Znaczenie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w rozwoju przemysłu spożywczego w Polscew rozwoju przemysłu spożywczego w Polsce

Otoczenie rynkowe obok lokalizacji to jeden z najważniejszych elementów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Niezależnie od tego w jakim kraju przedsię-biorstwo jest zlokalizowane jego funkcjonowanie jest powiązane z tak zwanym otoczeniem dalszym i bliższym. To właśnie otoczenie rynkowe stanowi o źró-dłach szans i zagrożeń dla przedsiębiorstwa, jego atutach i słabościach. Otocze-nie rynkowe, które często określane jest jako makroekonomiczne określa jego relacje z podmiotami gospodarczymi oraz wzajemne oddziaływanie. Dotych-czas było ono przedmiotem badań wielu ekonomistów zagranicznych i krajo-wych, a wśród ekonomistów badających wzajemne zależności i relacje otocze-nia i przemysłu rolno-żywnościowego należy wymienić Theodora Schultza²⁶², Hayami Yujiro, Vernona W. Ruttana²⁶³ czy Arthura Lewisa²⁶⁴, a także C.P.

Tim-262 T.W. Schultz, On economics and politics of agriculture. Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences, 1978, s. 10–31; T.W. Schultz, Is modern agriculture consis-tent with a stable environment?, International Association of Agricultural Economists, no.

181404, São Paulo 1973.

263 Y. Hayami, V.W. Ruttan, Agricultural development: an international perspective.

Baltimore, Md/London: The Johns Hopkins Press, 1971; V.W. Ruttan, Technology, growth, and development: an induced innovation perspective, OUP Catalogue, 2000; M.L. Parry, V.W. Ruttan, Climate change and world agriculture, Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 33(6), 1991, s. 25–29.

264 A. Czyżewski, P. Kułyk, 2012, Dostosowania cen i dochodów w rolnictwie w Polsce i Rosji. Próba porównania, Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejs-kich, t. 99, z. 2, http://www.wne.sggw.pl/ czasopisma/pdf/RNR_2012_T99_z2_s45. pdf, [5.08.2016].

mera²⁶⁵. W literaturze krajowej związki te były szeroko opisywane przez A. Czy-żewskiego²⁶⁶, S. Makarskiego²⁶⁷, I. Szczepaniak²⁶⁸, R. Urbana²⁶⁹, S. Urbana²⁷⁰ i J. Wilkina²⁷¹.

Przyglądając się funkcjonowaniu przemysłu spożywczego w Polsce w ostat-niej dekadzie należy zauważyć, że jego jednostki od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej zaczęły działać w odmiennych od wcześniejszych uwarunko-waniach zewnętrznych, które zobligowały je do weryfikacji dotychczasowych strategii, ich modyfikacji, a także zmiany zasad funkcjonowania. W nowych wa-runkach pojawiły się nowe możliwości inwestycyjne, dostęp do nowych ryn-ków zbytu, ale także inne zasady konkurowania na szerokim europejskim rynku.

J. Wilkin podkreśla, że włączenie gospodarki do konkurowania na rynku euro-pejskim nastąpiło już w pierwszych latach transformacji, co wzmocniło znacze-nie konkurencyjności polskiego rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego²⁷². Ogromna zmiana wystąpiła w szeroko rozumianym otoczeniu zewnętrznym, któ-re od tego momentu wyraźnie okktó-reślało konkuktó-rencyjność polskich producentów żywności oraz zasady ich funkcjonowania na rynku. W większości przypadków podmioty zmieniały strategie działania, misje i wizje rozwoju zwracając uwa-gę na pojawiające się szanse i występujące na nowym rynku ograniczenia. Ich właściwe dopasowanie do uwarunkowań występujących na europejskim, a tak-że globalnym rynku było niezbędne dla zachowania dotychczasowej pozycji,

265 C.P. Timmer, The macro dimensions of food security: economic growth, equitable distribution, and food price stability, Food Policy, 25(3), 2000, s. 283–295.

