Zalecenia towarzystw naukowych

Zalecenia postępowania profilaktycznego zo­

stały szczegółowo określone w wytycznych MASCC (Multinational Association of Supportive Care in Cancer)/ESMO (The European Society of Medical Wysokie ryzyko

Wymioty ostre 20 mg jednorazowo (12 mg stosowany z [fos] aprepitantem lub netupitantem^a)

Wymioty opóźnione 8 mg przez 3–4 dni (8 mg raz dziennie stosowany z [fos] aprepitantem lub netupitantem)

Średnie ryzyko

Wymioty ostre 8 mg jednorazowo

Wymioty opóźnione 8 mg dziennie przez 2–3 dni (podaje się również w dawce 4 mg) Niskie ryzyko

Wymioty ostre 4–8 mg jednorazowo

a Dawka 12 mg deksametazonu podawanego z (fos) aprepitantem lub netupitantembyła jedyną testowaną w randomizowanych badaniach

Tabela 5. Rekomendowane dawki deksametazonu (na podstawie zaleceń MASCC/ESMO 2016) [21]

T E R A P I A I L E K I

Oncology), NCCN (National Comprehensive Cancer Network), ASCO (American Society of Clinical On-cology) i są systematycznie aktualizowane. Zarów­

no polskie, jak i międzynarodowe wytyczne reko­

mendują podawanie profilaktyki przeciwwymiotnej w zależności od emetogenności cytostatyków oraz czasu wystąpienia dolegliwości. W przypadku po­

dawania chemioterapii złożonej z kilku cytosta­

tyków stosuje się przeciwdziałanie adekwatne do cytostatyku o najsilniejszych właściwościach eme­

togennych w danym schemacie leczenia. Zdecydo­

wanie lepsze efekty przynosi zastosowanie mak­

symalnie efektywnej profilaktyki jako prewencji pierwszej linii, niż podawanie nawet silniejszych antyemetyków już w przypadku wystąpienia dole­

gliwości. Rutynowej profilaktyki nie zaleca się je­

dynie w przypadku podawania cytostatyków o mi­

nimalnym potencjale emetogennym. W przypadku chemioterapii o niskim ryzyku wystąpienia nudno­

ści i wymiotów zarówno MASCC, ASCO, jak i wy­

tyczne NCCN rekomendują zastosowanie jedynie deksametazonu. W przypadku ryzyka wystąpienia ostrych wymiotów spowodowanych chemioterapią o niskim potencjale emetogennym można rozważyć również podanie antagonisty receptora 5­HT₃ [21].

W profilaktyce wymiotów ostrych oraz opóźnio­

nych indukowanych cytostatykami o wysokim po­

tencjale emetogennym zaleca się stosowanie trój­

lekowego schematu, składającego się z antagonisty receptora 5­HT₃,deksametazonu i antagonisty re­

ceptora neurokininowego, podawanych przed che­

mioterapią (prewencja wymiotów ostrych), oraz deksametazonu w połączeniu z aprepitantem lub wyłącznie deksametazonu w prewencji wymiotów opóźnionych. W przypadku schematów leczenia zawierających cisplatynę, w prewencji wymiotów opóźnionych, dobre rezultaty osiąga się, podając

aprepitant z deksametazonem lub alternatywnie metoklopramid z deksametazonem (tabela 6) [21].

U kobiet leczonych schematem AC z powo­

du raka piersi zaleca się w przypadku wymiotów ostrych trójlekowy schemat: pojedyncza dawka an­

tagonisty receptora 5­HT₃, deksametazon i antago­

nista receptora neurokininowego, podawane przed chemioterapią (tabela 6). W najnowszych reko­

mendacjach obok aprepitantu sugeruje się alter­

natywnie fosaprepitant, netupitant lub rolapitant [21, 47]. W prewencji wymiotów opóźnionych in­

dukowanych podaniem schematu AC zaleca się po­

danie deksametazonu lub aprepitantu w kolejnych dniach (jeśli w pierwszym dniu podano aprepitant).

