP. Część z tych instrumentów jest dedykowana innowacyjnym firmom nowo powstają-cym. Finansowanie w sektorze publicznym jest skoncentrowane na poŜyczkach typu seed capital. Istotnym elementem w tym obszarze są działania inkubatorowe. Inkubatory są to głównie utrzymywane przeróŜne lokalne i regionalne parki naukowe i technologiczne zbiera-jące fundusze z róŜnych źródeł na bazie projektów. Nie funkcjonuje tu scentralizowany mo-del finansowania dla inkubatorów. W marcu 2006 roku został uruchomiony nowy program akcelerator o nazwie VIGO, przeznaczony dla szybko rozwijających się młodych przedsię-biorstw. Celem programu jest znaczące zwiększenie jakości projektów i dopasowanie mło-dych firm typu start-up do inwestycji venture capital. Ze względu na róŜnorodność instru-mentów wprowadzonych w analizowanym okresie przez róŜnych aktorów systemu stał się on bardzo złoŜony i wymaga poprawy koordynacji na róŜnych poziomach stosowania instru-mentów.

Opisane działania są bardzo mocnym elementem tworzącym gospodarkę opartą na wiedzy w Finlandii. W szczególności istotną rolę odgrywa tu Tekes dzięki udzielaniu grantów i po-Ŝyczek, jak równieŜ dzięki programom tematycznym. Tekes koncentruje się na finansowaniu badań firm w konkretnych dziedzinach w ramach indywidualnych projektów lub teŜ poprzez wspólne programy badawcze. W takiej formie finansowania szczególnie waŜny jest udział firm sektora MŚP i ich współpraca z duŜymi firmami i z instytutami badawczymi. Programy te trwają standardowo od 4 do 7 lat. Prawie połowa finansowania przyznawanego przez Tekes została zainwestowana w tego typu programy technologiczne.

Finansowanie badań w sektorze publicznym jest istotnym elementem kształtowania go-spodarki opartej na wiedzy w Finlandii. Większość finansowania jest kierowana do uczelni, państwowych instytutów badawczych Akademii Finlandii i do Tekes.

Istnieje kilka instrumentów finansujących działalność badawczo-rozwojową. Tekes finan-sują działalność badawczo-rozwojową przedsiębiorstw poprzez granty i poŜyczki. Całkowita wartość finansowania udzielanego przez Tekes w 2006 roku przedsiębiorstwom wyniosła 271 mln EUR, z których 61,1% trafiło do regionu Etelä-Suomi. Innym istotnym źródłem

finansowania jest Fundacja Fińskich Wynalazków wspierająca indywidualnych wynalazców i małe przedsiębiorstwa w zakresie rozwoju i wykorzystania pomysłów innowacyjnych.

Kooperacja sektora publicznego z firmami w realizowaniu badań jest jedną z mocniej-szych stron fińskiego systemu B+R. Odbywa się ona zarówno w ramach projektów współ-pracy inicjowanych przez Tekes, jak i przez centra ekspertyz i przez Strategiczne Centrum Nauki Technologii i Innowacji (CSTI). Centrum to kreuje sieci centrów badawczych zlokali-zowanych na uczelniach, w firmach i w instytutach badawczych. Celem centrum jest zwięk-szenie. W celu zmobilizowania sektora prywatnego do udziału w sieciach przekazuje się mu kluczową rolę w ich tworzeniu, a w szczególności w ukierunkowywaniu prac badawczych. Centrum CSTI uzyskuje wsparcie finansowe rządu oraz dofinansowanie państwowych insty-tucji badawczych. Wspomniane centra badawcze powstają między innymi w takich bran-Ŝach, jak przemysł drzewny, przemysł i usługi ICT, przemysł metalowy oraz energia i śro-dowisko, a takŜe zdrowie.

Wszystkie zmiany zachodzące w obszarze polityki badawczo-rozwojowej odzwierciedlają ogólne rekomendacje dotyczące tego obszaru wydawane regularnie przez Radę Polityczną do spraw Nauki i Techniki. Te ogólne wytyczne są później dalej rozwijane w innych planach i instrumentach na poziomie krajowym i regionalnym.

Regionalne centra technologiczne w regionie Etelä-Suomi przeprowadzają od 1998 roku regionalne działania z zakresu foresight – z początku finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego, a obecnie stały się regularnym zadaniem tych placówek. Działania typu fore-sight koncentrują się głównie na rynku pracy i działaniach gospodarczych. Innym zestawem działań mających na celu skoordynowanie polityki dotyczącej technologii na poziomie regio-nalnym są regionalne strategie technologiczne (Alueellinen teknologiastrategia) kreowane przez regionalne centra technologiczne i Tekes w róŜnych regionach. Działania typu fore-sight zostały takŜe przeprowadzone na poziomie krajowym. Jedną z waŜniejszych inicjatyw w tym zakresie był FinnSight 2015 – wspólny projekt typu foresight Fińskiej Akademii i Tekes.

Uniwersytety i publiczne organizacje badawcze działające w regionie Etelä-Suomi mają mocną pozycję w programach Centrów Doskonałości finansowanych przez Fińską Akade-mię. Chodzi tu o finansowanie wybranych jednostek badawczych i ich konsorcjów wykonu-jących badania podstawowe. Obecnie 39 centrów doskonałości otrzymuje dofinansowanie z krajowego Programu Centrów Doskonałości. BudŜet programu na lata 2002–2007 to 33,1 mln EUR pochodzących z środków krajowych i 5,2 mln pochodzących z Tekes. Aka-demia Fińska jest najwaŜniejszym źródłem finansowania badań przedkonkurencyjnych dla

uczelni. W 2005 roku ponad połowa finansowania udzielanego przez Akademię (218,7 mln EUR) trafiła na uczelnie w regionie Etelä-Suomi. Fundusze są przyznawane poprzez specjal-ne dedykowaspecjal-ne programy badawcze w wybranych obszarach badawczych.