266 A. Czyżewski, A. Grzelak, Rolnictwo w Polsce na tle sytuacji ogólnoekonomi cz-nej kraju w okresie kryzysu 2007–2009, Roczniki nauk rolniczych, Seria G, 2011, 21–31;

A. Czyżewski, A. Henisz-Matuszczak, Rolnictwo Unii Europejskiej i Polski: studium po-rów nawcze struktur wytwórczych i regulatopo-rów rynków rolnych, Akademia Ekonomiczna w Poz naniu, 2004; A. Czyżewski, Potrzeba badań makroekonomicznych w gospodarce żyw-nościowej, Roczniki Nauk Rolniczych 2, 2009.

267 S. Makarski, Adaptacja gospodarki chłopskiej i jej otoczenia do warunków rynkow-ych. Inst. Rozwoju Wsi i Rolnictwa, 1994.

268 K. Firlej, I. Szczepaniak, Przemysł spożywczy – makrootoczenie, inwestycje, ekspan-sja zagraniczna, 2015.

269 R. Urban, Ocena spójności procesów rozwojowych rolnictwa i przemysłu spożyw-czego, 2012.

270 S. Urban, K. Szlachta, Ekonomika i organizacja handlu żywnością, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2000, s. 22–33.

271 J. Wilkin, Wielofunkcyjność wsi i rolnictwa a rozwój zrównoważony, Wieś i rolnict-wo 4(153) 2011, 27–39.

272 J. Wilkin, Bilans 10 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej dla rolnictwa i ob-szarów wiejskich, [w:] I. Nurzyńska, W. Poczta, Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi, Fun-dacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPA, Warszawa 2014, s. 22.

ale także rozwoju i pozycjonowania przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożyw-czego w nieznanym w pełni nowym otoczeniu. Jak zauważa J. Bednarz analizu-jąc otoczenie zewnętrzne możemy go przedstawić jako sieć makro-, mezo- i mi-krootoczeń, wzajemnie powiązanych i oddziałujących na siebie. Elementami makrootoczenia są otoczenie ekonomiczne (koniunkturalne), polityczno-praw-ne, społeczno-kulturowe, demograficzne i technologiczne. Otoczenie mezo to otoczenie branżowe, które można objaśnić na przykładzie modelu pięciu sił M.E. Portera, do których należą nabywcy, dostawcy, substytuty, konkurenci i re-lacje miedzy przedsiębiorstwami w branży. Najmniejsze mikrootoczenie stano-wią nabywcy, dostawcy, pośrednicy, konkurenci, banki, firmy doradcze, me-dia, jak również władza i organizacje branżowe²⁷³. Jak zauważa I. Szczepaniak dynamiczny rozwój przemysłu spożywczego został zapoczątkowany w okre-sie transformacji systemowej i trwa nieustanie przez co cechuje się on wysoką zdolnością dostosowywania się do zmieniających się uwarunkowań o charakte-rze rynkowym, makroekonomicznym, a także globalnym. Do najważniejszych czynników należy zaliczyć następujące:

– szybką odbudowę gospodarki rynkowej i mechanizmów konkurencji, tworzącą podstawy rozwoju rynku krajowego, wzrostu eksportu i napły-wu inwestycji zagranicznych, przemian strukturalnych oraz modernizacji potencjału produkcyjnego tego sektora;

– integrację z Unią Europejską, skutkującą uzyskaniem swobodnego dostę-pu do dużego i zamożnego rynku europejskiego, wymuszającą jednocze-śnie dostosowanie firm do działania na tym rynku²⁷⁴.