Podobny schemat stosuje się w przypadku pacjen­

tów leczonych cyklami wymagającymi podawania przez kilka dni takich leków, jak: cisplatyna, dak­

tinomycyna, cyklofosfamid ≥1500 mg/m², dakar­

bazyna czy ifosfamid oraz schematów z zastosowa­

niem wysokodawkowej chemioterapii (antagonista receptora 5­HT₃, deksametazon, antagonista recep­

tora NK1) [21, 48]. W profilaktyce ostrych wymio­

tów indukowanych karboplatyną zaleca się sche­

mat: antagonista receptora 5­HT₃, deksametazon i antagonista receptora neurokininowego, a w przy­

padku wymiotów opóźnionych aprepitant (jeśli był zastosowany w pierwszym dniu chemioterapii).

W profilaktyce ostrych i opóźnionych wymiotów indukowanych chemioterapią o średnim potencjale emetogennym zaleca się podanie w pierwszej dobie antagonisty receptora 5­HT₃ oraz deksametazonu, a następnie jedynie deksametazonu. W przypadku opóźnionych wymiotów wywołanych cytostatyka­

mi o średnim potencjale emetogennym deksameta­

zon jest lekiem preferowanym [21, 49].

Alternatywnie można zastosować aprepitant u pacjentów leczonych chemioterapią o średniej

Czynnik emetogenny Wymioty ostre Wymioty opóźnione

Chemioterapia o wysokim ryzyku

(inna niż antracyklina+cyklofosfami) dzień 1: antagonista receptora 5-HT3, deksametazon, antagonista

receptora NK1 (aprepitant, fosaprepitant, netupitant, rolapitant) dzień 2–4: deksametazon

(alternatywnie aprepitant, deksametazon lub metokloramid, deksametazon)

Antracyklina+cyklofosfamid dzień 1: antagonista receptora 5-HT₃, deksametazon, antagonista receptora NK1 (aprepitant, fosaprepitant, netupitant, rolapitant) przed chemioterapią

dzień 2–3: aprepitant, deksametazon, lub bez profilaktyki jeśli w dniu 1 podano fosaprepitant, netupitant, rolapitant

Chemioterapia o umiarkowanym ryzyku antagonista receptora 5-HT₃, deksametazon dzień 2-3: deksametazon (np., oksaliplatyna, antracyklina) lub bez profilaktyki

Karboplatyna dzień 1: antagonista receptora 5-HT3, deksametazon, antagonista

receptora NK1 dzień 2–3: aprepitant (jeśli w dniu 1 podano aprepitant, jeśli

inny antagonista NK1bez profilaktyki) Chemioterapia o niskim ryzyku pojedynczy antyemetyk, deksametazon lub antagonista

5-HT₃ lub antagonista receptora dopaminowego (metoklopramid) –

Chemioterapia o minimalnym ryzyku – –

Chemioterapia wielodniowa z zastosowaniem cisplatyny

dzień 1: antagonista receptora 5-HT₃, deksametazon, antagonista receptora NK1

deksametazon

Chemioterapia wysokodawkowa (np.

przeszczep komórek macierzystych)

dzień 1: antagonista receptora 5-HT₃, deksametazon, antagonista receptora NK1

Tabela 6. Podsumowanie zaleceń profilaktyki ostrych i opóźnionych nudności i wymiotów (na podstawie zaleceń MASCC/ESMO 2016) [21]

emetogenności (np. oksaliplatyna, irinotekan), za­

równo w monoterapii, jak i z deksametazonem. Rola antagonistów receptora 5­HT₃ w przypadku wy­

miotów opóźnionych wywołanych chemioterapią o średniej emetogenności jest ograniczona [50]. Al­

ternatywę może stanowić metoklopramid, choć wytyczne nie zalecają go jako preferowanego. Wy­

stąpienie wymiotów o charakterze przełamującym i opornym stanowi wciąż istotny problem klinicz­

ny. Wytyczne zalecają w tym przypadku zastosowa­

nie antyemetyków o mechanizmie działania różnym od leków zastosowanych w profilaktyce (tabela 7).

