zamyka sprawę. Problem pojawia się przy długotrwałym oczekiwaniu na zaległe wynagrodzenie. Nie otrzymując terminowej zapłaty, sami nie możemy spełnić swoich zobowiązań, co może spowodować nie tylko utratę zaufania naszych partnerów biznesowych, ale także przełożyć się na straty materialne, zerwane kontrakty a w niektórych przypadkach nawet utratę płynności finansowej i groźbę upadłości.
J
OANNAC
HROSTOWSKAszkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczno-ści, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
A zatem nieważne czy wskutek niezapłacenia faktury w terminie ponieśliśmy jakąkolwiek szkodę (np. sami nie zapłaciliśmy naszemu wierzycielowi, straciliśmy kontrakt, zadłużyliśmy się), bo odsetki za opóźnienie należą się nam bez względu na ewentualną szkodę. Bez znaczenia jest też powód, z jakiego dłużnik nie zapłacił w terminie - choćby nawet było to przez niego nie zawinione, do kwoty głównej powinien doliczyć odsetki za opóźnienie. Przesłanką żądania odsetek za opóźnienie jest bowiem każde uchybienie termi-nowi spełnienia przez dłużnika świadczenia pieniężnego, a nie tylko wskutek okoliczności obciążających dłużnika.
P ODATKI I KSIĘGOWOŚĆ
Roszczenie o odsetki powstaje od chwili opóźnienia, stąd konieczne jest określenie terminu wymagalności określone-go świadczenia pieniężneokreślone-go (jest to następny dzień po wskazanym na fakturze terminie zapłaty) i obejmuje okres aż do momentu, gdy dłużnik spełni świadczenie.
Wysokość odsetek za opóźnienie
Strony umowy mogą określić wysokość odsetek za opóźnie-nie, przy czym przepisy przewidują w tej kwestii pewne ograniczenia.
Po pierwsze, jeżeli strony nie zdecydują się na ustalenie w umowie wysokości odsetek należnych za opóźnienie (co ma miejsce w większości przypadków), to wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych. Jednakże, gdy wierzytelność jest oprocento-wana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Mając na uwadze, że sposób określania odsetek ustawo-wych nie jest stały a zależny od wysokości stopy referencyj-nej NBP, wysokość odsetek jest ogłaszana przez ministra
sprawiedliwości w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzę-dowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski".
Po drugie, Kodeks cywilny określa wysokość odsetek maksy-malnych. Przepisy stanowią, że maksymalna wysokość odse-tek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.
Jeżeli zaś wysokość odsetek za opóźnienie określona przez strony przekracza te limity, wówczas należą się odsetki mak-symalne. A zatem, przekroczenie przy zastrzeganiu odsetek w umowie wysokości odsetek maksymalnych sprawia, że odsetki te zostają zredukowane do poziomu odsetek maksy-malnych. Podkreślenia wymaga, że postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego.
Co istotne, w razie zwłoki dłużnika (czyli zawinionego opóź-nienia) wierzyciel może również żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Odsetki w transakcjach handlowych
Na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym
opóź-REKLAMA
P ODATKI I KSIĘGOWOŚĆ
nieniom w transakcjach handlowych wdrożona została unijna dyrektywa w sprawie zwalczania opóźnień w płatno-ściach w transakcjach handlowych. Ustawa ta określa szcze-gólne uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika w związ-ku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych, szwiąz-kutki niewykonania takich obowiązków oraz postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Przepisy ustawy stosuje się do transakcji handlowych, jeżeli strony tej umowy zawierają ją w związku z wykonywaną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową.
W ustawie tej przewidziane są odsetki ustawowe za opóź-nienie w transakcjach handlowych, które są równe sumie stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych – a za-tem wyższe niż odsetki ustawowe za opóźnienie uregulowa-ne w Kodeksie cywilnym.