Według S. Urbana mechanizm rynkowy nie działa żywiołowo, ale funk-cjonuje pod wpływem czynników zewnętrznych wśród których jako wiodące wymienia regulacyjne funkcje państwa, pod warunkiem że uczestnicy obrotu towarowego samodzielnie podejmują decyzje kupna sprzedaży i są nawzajem uzależnione, decydując tym samym o wzajemnym ukształtowaniu elementów rynku²⁷⁵. R. Griffin uważa, że oddziaływanie otoczenia na organizacje jest nie-zwykle złożone, a do jego opisu można użyć trzech podstawowych charakte-rystyk: zmienności i złożoności otoczenia, sił konkurencyjnych oraz zakłóceń otoczenia. Z kolei organizacje reagują na zmiany w otoczeniu poprzez

zarzą-273 I. Szczepaniak (red. nauk.), Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej determinanty (1), s. 50–53, [za:] J. Bednarz, Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw na rynkach europejskich na przykładzie wybranych branż, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2013, s. 68–75.

274 K. Firlej, I. Szczepaniak, Przemysł spożywczy – makrootoczenie ..., op. cit., s. 7.

275 S. Urban, K. Szlachta, Ekonomika ..., op. cit., s. 22.

dzanie: informacją, społeczną odpowiedzialnością, reakcjami strategicznymi, projektowaniem organizacji, fuzjami, przejęciami, zakupami, sojuszami i bez-pośrednim wpływem²⁷⁶. P. Kotler zaleca przy prowadzeniu działalności gospo-darczej zwracać szczególną uwagę na otoczenie ekonomiczne, naturalne, tech-nologiczne, polityczne i zachodzące w nich trendy marketingowe²⁷⁷. Za wciąż nie w pełni wykorzystane uważane są działania o charakterze marketingowym, które według S. Urbana mogłyby dotyczyć szerokiego i zróżnicowanego asor-tymentu produktów spożywczych przy określonym skonstruowaniu marketingu mix uwzględniającego cechy tychże produktów²⁷⁸. Za cenne działanie w tym za-kresie można uznać także promocję produktów żywnościowych, która „powin-na odzwierciedlać walory produktu i odpowiednio je eksponować, a także opa-kowanie, cenę, wygląd zewnętrzny, umożliwiając wyróżniającą się prezentację produktu w kanałach dystrybucji²⁷⁹.

Otoczenie rynkowe dzielimy zazwyczaj na wewnętrzne i zewnętrzne. Oto-czenie rynkowe wewnętrzne kojarzone jest z wnętrzem organizacji, gdzie wy-stępują odpowiednie warunki i siły działania, jak np.: właściciele organizacji, zarząd, pracownicy, fizyczne środowisko pracy i kulturowe. Właściciele or-ganizacji to osoby dysponujące tytułem własności, który może być przypisa-ny jednej, lub kilku osobom określaprzypisa-nym jako wspólnicy. Zarząd organizacji to grupa kilku osób wybierany przez akcjonariuszy, którego głównym zadaniem jest nadzorowanie ogólnego zarządzania organizacją, dla zapewnienia realiza-cji celów wyznaczonych przez jej właścicieli. Pracownicy w każdej organiza-cji realizują cele organizaorganiza-cji przez wykonywanie powierzonych zadań zapew-niających najczęściej ciągłość procesu produkcji. Fizyczne środowisko pracy i kulturowe obrazuje siedziba organizacji, jej infrastruktura, a także kultura or-ganizacyjna firmy²⁸⁰. Niezwykle istotne dla przedsiębiorstw przemysłu spożyw-czego jest otoczenie rynkowe zewnętrzne, w skład którego wchodzi otoczenie ogólne i otoczenie zadaniowe. Otoczenie ogólne z kolei składa się z wymia-ru ekonomicznego, społeczno-kulturowego, technicznego, a także

prawno-poli-276 R. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 101–133.

277 P. Kotler, Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Wydawnictwo FELBERG SJA, Warszawa 1999, s. 144–158.

278 A. Kowalska, A. Olszańska, S. Urban, Marketing produktów spożywczych i gas-tronomii, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2016, s. 9.

