Zawartość, akcje i czytelnicy

Zawartość pisma jest od lat podobna i zawiera się w trzech blokach te-matycznych: polityka, gospodarka i kultura w Polsce i na świecie. Od chwili, gdy w tygodniku przyjęto formułę magazynową, stał się on bardziej atrak-cyjny wizualnie, zmieniono również formę publicystyki i rodzaj oferty dziennikarskiej. Obok tradycyjnych, charakterystycznych dla prasy opinii tematów, znalazły się nowe, na przykład technika, sport czy zdrowie.

W badanym okresie newsy, komentarze, analizy, w formie krótkich in-formacji, artykułów, komentarzy i reportaży pojawiały się następujących działach43: Gospodarka, Historia, Kraj, Kultura, Ludzie i Wydarzenia, Na

własne oczy, Nauka, Raport Polityki, Społeczeństwo, Świat i rubrykach: Afisz, Fusy, plusy i minusy, Kadry, Komentarze: Do i od redakcji, Książki, Listy, Ludzie i wydarzenia, Ogląd i pogląd, Polityka i obyczaje, Rynek, Tematy tygodnia, Tydzień na świecie, Tydzień w kraju, Za stołem. W ramach stałych

elementów pisma drukowano też felietony Ryszarda Grońskiego, Zygmunta Kałużyńskiego, Jerzego Pilcha, Ludwika Stommy i Krzysztofa Zanussiego.

Na popularność periodyku wpływ miały bez wątpienia organizowane przezeń liczne cykliczne konkursy i akcje44.

Jedną z najstarszych inicjatyw są ustanowione w 1959 r. Nagrody Hi-storyczne, przyznawane do dziś, za wybitne publikacje z zakresu historii. Kolejnym pomysłem są wspomniane wcześniej Paszporty Polityki i związa-ne z nimi Letnie Ogrody Polityki (organizowazwiąza-ne wspólnie z Biblioteką

41 W. Władyka, Polityka…

42 W. Władyka, Historia Polityki dla dorosłych, „Polityka” 2007, nr 9, s. 8.

43 Jak już wspomniano we Wstępie, nazwy działów i rubryk podano w porządku alfabe-tycznym, nie zaś w kolejności, w jakiej występowały one w tygodniku. Uwaga ta dotyczy także kolejnych analogicznych sytuacji.

44 W pracy przedstawiono tylko kilka (spośród wielu) przykładów, jedynie dla zilu-strowania ożywionej działalności kulturalno-wydawniczej pisma. Konkursy literackie zos-taną omówione w kolejnych podrozdziałach.

w Elblągu). Jest to kilkudniowy festiwal artystów – laureatów nagrodzonych w kolejnych edycjach Paszportów.

Innym przedsięwzięciem, któremu „Polityka” patronowała, tym razem wespół z Fundacją ABCXXI, była akcja: Cała Polska czyta dzieciom. W jej ramach tygodnik wydał kolekcję książek dla rodziców i dzieci. Będzie to przedmiotem rozważań w dalszej części pracy.

Warto wspomnieć także o Salonach Polityki. Były to organizowane przez redakcję, prowadzone przez jej dziennikarzy, a następnie omawiane na łamach pisma spotkania czytelników ze znanymi naukowcami, artystami i politykami. Spotkania odbywały się w różnych miastach Polski, na przy-kład w Krakowie (pierwszy Salon w Klubie pod Jaszczurami zorganizowano w 2001 r.), Elblągu, Lublinie, Łodzi, Pile, Poznaniu i Warszawie. Podobny charakter miał Międzynarodowy Klub czy Kawiarnia Naukowa Polityki.

Ciekawym pomysłem była akcja (pierwsza edycja odbyła się także w 2001 r.) adresowana do młodych naukowców: „Zostańcie z nami”, w ra-mach której najlepsi z nich otrzymywali stypendia45. Kolejnym przedsię-wzięciem były organizowane wspólnie ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego Lekcje z Polityką46.

Na łamach pisma inicjowano również akcje okazjonalne, na przykład przed Świętami Bożego Narodzenia: „Pomyśl o biedniejszych od siebie”. Redakcja zwracała się do firm i osób prywatnych o przekazywanie pienię-dzy, dzięki którym udawało się zapełnić prezentami worek Świętego Mikołaja i podarować je najbardziej potrzebującym.

Ponadto w „Polityce” patronowano ważnym wydarzeniom kulturalnym: wystawom, koncertom, filmom i nowo wydanym książkom. Autorami niektórych z nich byli dziennikarze pisma47. Współpracowano z licznymi wydawnictwami, zaś Spółdzielnia Pracy publikowała utwory, nagrodzone

Paszportem Polityki.

W tygodniku ustanowiono również nagrody i wyróżnienia dziennikar-skie. Od 2002 r. wspólnie z „Tygodnikiem Powszechnym” przyznawano nagrodę im. Beaty Pawlak za publikacje dotyczące spotkań różnych kultur, cywilizacji i religii. W 2004 r. po raz pierwszy wręczona została nagroda im. Barbary Łopieńskiej za najlepszy wywiad prasowy. Tę nagrodę ufundowały

45 W ramach akcji wybranym, najzdolniejszym młodym naukowcom przyznawane było jednorazowe stypendium w wysokości 25 tys. zł.