Szereg badań wskazuje na skuteczność olanzapiny w przypadku wymiotów przełamujących i opor­

nych, podawanej doustnie w dawce 10 mg przez 3 dni, aczkolwiek dość istotnym problemem w tym przypadku jest sedacja pacjentów, szczególnie w starszym wieku. Niektóre źródła sugerują poda­

wanie olanzapiny w dawce 2,5–5 mg [51]. Kontrola farmakologiczna nudności i wymiotów o charakte­

rze wyprzedzającym jest niezwykle trudna. Bar­

dzo często przyczyną wystąpienia objawów o cha­

rakterze wyprzedzającym (antycypacyjnym) jest podłoże psychogenne związane z wcześniejszą nie­

dostateczną profilaktyką. Zalecenia obejmują po­

dawanie benzodiazepin oraz metody niefarmako­

logiczne np. psychoterapię, terapie behawioralne, hipnozę, techniki relaksacyjne [14, 21, 52]. Bez­

sprzecznie najlepsze efekty w profilaktyce dolegli­

wości antycypacyjnych osiąga się poprzez zastoso­

wanie skutecznej profilaktyki wymiotów ostrych i opóźnionych.

U pacjentów pediatrycznych w przypadku silnie emetogennych cytostatyków zaleca się profilaktykę opartą na połączeniu antagonisty receptora 5­HT_3, deksametazonu i aprepitantu. Podanie deksameta­

zonu u dzieci jest w niektórych przypadkach nie­

wskazane (np. protokoły leczenia białaczek, guzów mózgu). Związane jest to z potencjalnym wpływem na dystrybucję chemioterapii przez barierę krew­

­mózg czy infekcjami grzybiczymi [21]. Należy wtedy zastosować schemat: antagonista recepto­

ra 5­HT₃ i aprepitant. W przypadku silnie eme­

togennych cytostatyków i braku dostępności an­

tagonisty receptora NK1 wskazanego dla dzieci (np. doustna płynna forma aprepitantu) wytycz­

ne MASCC/ESMO zalecają podawanie antagonisty receptora 5­HT₃ i deksametazonu. U dzieci leczo­

nych chemioterapią MEC zaleca się podanie anta­

gonisty receptora 5­HT₃ i deksametazonu (opcjo­

nalnie aprepitantu w przypadku dzieci, u których niewskazany jest deksametazon). W przypadku chemioterapii o małym ryzyku emetogennym za­

leca się u dzieci podanie antagonisty 5­HT₃ (tabe-la 8) [21].

Przyczyny nudności i wymiotów w przypadku pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową mogą być złożone (np. podwyższone ciśnienie śród­

czaszkowe spowodowane guzem mózgu, przerzuty do mózgu, zaburzenia elektrolitowe, niedrożność jelit). Profilaktyka przeciwwymiotna oparta jest na empirycznym doborze leków lub określeniu etiolo­

gii wymiotów i zastosowaniu odpowiednich leków.

U pacjentów z zaawansowanym nowotworem sto­

suje się w pierwszej linii metoklopramid. Sugeruje się także korzyści z zastosowania haloperidolu, le­

womepromazyny i olanzapiny [53–55].

Zasady postępowania przeciwwymiotnego re­

komendowane przez Polskie Towarzystwo Onkolo­

gii Klinicznej (PTOK) 2013 rok są zgodne z zalece­

niami międzynarodowych towarzystw naukowych i uwzględniają postęp w tym obszarze wiedzy [56].

W warunkach polskich szpitali czynnikiem deter­

minującym dobór konkretnego leku przeciwwy­

miotnego jest jego obecność na liście refundacyjnej.

W przypadku minimalnego ryzyka wystąpienia nudności i wymiotów PTOK rekomenduje wpro­

wadzenie leczenia jedynie w przypadku wystąpie­

nia dolegliwości.

Wysokie ryzyko nudności i wymiotów (wysoki po-tencjał emetogenny chemioterapii):

­ antagonista 5­HT₃ (dzień 1)

­ deksametazon 12 mg (dzień 1) i 8 mg (dni 2–4)

­ antagonista NK1 (aprepitant)¹ 125 mg – 80 mg – 80 mg (dni 1–3).