279 S. Urban, A. Kowalska, A. Olszańska, J, Szymańska, Zarządzanie produktem, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2017, s. 111.

280 A. Hycnar, Znaczenie otoczenia rynkowego w produkcji żywności w latach 2014–2013, Progress in Economic Sciences, nr 2, 2015, s. 204.

tycznego obowiązujących na terenie, gdzie zlokalizowane jest przedsiębiorstwo.

Należy także uwzględniać skalę oddziaływania międzynarodowego i wzajem-ne powiązania przedsiębiorstwa z rynkiem światowym. Otoczenie zadaniowe jest bardziej skomplikowane niż otoczenie ogólne, gdyż to właśnie z niego do-starczane są informacje do organizacji i rozpoznawane przydatne stymulanty do działań, a w jego skład wchodzą: konkurenci, dostawcy, odbiorcy, regulatorzy oraz partnerzy strategiczni.²⁸¹

Wzajemne oddziaływanie otoczenia na przedsiębiorstwo i przedsiębiorstwa na otoczenie odbywa się z różną siłą i przynosi wiele nieprzewidywanych zda-rzeń. Otoczenie może zakłócać bieżące jego funkcjonowanie, stwarzać niepew-ność oraz niepokój inwestorów i producentów, wpływać na pojawiające się nowe siły konkurencyjne, wzajemną rywalizację czy zagrożenie produktami substytu-cyjnymi, wpływać na siły nabywców i dostawców, a także występować w roli regulatora zaburzeń rynkowych. Przedsiębiorstwa z kolei mogą płynnie przy-stosowywać się do szybko zmieniających się warunków otoczenia dzięki posia-danemu przez nie szerokiemu wachlarzowi posiadanych zasobów, którymi są:

umiejętność zarządzania informacją, działania o charakterze strategicznym, ela-styczne reagowanie na pojawiające się nagle nieprzewidziane zdarzenia, a także dokonywanie wszelkiego rodzaju transakcji w zakresie fuzji, przejęć i sojuszy.

Dokonując analitycznego badania relacji otoczenia i jego wpływu na przed-siębiorstwa funkcjonujące w przemyśle rolno-spożywczym należy zwrócić uwa-gę na globalne uwarunkowania rozwoju popytu na żywność przejawiającego się w zmianach liczby mieszkańców zamieszkujących naszą planetę, warunki kli-matyczne służące jej produkcji, dochody osiągane przez konsumentów, dostęp ekonomiczny i fizyczny do produkowanej żywności, poziom rozwoju ekono-micznego i społecznego, zmiany rozwoju produkcji rolnej na świecie oraz zmia-ny cen na światowych rynkach żywności. Szczególnego znaczenia nabiera więc liczba ludności na świecie, w tym ludność aktywna zawodowo w rolnictwie, war-tość produkcji rolnej na świecie, jej warwar-tość dodana i dynamika, a także warunki

281 Szerzej na ten temat: M. Romanowska, Przełomy w praktyce zarządzania – prze-słanki i przyczyny, Przegląd Organizacji, 3, 2011, s. 16–20; R. Krupski, Zarządzanie przed-siębiorstwem w turbulentnym otoczeniu, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Nowe kierunki w zarządzaniu przedsiębiorstwem: między teorią a praktyką, 2004, s. 350–359; P. Banaszyk, Podstawy organizacji i zarządzania, Wyższa Szkoła Han-dlu i Rachunkowości, Poznań 2002; R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacja-mi, Otoczenie organizacji i menedżerów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997;

Ł. Sułkowski, Czy warto zajmować się kulturą organizacyjną, Zarządzanie Zasobami Ludz-kimi 6, 2008, s. 9–25;

dotyczące prowadzenia handlu artykułami rolno-żywnościowymi na świecie. Za niezwykle istotne można też uznać nakłady inwestycyjne czynione na rzecz pro-dukcji artykułów spożywczych i napojów, a także wyrobów tytoniowych. Trze-ci istotny sygnał świadczący o szerokich relacjach przedsiębiorstw z otoczenia płynie z kształtowania się rozwoju handlu zagranicznego produktami rolno-spo-żywczymi.