46 Na łamach tygodnika zamieszczano teksty, opatrzone umownym znakiem: Lekcje z Polityką, które mogły posłużyć nauczycielom jako materiał inicjujący uczniów do dyskusji na temat interesujących zjawisk, związanych z życiem obywatelskim i publicznym w Polsce.

47 Np. A. Garlicki, Historia 1815–2004. Polska i świat. Podręcznik dla III klas liceów ogól-nokształcących, Scholar, Warszawa 1998; E. Bendyk, Zatruta studnia: rzecz o władzy i wolności, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2002; P. Adamczewski, Rok na stole, Wydawni-ctwo Nowy Świat, Warszawa 2006.

redakcje pism, z którymi autorka była związana („Gazeta Wyborcza”, „Polityka”, „Press”, „Res Publika Nowa”, „Viva!”).

Na łamach pisma przygotowywano także systematyczne, coroczne ran-kingi, na przykład Ranking 500 największych polskich firm, Ranking szkół

wyższych i cykliczne wkładki do wydania głównego, na przykład

wspo-mniany wyżej Niezbędnik inteligenta czy Pomocnik historyczny.

Dzięki staraniom redakcji „Polityka” stała się tytułem kilku pokoleń, czytanym zarówno przez młodszych, jak i starszych odbiorców. Badania wykazały, że ponad 55% czytelników tygodnika to mężczyźni, a zarazem spośród wszystkich odbiorców ponad 60% stanowią osoby z wyższym wykształceniem. Około 24% to odbiorcy powyżej 54 lat, nieco mniej (22%) to czytelnicy w wieku 25–34 lata. Osoby pomiędzy 15. a 24. rokiem życia to grupa 22%, podobnie jak czytelnicy w wieku 25–34 lat. Czytający „Politykę” w 52% są mieszkańcami dużych (powyżej 100 tys. mieszkańców) miast48.

Potwierdzeniem popularności tygodnika są liczne nagrody dla pisma i jego współpracowników. W grupie wyróżnionych pojawili się m.in. Jerzy Baczyński, Edwin Bendyk, Adam Krzemiński, Krzysztof Mroziewicz, Janina Paradowska, Joanna Podgórska, Piotr Sarzyński, Paweł Walewski, Jagienka Wilczak, Ewa Wilk, Jerzy Wróblewski.

W 2000 r. w konkursie organizowanym w ramach Targów Media Trend nagrodzono Ikoną Medialną `99 jedną z okładek „Polityki”: „Stu najbiedniej-szych Polaków”. W roku następnym zespół redakcyjny otrzymał Kryształo-we Zwierciadło

za umiejętność dotarcia z elitarną autorską formułą pisma do bardzo szerokiego grona czytelników, a także za niepowtarzalny charakter pisma, skupiającego wielu wybitnych dziennikarzy […] za mądre dialogi z ludźmi o różnych poglądach, za wrażliwość na problemy społeczne i odwagę w podejmowaniu trudnych tematów49.

W 2003 r. tygodnikowi przyznano nagrodę i tytuł Mecenasa Kultury w kategorii „Promotor” za zorganizowanie Festiwalu Kulturalnego, a w 2004 r. pismo otrzymało Główną Nagrodę w konkursie im. Mieczysława Orłowicza na najlepsze materiały prasowe, radiowe i telewizyjne, promujące polską turystykę krajową50. W roku 2005 docenione zostało Biuro Reklamy „Polityki”, uzyskując najwyższą ocenę w trzeciej edycji badania, dotyczące-go poziomu satysfakcji klientów, a realizowanedotyczące-go przez SMG/KRC.

48 Polityka. Tygodnik trzech pokoleń, Folder wewnątrzredakcyjny, s. 15. Źródło: PBC General – SMG/KRC (2006 r., CCS).

49 [br. aut.], Kryształowe zwierciadło dla zespołu „Polityki”, „Polityka” 2001, nr 22, s. 92. 50 Więcej na temat nagród przyznawanych pismu i jego dziennikarzom: zob. W. Włady-ka, Polityka…, s. 182–188.

Dziś „Polityka” jest pismem opinii o ugruntowanej pozycji na rynku prasowym w Polsce. Współtworzy ją zespół dziennikarzy o znanych naz-wiskach, a jej swoisty fenomen zdaje się polegać m.in. na umiejętności dostosowania się do zmieniających się wymogów rynku, a także do coraz bardziej wyszukanych potrzeb i wymagań czytelników i to pomimo zarzu-tów dotyczących najpierw przeszłości, a później prolewicowych sympatii pisma. Redakcję, podobnie jak w latach ubiegłych, tworzą poczytni dzienni-karze, publicyści i felietoniści.

„Polityka” wciąż, choć w zupełnie innych warunkach, mierzy się ze swoim czasem. Stara się sprostać konkurencji, zmieniającym się preferencjom odbiorców i konieczności opisywa-nia rzeczywistości w sposób tyle pogłębiony, co atrakcyjny51.