Profilaktyka nudności i wymiotów

w zaawansowanej chorobie nowotworowej metoklopramid jako lek pierwszej linii

lub alternatywnie haloperidol, lewomepromazyna, olanzapina

Profilaktyka nudności

i wymiotów przełamujących olanzapina, leki o innym mechanizmie działania niż zastosowane we wcześniejszej profilaktyce Profilaktyka nudności

i wymiotów antycypacyjnych postępowanie behawioralne, benzodiazepiny (alprazolam,diazepam, lorazepam)

Chemioterapia o wysokim

ryzyku dzień 1: antagonista receptora 5-HT3, deksametazon, aprepitant (antagonista receptora 5-HT₃, deksametazon lub antagonista receptora 5-HT3, aprepitant) Chemioterapia

o umiarkowanym ryzyku antagonista receptora 5-HT3, deksametazon lub antagonista receptora 5-HT₃, aprepitant

Chemioterapia o niskim ryzyku antagonista receptora 5-HT3

Chemioterapia o minimalnym

ryzyku –

Tabela 7. Zalecenia profilaktyki nudności i wymiotów o charakterze przełamującym i wyprzedzającym oraz u pacjentów z zaawansowanym nowotworem (na podstawie zaleceń MASCC/ESMO 2016) [21]

Tabela 8. Zalecenia profilaktyki nudności i wymiotów u dzieci (na podstawie zaleceń MASCC/ESMO 2016)[21]

1 Zasadność stosowania aprepitantu jest oparta na dowodach o najwyższym stopniu wiarygodności w przypadku chemioterapii z zastosowaniem cispla­

tyny w dawce powyżej 50 mg/m² oraz schematów z AC.

T E R A P I A I L E K I

Średnie ryzyko nudności i wymiotów (średni poten-cjał emetogenny chemioterapii):

­ antagonista 5­HT₃ (dzień 1)

­ deksametazon 12 mg (dni 1–4)

Niskie ryzyko nudności i wymiotów (niski potencjał emetogenny chemioterapii):

­ deksametazon (dzień 1)

Zalecenia diagnostyczno­terapeutyczne w przy­

padku postępowania ratunkowego (niepowodze­

nie profilaktyki pierwszej linii) sugerują stosowa­

nie leków o odmiennym mechanizmie działania.

Niezwykle trudną sytuacją kliniczną jest brak kon­

troli nudności i wymiotów w trakcie chemiotera­

pii wysokoemetogennej, w sytuacji wykorzysta­

nia leków najbardziej aktywnych. Eskalacja dawek inhibitorów receptora 5­HT₃ lub aprepitantu oraz wydłużenie czasu podawania leków nie poprawiają kontroli nudności i wymiotów. Nie ma określone­

go standardu postępowania, można rozważyć za­

stosowanie setronu o innych właściwościach far­

makokinetycznych (np. palonosetronu), dołączenie leków uzupełniających lub wykorzystanie możliwo­

ści frakcjonowania chemioterapii (głównie cispla­

tyna) (tabela 9) [56, 57].

Podsumowanie

Występowanie nudności i wymiotów wywoła­

nych podawaniem cytostatyków, zarówno w for­

mie parenteralnej, jak i doustnej, stanowi istotny problem kliniczny i wymaga niezbędnej profilakty­

ki poprzedzonej znajomością patogenezy tych obja­

wów. Niedoszacowanie ryzyka wystąpienia wymio­

tów bądź nieprzestrzeganie przez pacjenta zaleceń lekarskich (kontynuacja leczenia przeciwwymiot­

nego w warunkach domowych) może prowadzić do niepowodzeń terapeutycznych w tym obszarze.

Złotym standardem współczesnej terapii są an­

tagoniści receptora 5­HT₃,antagoniści receptora NK1oraz kortykosteroidy. Niedostateczna kontro­

la dolegliwości typu ostrego zwiększa istotnie ry­

zyko wystąpienia dolegliwości o charakterze opóź­

nionym. Szeroko dyskutowana jest rola olanzapiny i korzyści wynikające z zastosowania tej substan­

cji czynnej w prewencji wymiotów przełamują­

cych. Dwa nowe leki będące antagonistami re­

ceptora NK1, tj. netupitant i rolapitant, zostały zaaprobowane przez FDA (netupitant i rolapitant) i EMA (netupitant) i mogą być skuteczne w profi­

laktyce ostrych i opóźnionych wymiotów induko­

wanych przez cisplatynę lub schemat AC. W Pol­

sce netupitant został objęty refundacją od stycznia 2017 r. W najnowszych zaleceniach podkreśla się korzyści płynące z zastosowania antagonistów re­

ceptora NK1 w połączeniu z deksametazonem oraz antagonistą 5­HT₃ w profilaktyce wymiotów in­

dukowanych wysokodawkową chemioterapią lub

kilkudniową chemioterapią z zastosowaniem wy­

sokoemetogennych cytostatyków (np. cisplatyny).