Podsumowując rozważania dotyczące otoczenia rynkowego, inwestycji i ekspansji zagranicznej stwierdzono, że:

• Dynamiczny rozwój przemysłu spożywczego został zapoczątkowany w okresie transformacji systemowej i trwa nieustannie przez co cechuje się on wysoką zdolnością dostosowywania się do zmieniających się uwa-runkowań;

• Do najważniejszych czynników należy zaliczyć szybką odbudowę gospodarki rynkowej i mechanizmów konkurencji, tworzącą podstawy rozwoju rynku krajowego, wzrostu eksportu i napływu inwestycji zagra-nicznych, przemian strukturalnych oraz modernizacji potencjału produk-cyjnego tego sektora;

• Integracja z Unią Europejską powodująca swobodny dostęp do dużego i zamożnego rynku europejskiego, wymusza jednocześnie dostosowanie firm do działania na tym rynku.

Przynależność przemysłu spożywczego do szybko rozwijających się dzia-łów sektora agrobiznesu w Polsce pozwala założyć na podstawie doświadczeń ubiegłej dekady, że stanie się on obiektem zainteresowania wielu firm zagra-nicznych, które będą zaliczane do grona realizujących napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Niewątpliwie napływ bezpośrednich inwestycji za-granicznych jest znaczącym wsparciem finansowym dla funkcjonujących do-tychczas firm spożywczych, inspiracją do wielu działań i początkiem wielu pro-cesów sprzyjających procesom rozwojowym gospodarki w Polsce. Polska jest bardzo atrakcyjnym krajem dla zagranicznych inwestorów choćby pod wzglę-dem taniej siły roboczej. Naszymi głównymi inwestorami w przemyśle spożyw-czym są: Niemcy, Francja, Dania, Holandia i USA. Do głównych kierunków ekspansji należą: Wielka Brytania, Ukraina, Czechy, Rosja, Norwegia, Słowa-cja, Węgry, Rumunia²⁸².

282 E. Łucek, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w przemyśle spożywczym i ich uwa-runkowania, Progress in Economic Sciences, Rocznik Naukowy Instytutu Ekonomiczne-go Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Staszica w Pile nr 3 (2016), s. 171–183.

Rozpatrując inwestycje zagraniczne od strony definicyjnej określamy je jako lokatę kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym celem uzyskania trwałe-go wpływu na kierowanie jetrwałe-go działalnością i osiąganie z tetrwałe-go tytułu zysków²⁸³. Możemy je podzielić na ujęcie makroekonomiczne, w którym traktujemy je jako formę międzynarodowego przepływu kapitału lub jako jedno z zewnętrznych źródeł finansowania gospodarki danego kraju, natomiast w ujęciu mikroekono-micznym jako podstawowe źródło finansowania transnarodowych podmiotów gospodarczych oraz transferu niezbędnych czynników wytwórczych poza gra-nice kraju²⁸⁴. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne z reguły są ukierunkowane, mają charakter pionowy lub poziomy w obszarze działalności przedsiębiorstw i występują poza granicami kraju macierzystego. Najbardziej istotny przy ich przy ich realizacji jest transfer kapitału, który de facto stanowi najważniejszy element wszystkich wartości transferowych złożonych zazwyczaj z nowocze-snych maszyny, urządzeń i technologii, jak również i coraz częściej z transferu do kraju przyjmującego nowoczesnych systemów marketingowych, organiza-cji i zarządzania. OECD definiuje bezpośrednie inwestycje zagraniczne jako po-wodujące długotrwałe zależności odzwierciedlające udział podmiotu gospodar-czego jednego kraju w podmiocie gospodarczym innego kraju, przy czym celem bezpośrednim inwestora jest osiągnięcie efektywnego wpływu na zarządzanie przedsiębiorstwem działającym na obcym terytorium²⁸⁵.