Rekompensata
Chociaż przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych obowiązują już od kilku lat, ciągle duża część Klientów reaguje zdziwieniem, kiedy w wezwaniu do zapłaty, oprócz zaległej kwoty, odse-tek w transakcjach handlowych, wskazywana jest równo-wartość 40, 70 lub 100 euro. Kwoty te to tak zwana rekom-pensata za koszty odzyskiwania należności a jej wysokość uzależniona jest od wartości świadczenia pieniężnego wyni-kającego z danej transakcji handlowej.
Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługuje od dłuż-nika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty 40 euro (gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5.000 zł), 70 euro (gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5.000 zł, ale niższa niż 50.000 zł) lub 100 euro (gdy war-tość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50.000 zł).
Wysokość rekompensaty jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w któ-rym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysłu-guje bez konieczności wzywania dłużnika do jej zapłaty i nie jest uzależniona od poniesienia przez wierzyciela jakichkol-wiek kosztów w związku z odzyskiwaniem należności, a co więcej – nawet od podjęcia przez niego działań w tym celu.
Rekompensata należy się wierzycielowi z samego faktu opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez dłużnika.
Warto nadmienić, że w konkretnej sytuacji roszczenie o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności może zostać przez sąd uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Może to mieć jednak miejsce jedy-nie wyjątkowo, w szczególjedy-nie uzasadnionych sytuacjach.
Oprócz kwoty rekompensaty wierzycielowi przysługuje rów-nież zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosz-tów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę, przykładowo kosztów obsługi prawnej.
Koszty postępowań sądowych i egzekucyjnych
Na koniec należy wspomnieć, że jeśli wierzyciel zdecyduje się na sądowe dochodzenie należności i wygra sprawę, to dłużnik zostanie najprawdopodobniej obciążony także kosz-tami postępowania sądowego, zastępstwa procesowego oraz kosztami postępowania egzekucyjnego.
Ostatecznie zatem może się okazać, że kwota do zapłaty za przeterminowaną fakturę, po kilku latach znacznie zwięk-szy swój rozmiar, a niezapłacona w terminie faktura będzie nas słono kosztować. ◼ Autorka: radca prawny, prowadzi www.lextreme.pl – zdalna i szybka pomoc prawna dla przedsiębiorców
Już wkrótce zmiany w ustawie o VAT wprowadzą nieznaną do tej pory polskiemu systemowi podatkowemu pojęcie gru-py VAT. Stanowi ona grupę powiązanych – zarówno organi-zacyjnie, jak i finansowo oraz ekonomicznie – podmiotów, zarejestrowanych wspólnie jako podatnik VAT. Ustawa dość jasno precyzuje, iż przedstawicielem VAT jest ten podmiot, który reprezentuje daną grupę VAT zarówno w zakresie jej rozliczenia z Ministerstwem Finansów i Urzędem Skarbo-wym, jak i jej prawnych obowiązków.
Uprawnione do utworzenia grupy VAT będą te podmioty, które posiadają siedzibę w Polsce, a także te, które nie po-siadają siedziby na terytorium naszego kraju, jednak prowa-dzą działalność w Polsce w ramach oddziału. Co ważne, podmiot będzie mógł być członkiem tylko jednej grupy VAT, zaś grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT.
Dodatkowo należy pamiętać, że w trakcie trwania grupy VAT jej skład musi pozostać niezmienny, co oznacza, że nie będzie możliwym zarówno zwiększenie, jak i zmniejszenie liczby członków grupy VAT.
Warunkiem koniecznym do utworzenia grupy VAT jest istnienie pomiędzy podmiotami tworzącymi grupę VAT po-wiązań organizacyjnych, finansowych, jak i ekonomicznych.
Co istotne, wyżej wymienione powiązania będą musiały zachodzić w grupie VAT przez cały okres jej istnienia.
W ramach powiązań organizacyjnych członkowie grupy muszą znajdować się formalnie, prawnie lub faktycznie pod jednym kierownictwem bądź też organizować swoje