Istotną rolę w profilaktyce wymiotów opóźnionych wywołanych umiarkowanie emetogenną chemio­

terapią pełni deksametazon. Wskazania dla stoso­

wania metoklopramidu zostały ograniczone przez EMA w związku z ryzykiem wystąpienia poważnych działań niepożądanych.

Otrzymano: 2017.05.15 · Zaakceptowano: 2017.05.25

Piśmiennictwo

1. Kalinka­Warzocha E., Warzocha K.: Zasady profilaktyki nudności i wymiotów indukowanych chemioterapią i radioterapią u chorych leczonych z powodu nowotworów układu krwiotwórczego i chłon­

nego. Hematologia 2014, 5(4): 332–339, Copyright 2014 Via Medi­

ca ISSN 2081­0768.

2. De Boer­Dennert M., De Wit R., Schmitz P. I., Djonto J., v Beurden V., Stoter G., Verweji J.: Patient perceptions of the side­effects of che­

motherapy: the influence of 5­HT₃ antagonists. Br J Cancer. 1997, 76 (8): 1055–1061.

3. Sun C. C., Bodurka D.C., Weaver C.B. et. al.: Rankings and symptom assessments of side effects from chemotherapy: insights from expe­

rienced patients with ovarian cancer. Support Care Cancer. 2005, 13(4): 219–227.

4. Rapoport B. L.: Differential pharmacology and clinical utility of rola­

pitant in chemotherapy­ induced nausea and vomiting. Cancer Ma­

nag Res 2017, 9: 41–50.

5. Krzakowski M., Nudności i wymioty związane z chemioterapią – obecne postępowanie. Onkol. Prak. Klin. 2013, 9(1): 16–21.

6. Nalewczyńska A., Winiarek J.: Charakterystyka leków przeciwwy­

miotnych stosowanych u pacjentów w trakcie leczenia cytostatycz­

nego z powodu choroby nowotworowej ze szczególnym uwzględnie­

niem preparatu aprepitant. Curr. Gynecol. Oncol. 2011, 9(1): 26–37.

7. Krzyżak­Jankowicz M., Jankowicz R., Świątoniowski G.: Nudności i wymioty u pacjentów z rozpoznaną chorobą nowotworową– regu­

lacja receptorowa a wybór optymalnej farmakoterapii. Borgis – Me­

dycyna Rodzinna 2008, 4:104–110

8. Sekine I., Segawa Y., Kubota K., Saeki T.: Risk factors of chemothera­

py­induced nausea and vomiting: index for personalized antiemetic prophylaxis. Cancer Sci. 2013, 104(6): 711–717.

9. Kiernan J., Genetic Influence on Chemotherapy­Induced Nausea and Vomiting: A Narrative Review. Oncol. Nurs Forum 2016, 43(3):

389–393.

10. Schnell Frederick M.: Chemotherapy­induced nausea and vomiting:

the importance of acute antiemetic control. The Oncologist. 2003, 8(2): 187–198.

11. Mukoyama N., Yoshimi A., Goto A., Kotani H., Ishikawa K., Miyaza­

ki N., Miyazaki M., Yamada K., Kikkawa F., Hasegawa Y., Ozaki N., Noda Y.: An Analysis of Behavioral and Genetic Risk Factors for Che­

motherapy­Induced Nausea and Vomiting in Japanese Subjects. Biol.

Pharm. Bull. 2016, 39: 1852–1858.

12. Goto A., Kotani H., Miyazaki M., Yamda K., Ishikawa K., Shimoy­

ama Y., Niwa T., Hasegawa Y., Noda Y.: Genotype frequencies for po­

lymorphisms related to chemotherapy­induced nausea and vomiting in a Japanese population. J. Pharm. Health Care Sci. 2016, 2: 16.

13. Sugino S., Janicki P. K., Pharmacogenetics of chemotherapy­indu­

ced nausea and vomiting. Pharmacogenomics. 2015, 16: 149–160.

Potencjał emetogenny Zalecenia

Niski antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3

Średni aprepitant (jeżeli nie był stosowany wyjściowo), chloropernazyna, benzodiazepiny, metoklopramid

Wysoki brak określonego standardu postępowania, do rozważenia zastosowanie setronu o innych właściwościach farmakokinetycznych (np. palonosetronu), dodanie leków uzupełniających

Tabela 9. Zasady postępowania ratunkowego w przypadku niepowodzenia praktyki przeciwwymiotnej na podstawie rekomendacji Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (PTOK) [56, 57]

14. National Comprehensive Cancer Network. NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology. Antiemesis.Version 1.2012., https://www.

nccn.org/, NCCN guidelines for supportive care.