Napływ bezpośrednich inwestycji do Polski rozpoczął się w fazie transfor-macji, gdy doszło do wielu procesów o charakterze restrukturyzacyjnym i mo-dernizacyjnym dotyczących większości funkcjonujących przedsiębiorstw. Był to okres dużego zainteresowania polską gospodarką jawiącą się jako rentowne te-rytorium lokowania kapitału w bezpośredniej bliskości ogromnego rynku zbytu, jakim w ówczesnym czasie była Wspólnota Europejska i powstała na jej podwa-linach Unia Europejska.

Moment wstąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej otworzył nowe moż-liwości wejścia na nasz rynek międzynarodowych koncernów spożywczych, dla których prawie 40-milionowy naród to ogromny rynek zbytu. Wśród najważniej-szych regionów, gdzie koncerny te poczyniły największe inwestycje znalazły się takie województwa, jak: mazowieckie, wielkopolskie, łódzkie, opolskie i dol-nośląskie, na których terenie zlokalizowały swą produkcję zakłady produkcyjne

283 R. Patora, R. Piasecki (red. nauk.), Polityka konkurencji w krajach wschodzących rynków, Studia i monografie, nr 3, Łódź 2001, s. 85.

284 Ibidem.

285 J. Kaliński, K. Kaszuba, Globalizacja, Integracja, Przedsiębiorczość, Wyższa Szkoła Zarządzania w Rzeszowie, Rzeszów 2002, s. 215–219.

i przetwórcze ponad 30 ważnych i wiodących na świecie międzynarodowych producentów żywności. W wielu ekspertyzach dotyczących początkowego eta-pu funkcjonowania naszego kraju w gospodarce unijnej podkreślono, że udział firm zagranicznych odegrał znaczącą rolę w procesie modernizacji i przebudo-wy gospodarki Polski. Firmy zagraniczne dokonywały wielu inwestycji, a te naj-bardziej spektakularne zwykle zaczynały się od podstaw, niemniej jednak pozy-tywnie wpływały na rynek pracy. Tego rodzaju inwestycje stanowiły dużą część ogólnej liczby bezpośrednich inwestycji zagranicznych²⁸⁶.

Analiza statystyczna napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w przemyśle spożywczym pozwala na refleksję, w jaki sposób i jakie bariery na-potykają inwestorzy od momentu akcesji pragnący realizować swoje zamierzenia w Polsce. Należy więc zastanowić się co stoi na przeszkodzie firmom inwestu-jącym dotychczas w Polsce i w jaki sposób możliwe byłoby ich rozwiązanie. Na podstawie badań statystycznych można stwierdzić, że Polska jest dotychczas kra-jem przyjmującym kapitał zagraniczny, gdyż o wiele więcej jego przyjmuje, niż sama inwestuje za granicą. Interesujące wydaje się rozstrzygnięcie, jak wygląda w tych działaniach pozycja Polski wobec innych uczestników światowej gospo-darki. Należy też wziąć pod uwagę, że bezpośrednie inwestycje zagraniczne re-alizowane są przez kapitał zagraniczny wybiórczo, a w szczególności w takich krajach, gdzie rozbudowana jest infrastruktura społeczna i produkcyjna, wystę-puje mobilizacja zasobów ludzkich i materialnych w realizacji inwestycji towa-rzyszących przemieszczaniu zdolności produkcyjnych, gospodarki krajów przyj-mujących są powiązane z przemysłem światowym, jak również dysponują tanią i wykwalifikowaną siłą roboczą, rozwiniętą siecią usług handlowych i finanso-wych, a także posiadają wystarczająco duże i chłonne rynki wewnętrzne²⁸⁷.