15. Aapro M. S., Molassiotis A., Olver I.: Anticipatory nusea and vomi­

ting. Support Care Cancer 2005, 13: 117–121.

16. Quereshi F., Shafi A., Ali S., Siddiqui N.: Clinical predictors of anti­

cipatory emesis in patients treated with chemotherapy at a tertiary care cancer hospital. Pak. J. Med. Sci. 2016, 32(2): 337–340.

17. Roila F., Donati D., Tamberi S et al.: Delayed emesis: Incidence, pat­

tern, prognostic factors and optimal treatment. Support Care Can­

cer 2002, 10: 88–95.

18. Roscoe J.A., Morrow G. R., Aapro M. S., Molassiotis A., Olver I.: An­

ticipatory Nausea and Vomiting, Support Care Cancer. 2011, 19(10):

1533–1538.

19. Hesketh P. J. et al.: Proposal for classifying the acute emetogenicity of cancer chemotherapy. J. Clin. Oncol. 1997, 15: 103–109.

20. Roila F et al.: Prevention of chemotherapy­ and radiotherapy­indu­

ced emesis: results of the 2004 Perugia International Antiemetic Con­

sensus Conference. Ann. Oncol. 2006; 17: 20–28.

21. Roila F., Molassiotis A., Herrstedt J. et al.: 2016 MASCC and ESMO gu­

ideline update for the prevention of chemotherapy­ and radiothera­

py­induced nausea and vomiting and nausea and vomiting in advan­

ced cancer patients. http://www.mascc.org/antiemeticguidelines → http://annonc.oxfordjournals.org/content/27/suppl_5/v119/T1.e­

xpansion.html, dostęp z dnia: 30.11.2016

22. Zofran 2 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań – Charakterystyka Pro­

duktu Leczniczego, www.urpl.pl, dostęp z dn. 1.02.2017 23. FDA Drug Safety Communication: Abnormal heart rhythms may be

associated with use of Zofran (ondansetron), http://www.fda.gov/

Drugs/DrugSafety/ucm271913.htm dostęp z dnia: 1.02.2017.

24. Aloxi 250 mikrogramów roztwór do wstrzykiwań – Charakte­

rystyka Produktu Leczniczego, www.ema.europa.eu, dostęp z dn. 12.01.2017

25. Sancuso 3,1 mg/24 godziny, system transdermalny, plaster – Cha­

rakterystyka Produktu Leczniczego, www.ema.europa.eu, dostęp z dn. 12.15.2017

26. Granegis, 1 mg, 2 mg tabletki powlekane – Charakterystyka Produk­

tu Leczniczego, www.urpl.pl, dostęp z dn. 1.02.2017

27. Emend kapsułki – Charakterystyka Produktu Leczniczego, http://

leki.urpl.gov.pl/files/25_Emend_kap_tw.pdf, dostęp z dn.

29.05.2017

28. Ivemend 150 mg, proszek do sporządzania roztworu do infuzji – Cha­

rakterystyka Produktu Leczniczego, www.ema.europa.eu, dostęp z dn. 31.03.2017

29. Navari R.M.: Profile of netupitant/palonosetron (NEPA) fixed dose combination and its potential in the treatment of chemotherapy–in­

duced nausea and vomiting (CINV). Drug Des. Devel. Ther. 2015, 9:

155–161.

30. Nassir S. S., Schwartzberg L. S.: Recent Advances in Preventing Che­

motherapy­Induced Nausea and Vomiting. Oncology (Williston Park) 2016, 30(8).

31. Akynzeo 300 mg+0,5 mg kaps. Twarde – Charakterystyka Produktu Leczniczego, www.ema.europa.eu, dostęp z dn. 12.05.2017 32. Rapport B. L., Chasen M. R., Gridelli C. et al.: Safety and efficacy of

rolapitant for prevention of chemotherapy­induced nausea and vo­

miting after administration of cisplatin­ based highly emetogenic chemotherapy in patients with cancer: two randomized, active­

­controlled, double­blind, phase 3 trials. Lancet Oncol. 2015, 16:

1079−1089.