Jako czynniki wzmacniające podejmowanie decyzji w zakresie lokowa-nia bezpośrednich inwestycji zagranicznych w przemyśle spożywczym w na-szym kraju przez zagraniczne koncerny można wymienić: wzrost pozycji nasze-go kraju na arenie międzynarodowej, duży rynek konsumentów i ich otwartość na wszelkiego rodzaju nowości, spowolnienie wzrostu gospodarczego w wielu

286 Polski sektor rolno-żywnościowy i obszary wiejskie po 10 latach członkostwa w UE- przegląd najważniejszych zmian, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych, www.minrol.gov.pl/.../Rolnictwo%20i%20obszary%20wiejskie_10%20lat%20w%20..., [14.11.2016].

287 G. Ancyparowicz, Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na wzrost polskiej gospodarki w okresie poakcesyjnym, Główny Urząd Statystyczny, Departament Statystyki Finansów, GUS 2009, http:// stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/pgw_wplyw_bezp_inwest_zagr_

na_wzrost_pol_gosp.pdf, s. 1–28, [14.11.2016].

krajach należących do Unii Europejskiej, coraz lepsze wyniki finansowe przed-siębiorstw szeroko zainteresowanych współpracą z zagranicznymi kontrahenta-mi, dysponowanie tanim i równocześnie wykwalifikowanym kapitałem ludzkim szczególnie przydatnym w działach produkcji wykorzystujących duży udział pracy żywej, co doprowadziło w tym zakresie do tak zwanej przewagi kompara-tywnej nad dotychczasowymi członkami Unii Europejskiej.

Jak zauważa G. Ancyparowicz nie ulega wątpliwości, że moment akcesji Polski do struktur unijnych zbiegł się w czasie z cyklem wzrostowym polskiej gospodarki, a równocześnie gospodarki zachodnioeuropejskie wchodziły w fazę spowolnionego wzrostu²⁸⁸. Dokładnie w tym czasie wielu inwestorów zagra-nicznych poszukiwało nowych terenów ekspansji, w czym wydatnie pomaga-li polscy decydenci. Wysoka dynamika PKB wynikała ze wcześniej czynionych inwestycji sprzyjających restrukturyzacji i modernizacji gospodarki, stosowania nowoczesnych technologii, mających wpływ na podnoszenie konkurencyjności produkowanych towarów. Za największych inwestorów w Polsce należy uznać takie koncerny spożywcze, jak: PepsiCo, Nestle, Mondelez, Coca-Cola, Dano-ne, czy Mars, które zlokalizowały swoje inwestycje w najbogatszych wojewódz-twach na terenie Polski i w pobliżu wielkich miast. Czynny udział w realizacji tych inwestycji posiada Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. w Warszawie, która partycypowała w latach 2004–2014 w realizacji 24 pro-jektów inwestycyjnych na kwotę prawie 1,5 mld euro i dającym zatrudnienie bli-sko 6 tys. osób. Wśród przykładowych można wymienić budowę fabryki słody-czy Cadbury (Mondelez) w Skarbimierzu, a także rozbudowę zakładu tej firmy w Bielanach Wrocławskich oraz przejęcie zakładu Morpol w Ustce przez nor-weską firmę Marine Harvest VAP Europe²⁸⁹. Należy podkreślić, że także polskie firmy funkcjonujące w przetwórstwie rolno-spożywczym są nie tylko eksporte-rami, ale coraz częściej inwestują także za granicą. W 2014 roku wartość sku-mulowanych inwestycji zagranicznych poczynionych przez polskich przedsię-biorców w przemyśle rolno-spożywczym wyniosła 9,2 mld euro stanowiąc 6%

ogółu inwestycji²⁹⁰.

Badając opinię wśród przedsiębiorców na temat efektów wynikających z wdrażania bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego w latach 2005–2014 stwierdzono, że za najważniejsze

288 Ibidem.

289 Polska bije rekordy pod względem wartości inwestycji zagranicznych, http://www.