33. Navari R. Rolapitant hydrochloride: prophylactic treatment for che­

motherapy­induced nausea and vomiting. Drugs Today 2016, 52(8):

431–438.

34. Ioannidis J. P., Hesketh P. J., Lau J.: Contribution of dexamethasone to control of chemotherapy­induced nausea and vomiting: a meta­ana­

lysis of randomized evidence. J. Clin. Oncol. 2000, 18: 3409–3422.

35. Piechal A., Blecharz­Klin K.: Leki przeciwwymiotne. Medycyna po dyplomie. 2014–03, https://podyplomie.pl/medycyna/16197,leki­

­przeciwwymiotne, dostęp z dnia: 19.05.2017.

36. Grunberg S. M.: Antiemetic activity of corticosteroids in patients re­

ceiving cancer chemotherapy: Dosing, efficacy, and tolerability ana­

lysis. Ann. Oncol. 2007, 18: 233–240.

37. European Medicines Agency recommends changes to the use of me­

toclopramide EMA/443003/2013, 26 July 2013.

38. Davis M. P.: Oral nabilone capsules in the treatment of chemothera­

py­induced nausea and vomiting and pain. Expert Opin. Investig.

Drugs 2008, 17: 85–95.

39. May M. B., Glode A. E.: Dronabinol for chemotherapy­induced na­

usea and vomiting unresponsive to antiemetics. Cancer Manaq. Res.

2016, 2(8): 49–55.

40. Cruz F. M., DelGiglio A., Cubero D. D., Taranto P., Lerner T., Lera A.

T., Miranda A. C., Vieira M. C., Fede A. B., Schindler F., Afonseca S.

O., Pinczowski H.: Gabapentin for the prevention of chemotherapy­

­induced nausea and vomiting: A pilot study. J. Clin. Oncol. 2011, 29 (15_suppl): 9017.

41. Navari R. M., Nagy C. K., Gray S. E.: The use of olanzapine versus me­

toclopramide for the treatment of breakthrough chemotherapy­in­

duced nausea and vomiting in patients receiving highly emetogenic chemotherapy. Support Care Cancer 2013, 21: 1655–1663.

42. Navari R. M., Gray S. E., Kerr A. C.: Olanzapine versus aprepitant for the prevention of chemotherapy­induced nausea and vomiting:

a randomized phase III trial. J. Supp. Oncol. 2011, 9: 188−195.

43. Navari R. M., Qin R., Ruddy K. J. i wsp.: Olanzapine for the preven­

tion of chemotherapy­ induced nausea and vomiting. N. Engl. J. Med.

2016, 375: 134−142.

44. Chiu L., Chow R., Popovic M. et al.: Efficacy of olanzapine for the pro­

phylaxis and rescue of chemotherapy­induced nausea and vomiting (CINV): a systematic review and meta­analysis. Support Care Can­

cer 2016, 24: 2381−2392.

45. Vig S., Seibert L., Green M. R.: Olanzapine is effective for refractory chemotherapy­induced nausea and vomiting irrespective of chemo­

therapy emetogenicity. J.Cancer Res. Clin. 2014, 140: 77–82.

46. Chiu L., Chiu N., Chow R., Zhang L., Pasetka M., Stinson J., Lech­

ner B., Pulenzas N., Verma S., Chow E., DaAngelis C.: Olanzapine for the prophylaxis and rescue of chemotherapy induced nausea and vomiting (CINV): a retrospective study. Ann. Palliat. Med. 2016, 5:

172–178.

47. Lorusso V.: Management of chemotherapy­induced nausea and vomi­

ting by risk profile: role of netupitant/palonosetron. Ther. Clin. Risk.

Manag. 2016, 12: 917–925.

48. Ranganath P., Einhorn L., Albany C. Management of Chemotherapy Induced Nausea and Vomiting in Patients on Multiday Cisplatin Ba­

sed Combination Chemotherapy. Biomed Rest. Int. 2015: 943618.

49. Navari R. M.: Pathogenesis­based treatment of chemotherapy­indu­

ced nausea and vomiting­two new agents. J. Support Oncol. 2003, 1(2): 89–103.

50. Geling O., Eichler H. G.: Should 5­hydroxytryptamine­3 recep­

tor antagonist be administered beyond 24 hours after chemothe­

rapy to prevent delayed emesis? Systestematic re­evaluation of cli­

nical evidence and drug cost implications. J. Clin. Oncol. 2005, 23:

1289–1294.

51. Jordan K., Sippel C., Schmoll H. J.: Guidelines for Antiemetic Treat­

ment of Chemotherapy­Induced Nusea and Vomiting: Past, Present, and Future Reccomendations. The Oncologist 2007, 12: 1143–1150, www.TheOncologist.com.

52. http://www.asco.org/guidelines/antiemetics, dostęp z dnia:

11.04.2017.

53. Bosnjak S. M., Dimitrijevic J., Djordjevic F.: Cancer and chemothera­

py­induced nausea and vomiting: a focus on olanzapine. Curr. Opin.

Support. Palliat Care. 2016, 10:180–188.

54. Gupta M., Davis M., LeGrand S., Walsh D., Lagman R.: Nausea and vo­

miting in advanced cancer: the Cleveland Clinic protocol. J. Support Oncol. 2013, 11: 8–13.

55. Glare P., Pereira G., Kristjanson L. J., Stockler M., Tattersall M.: Syste­

matic review of the efficacy of antiemetics in the treatment of nausea in patients with far­advanced cancer. Support Care Cancer 2004, 12:

432–40.

56. Potemski P., Krzakowski M. et al.: Zalecenia postępowania diagno­

styczno­ terapeutycznego w nowotworach złośliwych, 2013, PTOK, Leczenie wspomagające. Tom I. Aktualizacja na dzień 26.02.2015.

http://onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/PTOK_2013_16_Lecze­

nie%20wspomagajace_internet_2014_2015.pdf

57. Analiza ekonomiczna, Agencja Oceny Technologii Medycznych, Ne­

tupitant i palonosetron w profilaktyce nudności i wymiotów u do­

rosłych otrzymujących chemioterapię zawierającą cisplatynę o wy­

sokim potencjale emetogennym, 2016, wersja 1.0, http://bipold.

aotm.gov.pl/assets/files/zlecenia_mz/2016/179/AW/179_AW_1_

OT_4350_18_AE_Akynzeo_20161014.pdf dostęp z dnia: 1.03.

2017.

T E C H N O L O G I A P O S TA C I L E K U

(materiał procesowy – wejściowy) dozowana jest w sposób kontrolowany do komory ekstrudera.

Dozowanie powinno odbywać się w sposób ściśle

P

roces ekstruzji na gorąco (Hot Melt Extrusion, HME) jest ciągłym procesem technologicz­

nym wywodzącym się z przetwórstwa tworzyw sztucznych oraz przemysłu spożywczego. Pod ko­

niec ubiegłego stulecia HME został po raz pierw­

szy wprowadzony do technologii farmaceutycznej – technologii postaci leku [1]. Od tamtego czasu ta technika opracowywania nowoczesnych form leku ciągle się rozwija i upowszechnia.

Ideą technologii HME jest rozpuszczanie lub roz­

praszanie substancji leczniczej (czynnej) w matrycy polimerowej [2]. Proces ten jest możliwy dzięki kon­

strukcji urządzeń do HME. Podstawowymi elemen­

tami takiego aparatu są: dozownik, komora proce­

sowa ze śrubami procesowymi, układ napędowy, elementy grzejno­chłodzące komory procesowej oraz dysza (rycina 1). Wsad – mieszanina substancji leczniczej, polimeru oraz substancji pomocniczych

Hot Melt Extrusion (HME) – a novel technology for solid dosage forms manufacturing · At the end of the last century hot melt extrusion process has been introduced into pharmaceutical technology. HME is a continuous process emerging from plastics and food industry. The main idea of given technology is dissolving or dispersing an active pharmaceutical ingredient in a polymer matrix, which can be applied

Hot Melt Extrusion (HME) – a novel technology for solid dosage forms manufacturing · At the end of the last century hot melt extrusion process has been introduced into pharmaceutical technology. HME is a continuous process emerging from plastics and food industry. The main idea of given technology is dissolving or dispersing an active pharmaceutical ingredient in a polymer matrix, which can be applied

W dokumencie [2017/Nr 6] Nr 6/2017 (pełna wersja) (Stron 38-43)